De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 12

Allerlei.

Het keukenpersoneel van den czaar. -

Alles wat op de keuken en de tafel van den czaar betrekking heeft, behoort tot het gebied van monsieur Krantz, een Elzasser van geboorte, die den titel van kamerfourier draagt. Deze heeft onder zich 4 keukenchefs, 24 koks, 34 lakeien, 18 onderlakeien, 54 buffetknechts, 2 keukenmeesters, 4 afdeeling-chefs, 24 eerste bedienden, 14 onderkoks, 20 koksjongens, 32 zilverknechts, 2 bakkermeesters, 2 pasteimeesters en 20 mindere bedienden.

Bij groote gala-maaltijden wordt het leger van den ‘kamerfourier’ nog aanzienlijk vermeerderd en bedraagt soms in 't geheel wel 1200 man.

Het baantje van monsieur Krantz wordt, al is het volstrekt geen sinecure, vorstelijk betaald. Het brengt hem jaarlijks aan salaris, provisie en verval niet minder op dan een kleine ton. Daarbij is zijn ambt in hooge eer aan het hof, daar de ‘kamerfourier’ zelfs het recht heeft, een degen te dragen.

Monsieur Krantz is, zooals wij zeiden, een Elzasser en maakte als soldaat in het 50e Fransche linie-regiment den Fransch-Duitschen oorlog mee. Ook zijn beide voorgangers waren Franschen, de eene, monsieur Béranger, leeft thans te Neuilly van zijn renten, de andere, monsieur Levasseur, slijt zijn ouden dag op zijn wijnberg Bouvray.

Een en ander over de week. -

De week is zoo oud als de wereld, mogen wij wel zeggen, want God zelf heeft ze ingesteld, toen Hij, na in zes dagen de aarde met al wat er op is geschapen te hebben, den zevenden dag rustte. En door alle veranderingen en verwisselingen, volksverhuizingen, omwentelingen en oorlogen, ja door alle verwarringen, welke de tijdrekeningen der verschillende volkeren hebben gesticht, heeft de week zich staande gehouden.

Naar de oudste Kerkvaders verzekeren, hebben alle volkeren der oudheid zich van de week bediend. Zeker is het, dat ze bij de Egyptenaren in gebruik was, nadat ze eerst een week van tien dagen hadden gehad. Van hen kwam ze tot de Romeinen, die oorspronkelijk bij tijdruimten van acht dagen rekenden, maar in de eerste eeuwen der christelijke tijdrekening ook tot de week van zeven dagen overgingen.

Bij de joden hadden de onderscheiden dagen der week geen afzonderlijken naam; alleen de Sabbath had een vaste beteekenis. In den Talmud worden de dagen zonder meer als de eerste, tweede, derde enz. na den Sabbath aangeduid. Ongetwijfeld hangt het zevental der week en ook de benoeming der dagen met het aantal der aan de ouden bekende planeten samen. Als zoodanig golden behalve Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus ook Zon en Maan, terwijl Zondag de dag der zon, Maandag die der maan, Dinsdag die van Mars, Woensdag die van Mercurius, Donderdag die van Jupiter, Vrijdag die van Venus en Zaterdag die van Saturnus was.

De naam Dinsdag en nog meer de Engelsche benaming Tuesday wijst op de Noorsche mythologie, waarin Thus de god van den oorlog was, en evenzoo komt Donderdag van den naam, van den dondergod Thor, terwijl Woensdag als een samentrekking van Wodansdag moet beschouwd worden en Vrijdag zijn naam van de godin Freya heeft ontvangen.

De volgorde, waarin de namen der planeten aan de verschillende dagen zijn toegekend, is zeer merkwaardig, in zoover zij in geen rechtstreeksche betrekking tot den afstand, de lichtkracht of andere eigenschappen dier planten staat. De Romeinsche geschiedschrijver Dio Cassius heeft ons intusschen het geheim dier volgorde onthuld. Het bestaat hierin: Als men de planeten naar de volgorde van haar omlooptijd rangschikt en met degene begint, die den langsten heeft, krijgt men deze reeks: Saturnus, Jupiter, Mars, Zon, Venus, Mercurius, Maan.

Volgens het gebruik der Egyptenaren was elk der 24 uren van den dag aan een planeet gewijd, en de dag voerde den naam van die planeet, welke in het eerste uur van dien dag regeerde. Begint men nu het eerste uur van den eersten dag der week met de meest lichtgevende planeet, de zon, en telt men in bovenstaande volgorde verder, dan komt op het tweede uur Venus, op het derde Mercurius, op het vierde de maan, op het vijfde Saturnus en zoo verder tot op het 24e uur Mercurius. Het eerste uur van den tweeden dag behoort dan aan de maan, en daarvan heet die dag Maandag. Telt men nu weer door, dan valt het 24e uur van den tweeden dag op Jupiter en het eerste van den derden op Mars, waarnaar deze dag genoemd is. Gaat men op dezelfde wijs met de overige dagen der week te werk, dan krijgt men voor elk der planeten den dag, zooals boven is aangegeven.

Het is niet zelden van belang, den dag van een bepaalden datum te weten, en daarom zal wellicht menigeen met genoegen een middeltje leeren kennen, om dit gemakkelijk en zeker te weten te komen. Voor deze eeuw heeft een schrandere Duitscher tot dit doel een zeer eenvoudige methode aan de hand gedaan. Ze berust op het gebruik der beide volgende tabellen:

I.
Zondag	0
Maandag	1
Dinsdag	2
Woensdag	3
Donderdag	4
Vrijdag	5
Zaterdag	6

II.
Januari	2	Juli	1
Februari	5	Augustus	4
Maart	5	September	0
April	1	October	2
Mei	3	November	5
Juni	6	December	0

[p. 32]

Om nu den dag van den een of anderen datum in het een of andere jaar van deze eeuw te berekenen, laat men het duizendtal en de honderden van het jaartal weg en deelt de tientallen en eenheden door 4, zonder op de rest acht te geven. De uitkomst voegt men bij de tientallen en eenheden van het jaartal, en hierbij telt men op het boven naast de maand staande getal en het cijfer van den dag der maand. Deelt men deze uitkomst door 7, dan geeft de rest den dag der week overeenkomstig tabel I.

versche visch, naar de schildrij van otto lingner.

Wil men b.v. weten op welken dag Kerstmis dit jaar valt, dan heeft men: 95: 4 = 23 (de rest komt niet in aanmerking); 23 + 95 = 118; hierbij 0 als getal der maand December en 25 als cijfer van den dag der maand geeft 143. Deelt men dit door 7, dan krijgt men 3 tot rest, welk cijfer overeenkomt met Woensdag, zondat Kerstmis dit jaar op een Woensdag valt.

Nog een voorbeeld, nu uit het verleden. Ieder is ongetwijfeld verlangend te weten, op welken dag der week onze beminde Koningin Wilhelmina geboren is, m.a.w. wat voor dag het den 31en Augustus 1880 was.

Passen wij hierop weer bovenstaande methode toe. Wij deelen 80 door 4 en krijgen 20 tot quotiënt. Hierbij 80 opgeteld, geeft 100. Vervolgens voegen wij hierbij 4 als getal der maand Augustus en 31 als cijfer van den dag der maand; te zamen is dit 135. Deelen wij dit door 7, dan is de rest 2, overeenkomende met Dinsdag. H.M. Koningin Wilhelmina is dus op een Dinsdag geboren.

En nu kan iedere lezeres of lezer, die er lust in heeft, gaan uitrekenen, op welken dag der week zij of hij zelf geboren is. Hun, die in een schrikkeljaar in de maand Januari of Februari mochten geboren zijn, maken wij er opmerkzaam op, dat zij de laatste rest met 1 moeten verminderen. Alleen hen, die in de vorige eeuw zijn geboren, kunnen wij met dit middeltje niet gerieven, maar die zullen denkelijk de Illustratie wel niet meer lezen.