De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 14

[p. 193]

[Nummer 25]

Klatergoud.
door J. Vesters Jr.
(Vervolg)

Een half jaar later vernam Karel het overlijden van mijnheer Van Deinse; hij schreef een deelnemenden brief van rouwbeklag aan mevrouw, de gedachte aan Nelly werd nog eens bij hem verlevendigd, maar toen hij sedert niets meer hoorde, begon ook hij te vergeten. Zijn bezigheden namen hem bovendien dermate in beslag, dat hem niet veel tijd tot droomen overbleef.

's zomers buiten, naar de teekening van p.f. messerschmitt.

Hoe kwam het, dat hij nu eensklaps aan Nelly dacht, dat hem de lust bekroop, haar te zien? Zou zij dezelfde zijn gebleven, of zou ze zijn geworden zooals Lucie van Schalkwijk, zooals haar broer? Neen, dat kon niet, haar karakter was te goed, haar inborst te edel, dan dat zij zóó zou zijn veranderd.

Nu viel het hem in, wat Bertha hem gezegd had, dat mevrouw Van Deinse en haar dochter een zeer bescheiden huisje hadden betrokken en dat zij het zeer zuinig moesten aanleggen om rond te komen. En dat, terwijl Willem te Leuven op grooten voet leefde! Misschien stuurde hij hun af en toe wel eens een postwissel bij wijze van aalmoes!

Karels hart werd met bitterheid vervuld nu hij hieraan dacht, en daar hij niet precies de omstandigheden kende, waarin mevrouw Van Deinse en haar dochter verkeerden, stelde hij zich haar toestand erger voor dan deze inderdaad was.

Zou het nu van hem niet hardvochtig, even wreed bijna als van Willem zijn, indien hij zich hield, of haar lot hem niet aanging? Hij zou een brief schrijven, mevrouw Van Deinse meedeeleen, dat hij in het vaderland terug was, dat het hem een voorrecht zou zijn, indien zij hem wilde veroorloven, haar zijn opwachting te komen maken? Maar neen, die plechtige woorden zouden thans klinken als eene bespotting....

Het was flinker en mannelijker, dacht hij bij zich zelf, dat hij er heen ging. Ja, hij zou den volgenden Zondag gaan, hij wilde Nelly weerzien, weten of zij dezelfde was gebleven, of zij anders was dan de onuitstaanbare Lucie van Schalkwijk. Hij sloot even de oogen, als om zich haar beeld beter voor den geest te halen.

Eensklaps werd hij opgeschrikt door een licht kloppen op de deur. Haastig opende hij de oogen en stond uit zijn stoel op. De deur was middelerwijl geopend, en, bij de flauwe streep licht, die een gaslantaarn in zijne kamer wierp, zag hij de gestalte van een jong meisje hem naderen.

‘Nelly!’ zei hij in de hoogste verbazing.

‘Het spijt mij, dat ik u eene teleurstelling moet bereiden, waarde neef,’ zei het jonge meisje, dat nu tegenover hem in de lichtstraal stond. ‘Maar nu weet ik meteen, waarom gij zoo lang in het donker blijft zitten.’

‘Fine!’ riep de ingenieur thans uit. ‘Hoe

[p. 194]

kon ik zoo dwaas zijn? Maar ik had u evenmin zoo laat verwacht. Is er iets aan de hand!’ Terwijl hij dit zei, had hij de lamp aangestoken, waarna het jonge meisje tegenover hem plaats nam.

‘Ja, ik wou u een dienst komen verzoeken, maar eerst eene vraag: dacht gij aan Nelly van Deinse?’

‘Ja,’ antwoordde Karel ronduit. ‘Ik had juist bij mij zelf het plan gemaakt, Zondag eens naar mevrouw Van Deinse te gaan. Indien ze hooren mocht dat ik al meer dan een maand in het land terug ben, zou ze het stellig niet schoon vinden, dat ik haar in het geheel niet eens kom opzoeken. Het is toch haar schuld niet, dat Willem alle betrekking met mij heeft afgebroken.’

‘Neen,’ beaamde Fine, ‘en die van Nelly ook niet. Ik vind het heel lief van u, dat gij er heen gaat, en gij moet niet vergeten, ze veel groeten van mij te doen. 't Is zeker al een jaar geleden, dat ik ze gezien heb. Sedert mijnheer Van Deinse dood is, houden wij geen kennis meer met hen: Moeder wou het niet hebben. Nadat we met Van Schalkwijk in aanraking zijn gekomen....’

Toen ze dit gezegd had, barstte ze in tranen uit.

‘Wat is dat nu, Fine?’ vroeg Karel verwonderd. ‘Wat scheelt er aan?’

‘Och, Karel, ik ben zoo ongelukkig!’ En ze verborg snikkend haar gezicht in haren zakdoek.

‘Kom, meisje,’ hernam de ingenieur, ‘laat de Van Schalkwijk's naar de maan loopen. Uw ouders zijn daar nu nog groot mee, maar ik ben bang, of liever, ik mag lijden, dat het niet lang zal duren.’

‘Gij weet niet alles, Karel,’ zei Fine. ‘Van middag heeft moeder.... o, ik dacht dat ik mijn doodvonnis hoorde....’

Zij begon nu zoo hopeloos te snikken, dat de ingenieur niet wist wat te beginnen. De brave jongen had weinig omgang gehad met jonge damen en allerminst in dergelijke omstandigheden. ‘Kom, vertel het mij maar, Fine,’ troostte hij ten laatste, ‘misschien kan ik u helpen.’

‘Ja, dat moet gij, Karel,’ zei het meisje met vuur, zijn hand drukkend. ‘Ik reken op u. Moeder zei me van middag, dat mij binnenkort de eer - hoor wel, Karel, de eer? - zou te beurt vallen, dat Fred van Schalkwijk aanzoek zou doen om mijn hand.’

‘Die?’ riep Karel met de hoogste minachting uit. ‘Om uw hand! Nooit!’

‘Dat heb ik ook gezegd, Karel: nooit!’ hernam Fine beslist.

‘En wat zei moeder daarop, en vader?’

‘Vader was er niet bij, en moeder was erg verstoord. Ze noemde me ondankbaar: voor mij had ze den ouden winkel verlaten en den nieuwen begonnen, om mij in een deftigen stand te brengen. Gij weet, Karel, dat ik er altijd tegen ben geweest. - Ik begreep mijn belang niet, zei moeder, ik waardeerde de eer niet, die mij zou worden aangedaan. Wij waren eigenlijk maar eenvoudige burgermenschen, zei moeder, en Van Schalkwijk een voornaam heer, zijne vrouw was nog wel van adel. Ik zou nooit meer zulk een partij kunnen doen. Mevrouw Van Schalkwijk had moeder in vertrouwen gezegd, dat Fred het oog op mij had en zich binnenkort zou komen declareeren. Moeder beet dadelijk toe, nog voordat ze mij gevraagd had, hoe ik daarover dacht.’

De ingenieur had aandachtig geluisterd. ‘Uw moeder weet niet, dat gij naar mij toe zijt?’

‘Neen, moeder weet er niets van. Ik was van avond naar het Lot gegaan, en terwijl ik tot de H. Maagd bad, dat ze mij zou bijstaan, viel mij plotseling de gedachte in, dat gij me zou helpen. Ik besloot daarom even bij u aan te gaan, maar ik mag niet langer blijven: anders krijgt moeder misschien achterdocht. Zal u mij helpen, Karel?’

‘Zeker, Fine, reken daar op. Ik geef u groot gelijk, dat gij Fred niet wilt, en indien moeder niet zoo verblind was, zou ze zelf de eerste zijn om zulk een huwelijk af te raden. Ik zal eerst eens met vader spreken, die is een kalm, verstandig man. En dan zullen we verder zien. Maar gij hoeft geen vrees te hebben, Fine, ik zal er voor zorgen, dat er van dat plannetje van mevrouw Van Schalkwijk, waar Fred misschien nog niets van weet, niets komt.’

‘Dank u, Karel,’ zei Fine, hem de hand reikend. ‘En zult gij Nelly veel groeten van mij doen? Gij gaat er Zondag toch stellig heen?’

‘Ja, als er ten minste niets tusschen komt.’

Toen Fine weg was, wilde de ingenieur weer aan het werk gaan, maar het vlotte dien avond niet. Wat mogen de Van Schalkwijk's er toch mee voorhebben, dacht hij bij zich zelf, dat ze Fred met Fine willen laten trouwen? Daar moet wat achter zitten. De oplossing van dit vraagstuk leek hem veel moeilijker dan dat van het geometrische probleem, waaraan hij bezig was. En alsof hij aan deze beide vraagstukken nog niet genoeg had, speelde ook de gedachte aan Nelly van Deinse hem telkens door het hoofd. Zou daar wellicht ook een vraagstuk achter schuilen, waarbij hij zelf betrokken was?

VIII.

‘'t Is gisterenavond een lief feestje geweest, Louise,’ zei jonker Van Leeuwenstein, die, op zijn gemak achterover in een chaise longue liggend, een Havana savoureerde en traag de lichtblauwe kronkels volgde, die er van opstegen.

Jonker Van Leeuwenstein was een man van vijttig jaren, onberispelijk in het zwart gekleed, met een onrustbarenden aanleg voor zwaarlijvigheid, een kaal hoofd en een vuurrood gezicht, hetwelk bewees, dat hij geen vijand was van een stevig glas wijn. De jonker was nooit getrouwd geweest, hoewel zijn zuster in vroeger jaren dikwijls pogingen had aangewend om hem tot een huwelijk te bewegen, in de hoop ook, dat hij dan zijn verkwistend leven zou laten varen en zij eindelijk van zijn onophoudelijke aanvragen om geld verlost zou zijn.

Jonker Van Leeuwenstein voerde eigenlijk niets uit. Alleen was hij commissaris van een paar maatschappijen, die niet al te best marcheerden en hem enkel genomen hadden, omdat zijn titel op prospectussen eenig effect gaf. Daarentegen was hij een trouw bezoeker op alle partijen, waartoe men hem inviteerde, vooral omdat hij als vrijgezel niet hoefde te ontvangen, wat zijne beurs hem ook niet zou hebben toegelaten. Manieren hield hij er niet op na, en als men hem daarnaar gevraagd had, zou het hem moeielijk gevallen zijn te zeggen, wat dat eigenlijk waren. Een goed, gemakkelijk leventje, dit was het eenige ideaal van den jonker Van Leeuwenstein.

Met zijn zwager Van Schalkwijk stond hij op niet te besten voet, want gaf deze hem op het stuk van manieren niet veel toe, Van Schalkwijk was niet te lui om te werken, en het nietsdoen van den jonker hinderde hem geweldig, te meer daar deze nogal eens een beroep had gedaan op zijne beurs en hij, niet ten onrechte, vermoedde, dat zijne vrouw hem buiten zijn weten nog al eens wat toestopte.

Thans was jonker Van Leeuwenstein overgekomen, om de verkiezing van den heer Van Schalkwijk tot lid der Provinciale Staten mee te vieren, en het deed hem genoegen, dat hij nu met zijne zuster alleen was, want zijn gewone gebrek plaagde hem ook nu weer. Hij wilde daar echter niet zoo brusk mee voor den dag komen, maar zocht naar een geschikt oogenblik.

‘Ik hoor, dat het veel strijd gekost heeft,’ begon de jonker; ‘nu, 't is een hooge titel, erg decoratief.’

‘Ja, 't is er warm toegegaan,’ antwoordde mevrouw, ‘en ik moet zeggen, dat meneer Verhoek zijn uiterste best gedaan heeft. Toch, hij was het wel min of meer verplicht, want mijn man heeft hem in den gemeenteraad geholpen. De eene dienst is den anderen waard.’

‘Ik heb gisteren met dien meneer Verhoek kennis gemaakt, en ik moet zeggen, dat de man mij veel is meegevallen. Men zou niet aan hem zeggen, dat hij een kruidenier is, en zijn vrouw is ook eene heele dame.’

‘Geworden,’ voegde mevrouw Van. Schalkwijk er ironisch bij. ‘G' hadt ze vroeger moeten kennen, toen ze met een geruite voorschoot en een zwart mutsje de klanten bediende.’

‘Tot mijne verwondering miste ik gisterenavond haar dochter. Gij hebt me wel eens geschreven, dat gij daar een oogje op had voor Fred, en nu was ik benieuwd, hoe ze er uit zou zien.’

‘O, daar komt niets van,’ antwoordde mevrouw, ‘en ge zult me genoegen doen met tegen niemand daarover te spreken, dat ik half en half dat plannetje gehad heb.’

‘En waarom komt daar niets van?’ informeerde de jonker.

‘Omdat Fred niet wil. Toen ik er hem eens heel vertrouwelijk over sprak, viel hij me dadelijk in de rede, dat ik mij daar verder maar geen moeite voor moest geven, want dat hij vooreerst nog niets geen zin had om te trouwen, en dat hij in elk geval Fine niet beliefde.’

‘En is ze daarom weggebleven?’

‘Wel neen, het meisje weet daar niets van. Ik had er wel eens tegenover haar moeder op gezinspeeld, en die bleek er zeer mee ingenomen, maar toen ik merkte, dat Fred volstrekt niet wilde, heb ik juffrouw Verhoek beduid, dat mijn zoon [z]ijne neiging al elders geplaatst had, dat het mij zeer speet enz. enz. Misschien is het ook beter, dat er van mijn plannetje niets komt, want Fine past heelemaal niet bij Fred. Zij is een heel kalm, ingetogen meisje, goed voor een klooster, maar nul voor de wereld. Ik geloof, dat ze er dan ook allesbehalve mee ingenomen is, dat haar ouders hooger op willen. Ze komt ook maar hoogst zelden met haar ouders mee, en aan alles kan ik zien, dat ze dan niets op haar gemak is. Wel komt ze moeder nogal eens een bezoek brengen, die erg met haar wegloopt. Maar hoe vondt gij Westra, onzen nieuwen ingenieur? Mijn man heeft hem immers aan u voorgesteld?’

‘Een heel gedistingeerd, bescheiden jongmensch,’ antwoordde de jonker, ‘'t Is immers een neef van Verhoek?’

‘Ja, en nu zou mijn man graag zien, dat hij en Lucie een paar werden. Maar....’

‘Lucie wil niet, zoo min als Fred,’ zei de jonker spottend. ‘Dat komt er van als de ouders zulke zaakjes willen beredderen. Ik zou dat aan de kinderen zelf overlaten.’

‘Gij moogt over dergelijke dingen nog wel meepraten, Otto,’ zei mevrouw min of meer bits. ‘Ik geloof, dat Lucie wel zou willen, maar de ingenieur...’

‘Bah, een ingenieur! Is dat nu zoo'n schitterende partij?’

‘In dit geval zou het een heel goede partij zijn. Westra heeft heel wat te wachten van een ongetrouwden oom; maar dat niet alleen, mijn man zegt dat hij het in zijn vak heel ver zal brengen. Hij heeft al verschillende verbeteringen aan machinerieën aangebracht, die veel voordeel opleveren, en hij moet nu weer met een andere uitvinding bezig zijn. Toch, ik heb van die dingen geen verstand, maar mijn man, die het wel heeft, verzekert, dat Westra een schitterende toekomst te gemoet gaat. De jongen zal niet lang hier blijven, hij zal wel gauw zelf beginnen. Dat had mijn man zoo graag voorkomen door een huwelijk met Lucie.’

‘Nu begrijp ik de zaak beter, maar hoe komt het, dat die ingenieur dan niets om Lucie geeft, of heeft hij soms al met een ander meisje kennis?’

‘Lucie heeft in 't begin de zaak verkeerd aangepakt, maar dat was misschien nog wel te redresseeren geweest. Doch juffrouw Verhoek heeft me verteld, dat hij vroeger veel kwam bij zekere familie Van Deinse...’

‘Van Deinse, zegt gij, Van Deinse...?’

‘Kent gij die familie?’ vroeg mevrouw Van Schalkwijk.

‘De familie niet, maar ik ken dokter Van Deinse te Leuven, een knappe kerel, die als het een beetje wil wel professor zal worden. Hij intrigeert er ten minste genoeg voor.’

‘Dat is de broer van het meisje. Juffrouw Verhoek heeft me daar alles van verteld. Vroeger zijn Westra en Van Deinse beste vrienden samen geweest, maar in den laatsten tijd is dat verslapt en ten slotte heelemaal uit geraakt. Maar met de moeder en de dochter moet Westra de vriendschap hebben aangehouden, ten minste dat vertelde juffrouw Verhoek.’

‘Ja, dan zal er voor Lucie niet veel opzit-

[p. 195]

ten,’ meende de jonker. ‘Enfin, ik zal daar dokter Van Deinse toch eens over spreken.’

Mevrouw Van Schalkwijk stond op. ‘Hoe laat gaat gij heen, Otto?’

‘Is dat een wenk, dat gij me moe zijt, Louise?’ vroeg hij schertsend. ‘Ik ga zoo gauw als gij me vijfhonderd franks geleend hebt.’

Mevrouw Van Schalkwijk scheen zulk een verzoek al verwacht te hebben. ‘Ik dacht wel, dat het daar weer op zou uitdraaien, Otto, maar het spijt mij, dat ik u ditmaal zelfs geen vijftig franks kan geven.’

‘Leenen, Louise,’ verbeterde de jonker.

‘Leenen, ja, dat kennen we,’ hernam mevrouw ongeduldig, naar de deur gaande. ‘Ik heb nog geen cent teruggezien van de duizenden franks, die ik u in verloop van tijd al geleend heb.’

‘Maar ge weet toch, Louise, dat mijn wil goed was.’

‘Daar schiet ik niets mee op. Kort en goed, ik kan u niets geven en niets leenen.’

‘Louise!’ Zij had den knop der deur al in de hand, maar op het hooren van den toon, waarop hij haar naam uitsprak, keerde zij zich om.

‘Nu?’

‘Louise, ik moet het geld hebben. Binnen vijf dagen moet het er zijn, of...’

Hij voltooide den zin niet, maar een welsprekende beweging liet mevrouw van Schalkwijk niet in twijfel omtrent hetgeen haar broer bedoelde.

‘Maar Otto, waarom speelt gij toch telkens weer opnieuw? Gij hebt me nu al zoo dikwijls beloofd, dat gij geen kaart meer zou aanraken.’

‘Ik weet het wel, ik had het ook vast voorgenomen, sedert gij me de laatste maal zoo edelmoedig hadt bijgesprongen; maar wat zal ik u zeggen, de verleiding was sterker dan ik.’

‘Dat zal, indien gij nu geholpen wordt, een volgenden keer weer het geval zijn. En wat zal dan ten slotte het einde wezen? Ik sidder, Otto, als ik daar aan denk.’

‘Kom, kom, Louise,’ zei de jonker, die geen oogenblik zijn kalmte had verloren, ‘gij zult later geen last meer van mij hebben. Het is de laatste maal, reken daar vast op. Toe, geet me nu de vijfhonderd franks.’

‘Ik kan niet, Otto, ik kan niet. Daar hebt ge Fred, die gaat denzelfden weg op als gij. Die had een schuldbekentenis van driehonderd franken onderteekend met den naam van zijn vader. Wat heb ik moeten doen? Kon ik het Van Schalkwijk zeggen? Neen, ik heb ze voldaan. Ik heb het geld te leen gevraagd aan juffrouw Verhoek. Denkt ge, dat die vernedering mij niets kostte?’

‘Juffrouw Verhoek, dat is een gedacht,’ zei de jonker, wien het niets schelen kon wat Fred had uitgevoerd. ‘Vraag haar ook die vijfhonderd franks voor mij. Zoo'n mensch acht zich daarmee vereerd.’

‘Otto, wat zijt ge een leelijke egoïst,’ hernam mevrouw Van Schalkwijk. ‘Voelt gij er dan niets van, hoe mijn hart bloedt bij de gedachte aan Fred, dat ik afhankelijk ben van juffrouw Verhoek? De menschen benijden mij, wij geven schitterende feesten zooals dat van gisterenavond, ik moet een lachend gezicht vertoonen, voor ieder een vriendelijk woord over hebben.... 't Is een hel, Otto, mijn leven, en nu komt gij mij weer kwellen.’

‘Wat neemt ge toch alles dramatisch op, Louise,’ zei de jonker, die met onverstoorbare kalmte zijn sigaar rookte. ‘Wat beteekent het nu, dat die juffrouw Verhoek u een paar ellendige honderd franken leent?’

‘Wat dat beteekent? Dat ik geen zin heb, mij in haar oogen weer te verlagen. Vraag ze haar zelf als gij wilt.’

‘Dus ge doet het niet?’

‘Neen!’

‘Maar ik moet het geld hebben, Louise. Of zou u, de vrouw van het pas gekozen lid der Provinciale Staten, dan willen, dat uw broer, jonkheer Van Leeuwenstein, in de gevangenis werd gezet of....’ Hij maakte weer dezelfde beweging, die haar reeds eenmaal zooveel schrik had aangejaagd.

‘Hou op, Otto, hou op!’ riep mevrouw Van Schalkwijk uit, de handen voor de oogen slaande. ‘Gij zult het geld hebben,’ vervolgde ze, ‘maar het is de laatste maal. Ik kan u niet meer helpen.’

‘Dus gij schrijft even een briefje aan juffrouw Verhoek?’ vroeg hij met zijn cynische kalmte.

‘Neen, haar vraag ik het niet.’

‘Aan wie dan?’

‘Ik zal het moeder vragen.’

‘Die? Maar zij zal het aan haar zoon zeggen.’

‘Ik zal haar verzoeken, het aan Van Schalkwijk niet te vertellen.’

Op dit oogenblik werd er aan de deur geklopt en trad Lucie binnen.

‘Een heerlijke avond gisteren geweest, vindt ge niet, oom?’

‘Lucie,’ zei haar moeder, nog voor de jonker een antwoord had kunnen geven, ‘wilt gij uw oom een oogenblik gezelschap houden, ik moet even weg.’

‘Een heerlijke avond!’ mompelde ze bij zich zelf, terwijl ze de trap opging naar de kamer van haar schoonmoeder. ‘God, wat zal het einde zijn!’

‘Die nieuwe ingenieur is een heel aardig jongmensch,’ zei jonker Van Leeuwenstein, toen hij met Lucie alleen was.

‘Vindt u dat, oom?’ vroeg zij scherp. ‘Ik heb niets buitengewoons aan hem kunnen ontdekken, maar gij, mannen, gij schijnt hem met heel andere oogen te bezien. Papa loopt er ook al zoo hoog mee weg. Ik vind hem een verwaanden jongen met veel pretenties.’

‘Tut, tut, meisje, nu geloof ik dat ge hem niet rechtvaardig beoordeelt. Maar hebt ge soms iets tegen hem?’

‘Niets dan verachting,’ antwoordde Lucie met de brutale rondborstigheid van een bedorven kind. ‘Ik kan hem niet uitstaan.’

‘Omdat hij ongevoelig is voor uwe liefde?’ vroeg de jonker spottend.

Een hoog rood kleurde Lucies wangen. ‘Waar ziet u mij voor aan, oom? Denkt u dat ik om meneer Westra verlegen ben?’

(Wordt vervolgd.)