De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 12

De idioot,
door J. Vesters Jr.
(Vervolg.)

‘Maar ze zal op die malle vraag terugkomen, Willem,’ verklaarde Van Dijl, ‘dat verzeker ik je, ik wil wel eens zien wie hier baas is.’

‘Zoo bedoel ik het niet, meneer Van Dijl,’ hernam Stassaart, een afwerend gebaar met de hand makend. ‘Niet door geweld of dwang, maar uit vrije verkiezing moet ze aan mij boven Hugo de voorkeur geven. Wil ze dat niet, is die idioot haar meer waard dan ik, dan kan er van een huwelijk tusschen ons niets komen. Het zou mij spijten, maar zij, die mijn vrouw wil worden, moet geheel de mijne zijn, en niet ten halve.’

Op dit oogenblik werd er aan de deur getikt en trad mevrouw Van Dijl binnen, te oordeelen naar de uitdrukking van haar gezicht aan de hevigste gemoedsaandoening ter prooi.

Van Dijl had nog maar even de huiskamer verlaten, toen Johanna was binnengekomen. Het jonge meisje was bleek en men kon het haar aanzien, dat ze een harden strijd gestreden had. Zeker, ze wilde den koninklijken weg des kruises bewandelen, maar ze had niet gedacht, dat die reeds aanstonds zoo vol distelen en doornen zou zijn.

Dien nacht had ze geen oog kunnen sluiten; al poogde zij het verleden ook uit haar geest te verbannen en niet meer aan Willem te denken, het ging niet. Telkens zag ze hem voor zich en hoorde ze zijn stem, die haar verweet, dat ze Hugo boven hem stelde, na hem haar hart geschonken en haar hand toegezegd te hebben.

Met schrik ook dacht ze er aan, dat ze haar ouders het voorgevallene zou moeten meedeelen. Ze wist vooruit, hoe die het zouden opvatten. Ze zouden haar beweegreden niet begrijpen, haar besluit aan een gril, misschien aan erger nog toeschrijven, ze zouden haar met verwijten overladen. Zij zouden in haar voorwaarde, Hugo bij zich te houden, een beleediging zien, een verwijt, dat zij voor den jongen niet zorgden zooals het behoorde. Zij verwaarloosden hem, zij lieten hem aan zijn lot over, en nu ontfermde hun dochter zich over hem. En dit zwijgend, maar welsprekend verwijt zouden zij te beter gevoelen, omdat het werkelijk verdiend was.

Behalve haar ouders zou Alice, zouden al haar vriendinnen en kennissen weten, dat ze met Willem gebroken had. Ieder zou er het zijne van denken, doch slechts weinigen zouden haar verdedigen; de meesten zouden den steen op haar werpen...

Snikkend verborg het jonge meisje het hoofd in de kussens en bad tot God om kracht, ten einde niet onder de zwaarte van haar kruis te bezwijken, die grooter was dan ze zelf eerst gedacht had en in haar overspannen verbeelding tot een schier ondraaglijken last aangroeide.

Des morgens had ze nog eenmaal het hoofdstuk over den koninklijken weg des kruises in de Navolging gelezen, en zoo versterkt en bemoedigd ging ze naar beneden, om haar ouders met haar genomen besluit in kennis te stellen. Ze haalde eenigszins ruimer adem, toen ze haar vader niet in de kamer zag. Al zou ook haar moeder haar besluit niet billijken, toch durfde ze het haar beter toevertrouwen, dan aan haar vader, wiens opvliegendheid en doordrijven ze maar al te goed kende. Johanna voelde, dat dit een zwakheid was, maar ze kon het niet helpen, haar natuur was krachtiger dan haar wil.

Nog voor ze evenwel iets zeggen kon, vroeg mevrouw Van Dijl:

‘Zooeven is Willem hier gekomen, die je vader alleen moest spreken. Weet je daar iets van?’

Johanna ontstelde en werd nog bleeker.

‘Mijn God, wat word je bleek!’ riep haar moeder uit. ‘Wat is er dan gebeurd?’

‘Moeder, ik wilde het u juist komen zeggen,’ antwoordde Johanna, die niet verwacht had, dat Willem reeds zoo gauw zou gekomen zijn.

‘Wat zeggen?’ vroeg mevrouw Van Dijl gejaagd. ‘Spreek op, kind, zie je dan niet, dat ik buiten me zelve ben?’

‘Dat alles tusschen ons uit is, moeder.’

‘Wat zeg je? Alles tusschen jullie uit! En gisteren was Willem nog hier, en toen ik wegging was er geen woord tusschen jullie gevallen! Wat is er dan toch gebeurd?’

‘Moeder, u weet, hoe Hugo aan mij gehecht is en hoe hij niet zonder mij kan. Ik had hem moeten beloven, dat hij bij ons zou mogen komen wonen, als ik met Willem getrouwd was. Gisteren nu vroeg ik het aan Willem, en Willem weigerde.’

‘En ben je nu daarom met hem gebrouilleerd? Om zoo'n nietigheid? Maar dat kan immers goed worden bijgelegd. Wacht,’ en mevrouw Van Dijl stond op; ‘ik zal naar de spreekkamer gaan en Willem zeggen, dat het een misverstand geweest is.’

‘Doe dat niet, moeder,’ verzocht Johanna; ‘ik heb Willem zijn woord teruggegeven, onherroepelijk...’

‘Zijn woord teruggegeven... onherroepelijk... Maar kind, wees toch verstandig. Het was een dwaze vraag van je, en je kon vooruit wel weten, dat Willem daarin niet kon toestemmen. Maar dat hoeft toch geen beletsel te zijn...’

‘Dat is het toch, moeder. Daar Willem Hugo niet bij zich wil en ik den armen jongen niet wil verlaten, kan ik zijn vrouw niet worden.’ ‘Maar Jo, je bent overspannen, ziek,’ riep mevrouw Van Dijl uit. ‘Je moet mij en je vader toch ook verlaten.’

‘O, dat is wat anders,’ antwoordde Johanna. ‘Maar Hugo wil zich niet van mij laten scheiden, hij kan niet leven zonder mij.’

‘Dus je wil zeggen, dat wij niet goed voor hem zijn, dat jij alleen voor hem zorgt,’ zei mevrouw Van Dijl kwaad wordend.

gezicht op de sluis.

[p. 110]

‘Maar moeder, dat zeg ik immers niet. Ik weet wel beter. Doch Hugo kan mij niet missen.’

Mevrouw Van Dijl haalde de schouders op. ‘Ik wist niet, dat je zoo'n stijfkop was, Jo.’

‘Moeder,’ zei Johanna, met moeite haar tranen bedwingend, ‘voelt u dan niet, wat ik lijd? Denkt u dan, dat het mij geen strijd gekost heefr, dat mijn hart niet bloedt?’

‘Ik denk, dat je gek bent met je geluk en je toekomst te verschoppen ter wille van iemand, die er je toch niet dankbaar voor zijn zal,’ antwoordde mevrouw Van Dijl. ‘Maar als jij niet wijzer bent, zal ik voor je belangen waken.’

Met deze woorden ging ze de kamer uit, haar dochter aan de hevigste ontroering ter prooi achterlatend.

‘Weet je 't al,’ vroeg Van Dijl aan zijn vrouw, nog voor deze tijd had gehad iets te zeggen, ‘wat een dwaasheid Jo heeft uitgehaald?’

‘Ja, ik weet het,’ antwoordde mevrouw, ‘en ik kwam juist hier, om te beletten, dat bij die dwaasheid nog een andere gevoegd wordt.’

‘Heb je Jo dan gesproken?’ informeerde haar man, ‘en heb je ze weten te overreden?’ vervolgde hij, Willems verklaring indachtig, dat deze van geen dwang wilde weten.

‘Daar heb ik nog geen tijd toe gehad, maar toch geloof ik te mogen veronderstellen, dat Jo al spijt heeft van haar voortvarenheid.’

‘Dat dacht ik wel,’ zei Van Dijl, ‘'t was ook al te gek.’

‘Maar waaraan heeft u dat gemerkt, als ik vragen mag, mevrouw?’ vroeg Stassaart.

‘Ze zei, dat ze leed en dat haar hart bloedde,’ antwoordde mevrouw. ‘Wanneer een jong meisje zoo iets zegt, is dit een vast teeken, dat ze spijt heeft.’

‘Ik weet het nog zoo zeker niet, mevrouw,’ hernam Willem; ‘als Jo zich eenmaal iets in het hoofd heeft gezet, praat men het er niet licht uit.’

‘Ja, 't is een stijfkop,’ beaamde Van Dijl, ‘maar zoo iets had ik toch nooit kunnen denken.’

‘Hoor eens, Willem,’ zei mevrouw Van Dijl gemoedelijk, ‘ik weet zeker, dat Jo veel van je houdt, en zou hét niet jammer zijn, door voorbarigheid alles te bederven? Eerlijk gezegd, ligt de schuld ook wel een beetje aan jouw kant. Niet dat je niet in je recht was,’ vervolgde zij, toen ze merkte, dat Stassaart haar verwonderd aankeek, ‘te weigeren Hugo bij je in te nemen, maar je had dat voorzichtiger moeten inkleeden. Je kent Jo, je weet hoe gek ze met Hugo is. Je had bij voorbeeld kunnen zeggen, dat dit wel terecht zou komen, dat je daar met mij nog eens over zou spreken, enfin, je had niet zoo botweg moeten weigeren. Die weigering - ik kon het goed aan Jo merken - heeft op haar den indruk gemaakt, dat je niet veel voor haar over had. 't Is dwaas van haar, zal je zeggen, maar Jo is nu eenmaal zoo. Ze acht zich verongelijkt, maar met een beetje tegemoetkoming twijfel ik niet, of ze zal wel op haar besluit terugkomen. En je houdt immers van haar, niet waar Willem?’

‘Zeker, mevrouw, en ik heb al tegen meneer gezegd, dat als Jo die conditie laat varen, alles tusschen ons weer het oude is. Maar ze moet het uit vrijen wil doen, zonder pressie.’

‘Weet je wat, Willem,’ zei Van Dijl, ‘kom mee naar binnen, en als Jo je ziet, wed ik, dat alles in eens in orde is.’

‘Neen, nu niet,’ antwoordde Stassaart, ‘ik wil haar niet weerzien, voor ik weet waaraf en waaraan. Zooals de zaken thans staan, zou het weerzien voor haar en voor mij pijnlijk zijn.’

‘Ik geloof ook, dat het beter is, dat je een paar dagen wacht,’ meende mevrouw Van Dijl. ‘Overijling is niet goed, en als Jo je mist, zal ze wel tot andere gedachten komen.’

‘Vindt u nu goed, dat ik over acht dagen terugkom?’ vroeg Willem. ‘Jo heeft middelerwijl tijd om zich te bedenken, maar zooals ik u al gezegd heb, wil ik niet, dat ze toegeeft door dwang. Kan u haar overreden, dan zal het mij zeer aangenaam zijn, doch kan ze mij in haar hart slechts de tweede plaats toekennen, dan is ze natuurlijk vrij.’

‘Een gek geval,’ zei Van Dijl, toen Willem vertrokken was. ‘Wie had daar nu erg in?’

‘Ja,’ antwoordde zijn vrouw, ‘en ik ben bang, dat het voorgoed uit is.’

‘Wat, zou je denken? En tegen Willem zei je, dat ze al spijt had!’

‘Natuurlijk, dat zei ik om Willem op sleeptouw te houden.’

‘Maar voor den duivel, ze zal die dolle voorwaarde intrekken. Je zou zeggen, dat ze nog een grooter idioot was dan Hugo.’

‘Van Dijl, wat ik je verzoeken mag, bederf nu niet alles door je opvliegendheid. Je weet, dat je daar bij Jo niets mee wint.’

‘Dus je meent, dat we als je blieft zullen moeten spelen.’

‘Hoor eens, Van Dijl, jij zoowel als ik zou niet graag zien, dat het tusschen Willem en Jo uit zou raken, al was het alleen maar om de praatjes van de menschen. En ook tegenover den baron zouden wij een gek figuur maken.’

‘Verduiveld ja,’ beaamde Van Dijl, ‘dat zouden we.’

‘Daarom,’ vervolgde mevrouw, ‘moeten we Jo overtuigen, dat ze Hugo gerust kan verlaten, dat wij er goed voor zullen zijn en dat hij....’

‘Dus je wil zeggen, dat wij schuld moeten bekennen?’

‘Ja, er zal niets anders op zitten. Eigenlijk was het veel beter geweest, indien je Hugo goed had behandeld, dan zou het nooit zoo ver gekomen zijn.’

‘En moet jij me dat verwijten?’ vroeg Van Dijl, ‘Heb jij je ooit met dien jongen beziggehouden? En dan een moeder....’

‘Laten wij daar maar niet over twisten,’ hernam mevrouw, die dit glibberige pad liefst niet betrad, ‘zaak is het, Jo er toe te brengen, dat ze Hugo verlaat. Wij zullen door een zuren appel moeten bijten, maar dat moeten wij er voor over hebben.’

‘Ja, 't is een lam geval, en ik zal blij zijn als het achter den rug is.’

Toen haar moeder de kamer verlaten had, bleef Johanna achter, door de tegenstrijdigste gedachten en gevoelens heen en weer geslingerd. Op maar weinige stappen afstands van haar was Willem. Wat zou hij zeggen, waarom was hij gekomen? Niet om te verklaren, dat hij haar ook met Hugo wilde, want dan had hij niet naar haar vader gevraagd. Hij was zich waarschijnlijk komen beklagen en afscheid nemen. Afscheid nemen! Hoe hard klonk dat woord haar in de ooren, ook nadat zij met volkomen berusting het offer gebracht had. Zij hoopte alleen maar, dat Willem niet gekomen was, om pogingen in het werk te stellen, ten einde haar te overreden. Want zij zou toch haar besluit niet kunnen veranderen, en dan zou ze noodeloos opnieuw moeten strijden tegen zich zelf. En al had ze zich vast voorgenomen sterk te zijn tegen alle aanvallen, toch vreesde ze voor een zwakheid, toch vertrouwde ze nog niet geheel haar hart, waaruit ze Willem nog niet voorgoed had kunnen verbannen.

Een oogenblik dacht ze er aan, naar haar kamer te gaan, want ze begreep, dat haar vader, als hij het gebeurde wist, geweldig zou uitvaren. Maar neen, ze zou blijven en den strijd onder de oogen zien. De vlucht kon dien enkel verschuiven, niet ongedaan maken. En als er gestreden moest worden, dan deed ze het maar het liefst onmiddellijk.

Hoe verwonderd was Johanna, toen haar vader, in de kamer teruggekomen, niet tegen haar uitviel, zooals zij verwacht had, maar heel kalm met haar de zaak besprak ‘Hoor eens, kind,’ zei hij, ‘je had daar toch wel eens met je moeder en met mij over kunnen spreken. Maar wat gebeurd is, is gebeurd. Doch gelukkig is het niet onherroepelijk. Je zegt, dat Hugo zoo aan je gehecht is, dat hij niet meer zonder je kan. Maar is dit ook niet een klein beetje je eigen schuld? Ik wil daar niet mee zeggen dat ik het afkeur, integendeel, het is heel mooi van je, dat ge je zoo voor Hugo hebt opgeofferd. Maar van den anderen kant ben je daardoor wel eenigszins oorzaak, dat de jongen min of meer van ons vervreemd is. Wij, je moeder en ik, konden ons niet zoo uitsluitend met hem bezighouden, wij hadden daar ook zooveel geduld en tact niet voor, en nu heeft Hugo zich in het hoofd gezet, dat niemand van hem hield dan jij alleen. Dat was onbillijk van hem, en dit maakte mij wel eens korzelig. Nu hadden wij gedacht, als Jo eenmaal getrouwd is, zal dat wel beter worden, dan zal Hugo gaan inzien, dat zijn ouders ook zijn welzijn beoogen, en daar ga je nu op eens ons plan en je eigen geluk den bodem inslaan.’

Verbaasd hoorde Johanna haar vader aan. Zoo had ze hem nog nooit hooren spreken, maar ook, van zijn voorgewende bezorgdheid voor Hugo's welzijn had ze nooit iets bemerkt, Ze begreep dat het niets dan een krijgslist was om haar te verschalken. Veel liever had ze gehad, dat haar vader tegen haar had uitgevaren, dan zich, zooals nu, een bedrieglijk masker voor te hangen. In het eerste geval zou de strijd haar niet zwaar gevallen zijn, dan was het voordeel aan haar kant geweest. Maar nu had haar vader de beau rôle, en al veranderde dit niets aan haar overtuiging, toch ging het natuurlijk niet aan, hem openlijk van onoprechtheid te beschuldigen, als hij het deed voorkomen, of Hugo's welzijn hem zeer ter harte ging.

Doch er was nog iets, wat haar meer griefde dan de gehuichelde belangstelling haars vaders, het was de houding van Willem. Uit de woorden van haar vader toch bleek, dat hij bij zijn besluit ten opzichte van haar broertje was gebleven. Ook na een dag beraad kon hij er niet toe besluiten, haar dat offer te brengen, wat, vergeleken bij het hare, toch eigenlijk geen offer mocht heeten. Hij had haar lief, zij wilde het wel gelooven, maar zijn liefde had enge grenzen, zij was egoïstisch en onedelmoedig. En het jonge meisje kwam tot het besluit, dat, al zouden haar ouders ook alles voor Hugo willen doen en al zou zelfs Hugo in de scheiding bewilligen, zij toch de vrouw van Willem niet kon worden, omdat thans duidelijk gebleken was, dat zijn karakter en zijn hart den toets niet hadden kunnen doorstaan.

X.

Het waren acht bange dagen voor Johanna geweest, acht dagen van onverpoosden strijd. Strijd tegen haar familie, strijd nog meer tegen haar eigen hart. Zij had gehoopt en gedacht, dat ze Willem na het gebeurde geheel zou kunnen vergeten, dat hij ten minste haar gemoedsrust niet meer zou kunnen verstoren, nu zij zich omgord had met het pantser harer edelmoedige genegenheid voor Hugo. Maar o, hoe had zij zich vergist. Zijn beeld stond den geheelen dag voor haar, zoo scherp geteekend en zoo fijn omlijnd, of het nooit uit haar gemoed verdrongen zou kunnen worden. Nu eerst merkte ze, hoe een groote plaats hij in haar hart had ingenomen en welk een leegte daar was, nu Willem van het voetstuk was gevallen, dat ze hem daar had opgericht.

Neen, zóó zwaar had zij zich het offer toch nooit kunnen voorstellen Maar berouw van haar besluit had ze geen oogenblik. Alleen omving haar nu en dan een onbeschrijflijke weemoed, als bij haar twijfel opwelde, of het offer wel de vrucht zou dragen, die ze daarvan hoopte. Doch dan putte zij uit de Navolging nieuwe kracht en deed daaruit de overtuiging op, dat bij God geen enkel offer vruchteloos is, ook al kan de mensch in zijn kortzichtigheid de uitkomst daarvan niet bespeuren.

Nog nooit waren haar ouders zoo goed en bezorgd voor haar geweest als thans, maar juist deze goedheid deed haar pijn, omdat ze nu voor den eersten keer van haar leven hun wil niet zou kunnen volbrengen. Ook Hugo was het voorwerp van alle zorgen, wat den knaap, die daaraan niet gewoon was, aan Johanna deed vragen, hoe het kwam, dat zijn ouders nu zoo in eens lief voor hem waren geworden. Doch als vermoedde hij een valstrik, als begreep hij, dat die liefde niet uit het hart kwam, maar gehuicheld was, bleef hij er wantrouwig voor en sloot zich nog dichter en inniger bij Johanna aan

Alice was door haar ouders van alles op de hoogte gesteld, en, al had zij er geen zin in met een idioot te sollen, zooals zij het noemde, toch onthield zij zich van elk barsch woord, waardoor zij zich al bijzonder verdienstelijk dacht te maken. ‘Gelukkig dat het maar ettelijke dagen duurt,’ had ze tegen haar vader gezegd, ‘want zoo'n comediespel houd ik niet langer uit.’

Ook mevrouw Zeeman werd natuurlijk in de samenspanning betrokken. De waardige dame stond er van te kijken, toen een brief van haar

[p. 111]

zuster haar het heele geval in geuren en kleuren meedeelde. Hoe is het mogelijk, verzuchtte ze, en dat om een idioot! Zij begreep er niets van, en uit haar rijke ervaring kon ze geen enkel geval van dien aard opdiepen. Het streed zoo geheel met de conventioneele vormen, waarvoor zij steeds den hoogsten eerbied had gekoesterd, dat ze er letterlijk versteld van was Dat een beweegreden van hoogeren en edeler aard Johanna dreef, kon zij niet bevroeden, en zonder de vermaning van haar zuster zou ze zeker een verontwaardigden brief aan haar nichtje hebben gericht. Er was nog hoop, dat Johanna tot betere gedachten zou komen, schreef mevrouw Van Dijl, en daarom moest alles worden vermeden, wat ook maar in de verte op hardheid leek. Daardoor zou ze alleen in haar eigenzinnigheid worden gestijfd, die enkel door zachtheid en welwillendheid misschien nog kon worden gebroken.

‘Jo, hier heb je een brief van tante Marie,’ zei mevrouw Van Dijl den tweeden dag na Willems bezoek. ‘Je moet dien eens met aandacht lezen, en je zal daaruit zien, hoe tante er precies zoo over denkt als je yader en ik. Je weet, ze is een mensch van veel ondervinding en heeft altijd veel van je gehouden. Ik hoop, kind, dat die brief indruk op je zal maken.’

Johanna wist wel van te voren, dat dit niet het geval zou zijn, doch ze nam het schrijven mee naar haar kamer, om het daar op haar gemak te lezen. De brief was aan vier kanten vol geschreven met het fijne, puntige schrift der oude dame, die op gemoedelijken toon een aantal zedelessen ten beste gaf, welke Johanna soms onwillekeurig een glimlachje afdwongen. Voor het overige was het een herhaling van wat haar vader en moeder al twee dagen lang uit den treure verzekerd hadden; het was Jo's eigen schuld, dat Hugo niets van hen wilde weten, zij had den jongen geheel voor zich in beslag genomen; maar als Jo eenmaal getrouwd was, zoo had men geredeneerd, dan zou Hugo leeren inzien, dat zijn ouders evenveel van hem hielden als zijn zuster.

Het slot van het schrijven bevatte de bedreiging, dat zij, tante Marie, zeker ziek zou worden, indien Johanna bij haar overijld besluit bleef. Zij was nu al bijzonder geagiteerd, en de dokter, dien ze had laten ontbieden, had haar volslagen rust en het vermijden van alle emoties aanbevolen. Maar ze was overtuigd, dat ‘haar lief nichtje,’ het kind van haar eigen zuster, niet zou willen, dat haar tante door haar schuld ziek werd, doch onverwijld zou antwoorden, dat alles in orde was. Tante had voor de bruiloft een mooi cadeau op het oog. maar het moest een surprise blijven, ze mocht er dus niet meer van zeggen....

Johanna werd eenigszins wrevelig gestemd, toen ze den brief ten einde was. Hoe! dacht haar tante nu werkelijk, ze door het vooruitzicht van een mooi cadeau te kunnen verlokken? Had ze dan zoo weinig begrip van de hooge impulsie, waaronder zij had gehandeld, dat zij haar in staat achtte, ter wille van zoo nietige overwegingen op haar besluit terug te komen?

‘Nu, Jo?’ vroeg haar moeder een uur later, ‘heeft tante je overtuigd en zal je aan de goede ziel antwoorden?’

‘Ach, moeder, het zal maar beter zijn, dat ik niet antwoord,’ zei het jonge meisje, ‘want ik zou haar dan moeten schrijven, dat ik bij mijn besluit blijf en....’

‘Maar, kind, word je dan voor alles ongevoelig? Je vader en ik hebben alles beproefd, om je aan 't verstand te brengen, dat je verkeerd handelt, dat je ongerustheid geheel ongegrond is, dat wij voor Hugo beter zullen zorgen, dan jij het in de beslommeringen van je eigen huishouden zou kunnen doen.... En nu komt je tante, wier lieveling je altijd was, je dat alles nog eens duidelijk uiteenzetten; maar moedwillig sluit je de oogen en houdt je vast aan een idée fixe. Jo, Jo, ik had niet gedacht, dat wij nog eenmaal zooveel verdriet van je zouden beleven.’

‘Verdriet! Foei moeder, dat mag u niet zeggen. Ik wil bij u blijven; of wil u mij dan zoo graag missen?’

‘Dat weet je wel beter, Jo, maar daar gaat het nu niet over. Je was met Willem al bijna getrouwd, een beste jongen, ijverig, knap, vermogend, onder alle opzichten een uitstekende partij. En nu maak je in eens alles ongedaan, en dat om een reden, die eigenlijk geen reden mag heeten.’

‘Och moeder, spreek daar nu als het u blieft niet meer over. Mijn verdriet is al groot genoeg, dan dat u het nog hoeft te verzwaren.’

‘Niemand doet je dat verdriet aan, Jo, je berokkent het je zelf. Eén woord maar, en Willem is alles weer vergeten. Je weet, hoe hij naar dat woord verlangt, want hij houdt veel van je.’

‘Toch niet zooveel als ik gedacht en verwacht had, moeder. En daarom, dring niet langer aan, want het geeft u toch niets. Willem heeft getoond, dat ik hem niet het liefst ben van alles op de wereld. Door zijn weigering heeft hij mij een wonde toegebracht, die nooit zal genezen.’

‘Je bent een kleine dweepster,’ antwoordde mevrouw Van Dijl, pogende te schertsen. ‘Als iedereen alles zoo zwaar opvatte als jij doet, zou het geen leven meer zijn, kind. Denk nu nog eens kalm na, je hebt nog den tijd....’

‘Ik wou, dat die acht dagen maar om waren, want het is een marteling voor mij, en het geeft toch niets.’

‘Het geeft toch niets,’ herhaalde mevrouw Van Dijl, ‘dat zeg je altijd maar. Doch je bedenkt niet, dat je door je stijfzinnigheid je vader en mij ook martelt, zoo goed als je zelf. Kom, Jo, maak er een einde aan.’

‘Ik kan niet, moeder, ik kan niet,’ zuchtte Johanna, wie het hard viel, haar moeder te moeten bedroeven.

‘Zeg maar: ik wil niet,’ zei mevrouw Van Dijl, wier geduld, kunstmatig geoefend, uitgeput raakte. Johanna antwoordde hier niet op en na een oogenblik wachtens verliet haar moeder schouderophalend de kamer, om haar man het vruchtelooze van deze nieuwe poging te gaan meedeelen.

‘We komen geen stap verder, Van Dijl,’ zei ze; ‘al mijn redeneeren baat niets, de brief van mijn zuster heeft niet den minsten indruk op haar gemaakt. Ze is overal ongevoelig voor. Ik weet waarachtig niet wat haar scheelt.’

‘Begin je nu in te zien, dat we de zaak verkeerd hebben aangepakt?’ vroeg haar man. ‘Had je mijn zin gedaan, dan zou Jo haar hoofd wel gebogen hebben. Maar neen, de juffrouw moest met zachtheid behandeld worden en den idioot moesten wij toch vooral ontzien.’

‘Denk je dan, dat je met hardheid en geweld zou geslaagd zijn?’

‘Geslaagd of niet geslaagd, ik ben dat comediespelen moe,’ riep Van Dijl driftig uit. ‘Heb jij nog langer lust, je voor dat meisje, dat nog een grooter idioot is dan Hugo, te vernederen? Ik bedank er voor, ik zal haar straks eens zeggen waar het op staat.’

‘Van Dijl, heb nu nog een dag geduld,’ vermaande mevrouw, ‘wie weet, misschien bedenkt ze zich nog, en het is in allen geval nog tijd genoeg om met geweld te beginnen.’

Dien dag hield Van Dijl zich nog in, maar Johanna merkte wel dat het haar vader moeite kostte en dat elk oogenblik een uitbarsting te vreezen stond. Te vreezen eigenlijk niet, want veel liever dan die gemaakte vriendelijkheid en de fluweelige woordjes had zij gezien, dat haar ouders zich in hun ware gedaante vertoonden. Zij voelde, dat zij dan veel sterker zou zijn en de strijd haar ook minder zwaar zou vallen.

Den volgenden dag - den vierden reeds van het toegestane beraad - kwam haar moeder haar opnieuw polsen ‘Bespaar u toch die moeite, moeder,’ antwoordde Johanna, ‘ik heb u immers al herhaaldelijk gezegd, dat mijn besluit onwrikbaar is.’

Mevrouw Van Dijl zei niets meer, maar ging heen. Johanna was overtuigd, dat nu de uitbarsting spoedig zou volgen. Bij het ontbijt keek haar vader haar voortdurend met toornigen blik aan, maar sprak geen woord. Elk oogenblik verwachtte het jonge meisje de ontlading der donderwolk boven haar hoofd. Toen het dejeuner was afgeloopen, liep Van Dijl eenige keeren driftig de kamer op en neer en bleef ten slotte voor zijn dochter staan.

‘Zeg, heeft dat comediespel nu lang genoeg geduurd?’

Johanna antwoordde niet.

‘Nu, kan je niet antwoorden? Anders ben je toch niet op je mondje gevallen. Ja of neen?’

‘Neen,’ antwoordde Johanna kalm maar beslist.

‘Neen! Dus je wil niet, dus je geeft niets om ons. niets om je tante. 't Staat je wel mooi, hoor. Je meent dus de zorg over je lieveling niet aan ons te kunnen toevertrouwen. Je kan dus van je beschermeling niet scheiden. Wij zijn barbaren, wij zouden hem misschien wel vermoorden, niet waar, kampioen der verdrukte onschuld?’ spotte Van Dijl, ruw lachend.

Johanna meende, dat het het verstandigst was, op dezen uitval niet te antwoorden, maar juist door haar stilzwijgen werd haar vader nog meer geprikkeld.

‘Nu, heb je daar niets tegen in te brengen? Niet! Dan zal ik je eens wat anders vertellen! Je wil niet met Willem trouwen, goed, maar ik zal zorgen, dat je daar berouw over krijgt. Van nu af aan is het met het les geven van Vermeer uit.’

‘Vader, dat meent u niet!’ riep Johanna uit, die aan zulk een wraakneming niet gedacht had.

‘Dat meen ik wel,’ herhaalde Van Dijl, ‘Vermeer zet hier geen voet meer over den drempel. Dat heb je alvast gewonnen met je koppigheid!’

‘Maar vader, dat is....’

‘Barbaarsch, meen je,’ grinnikte Van Dijl, ‘Bedenk echter, dat je het zelf gewild heb.’

‘Wil u dan verhinderen, dat Hugo geneest?’ vroeg het jonge meisje. ‘Dat kan u niet willen, vader.’

‘Zie maar, dat jij hem nu geneest,’ vervolgde Van Dijl, ‘je zal er nu tijd genoeg voor hebben. Je hoeft nergens anders aan te denken, je kan je nu geheel aan dien idioot wijden. Je moeder en ik deugen immers niet voor hem.’

‘Vader!’ en met haar door tranen benevelde oogen keek het jonge meisje hem smeekend aan.

‘Nu, wil je verstandig zijn, Jo?’ vroeg Van Dijl, die meende Johanna geheel in de engte gedreven te hebben. ‘Trouw Willem en wij zullen voor Hugo zorgen. Vermeer kan les blijven geven en jij kan hem zoo dikwijls zien als je wil.’

Eier hief Johanna het hoofd op. Geen traan was meer in haar oog te zien. Alleen haar wang was door een blos van verontwaardiging gekleurd. ‘Nu minder dan ooit!’ riep het jonge meisje uit.

Van Dijl stond een oogenblik verbluft. Zulk een vastberadenheid had hij niet verwacht. Maar een valsche glimlach van voldoening speelde om zijn lippen, toen hij met tergende langzaamheid antwoordde:

‘Ik zie, dat met jou niets is aan te vangen. Je bent voor geen rede vatbaar. Zooeven zei ik, dat jij je voortaan door de genezing van den idioot kon verdienstelijk maken. Maar ik zal je daarvan ontlasten. Jij noch Vermeer hoeft je verder met dien jongen in te laten, want hij gaat de deur uit. Ik wil hem niet langer in mijn huis hebben.’

(Wordt vervolgd.)