De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 13

[p. 33]

[Nummer 5]

aanminnigheid, studiekop van th. tchoumakoff.

[p. 34]

Weergekeerd.
Door Mathilde.
(Vervolg.)

Die stem en dat spel baden, klaagden, schreiden, smeekten, jubelden God en Zijn Heiligen ter eere; de ziel der arme blinde, aan de eene zijde van de buitenwereld afgesloten, ontplooide zich des te voller aan de andere. Zij verbrak de banden der stof, die haar kluisterden, en ontsnapte juichend van vreugd en dankbaarheid in sferen te hoog voor aardsche belangen.

De zwerveling luisterde toe en groote tranen vulden zijn oogen, die sedert zoo langen tijd het schreien hadden afgeleerd.

Smart, berouw, smachtend verlangen en ook hoop vervulden zijn ziel; hij viel op de knieën en verborg het gelaat in de handen.

‘O Lucie! Zoete, lieve engel! Ge weet niet hoeveel goed ge mij doet. En wien gij 't doet. Ik dank u, o mijn God, ik dank u, dat ik haar nog mag hooren, dat zij ten minste mij nog wacht; dat zij voor mij bidt. Aan uw gebed vooral heb ik het te danken, arme martelares! dat ik niet dieper ben gevallen, dat ik in 't gewoel der wereld en in de branding der hartstochten het geloof mijner moeder en het uwe niet heb verloren!’

En zij ging voort haar ziel uit te storten in tonen en hij, wiens aanwezigheid zij niet vermoedde, luisterde in verrukking toe en het was hem of zachte balsem over zijn gewonde ziel werd uitgestort, of het leven, waarvan hij zich zoo weinig geluk meer voorstelde, zich opnieuw voor hem opende in glanzend licht, of hij weer liefhebben en hopen mocht, of een deur, die voor hem gesloten was, zich langzaam opende en hem toegang gaf tot het heiligdom van huiselijk geluk en zielevrede.

Reeds was de oefening geëindigd en de kinderen hadden het kerkgebouw verlaten, maar nog steeds bleef Lucie op het harmonium voortfantaseeren. Eindelijk stierf de laatste klank weg; het was geheel duister om haar geworden, en Victorine kwam naar haar toe, sloeg bezorgd een doek om haar schouders en geleidde haar naar buiten.

De vreemdeling bleef haar van verre volgen, als vond hij het noodig ze te beschermen totdat zij het hek van Groenezathe bereikt hadden; toen keerde hij naar ‘Het rustende Hert’ terug, waar de juffrouw hem reeds goed kende en naar 't scheen ook waardeerde.

Zijn avondeten stond te wachten en als naar gewoonte begon zij met hem een praatje te maken, eerst over het weer, toen over een brandje, dat dien middag hier was uitgebroken; hij sprak meestal heel weinig en vergenoegde zich, op alles wat zij beweerde, toestemmend te antwoorden en haar nooit tegen te spreken.

Vandaag had hij alleen een vraag op het hart en begon met te vertellen dat hij in de kerk was geweest.

‘Er werd zoo mooi orgel gespeeld en gezongen,’ voegde hij er bij, ‘kan 't zijn dat een blinde dame het deed, die ik in de kerk zag?’

‘Zeker mijnheer! Zeker!’ zeide de vrouw, blijde dat haar spraakzaamheid eindelijk voedsel kreeg, ‘dat is de goeie juffrouw Lucie van Groenezathe. Heeft u haar dan nooit ontmoet?’

Hij was blijde hierop niet te behoeven te antwoorden, want het mensch ging in één adem voort:

‘Nu, dat is geen wonder, want de juffrouw komt weinig naar buiten, 't arme schaap! Ik geloof dat ze haar plezier wel op kan. Ze laten haar geheel aan de booien over. Gelukkig voor haar dat ze nu ten minste juffrouw Victorine heeft. Nu komt ze eens uit om te wandelen en heeft dan ook wat aanspraak. Die twee hooren zoo bij mekaar.’

‘Bedoelt u de jonge dame, die haar geleidde?’

‘Ja, dat zal wel, een lief meisje. Een beetje kaaltjes gekleed - als ik 't zoo maar zeggen mag.’

Is dat haar juffrouw van gezelschap?’

O gunst neen! 't Is het nichtje van haar aanstaande moe! Zij woont niet op Groenezathe, maar hier in de stad bij de oude mevrouw. Zij moet daar zooveel als meidenwerk doen, en toch kan men 't haar aanzien, dat zij van een heel andere komaf is, dan haar tante.’

‘Hoe heet zij?’

‘Van haar voornaam Victorine, maar anders zeggen zij hier altijd juffrouw Wylandts. De lui weten niet beter. 't Is daar zoo'n rare troep, je weet eigenlijk niet, wat onze burgemeester verzint, zich in zoon boeltje te steken, alsof er hier geen knappe, flinke dames waren, die blijde zouden zijn op Groenezathe haar stoel te mogen zetten. Maar als het niet van buiten komt, deugt het niet!’

‘Juffrouw,’ sprak de gast kortaf, ‘zou u mij nog een glas bier willen geven.’

De juffrouw haastte zich aan dit bevel te voldoen en was inwendig een beetje ongerust of zij iets te veel had gezegd, want het leek wel of de vreemde een beetje knak was. En toen viel het haar plotseling in dat zij misschien iets heel doms had gezegd met haar:

‘Als 't hier niet van buiten komt, dan deugt het niet.’

Dat had hij evengoed op zichzelf kunnen toepassen, want hem was toch het werk gegund, dat zoovelen hier in de stad hem benijdden, en hij kwam ook van buiten. Zij had zich tegen het voorhoofd willen slaan en vroeg zich af, terwijl zij het glas bier binnen bracht, of zij verontschuldigingen zou maken, dan wel doen of zij het niet begreep.

De gast zat aan de tafel in diep nadenken verzonken; hij had die woorden van het goeie mensch niet eens gehoord, noch minder ze op hem toegepast, maar hij dacht over het gehoorde na, en vroeg zich af, hoe hij zich verder gedragen zou en wat hem in de naaste toekomst te doen stond.

Hij dankte verstrooid voor het bier en bleef voor zich uitzien in den tuin, die door de geopende ramen er zoo aardig uitzag in den maneschijn, en na langzaam zijn glas te hebben leeg gedronken, stond hij op en wandelde de straten nog eens doelloos door.

Toen hij voor het bovenhuis der Wylandts stond, kwam Victorine als altijd gehaast aanloopen, vreezende, weer knorren te krijgen omdat het zoo laat was en zij hard schelde. Juist ging de deur open en liet den burgemeester door, die den avond bij zijn aanstaande bruid had doorgebracht.

VII.

In het kamertje, dat hij zich tot atelier had gemaakt, zat Verdini te boetseeren; 't was een rustig vertrek aan de achterzijde van het huis gelegen, met goed licht, en hoewel het vandaag zeer warm was, bleef het hier vrij koel.

Bijna dagelijks kreeg de kunstenaar bezoek van juffrouw Ursula; zij kwam nu eens met dit, dan weer met dat boodschapje en maakte dit dan tot een voorwendsel van een heel lang praatje.

Zij vond het zoo prettig den beeldhouwer te zien werken, zeide zij, en zou ook lust hebben te leeren boetseeren, maar - en dan vertoonde zij haar mooie blanke handen - zij was bang dat het haar vingers zou bederven. En dan moest zij allerlei inlichtingen hebben en dwong Verdini, die toch al niet erg spraakzaam was, tot praten, maar 't liefste sprak zij zelf.

Dan luchtte zij al haar kennis op artistiek gebied, redeneerde over Michel Angelo en Rafael, over Canova en Bernini, over de nieuwste Fransche beeldhouwers, over realisme en idealisme in de kunst en schoot dikwijls in haar hooge wijsheid zulke kolossale bokken, dat de beeldhouwer zich soms moest omkeeren, ten einde een lachje te verbergen en al zijn beleefdheid noodig had om deze waanwijze nuf niet geducht terecht te wijzen.

Zij verklaarde echter aan wie maar hooren wilde, dat hij een zeer aangenaam mensch was, zoo typisch artistiek, en die er zoo gruwelijk leuk voor uit durfde komen, en als zij hem dan een tijd lang had opgehouden door haar onverstandig gebabbel, dan ging zij weer heen, overtuigd op den vreemdeling den indruk te hebben gemaakt van een hoogst ontwikkelde jonge dame Zij beweerde, dat de oogenblikjes, die zij al pratend met dien steen houwer doorbracht, haar heel nuttig en heel leerrijk waren, en dus maakte zij het zich op 't laatst tot gewoonte, ze nooit meer een dag te verzuimen.

Nu had zij weer een heele poos bij hem zitten praten en hij haalde ruimer adem, toen zij eindelijk vertrekken wou en hij zich weer geheel en al aan zijn werk kon wijden.

Hij zat nog niet heel lang, toen er weer even getikt werd, en met eenig gevoel van ergernis antwoordde hij:

‘Binnen!’

Dat was de manier niet van Ursula om de deur open te maken; die stormde altijd als een wervelwind binnen. Thans werd de deur bescheiden, bijna aarzelend geopend en door de reet kwam het donkere kroeskopje van Victorine gluren.

‘Mijnheer!’ zeide zij met haar aangename, frissche stem, ‘juffrouw Van Hogenvoorde laat u vragen of er ook een oogenblikje belet voor haar is. Zij zal u niet lang ophouden.’

‘Juffrouw Van Hogenvoorde?’ hij begreep niets van zoo'n bescheidenheid en - zoo'n indringerigheid, want zoopas had juffrouw Van Hogenvoorde het atelier verlaten; ‘maar de juffrouw gaat zoo juist heen.’

Een ondeugende blik tintelde in Victorines lichtblauwe oogen, die zoo aardig stonden bij haar donker haar en olijfkleurige huid; twee kuiltjes dansten aan weerszijden van haar wangen, en lachend antwoordde zij:

‘O, 't is juffrouw Ursula niet, maar juffrouw Lucie, die heeft u nooit opgehouden. En zij zou het nu nog niet doen, als zij u niet over iets belangrijks wilde spreken.’

Verdini werd vuurrood en onmiddellijk daarop doodsbleek; Victorine zag die verandering en schreef ze toe aan verlegenheid over zijn vergissing.

‘Neem u mij niet kwalijk,’ zeide hij verward, ‘maar ik dacht er niet aan - ik durfde dat niet hopen.’

Dat hij sympathie voor haar vriendin scheen te hebben, nam Victorine dadelijk voor hem in.

Hij keek hulpeloos rond, slechts een tamelijk nette stoel en een klein bankje stonden hem ten dienste; hij sloeg er met zijn schootsvel het stof snel af, een beleefdheid, die Ursula nog nooit van hem had ontvangen, en zeide intusschen tot Victorine:

‘'t Zal mij een ware eer zijn als de juffrouw mij wil spreken.’

‘Nu, ik ga ze halen!’ zei Victorine en verdween weer.

Hij ging even voor een half gebroken spiegel staan en beschouwde zich zelf.

‘Dwaas, die ik ben, zij is immers blind. Maar mijn stem? Hoe verberg ik die?’

Weer werd aan de deur getikt en de twee vriendinnen kwamen binnen; de beeldhouwer boog zich diep voor Lucie, als had zij het kunnen zien hoe beleefd hij haar ontving, en toen haar zijn arm gevend, geleidde hij haar naar den stoel.

‘Wil u dat bankje voor lief nemen?’ vroeg hij Victorine, ‘Juffrouw....’ en hij zag haar vragend aan.

‘Houd u mij ten goede,’ sprak Lucie, ‘dat ik u mijn vriendin niet voorstelde, juffrouw Victorine Ribert.’

Een levendige verrassing teekende zich op het gelaat van den beeldhouwer bij het hooren van dien naam en hij zag het meisje onderzoekend aan.

‘Wat voor zonderlings vindt hij in mijn naam,’ dacht Victorine, ‘dat hij mij in ééns zoo aanziet of ik een wondervogel ben? Ik heb het wel gedacht, ik ben voor 't minst een gestolen prinses.’

En zij lachte onwillekeurig bij die gedachte.

Maar Verdini had zich alweer afgewend en Vroeg met een stem, die Victorine onnatuurlijk veranderd voorkwam, wat hem de eer gunde van haar bezoek.

‘O, 't is volstrekt geen eer,’ antwoordde het eenvoudige meisje, ‘'t is maar een vraag, misschien wel een verzoek. Ik hoor met zooveel lof van u spreken; mijn zuster, die heel veel verstand heeft van kunst....’

Victorine zag hem nu op haar beurt aan en 't viel haar mee, dat zijn gezicht zich volstrekt niet vertrok bij deze verklaring, waarvan zij zelf niet veel geloofde.

[p. 35]

‘.... zegt, dat u een zeer bekwaam kunstenaar is, en al was u 't niet, ik ben zoo gauw tevreden en zelf kan ik het niet beoordeelen. Hoe grooter u is als artist, hoe grooter ook wel uw eischen zullen zijn en - als die te groot zijn, dan kan ik ze niet voldoen.’

‘Maak u zich niet ongerust,’ zeide de andere, ‘mijn eischen zijn niet hoog. Ik zal ze voor u zelfs zoo bescheiden mogelijk maken.’

Zij hief haar uitgedoofde oogen naar hem op en een vriendelijke glimlach speelde om haar lippen.

‘U is goed! Ja, ik wist het wel en uw hart is medelijdend! Ik kan u niet zien, maar ik hoor het; mijn eerste indruk bedroog mij niet. Al spreekt u nu eenigszins vreemd, toch herinnert mij uw stem aan twee dierbare dooden, zal ik maar zeggen, al weet ik niet of de andere misschien nog leeft. - Voor mij is hij toch dood!’

't Was goed, dat Victorine verdiept was in de beschouwing van een paar kleivormen en niet zag hoe diepe ontroering uit het gelaat van den vreemdeling sprak; eerst na een poos antwoordde hij, terwijl aandoening in zijn stem trilde:

‘Ik ben zoo blijde iets te mogen doen, wat u genoegen kan bezorgen. Een paar dagen geleden was ik in de kerk en hoorde u spelen en zingen. U weet niet, welk een indruk dat op mij maakte.’

‘Werkelijk? Als u het verlangt, wil ik gaarne meer voor u spelen; mijn kamer, waarop een harmonium staat, is hier vlak boven. Ik heb in de laatste dagen niet gespeeld, terwijl u hier was, uit vrees u te storen of te hinderen.’

‘O neen! Daar behoeft u het niet voor te laten; 't zal mij inspireeren als ik werk, uw spel.’

‘Ja, zij wil het niet gelooven, als ik 't haar zeg,’ viel Victorine in, ‘maar zij is een groote kunstenares.’

‘Ik geloof niet dat mijn spel veel met kunst te maken heeft,’ zeide Lucie zacht blozend, ‘het is niets anders dan gevoel!’

‘En is er wel kunst denkbaar zonder gevoel?’

Een blijde uitdrukking gleed over haar gelaat.

‘Meent u dat werkelijk?’ vroeg zij verheugd. ‘O, als u dat denkt, dan kan ik gerust zijn, dan zal het werk, dat ik u zal opdragen, zoo worden als ik het verlang, en als ik het droom!’

En nu begon zij hem haar plan voor te leggen van het monument op haar moeders graf.

Verdini, leunende op een voetstuk, luisterde aandachtig.

Victorine zag, dat hij ontroerd scheen en soms op zijn lippen beet als had hij iets willen zeggen, maar het met kracht en geweld terug hield.

‘Ja, ik begrijp uw bedoeling,’ zeide hij, ‘en zoodra ik de bestelling van uw vader aan de werklieden kan toevertrouwen, zal ik met uw opdracht beginnen en er een model van ontwerpen, dat juffrouw Ribert u wel uitvoerig zal willen beschrijven.’

‘O, wat is u vriendelijk!’ riep het meisje uit, ‘maar - ziet u - dit is niet alles. Ik ben nog kind in huis en dit is iets, wat ik geheel alleen onderneem, een verrassing voor mijn vader en zuster. Dus ben ik nu niet zoo ruim bij kas als ik 't zou willen zijn om uw kunst, moeite en materiaal naar waarde te kunnen beloonen.’

‘Laat u dat aan mij over. Ik beloof u dat u tevreden zal zijn,’ verzekerde hij.

‘Ja maar - dat ik tevreden zal zijn daar twijfel ik niet aan, maar of u het zal wezen.... Ik heb zoowat 250 gulden.’

‘Dat is heel veel!’ zeide hij ernstig.

Haar gelaat straalde.

‘Vindt u dat werkelijk? O, wat neemt u mij een last van het hart. Kom, Rina, wij zullen mijnheer niet langer storen. Dat blijft dus afgesproken! Zoodra u kan, vertoont u mijn vriendin het model. Ik dank u vriendelijk, mijnheer Verdini.’

‘Maar gaat niet heen, dames! U stoort mij volstrekt niet!’ zeide hij, en of hij zijn stem nu niet meer in bedwang hield en natuurlijk liet klinken, dan wel dat Lucie, nu van haar zorg ontheven, meer aandacht daaraan wijdde, zij schrikte alweer als op den eersten dag; haar heele gezichtje drukte zoo innig haar groot verlangen uit om niet alleen te hooren, maar ook te zien, dat Victorine en de beeldhouwer beiden door een diep medelijden werden vervuld met haar treurige onmacht.

‘Neen! zoo egoïst zijn we niet, is 't niet Victorine, mijnheers kostbaren tijd te rooven voor onze zaken, terwijl wij zoo weinig belang in de uwe stellen en u geheel behandelen als een loontrekkende, wat u toch volstrekt niet is. Kom u eens wat praten, bij voorbeeld des Zondagsmiddags, dan zijn Victorine en ik steeds alleen. U komt uit Italië en zij is ook een Italiaansche of liever een halve Italiaansche, van moeders kant, en zij zal 't een genot vinden, over haar heerlijk vaderland te hooren spreken.’

‘O ja!’ en het geheele gezicht van het jonge meisje schitterde, ‘dat was een echt Zondagsgenot.’

‘Nu, uw aanbod klinkt te aanlokkelijk om er geen gebruik van te maken,’ antwoordde hij, ‘ik twijfel er niet aan of u zou het mij niet doen, als mijnheer Van Hogenvoorde het niet goedkeurde.’

‘Waarom zou hij 't afkeuren? Zondagmiddag dan is Victorine vrij; mijn vader gaat met zijn aanstaande en haar moeder uit. Ursula maakt verre tochtjes op haar fiets en Victorine mag mij gezelschap houden. U zal ons zeer verplichten.’

Zij boog met zekere deftige gratie; er lag in haar geheele optreden, in haar toon van spreken en in haar gebaren iets moederlijks, iets wat niet met haar jeugd in overeenstemming was; want zij was nog jong, misschien nog jonger dan Verdini, en er lag ook niets ouwelijks in haar manieren; 't was een zekere kalme waardigheid, een uitvloeisel van den hoogen ernst, die haar eigen was en die een bijzonderen stempel drukte op al haar doen en laten, en haar er voor behoedde, iets ongepasts of zelfs ongewoons te doen.

Verdini kon zich ten minste in één zaak niet weerhouden. Op geheel onhollandsche wijze nam hij haar blanke hand en drukte die eerbiedig aan zijn lippen.

Zij glimlachte vriendelijk en liet zich deze hulde als een vorstin welgevallen; toen gingen zij heen en de kunstenaar zag naar de gesloten deur, waardoor zij verdwenen waren, als had die zich geopend om een zoet visioen te vertoonen.

Hij kon nog niet werken; hij liep het kamertje op en neer; de zweetdroppels gutsten op zijn voorhoofd, zijn oogen gloeiden en zijn neusgaten trilden.

Daar klonk eensklaps boven hem een toon en nog een, en nu herkende hij de melodie; het was die van een eenvoudig kinderliedje, dat mevrouw Van Hogenvoorde vroeger haar lievelingen placht voor te zingen, en toen zonk de sterke man als vernietigd neder; zijn krachtig lichaam schokte, zijn handen vouwden zich onwillekeurig en met bevende stem stamelde hij de woorden na van het gezang.

‘Zij begrijpthet, zij begrijpt het!’ barstte hij eensklaps uit, ‘waarom mij langer bedwongen! Waarom haar niet alles bekend!’

Reeds had hij den deurknop in de hand, reeds was hij op het punt, de trap, waarvan hij de plaats nog zoo goed kende, op te vliegen, om dan onverwacht in de kamer der speelster te dringen, toen hij plotseling de hand als machteloos deed neervallen.

‘Neen, nog niet!’ zuchtte hij, ‘ik wil, ik mag haar niet omhelzen - want ik kan het hoofd nog niet vrij opheffen, in haar oogen en in de zijne ben ik nog niet anders dan - een dief!’

(Wordt vervolgd.)