De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 13

Lood in het Hart,
Door J.R. van der Lans.
(Vervolg.)

Alleen mevrouw keek bescheiden voor zich op haar bord, als wist ze wat er komen moest. De dokter zag den spreker recht in het welgedane, gladgeschoren gezicht.

‘Zoo menigmaal, geëerde gastvrouw en gastheer,’ ging hij met een nieuwe buiging voort, ‘heeft u ons in uw gastvrij huis hier de aangenaamste verrassingen bereid. Daartegenover acht ik het een voorrecht, u van avond op mijn beurt eens een verrassing te mogen brengen...’

Weer een oogenblikje pauze.

‘De groote verdiensten, dokter, die u zich voor de medische wetenschap en de lijdende menschheid heeft verworven, hebben sinds lang de aandacht der hooge regeering getrokken. Inzonderheid uw zelfopofferende toewijding tijdens de jongste epidemie, toen honderden onzer behoeftige natuurgenooten door uw belanglooze hulp voor de schrikkelijke ziekte werden behoed, kon haar niet verborgen blijven. En het heeft Zijne Majesteit onze beminde koning behaagd, die onschatbare verdiensten, waardoor u het heele vaderland aan u heeft verplicht, vorstelijk te beloonen door u te benoemen tot ridder van het Leopoldsorde....’

Een algemeene beweging van opgetogen geestdrift scheen hier de verdere woorden van den spreker te zullen versmoren; maar met een licht handgebaar gelukte het hem, de stilte nog voor een oogenblik te herstellen.

‘Morgen,’ ging hij voort, ‘zal de Staatscourant aan heel Nederland verkondigen dat de verdiensten van een zijner edelste burgers openlijk door 's Lands vorsten zijn gehuldigd en gekroond. Het is mij gelukt, u alvast een voorloopigen afdruk van dat voor u zoo belangrijke nummer te kunnen ter hand stellen,’ voegde hij er bij, de hand tusschen zijn wit vest en zwarten rok latende glijden, en daaruit een toegevouwen papier te voorschijn halende, dat hij met zegevierend gebaar ontplooide, weer omvouwde en zóó voor den dokter neerlei, dat daarin een bericht, dat met blauw potlood was omhaald, hem onmiddellijk in het oog moest vallen.

‘Ik geloof,’ besloot de heer Reinders nog kortelijk, ‘de tolk te zijn van het heele gezelschap, hier vereenigd, als ik u mijn welgemeende gelukwenschen aanbied met deze onderscheiding, waaromtrent allen met mij zullen instemmen dat ze nooit werd toegekend aan iemand, die ze meer waardig was dan u.’

‘Bravo!’ riepen de heeren, die al opgestaan waren en met hun glas in de hand gereed stonden om op den nieuwen ridder te klinken.

‘Hoera!’ jubelden de studenten. ‘Leve de nieuwe ridder.’

‘Bravo voor dokter De Vries en leve de koning!’ juichten de dames.

Niemand bleef meer op zijn plaats. Allen moesten den dokter, zijne vrouw, zijn zoon en dochter ter gelukwensching de hand drukken. Van alle kanten werd de waardige man, die nog op het blauw omhaalde bericht tuurde, bestormd. Zijn vrouw vloog hem om den hals en gaf hem een kus, zoo hartelijk als zij hem misschien in geen jaren op de lippen gedrukt had. Koen vatte zijn eene, Henriette zijn andere hand, overal zag hij zich handen toegestoken. Hij zag zich overrompeld, overstelpt. Hij voelde zich zelven niet meer.

Nooit had hij, in zijn onvermoeiden arbeid, in zijn rustelooze toewijding voor zich zelf aan zoo'n onderscheiding gedacht, schoon zijn vrouw er menigmaal op gezinspeeld had. Hij had maar gewerkt en gezwoegd om de stem van zijn geweten, die gestadig om voldoening riep, tot zwijgen te brengen. Nooit had hij eenige hulde of lof willen aannemen voor hetgeen hij deed; steeds had hij zich als een schuldenaar gevoeld, die maar poogt af te betalen, zonder te vragen of hij nog niet aan het einde raakt, wetend dat daar in de verte niet aan te denken valt.

En nu werd hem opeens die ridderorde in den schoot geworpen, terwijl allen om strijd betuigden dat niemand ze meer verdiende dan hij. Zoo onverwacht als die onderscheiding als uit de lucht was komen vallen, scheen ze hem werkelijk van Hooger Hand te komen, niet van den koning, maar van den oppersten Gebieder, die harten en nieren doorziet. Ze scheen hem een bemoediging, een wenk van Boven om voort te gaan met zijn zelfopofferenden arbeid van genoegdoening en uitboeting, en voor het eerst, sedert jaren, voelde de man, die in het besef zijner schuld, zelfs waar hij goed deed, het hoofd bijna niet durfde opheffen, zich opgebeurd, als werd hij weer in genade aangenomen, waar hij slechts strenge, onverbiddelijke afwijzing verwacht had.

De hartelijke deelneming, de vereering, waarvan hij zich omringd zag, versterkte in hem dat gevoel, en zijn stem trilde van aandoening, toen hij zeide:

‘Mijnheer Reinders, u mocht wel zeggen dat u een verrassing bracht; want aan zoo'n onderscheiding had ik nooit kunnen denken. Ik dank u hartelijk voor de vriendschap, die u dreef, de eerste te willen zijn om mij die tijding mee te deelen, en ik dank de dames en heeren voor hun zichtbare, oprechte deelneming. Maar zou het niet voorzichtiger zijn, alvorens ons misschien voorbarig te verheugen, de officieele kennisgeving af te wachten?’

‘Maar dokter, u heeft het officieele bericht voor u,’ betuigde Reinders. ‘Terwijl wij hier dien voorloopigen afdruk zien, wordt het nummer bij duizenden afgedrukt en zal morgen over het heele land verspreid zijn.’

‘Neem me niet kwalijk dat ik de meedeeling van een serieus man als u, die door uw betrekking in staat is, het te weten, een oogenblik kon wantrouwen,’ hernam de dokter, ‘de onderscheiding komt dan ook al te onverwacht....’

‘Wat onverwacht, vader!’ riep Koen met vuur. ‘U had ze al lang moeten hebben! Dat gij u op den achtergrond houdt, mag geen reden zijn voor de regeering om een man van uw verdiensten over 't hoofd te zien. Nog eens gefeliciteerd, vader, met de onderscheiding, die u dubbel en dwars verdient! En laten wij er nu maar eens dapper op klinken!’

Mèt vlogen de kurken van de Champagneflesschen, die door de bedienden op een wenk van mevrouw werden gereedgehouden. De schuimende coupes deden de ronde op het groote zilveren schenkblad, en opbruisend als het edele tintelende vocht, steeg onder het opheffen en ledigen der glazen ook de algemeene geestdrift ten top.

Er werd geklonken en nòg eens geklonken, getoost, georeerd, geredeneerd en gephilosopheerd tot mevrouw eindelijk vond dat het nu wel geweest was en zij ditmaal een wenk gaf aan dokter Dinkes. Deze was met haar echtgenoot, die nog steeds in de gelukkigste stemming scheen te verkeeren, in een druk gesprek verdiept, toen hij, opziende, den blik van verstandhouding van mevrouw gewaar werd.

Onmiddellijk tikte nu hij op zijn beurt met het mes tegen zijn glas.

‘Een oogenblikje attentie, dames en heeren,’ zei hij, den kring rondziende. ‘Mijnheer Reinders heeft ons zooeven een verrassing gebracht, waarover wij allen nog opgetogen zijn. Vergun mij u op mijn beurt met een bericht te verrassen, dat, hoewel in de verte niet kunnende halen bij de heuglijke tijding, ons door mijnheer Reinders meegedeeld, toch, dunkt me, door de gasten met groote belangstelling zal vernomen worden....’

[p. 188]

nansen en jackson ontmoeten elkander op frans-jozefland.

[p. 189]

gezicht op hammersfest, de noordelijkste stad van europa.

Hij kuchte eens, terwijl het heele gezelschap de halzen rekte en de ooren spitste in gespannen verwachting van wat er nu volgen zou. Het groote nieuws van Reinders had hen er op gespitst, de buitengewoonste dingen te vernemen.

trafalgar-square met de nelson-zuil te londen.

‘Op het oogenblik dat ik in 't rijtuig wilde stappen om hierheen te rijden,’ ging dokter Dinkes voort, terwijl de gastheer hem de woorden uit den mond keek, niet begrijpende wat hem nu nog kon te wachten staan, ‘vond ik in mijn brievenbus het laatste nummer van het studentenblad Minerva. Ik lees daarin een uitvoerig verslag van de feestelijkheden, waarmee dit jaar het zooveelste lustrum der Leuvensche academie zal worden gevierd. Er zal een optocht worden gehouden, voorstellende het bezoek van keizer Frederik Barbarossa aan de beroemde stad. Ontzaglijke toebereidselen worden daartoe gemaakt, want de stoet zal alles overtreffen wat men in den laatsten tijd op dit gebied heeft gezien; en men durft zelfs hopen dat bij die gelegenheid Hare Majesteiten het studentencorps met een bezoek zullen vereeren. Maar wat nu voor ons het meest interessant

[p. 190]

[i]s, dat is het slot van de beschrijving. Daar toch lees ik,’ ging hij voort, het blad ontplooiend en omslaande, zoodat hij het bericht vóór zich had: ‘Naar wij vernemen zal de heer Koenraad de Vries, doctorandus in de medicijnen, en zoon van den algemeen bekenden Dr. De Vries te Antwerpen, de hoofdrol in den stoet vervullen en als keizer Barbarossa optreden. De schitterende wapenrusting, die bij het costuum behoort, wordt in de ateliers van den gunstig bekenden zilverdrijver Vergeer vervaardigd naar een model, dat aanwezig is in het kunst-historisch museum te Munchen.’

‘Bravo, Koen,’ riepen de studenten. ‘Wat zult gij een kranig figuur slaan! Leve keizer Barbarossa!’

‘Komaan!’ zeiden de heeren, ‘dat belooft wat. Nu, Koen, dat gij 't er maar keizerlijk afbrengt. We komen natuurlijk allemaal kijken.’

‘Natuurlijk!’ riep Estella in de handen klappend en bewonderend opziende naar haar tafelbuur Koen, die opeens het voorwerp van aller aandacht geworden was, en half uit trots, half uit verlegenheid aan zijn knevel draaide. Ondanks den weerzin van Dr. De Vries, die de jodenfamilie, zooals hij den bankier Rozijnman met echtgenoote en dochter noemde, maar noode aan zijn tafel zag, had toch mevrouw de kennis weten aan te houden, en dank aan de indringerigheid, die in den Semitischen aard zit, was haar dit niet moeilijk gevallen. Als hij van die joden verlost had willen worden, had de dokter ze eigenlijk vierkant op straat moeten zetten; en dat ging nu eenmaal niet. Hoe ondubbelzinnig hij hun ook te verstaan gaf, dat hij op hun conversatie niet gesteld was, zijn vrouw haalde ze altijd weer aan. Wel was ze zoo wijs geweest, de dikke oude jodin niet meer naast hem aan tafel te zetten; maar de kleine Estella zetelde toch weer, tot haar groote voldoening en tot afgunst van menigeen der andere jonge dames, aan de zijde van Koen, die nu plotseling de held van de tafel geworden was.

‘Natuurlijk komen wij kijken,’ herhaalde zij nog eens, hem met haar schitterende zwarte oogen aanziende. ‘Wanneer is het, Koen? Gij moet ons alles bijtijds laten weten, dat we niets van de feesten missen. Gij zijt de hoofdpersoon, de keizer, gij hebt dus maar te bevelen. Ik reken er op dat gij voor ons zorgt; we moeten overal bij zijn en vooraan zitten.... Ik vlas al op het bal. Dat zal natuurlijk feëriek zijn met al die prachtige costuums. Gij als keizer Barbarossa in vol ornaat! We zullen ons kunnen verbeelden in de groote opera te Parijs te wezen....’

Koen durfde niet veel meer zeggen, want hij zag den blik van zijn vader op zich gericht, en deze keek hem koel en streng aan. Te midden der algemeene opgewondenheid, waartoe de meedeeling van dokter Dinkes aanleiding had gegeven, had alleen de gastheer het stilzwijgen bewaard.

De studenten en de jonge dames kakelden en giegelden; de oudere heeren en dames, ofschoon niet zóó luidruchtig, hadden het niet minder druk.

‘'t Is een buitengewone eer,’ zei de ambtenaar heel serieus, ‘ik denk dat menig studiosus uit de eerste kringen u die benijden zal. Men kan wel zien dat gij aan de academie goed staat aangeschreven.’

‘Voor zoo iets kunnen ze toch ook den eerste den beste niet nemen,’ zei mevrouw Reinders, ‘niet ieder leent er zich toe om zulk een gewichtige rol te vervullen; maar mijnheer Koen is er om zoo te zeggen voor geknipt. Wat een prachtige keizer zal hij wezen!’

‘Zoo'n eer zal anders nogal wat kosten,’ meende de bankier Rozijnman, bedachtzaam langs de dubbele gouden guirlande strijkende, die over zijn gespannen buik bengelde. ‘De wapenrusting alleen kan in de duizenden loopen, en dan al wat er nog bijkomt, de recepties, diners, bals enz. enz. Dat stopt gij met geen halve ton, maar papa is er goed voor.’

En ter sluiks keek hij eens op naar den gastheer, wiens gezicht intusschen geen bijzondere geneigdheid verried, zich daar goed voor te toonen.

Als zijn gasten niet zoo door den wijn en hun eigen luidruchtigheid bedwelmd waren geweest, zouden zij gemerkt hebben, dat hij in een oogwenk schrikkelijk veranderd was. Zijn blozende opgewekte kleur van straks was door een vale bleekheid vervangen; zijn trekken stonden hard en strak; in zijn oog gloeide een somber vuur onder de borstelige wenkbrauwen, die zich, evenals de grijze haren van den schedel stekelig schenen te verheffen, ten gevolge der zenuwachtige beweging, waarmee hij zich over het voorhoofd en langs het hoofd streek. De meedeeling van dokter Dinkes had hem wreed opgeschrikt uit de zoete bedwelming van straks. Uit den hemel van streelende zelfvoldoening was hij opeens in de hel van knagend zelfverwijt teruggestort. Hij voelde zich weer de nietswaardige, die geen goed kan doen, maar altijd weer wordt meegesleept door de consequentie van het eenmaal bedreven kwaad. Hij doorzag opeens de onwaardige comedie, waarvan hij de dupe was.

Alleen mevrouw, ofschoon gul lachend en blozend als een vol ontloken roos, had de verandering in haar man opgemerkt; ze had die wel verwacht, en het kwam er nu op aan, een uitbarsting te verhoeden en hem in het voldongen feit te doen berusten. Daar was de heele mise-en-seéne op berekend.

Terwijl ze het schijnbaar heel druk had met de jonge dames, die reeds allerlei plannetjes maakten voor de aanstaande feestelijkheden en zelfs de toiletten al bespraken, waarmee ze op het gecostumeerde bal zouden schitteren, gaf ze ongemerkt dokter Dinkes nog een oogje.

‘Dames en heeren,’ zei deze, na het sein tot stilte gegeven te hebben, ‘ik merk wel dat mijn nieuwtje, al kan het in geen vergelijking komen met de gewichtige tijding, die mijnheer Reinders zoo goed is geweest, ons te brengen, toch met niet minder belangstelling door de gasten, door de jonge dames vooral’ - dit met een hoofsche buiging naar de aangeduide leden van het gezelschap - ‘is begroet. Ik geloof dan ook dat we alle reden hebben, mijnheer Koenraad te feliciteeren met de eer, die hem is te beurt gevallen vanwege het studentenkorps, dat hem voor de hoofdrol bij de aanstaande lustrumfeesten heeft aangewezen. Mij dunkt, dat is ook wel een gelukwensch waard aan zijn ouders, onze gevierde gastvrouw en gastheer’ - dit weer met een eerbiedige buiging aan hun adres - ‘die hun veelbelovenden zoon zoo schitterend mogen zien optreden in de kleine studentenmaatschappij, daardoor toonende wat hij eenmaal in de groote samenleving worden zal. Ik twijfel niet of mijnheer Koenraad zal zich de eer van de op hem gevallen keus ten volle waardig toonen en aan de hooge verwachtingen van het corps in alle opzichten beantwoorden. In dat vooruitzicht stel ik de dames en heeren voor, alvast een glas te ledigen op het schitterend succes van de Leuvensche studentenfeesten onder de leiding van mijnheer Koenraad als hoofdpersoon.’

‘Bravo! bravo! Leve keizer Barbarossa!’ riepen de aanwezige studenten en het heele gezelschap stemde onder groote luidruchtigheid daarmee in. Al de glazen gingen omhoog en werden den toekomstigen held van de lustrumfeesten toegebracht, die buigend en opgetogen naar alle zijden aanstiet, zichzelven feliciteerend dat de vlieger zoo gelukkig was opgegaan, maar toch niet zonder een zijdelingschen bezorgden blik op zijn vader, die te midden van het rumoer stijf bleef zitten, alsof het hem niet aanging.

‘Maar wa's dat?’ riep de heer Rozijnman, de eenige, die onder de algemeene luidruchtigheid nog van den heer des huizes notitie nam, ‘onze gastheer klinkt niet mee.’

De dokter was in vrij scherpe woordenwisseling met zijn tafelbuurman, wiens verrassing hem blijkbaar ver van aangenaam was.

‘Maar op zulke verrassingen, collega,’ hoorde men hem zeggen, ‘ben ik volstrekt niet gesteld. Mij dunkt dat ik zoo iets langs anderen weg dan bij wijze van verrassing had behooren te vernemen; en ik ben dan ook niet van zins op den goeden afloop te klinken. Er gebeurt niets van, dat is wat anders!’

Terwijl de grootste helft van het gezelschap nog vroolijk klonk en dronk zonder in de verte eenig storend incident te vermoeden, trok de blijkbare onwil van den dokter om met de lust in te stemmen toch de aandacht van enkele gasten.

‘St! st! Wacht even!’ klonk het tusschen de juichkreten en het glazengerinkel door. ‘Wat is er?’

‘Och de dokter houdt zich boos, omdat Koen hem niet van te voren heeft ingelicht, maar daar meent hij niets van,’ riep mevrouw Reinders met haar onweerstaanbaarst lachje. ‘Na de blijde tijding, die hij van avond heeft mogen ontvangen, kan hij onmogelijk boos wezen. Niet waar, lieve dokter, u drinkt met ons op het succes van keizer Barbarossa!’

En met de innemendste buiging hield ze hen haar glas voor.

‘Wel zeker!’ dus hielp haar van den anderen kant der tafel haar echtgenoot, ‘na de hulde, die onze gastheer van Zijne Majesteit de koning is te beurt gevallen, zal hij niet weigeren den keizer te geven wat des keizers is.’

‘Komaan, dokter, daar gaat de keizer, hoor,’ riep de ondeugende Estella, haar glas hoog opheffende.

De dokter stribbelde nog tegen; hij stond op, wenkte met de handen, zwaaide met de armen, wilde spreken; maar het gezelschap, alles voor scherts opnemend, liet er hem den tijd niet toe, en lachte en gekte maar door.

Zijn dochter Henriette knikte en lachte hem van de overzijde der tafel vleiend toe:

‘Kom, pa, wees nu eens lief. U ziet wat een plezier u er ons allemaal mee doet.’

Het goede meisje, dat de strengheid van haar vader kende en innig veel van haar broer hield, wilde Koen een teleurstelling sparen. Ze begreep wel, dat hij hier bij overrompeling een toestemming wilde afdwingen, die hij anders niet gemakkelijk gekregen zou hebben; maar zij zag toch de zaak zoo ernstig niet in en haar goed hart dreef haar, voor Koen als middelaarster op te treden.

Mevrouw, die een uitbarsting vreesde, was haar man ongemerkt van achter genaderd, vulde zijn glas, niettegenstaande hij er de hand op wilde houden, en terwijl zij hem met de lieftalligheid van een engel een kus op het voorhoofd drukte, gaf zij hem het glas in de hand en hief zelf die hand daarmee op.

‘Neen, pa is niet boos,’ fluisterde zij, ‘van avond kan hij over niets boos wezen.’

Zonder dat hij de macht had, haar te weerstreven, bracht zij hem het glas aan de lippen, en door dat schouwspel van echtelijke liefde verteederd, barstte het heele gezelschap in geestdriftige toejuichingen uit.

Uit volle borst hieven de studenten het traditioneel lied aan, dat voor hen aan alle plechtige momenten als de wijding der Muzen geven moet:

Io vivat! Io vivat!
Nostrorum sanitas....

En terwijl de opwekkende tonen, door al de gasten in koor meegegalmd, de schitterende feestzaal met opgetogen blijdschap vervulden, stond daar de nieuwe ridder, toegejuicht en toegezongen door een heele schaar van jubelende vrienden, in den arm eener teerminnende gade, met de Champagne aan de lippen, maar... met lood in het hart!

(Wordt vervolgd.)