De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 12

[p. 345]

[Nummer 44]

Broeder en zuster,
Novelle door G. van Neubourg.

VI.

Op een avond na het in het vorig hoofdstuk verhaalde strompelde Amedé langzaam de trappen op naar de kamer zijner zuster Lize. Men kon het hem aanzien, wat hevig lijden hij te dragen had; zijn oogen waren rood en opgezwollen; hij scheen erg geweend te hebben; zijn wangen waren bleek; hij, de anders zoo flinke en slanke jongeling, liep als een man van tachtig jaar.

Aan de kamer gekomen, tikte hij even aan en opende toen de deur.

‘Wie is daar?’ vroeg Lize.

‘Ik, Lize!’ gaf Amedé ten antwoord.

‘Goeden avond, Am!’ hervatte de blinde eenigszins opgeruimd, ‘ik wist al niet, waar het aan toe te schrijven, dat je vandaag nog niet hier geweest was; anders kom je drie-, viermaal per dag; maar sedert dat zoo onverwachte terugkomen van de badplaats schijn je het schrikkelijk druk te hebben en je zuster, die je vroeger zooveel genegenheid betoonde, te vergeten.’

‘Foei! Lize, dat is niet mooi van je, je weet wel, dat ik nog altijd evenveel van u houd!’ sprak de broer met een onderdrukten zucht.

‘Ik zeg het ook maar schertsend,’ verbeterde de zuster terstond: ‘kom broer, je zal nu wat bij mij blijven, hé! dan praten we samen wat; of ga je van avond met mama misschien weer naar de comedie?’

Het was duidelijk, hoe pijnlijk Amedé die vraag aandeed; en ontwijkend antwoordde hij: ‘Neen, van avond blijf ik eens bij u, Lize!’

‘Dat is best!’ zei de blinde, ‘ga zitten, jongen, ga zitten, en mama is....’

‘Heb je al gesoupeerd?’ vroeg Amedé onderbrekend, die niet wist wat hij zeggen moest, en toch voor zijn zuster al de ongelukken der laatste dagen wilde verborgen houden.

‘Neen, 't is nog pas zeven uur, niet waar; 't is nog te vroeg,’ gaf het meisje ten antwoord. ‘Maar je hebt me nog zoo weinig van Scheldendijk verteld? Waarom ben je er toch zoo onverwachts van teruggekeerd; ik meende dat je er nog wel een paar maanden zou gebleven zijn. Amuseerde je er je niet, zeg?’

‘Och Lize! mama wilde er niet blijven, en toen had ik ook natuurlijk geen zin meer,’ luidde het verstrooide antwoord van Amedé.

‘Zoodat je nu maar hier den zomer zal moeten slijten,’ zeide Lize, die wel merkte dat het gesprek niet vooruit wilde vandaag.

de h. jozef, voedstervader, naar de schilderij van f. defregger.

Er volgde een kleine pauze, die Amedé onderbrak door eensklaps te zeggen:

‘Lize, ik zal u eens wat nieuws meedeelen; we gaan verhuizen?’

‘Verhuizen?’ zei de blinde verwonderd. ‘En waarheen?’

‘Naar Voorberg, zus, naar Voorberg!’

‘Maar, dat je me daar nog niets van gezegd hebt, Am, 't komt zoo uit de wolken.’

Amedé zocht een ontwijkend antwoord, maar wist niet goed hoe het aan te pakken. Hij sprak eenige verwarde, onsamenhangende woorden, waartusschen hij ook iets van ‘mama, die ziek was,’ vertelde.

Hij wilde zijne goede zuster immers niet deelgenoot maken van al het leed en de rampen, die hen in zoo weinig tijds getroffen hadden. 't Arme kind was toch al ongelukkig genoeg, en 't kon toch niets baten; integendeel! Daarenboven ging het heel gemakkelijk voor haar, die toch niets zag, alles verborgen te houden.

Toen Lize erg schrok bij het vernemen, dat hare stiefmoeder ziek was - het goede kind hield toch van haar of het haar eigen moeder was - had Amedé haar gerustgesteld en gezegd, dat het zoo erg niet was; dat ze hen zou volgen zoodra ze hersteld was, maar dat ze nu nog niet kon meegaan, en meer dergelijke algemeene troostwoorden.

Den volgenden dag was hij met het eerste spoor naar Voorberg vertrokken, had daar in een afgelegen buurt een kamertje met alkoof gehuurd; en een week daarna was hij met zijn blinde zuster er teruggekeerd en hadden zij het kamertje betrokken. Dank aan eenige invloedrijke bekenden was hun moeder, wier zorgwekkende toestand geen reizen toeliet, voorloopig in een hospitaal opgenomen.

VII.

De nieuwe hospita, een fruitvrouw, putte zich natuurlijk in gissingen uit, wie dat toch maar zijn kon, die mijnheer Palen.

De buurvrouwen hadden al verschillende vergaderingen belegd om er het fijne

[p. 346]

van te weten te komen, en haar nieuwsgierigheid was nog meer geprikkeld, toen de fruitvrouw vertelde, dat zij nog nooit de blinde had kunnen spreken, daar hij haar dit telkens, als ze de kans schoon meende te hebben, belette.

‘Doch wacht maar,’ had ze gezegd, ‘bij gelegenheid zal ik wel wat meer te weten komen! Ik zal het zoo slim aanleggen, dat ik er het mijne wel van zal krijgen.’

‘Ze leven er zuinigjes van,’ had ze een anderen keer verteld. ‘Hij kookt den pot en 't is niet veel!’

‘Toch, dunkt me, dat ze het beter gewend zijn, hij ziet er zoo fijn uit,’ had een groentevrouw geopperd.

Maar met al haar praten en gissen konden zij geen stap verder komen, ofschoon de twee nu al meer dan een maand bij vrouw Stiks woonden. 'Zooals het met alles gaat, bleef ook het praten langzamerhand achter, daar weer ander nieuws stof voor de beweeglijke vrouwentongen had aangevoerd.

Ondertusschen raakten Amedé en Lize hoe langer hoe meer in den nood, daar het weinige, wat ze hadden, zoetjes aan opraakte. De goede broer had zijn zuster nog niets meegedeeld van den ellendigen toestand, waarin zij verkeerden. Hij had haar wijs gemaakt, dat ze te samen op twee kamers eenige maanden te Voorberg zouden doorbrengen, totdat hun moeder geheel en al hersteld was en dat ze dan weer naar hun geboorteplaats zouden terugkeeren.

Lize vond dat alles wel vreemd en zonderling, maar zei er niets van aan haar broer. Ze begreep zeer goed, dat haar iets geheim gehouden werd; ze merkte een zonderlinge manier van handelen bij haar broer op, doch zij wilde en durfde ook niets vragen; te gelegener tijd zou ze toch wel meer vernemen.

Amedé echter leed veel, zeer veel 't Weinige geld zou spoedig op zijn, en wat dan? Hoe dan voor zich en zijn zuster onderhoud verschaft? Honderdmaal op een dag beklaagde hij zich, niet meer en beter geleerd te hebben. Een ambacht? dat gaf zeker niets. Hij was te zwak, te verwend, te oud. Op een kantoor? en hij had zoo luttel kennis van zaken, zoo'n onduidelijke hand? Toch moest er raad geschaft worden!

Terwijl Hij eens op een avond in onzekerheid met zich zelven naar een uitkomst zocht, viel zijn oog op een stuk courantpapier, waarin hij dien morgen door de fruitvrouw boter gekregen had Moedeloos en zonder te weten wat hij eigenlijk wilde, las hij gedachtenloos in het stuk, dat de advertentiesite lezen gaf, toen hij eensklaps met meer aandacht en oplettendheid, het gekreukte papier glad strijkend, las en herlas:

Voorloopige aankondiging!
Het tooneelgezelschap van den heer A. SchirTerts zal de volgende week hier eenige voorstellingen geven. Nadere affiches....

Hier was het papier afgescheurd.

Amedé zag de advertentie nogmaals in, wierp zich achterover op zijn stoel, streek zich over het voorhoofd en raakte zoetjes aan in diepe gedachten.

Lize was reeds naar bed gegaan, ofschoon het eerst goed acht uur was; ze voelde zich niet wel. Eensklaps staat de jonge man op, trekt een lade open, haalt er een laatste velletje postpapier uit en zet zich aan 't schrijven. Na eerst een klad op het stuk courant gemaakt te hebben, begon hij vervolgens over te schrijven, las het nog eens over, deed het in een enveloppe en schreef toen het adres:

Den WelEd. Heere
Den Heer A. Schifferts, Directeur van het Nederl. tooneelgezelschap alhier.

Daarmee ging hij naar beneden en vroeg aan zijn hospita, of ze den brief dien avond nog aan het adres wilde bezorgen, daar er haast bij was. Toen hij weer de donkere trap opging, zei hij in zich zelven:

‘Geve de hemel, dat dit moge lukken; dan zijn we voor dezen winter ten minste gered.’

VIII.

Haastig had Amedé den volgenden morgen een klein ontbijt gebruikt, en aan zijn zuster gezegd, dat hij in de stad een dringende boodschap had te doen, en was vervolgens, na zich een weinig opgeknapt te hebben, de kamer uitgegaan.

Hij had Lize verzocht de deur van binnen af te sluiten en niemand toe te laten. Dit deed hij overigens iederen keer als hij uitging. Zijn zuster vond dit ook heel natuurlijk, dewijl Amedé er haar op gewezen had, dat iedereen bij haar kon komen, als hij afwezig was, en daar zij niemand kende in de stad, noch kennen kon, was het noodzakelijk, dat zij hun voorzorgen namen. ‘Binnen een goed uur,’ had hij gezegd, ‘denk ik terug te zijn.’

In allerijl verliet hij den winkel en liep eenige straten door, totdat hij eindelijk op een groote, open plaats aan een kolossaal gebouw kwam. Na zich eerst nog eens vergewist te hebben, ging hij zenuwachtig den grooten ingang binnen. 't Was het groot théaire des variétés,

Hij diende zich aan en na eenige oogenblikken stond hij in de directiekamer van mijnheer Schifferts, zijn vriend.

Deze, een groot manuscript in de hand houdend, zit gemakkelijk in een grooten verschoten leuningstoel gedoken en zendt welbehaaglijk de kringetjes van een geurige havana door de niet al te groote kamer. Twee hooge vensters laten de stralen der opkomende najaarszon ongehinderd binnen, en maken dat de vaal-groene ripsen staatsiegordijnen nog weer wat meer van hare reeds bijna onkenbare kleur verliezen. 't Is er tamelijk vuil en stofferig. Op de massieve boekenkasten, met groene gordijnen, kan men zijn naam wel in het stof schrijven. Het groene tafelkleed op de lange, zware tafel in het midden der kamer is vol zwarte inktvlekken en bleeke kringen, gevormd door kopjes of glazen. Eenige ouderwetsche stoelen, een dito voltaire, eenige portretten van tooneelgrootheden, in vergulde, doch reeds gedeeltelijk wit geworden lijsten, voor wier deels gebroken glazen, visitekaartjes, programma's enz., gestoken zijn, voltooien den inventaris.

Amedé is gejaagd, maar meer nog verlegen.

Met zekere vriendschappelijke minachting wijst de tooneeldirecteur Schifferts (want hij is het) den beteuterden jonkman een stoel, terwijl hij op nonchalanten toon vraagt: ‘Wel! wat nieuws, mijnheer Verpalen, we hebben elkaar in lang niet meer gezien?’

‘Ach, mijnheer Schifferts,’ zuchtte Amedé, er hebben veel veranderingen plaats gehad, sedert we den laatsten keer bij elkaar waren.’

‘Helaas! beiden zijn we zooveel jaren ouder geworden, en laten we hopen wijzer,’ declameerde de tooneelchef.

‘Ware het dit alleen, mijnheer, u zou me vandaag niet hier gezien hebben,’ vervolgde Amedé.

‘Je komt me droefgeestig voor, jonkman, wat hapert er aan?’ vroeg daarop de directeur een weinig nieuwsgierig.

Toen begon de arme Verpalen wijd en breed zijn ongelukkige geschiedenis te verhalen, die Schifferts tamelijk onverschillig aanhoorde, ofschoon de verhaler met de levendigste kleuren zijn beklagenswaardigen toestand schilderde.

‘En wat wil je nu?’ vroeg de eerste ten slotte op een ietwat hooghartigen toon, die Amedé het schaamrood op de kaken joeg.

‘Als oude vriend en kennis meende ik bij u hulp te mogen zoeken en ik hoop ook te vinden.’

‘Hoor eens, mijnheer Verpalen, geld kan ik u niet geven....’

‘Ik verlang geen geld, mijnheer,’ onderbrak de aangesprokene, met een gevoel van eigenwaarde, ‘of als ik het verlang, zou het niet dan eerlijk verdiend moeten zijn.’

‘Hoe, verdiend, u wil je komen engageeren?’ vroeg de directeur hoogst verwonderd. ‘Maar vriend, u die nooit op de planken....’

‘Natuurlijk, ik begrijp opperbest, zoo iets zou ik niet mogen vragen, maar ik had gedacht,....’ en verlegen plukte Amadé aan de franje van zijn stoel; ‘bediende of zoo iets. Ach, goede heer!’ en de reeds lang onderdrukte tranen sprongen opeens overvloedig uit zijn oogen.... ‘'t is om mijn goede, arme zuster, voor haar alleen, dat ik het u vraag, dat ik er u om smeek. U weet het, kennis bezit ik niets, een handwerk ken ik niet, en toch moet ik, moet zij in het leven blijven.’

De man van het tooneel, anders zoo hardvochtig en onverschillig, werd geroerd. ‘Nu, wees maar niet zoo opgewonden, we zullen er eens over denken!’

IX.

Des anderen daags ontving Amedé een briefje van mijnheer Schifferts. Ze waren het eens geworden; hij kon voor dezen winter als tooneelbediende bij het gezelschap dienst doen.

De blinde zuster merkte dat haar broer dien dag opgewekter en vroolijker was dan de vorige dagen, en ofschoon ze zijdelings al meermalen naar de reden gevraagd had van zijn goed humeur, had hij het antwoord altijd behendig ontweken, want alleen in den uitersten nood had hij besloten haar alles te openbaren, en tot zoolang haar alle leed te besparen.

Driemaal in de week moest hij voortaan des avonds in het theater komen.

Lize scheen er nog niets van bemerkt of vermoed te hebben, daar hij tot nu toe altijd, onder een of ander voorwendsel, haar gezegd had naar bed te gaan; toen op zekeren nacht de noodkreet: ‘Brand! brand!’ door de straten weergalmde, waaraan het akelig gelui der brandklok zich weldra paarde.

Het blinde meisje was verschrokken opgesprongen en had angstig haar broer geroepen. Maar tevergeefs! Eerst onstelde zij hevig, doch langzamerhand zich bezinnend, dacht ze: Hij zal misschien reeds opgestaan en uitgegaan zijn. Tastend en zoekend was ze de trappen afgedaald en bij de fruitvrouw gaan aankloppen; deze verzekerde, dat mijnheer reeds om acht uur uitgegaan was, zooals dat dikwijls in den laatsten tijd gebeurd was.

Lize stond bij dat nieuws verslagen, en als aan den grond genageld, kermde zij: ‘God, zou hij!....’

‘Brand! brand!’ galmde het buiten; ‘hulp! hulp!’

‘Waar mag het toch wezen?’ vroeg de fruitvrouw, en liet het arme blinde meisje alleen staan, terwijl zij naar voren liep.

En alweer riepen er stemmen dof en akelig in het holle van den nacht: ‘Brand! brand! in het théatre des variétés! hulp, hulp!’ En inderdaad, de fruitvrouw, buiten gekomen, zag ten Noordwesten geheel den hemel rood; er vielen verscheidene vonken voor hare voeten neer. 't Moest wel erg zijn, want de brandklok luidde met verdubbelden slag.

Of het ook erg was! Dat hebben indertijd de bladen wijd en breed meegedeeld. Behalve dat het geheele gebouw in asch gelegd werd, betreurde men, buiten tal van gekwetsten, verscheidene dooden. 't Was een allerverschrikkelijkste avond voor Voorberg.

Tegen halfelf, in het midden van het derde bedrijf, had zich eensklaps een benauwde gaslucht, die hoe langer hoe sterker werd, door de zaal van het theater verspreid. Men begon angstig te worden. Eenigen stonden reeds op, en hier en daar hoorde men al een onderdrukt gemompel van brand! en zachte, benauwde angstkreten. De tooneelspelers werden gestoord, en achter de schermen overlegde men reeds, hoe het publiek gerust te stellen, toen op eens van drie kanten van het tooneel woeste vlammen uitsloegen.

Terstond viel het veiligheidsgordijn; er ontstond een allervreeselijkste paniek, vooral toen onverwachts het gaslicht uitging.

Geschreeuw, gezucht, geroep, gekerm van alle kanten! Men verdrong, verpletterde, vertrapte elkaar op de verschrikkelijkste wijze; ieder toch wilde en zocht zich zoo spoedig mogelijk te redden. De schrik deed hier een den gevaarlijken sprong wagen, en gaf daar een anderen Herculeskracht om sloten met geweld te verbreken of deuren uit haar hengsels te lichten.

Niet minder was de ontsteltenis op het tooneel, waar de brand uitgebroken was en feller nog dan in de zaal woedde. Het talrijke per-

[p. 347]

soneel zocht zich zelven en het materiaal zoo veel mogelijk te redden.

Geen wonder, dat een kwartier later de tijding van het vreeselijk ongeluk door de heele stad verspreid en alles op de been was, of uit nieuwsgierigheid, of uit belangstelling, of om hulp te verlenen.

(Wordt vervolgd.)