De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 12

Stamboelof en vorst Ferdinand.

De gebeurtenissen der laatste dagen hebben de aandacht van geheel Europa weer op Bulgarije gevestigd, dat reeds zoo dikwijls de bezorgdheid der groote mogendheden heeft gaande gemaakt.

De moord op den oud-minister Stamboelof, den eenmaal alvermogenden dictator, is voor Bulgarije en zijn vorst het begin geweest van een reeks verwikkelingen, waarvan het onmogelijk is, thans reeds met eenige zekerheid het einde te voorspellen.

Hoewel betrekkelijk nog jong - Stamboelof werd in 1853 te Tirnova geboren - had hij een veel bewogen leven achter zich. Aanvankelijk studeerde hij aan de hoogeschool te Odessa in de theologie, maar zoodra, in 1876, in Bosnië en de Herzogewina de opstand tegen Turkije uitbrak, trachtte hij ook in zijn vaderland Bulgarije een zelfde beweging tegen den sultan te doen ontstaan. Deze poging mislukte echter volkomen, en Stamboelof vestigde zich nu metterwoon in de hoofdstad van het aangrenzende Roemenië, Boekarest, van waar hij zooveel

[p. 112]

mogelijk het streven der Bulgaren bleef steunen, die zich van Turkije onafhankelijk wilden maken.

In 1877 brak de oorlog uit tusschen Rusland en Turkije. Onmiddellijk greep Stamboelof naar de wapens en trad als vrijwilliger in Russischen dienst. Hij had het geluk, bij den vrede van Constantinopel de onafhankelijkheid van zijn vaderland te aanschouwen, en trad met zijn vriend Karavelof op als de leider der hervormingspartij in Bulgarije. Alexander van Battenberg, een neef van den regeerenden groothertog van Hessen, werd tot vorst gekozen, en Karavelof tot minister-president benoemd. In zijn plaats trad Stamboelof op als voorzitter der Sobranje.

stamboelof † 18 Juli 1895.

Toen de jonge vorst in 1886 door de kuiperijen van Rusland van den troon verdreven was, leidde Stamboelof als regent de regeering, zoolang Bulgarije geen vorst had, en verzette zich met alle kracht tegen Ruslands pogingen, om het vorstendom weer onder zijn gezag te brengen.

Door zijn bemoeiingen werd, ondanks het verzet der Russische regeering, den 4^en Juli 1887 een buitengewone vergadering der Sobranje te Tirnova bijeengeroepen tot verkiezing van een vorst. Zijn werk was het in hoofdzaak, dat prins Ferdinand van Saksen-Coburg-Gotha tot vorst van Bulgarije werd gekozen en zich bereid verklaarde de kroon aan te nemen, al weigerden ook de Europeesche regeeringen, op het voetspoor van Rusland, hem te erkennen.

Als minister-president van vorst Ferdinand wist Stamboelof alle bezwaren te overwinnen en de pogingen der Russischgezinde partij, om het land weer onder den invloed van den czaar te brengen, te verijdelen. Dit kon hij evenwel niet bereiken zonder een kras, een al te kras optreden. Genade kende de alvermogende minister niet, alle middelen waren hem goed. Majoor Panitza en anderen, die een samenzwering tegen het leven van vorst Ferdinand beraamden, werden zonder vorm van proces doodgeschoten, en de opstootjes, door Russische agenten telkens in verschillende steden van Bulgarije verwekt, in bloed gesmoord.

Geen wonder dus, dat Stamboelof gevreesd en gehaat was. Maar eindelijk werd hij ook vorst Ferdinand, die jarenlang zijn voogdij geduldig had verduurd, onverdraaglijk. Deze was enkel meer vorst in naam, terwijl Stamboelof feitelijk heer en meester was en naar willekeur over goed en leven beschikte. Het vorig jaar kreeg de geduchte minister dan ook zijn ontslag en ademde Bulgarije verruimd op.

Wat te verwachten was gebeurde. De vele vijanden, die Stamboelof zich tijdens zijn despotiek bestuur gemaakt had, traden, nu hij in ongenade was gevallen, openlijk tegen hem op. De oud-minister voelde zelf, dat hij verloren was en verwachtte iederen dag den dolks oot of den kogel, die een einde aan zijn leven zou maken.

Die dag kwam. Het was in den avond van den 15^en Juli, dat Stamboelof zich met zijn vriend Petkof in een rijtuig uit de sociëteit huiswaarts begaf. Plotseling schoten eenige mannen toe, die de paarden tot staan brachten en den gewezen minister op barbaarsche wijze verwondden. Twee dagen heeft Stamboelof nog geleefd, maar in den vroegen morgen van Donderdag den 18en Juli gaf hij den geest. Zaterdag daaropvolgende had te Sofia met groote praal de begrafenis plaats, die door de vertegenwoordigers der vreemde mogendheden werd bijgewoond, terwijl de keizer van Oostenrijk, de sultan van Turkije, de koningin van Engeland en andere vorstelijke personen telegrammen van deelneming aan de weduwe van den vermoorden staatsman zonden. Doch zelfs nog bij de teraardebestelling bleek, hoezeer Stamboelof gehaat was. Onderweg en op het kerkhof werden vijandige betoogingen gehouden, en gaf een groote menschenmenigte haar vreugde over den moord op den oud-dictator lucht.

vorst ferdinand van bulgarije.

Wie den aanslag gepleegd hebben, zal misschien nooit ten volle worden opgehelderd. Hoogstwaarschijnlijk is het een persoonlijke wraakneming geweest van bloedverwanten van personen, indertijd op Stamboelof's last ter dood gebracht. Wel zijn enkele personen in hechtenis genomen en heeft de Bulgaarsche regeering een prijs uitgeloofd voor wie de schuldigen kon aanwijzen, maar meer heeft men er sedert niet van gehoord.

visscherskinderen, naar de schilderij van artz.

Vorst Ferdinand bevond zich te Karlsbad in Bohemen, toen de aanslag op Stamboelof plaats had. De Duitsche en Oostenrijksche pers beschuldigde hem van medeplichtigheid en trachtte de openbare meening in Europa tegen hem in te nemen. De oud-minister was steeds een verwoede vijand van Rusland geweest, en na zijn heengaan was het niet onwaarschijnlijk, dat de Russische regeering toenadering zou toonen jegens Bulgarije. Dit nu zag het Drievoudig Verbond en vooral Oostenrijk, dat rechtstreeksche belangen heeft op het Balkan schiereiland, slechts noode, en daarom trachtte men van die zijde verwarring en oneenigheid te stichten, ten einde later in troebel water te kunnen visschen.

Allerlei geruchten deden de ronde, men verzekerde zelfs dat vorst Ferdinand zou aftreden en zijn zoontje Boris hem zou opvolgen, anderen dat de zoon van Bulgarijes eersten vorst Alexander van Battenberg den troon zou beklimmen. De toekomst zal moeten leeren, of van deze tendenz-berichten iets bewaarheid zal worden.

Vorst Ferdinand, wiens portret wij in dit nummer geven met dat van Stamboelof, werd in 1861 geboren. Hij is de jongste zoon van wijlen hertog August van Saksen-Coburg-Gotha en prinses Clementine van Orleans, een dochter van koning Lodewijk Filips van Frankrijk. Van vaders-en moederszijde is vorst Ferdinand met een groot aantal vorstelijke huizen van Europa verwant.

In 1887 werd hij, zooals wij boven gezien hebben, door Stamboelof's toedoen tot vorst van Bulgarije gekozen en in 1893 trad hij in het huwelijk met prinses Marie Louise, de oudste dochter van hertog Robert van Parma, wien in 1860 door Victor Emmanuel zijn staten werden ontnomen. Terwijl zijn moeder van den tak Orleans afstamt, is zijn echtgenoote dus een Bourbon. Het vorig jaar werd uit hun echt een zoon geboren, prins Boris, van wien het, bij de wisselvalligheden der politiek, vooral in het schiereiland van den Balkan, lang niet zeker is, dat hij eenmaal den troon zijns vaders zal beklimmen. Voorloopig is prins Boris de jongste kroonprins van Europa.