De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 11

[p. 385]

[Nummer 49]

ESTHER VOOR KONING ASSUERUS, NAAR DE SCHILDERIJ VAN P. MARIANI.

[p. 386]

Drie huwelijken in den Achterhoek
Door
J. Heuvels.
(Vervolg.)

Bustaaf had er zich intusschen in Amsterdam met allen ijver op toegelegd om, zoo al geen grooten naam, ten minste een zeltstandige positie in de maatschappij als schrijver te verwerven. Gemakkelijk valt het te begrijpen dat Gustaaf, die het leven toch nogal van een ernstige zijde opnam, wel eens somber en zwaarmoedig gestemd was en met zeker heimwee terugdacht aan de heerlijke, genotvolle dagen, daar in de vrije natuur doorgebracht, en - waarom dit verzwegen? - aan de zijde en in het bijzijn van Margareta, wier beeld hij om den wille zijns vriends uit zijn hart poogde weg te wisschen, maar dat toch steeds weer in alle levendige trischheid te voorschijn trad.

‘Die lieve Margareta toch!’ zuchtte hij vaak en vervolgde dan in zich zelven: ‘Wat zijn sommige menschen toch gelukkig, zooals Eduard, die zich verheugen mag in een ge negenheid, die hem als het ware aangeboden is, terwijl ik bij al mijn ingespannen arbeid niet eens aan liefde mag denken! Hoe gemakkelijk, hoe licht zou mij elke arbeid vallen, als ik naast mij een wezen had, dat mij in alles zoo volkomen begreep als Margareta. Wat leef ik thans toch eenzaam en verlaten! Het is waar, mijn goede, oude moeder bemint mij wel innig en vurig, maar zij kan zoo niet deelen in hetgeen ik gevoel, in hetgeen omgaat in mijn ziel, zij kan als vrome moeder slechts hartelijk voor mij bidden, en dit doet zij ook, maar overigens is hier niemand, met wie ik innig sympathiseer.’

Zoo peinsde thans Gustaaf op zijn kamer en na nog velerlei droeve overwegingen van dien aard begon hij zijn vol gemoed uit te storten tegenover zijn vriend Eduard. Hij schreef dezen een brief.

Toen Eduard dien des avonds op zijn kamer vond liggen, opende hij hem bij het erkennen van Gustaafs hand dadelijk en zei: ‘O hemel, een brief van Gustaaf, nu, die zal zeker ook wel ouder gewoonte vol jeremiades zijn.’ Halfluid las hij nu den brief onder de opmerking: ‘Ja zoo waar, had ik het niet gedacht! Gustaaf begint weer te spreken over levensmoeheid, onbeloonde moeite, machteloos streven naar een onbereikbaar ideaal etc. etc. Die goede idealist,’ zoo ging hij lachend voort, ‘denkt zeker dat men zijn geknutsel maar dadelijk met goud betalen zal! Neen mannetje, dan moet je naar het woord van Multatuli nog eerst wat meer sprinkhanen gegeten hebben. Maar waarom gaat de kerel niet liever lichte romannetjes schrijven, die in den smaak vallen van den grooten hoop? Als ik enkel van mijn penseel moest leven, dan teekende ik uithangborden voor herbergen en ik smaakte ten minste nog de voldoening, dat de een of andere drinkebroer mijn werk met een straal van vreugde op het gelaat bewonderen zou.’

‘Maar,’ zoo vervolgde Eduard, ‘laat ik nu verder lezen,’ en hij ging voort, na een oogenblik uitroepend: ‘Nu komt er Latijn voor den dag en nog wel verzen: O terque quarter que beati, quorum jam moenia surqunt.’

Hier borst Eduard in een luid lachen uit: ‘Dat vers heb ik eens vertaald met de woorden: drie-, ja viermaal zullen zij zalig zijn, die helpen om kerken te bouwen, - ik herinner mij dit nog zeer goed; wat was die professor toen kwaad, boos, nijdig! Maar wat bedoelt Gustaaf i Godsnaam daarmede?’ - Eduard las verder: ‘Ha, nu begrijp ik alles’ zei hij, ‘hij denkt waarachtig dat ik hier zit te rentenieren en alle avonden met Margareta in de plantage loop te wandelen, en hij schijnt bij slot van rekening nog jaloersch ook; nu, een mooie brief, ik zal hem bewaren.’

Na deze en dergelijke koddige uitvallen zette Eduard zich neer in zijn armstoel en peinsde. Daar moest dus weer iets ernstigs voor den dag komen. En inderdaad, na eenige oogenblikken stond Eduard op en zei, terwijl hij met groote schreden zijn kamer op en neer liep: ‘Zie zoo, nu ben ik de held van het stuk geworden: Gustaaf gevoelt zich daar in Amsterdam ‘niet gelukkig, want hij is nu eenmaal op Margareta verliefd, Margareta laat het hoofd hangen, omdat zij op Gustaaf verliefd is, en deze om mijnentwille niets van zich laat booren, en ik, ik verlang na dit alles weer vurig naar Amsterdam; maar ik heb nog geen geld. Doch ik heb nu een idee en dat is vaak meer waard dan geld, ik ga het dadelijk uitwerken. Tusschen alle regels van dien brief door lees ik toch wel, dat Gustaaf van Margareta houdt en dat Margareta... nu ja, men mag alles zoo niet ronduit zeggen - bij haar zelve denkt: laat Eduard maar loopen, misschien loopt hij dan in zijn vaart nog wel tegen Adelheid aan.’

*_**

Den volgenden dag toog Eduard weer uit met zijn hoogen dop op en glacé handschoenen aan, om een bezoek te brengen aan den kapitein. Bij zijn aankomst scheen deze niet meer zoo levenslustig als vroeger, hij was eenigszins treurig gestemd. Na het aanzoek immers van Eduard en Margareta's openhartige bekentenis had zij, de schoonste bloem in den tuin zijns levens, haar hoofd laten hangen. Zijn lieve Margareta was niet meer het opgeruimde, levenslustige meisje van vroeger. Het was als scheen zij zich eenigszins beschaamd te gevoelen, nu zij begon te bespeuren, dat haar genegenheid door Gustaaf in het geheel niet beantwoord werd. Gustaaf immers sprak in zijn brieven aan haar vader nooit over haar, en wanneer hij soms haar naam noemde, dan geschiedde dat als uit de verte. Nooit kwam een aangenaam woord voor haar in die brieven voor, nooit een korte herinnering aan die genoeglijke dagen van weleer. En toch, zoo had hij zelf eens verklaard, deze zouden hem onvergetelijk blijven, en Gustaaf, had Eduard eens gezegd, ‘vleide nooit.’ Hoe moest zij dit nu begrijpen? Over dit alles zuchtte zij vaak, barstte dan in tranen los en wierp zich in haar bidstoel.

Eduard werd bij den kapitein binnengelaten en deze verhaalde hem alles in ronde woorden. Fduard, die nu alles zeer goed begreep, gevoelde zich verplicht, een openhartige bekentenis af te leggen over het edele karakter van Gustaaf en verhaalde den kapitein de heele geschiedenis van het dagboek.

Bij het hooren daarvan ging ook den kapi tein een licht op; hij begreep nu waarom Gustaaf zich schijnbaar zoo weinig aan Margareta liet gelegen zijn en kon niet nalaten diens karakter te hooger te achten.

Dit was dien morgen het onderwerp van het gesprek, dat beide heeren met elkander voerden. Toen de deur geopend werd en Eduard reeds in de gang stond, schoot Margareta nog even uit haar kamer om Eduard te groeten. Zoodra haar vader haar bespeurde, glinsterde een straal van vreugde op zijn gelaat, en Eduard zei lachend: ‘Mejuffrouw, u schijnt in den laatsten tijd een weinig ongesteld, ik heb met uw vader even gesproken en hij heeft van ganscher harte het plan toegejuicht, een zeer bekwamen arts voor u uit Amsterdam te ontbieden. Vaarwel!’

En na deze woorden was Eduaro plotseling verdwenen, voordat Margareta den tijd had hem nader te ondervragen.

Maar buiten dit een en ander was ook nog iets anders het onderwerp dier besprekingen geweest, immers, toen Eduard op weg naar huis ging, klopte hij vroolijk op zijn zak, waarbij de klank van zilvergeld vernomen werd, en sprak lachend bij zichzelven: ‘Zie zoo, nu is de wensch vervuld van den kapitein, die toen zeide: ik wou liever dat u mij om honderd gulden had gevraagd, die zou ik je dadelijk geven.’

*_**

Zoodra Eduard bij den kastelein kwam, zette hij zich in de gelagkamer neer, plaatste zijn hoogen hoed op tafel in een plas gestort bier, legde zijn manchetten er in, en zei toen, op zijn gewonen luimigen toon: ‘Kerel, ik heb vandaag goede zaken gemaakt met den kapitein, hoor maar eens - hier liet hij zijn zak rammelen? hoor maar eens hoe ik nu weer een man in bonis geworden ben. Schenk me maar gauw een glas bier in en drink er zelf ook een, want morgen of overmorgen ga ik vertrekken’

‘Och kom, mijnheer Eduard, gaat u nu ook al weg?’ vroeg de kastelein vol verbazing, nadat hij de twee glazen bier had neergezet - ‘wat zal het hier dan saai en vervelend worden! Ik had gedacht dat u hier nog een paar maanden zou blijven, en ik had het plan al opgevat, hier een klein liethebberijtooneel op te richten en u daarvan als president te mogen beschouwen.’

‘Nu, kastelein, wacht maar wat, er zullen van dezen winter nog wel eenige voorstellingen worden gegeven, waarvan ik de held ben, geloof mij, wat ik je zeg.’

Na deze woorden ging Eduard naar zijn kamer. Hij was, daar hij alleen Geldersch bier had gedronken, nog goed bij zijn stukken en zette zich aanstonds aan zijn schrijftafel, die met een dikke laag stof overdekt was; want brieven schrijven, of schrijven in het algemeen was nu juist Eduards geliefkoosde arbeid niet.

Eerst wierp hij een dik vlies schimmel uit zijn inktkoker, daarna nam hij één twee, drie pennen, waarmee hij niet schrijven kon en die hij nu juist niet met een schietgebedje voor een ander verwisselde; ook het papier deugde niet, twee, drie verschillende soorten had hij voor zich, maar het een was te glad, het ander te ruw. Eindelijk was hij klaar. Een doodsche stilte heerschte om hem heen. Hij stak zijn meerschuimen pijp aan en schonk zich nog een glaasje klare in. Daarna draaide hij zich nog eens en nog eens vaster aan voor het tafeltje, waarvoor hij zat en begon als volgt te schrijven:

‘Amice Gustaaf, alias wijsgeer.

‘Alhoewel de dagen nog niet verstreken zijn, dat ik weer bij de oomes mag aankloppen om centen, ben ik toch, dank de goedwilligheid van den kapitein (je kent hem wel, nietwaar, en vooral zijn dochter Margareta) weer een man in bonis geworden. Wees dus zoo goed ergens in Amsterdam kamers voor mij te huren en een geschikt atelier vooral; want ik wil nu eens ijverig gaan schilderen oftewel penseelen. Uw reis naar hier is tusschen twee haakjes nog niet zoo vergeefsch geweest als jij je dit wel voorstelt. Ja, kijk nu maar niet zoo boos en zoo akelig somber, zoo menschenhatend, net als wijlen je voorvader Multatuli, - brrr. wat een akelig mensch is dat toch geweest! Ik weet nou alles en ik heb gelezen in de diepste plooien van de diepste verborgenheid uwer ziel, je dagboek lag immers voor mij open. Dat prul heb ik je destijds oyergestuurd als postpakket, ik moest er nog drie ‘stuvers’ voor betalen, dus twee glazen bier, maar ik deed het, ja, omdat je nou eenmaal mijn vriend was. Intusschen lees daaruit nog eens de passage over Margareta, die je daarin geklad hebt, ik weet de juiste pagina niet meer, maar je zult ze gemakkelijk terugvinden, omdat ze van. alle kanten beduimeld en bevlekt is. Je hebt er zeker mee in de lichte maan op de plantage liggen te grienen. Intusschen voor mij hoef je niet meer bang te wezen, ik ben

[p. 387]

eervol ontslagen. Alleen ben je nog schuldig het opstrijken van mijn hoed, een paar glacé handschoenen en een paraplu, nieuwerwetsche stijl, satanella met gebogen knop, die onderweg omgekeerd en ‘bui’ geraakt is.

Wat overigens Margareta betreft, ik kan je gerust verzekeren dat je gevoel door haar wordt gedeeld. In korte woorden: zij houdt van je en zegt van mij: ‘Nou, Eduard moet maar zien dat hij een ander krijgt’

Dus, amice, na het vele, dat naar uw oordeel een schijver moet weten, zult gij ook weldra de genoegens van een verlovingsfeest in alle kleuren en geuren kunnen beschrijven. Zit dus nu niet langer te suffen, te mijmeren en allerlei onmogelijke wijsgeerige verhandelingen samen te flansen, die toch niet gelezen worden; want het leven is leven, en geen bespiegelende wijsbegeerte. Vale.

tt.

Eduard.

P.S. Wanneer je spoedig overkomt, wacht ik uw komst nog af en gaan wij samen naar Amsterdam.’

*_**

Niet zoodra had Gustaaf dezen brief ontvangen, of blijde verrassing teekende zich af op zijn gelaat. Zijn voorgevoel was dus inderdaad bewaarheid en Margareta was hem niet onverschillig. Gustaaf gevoelde zich nu uitermate gelukkig in de blijde zekerheid, dat alle levensgeluk voor hem nog niet vervlogen was.

Doch - zoo dacht hij verder na - met de beantwoording zijner genegenheid door Margareta waren alle bezwaren nog niet uit den weg geruimd. Immers, zoo Eduard zijn uitzicht al had laten varen op Margareta's hand, hier bleef nog altoos een ander, een grooter bezwaar bestaan; Gustaaf had namelijk nog geen voldoende vooruitzichten, zijn naam als schrijver was nog niet genoeg gevestigd om daarop een huwelijk te durven aangaan.

Dat denkbeeld pijnigde hem; maar toch, bij dit alles gevoelde hij zich nu verplicht, zoowel aan den kapitein en aan Margareta als aan Eduard zijn ware gevoelens bloot te leggen.

Met ridderlijke openhartigheid en zonder omwegen verklaarde hij nu in zijn schrijven aan den kapitein, dat Margareta van haar eerste ontmoeting af niet had nagelaten een diepen indruk te maken op zijn hart. Maar hij had vernomen, dat Eduard het oog op haar had laten vallen. Zoolang Margareta zich dus niet had verklaard, achtte hij elke bekentenis als een verraad jegens zijn vriend. Dit was, hij bekende het nu vol openhartigheid, de voornaamste reden geweest van zijn vertrek. Eduard had zich nu verklaard, maar was afgewezen. (Of dit Gustaaf gegriefd had, daar over schreef hij niet, hij liet dit geheel in het midden.) Verder bekende hij rondweg, dat er nog een ander bezwaar bestond. Gustaaf achtte het nl. zijner onwaardig, te dingen naar de hand van een meisje, zoolang hij haar naast zijn hart en hand niet de noodige vooruitzichten kon aanbieden voor hun beider geluk. Dit vooruitzicht nu miste hij nog altoos zelfs bij zijn beste pogen om zich als katholiek schrijver een positie te scheppen.

Toen de kapitein dezen brief had gelezen, zette hij zich op zijn gemak in zijn armstoel. Hij was juist alleen; Margareta was naar het Lof; hij stak een sigaar op en een blijde glimlach plooide zijn lippen. Aandachtig las hij den brief nog eens over. Daarna nam hij een boek ter hand, getiteld: Les fleurs de la Hollande. Hij doorbladerde dat boek en sprak toen onwillekeurig: ‘Wacht, ik zal dien vrijer van Margareta eens aan het vertalen zetten.’ Na deze woorden ging hij weer in zijn armstoel zitten en begon nu ootjes te blazen uit zijn geurige havanna. Wie den kapitein hier zoo had zien zitten, zou gedacht hebben, dat hij een der schoonste avonden zijns levens beleefde.

En inderdaad, zoo hij voor zijn Margareta iemand wenschte, die haar gelukkig kon maken, dan zeker was het Gustaaf, dien hij uit dezen brief meer dan ooit als een man, die wist wat hij wilde, had leeren kennen; en wat het bezwaar betrof, dat Gustaaf opwiep, daarover had hij na het doorbladeren van dit boek reeds zijn plan beraamd. In het gunstige vooruitzicht dat ook Margareta in hem, in Gustaaf den man harer keuze zeker zou vinden, wachtte de kapitein met zekere spanning haar terugkomst af.

Margareta kwam spoedig tehuis en bij het zien van de blijde gelaatstrekken haars vaders, die nog altoos met den brief van Gustaaf in zijn armstoel zat, terwijl het Fransche werk geopend voor hem lag, legde zij dadelijk hoed en mantel af en trad op hem toe, terwijl zij een kus drukte op zijn voorhoofd en sprak: ‘Maar hoe, lieve vader, wat schijnt u van avond opgeruimd! In langen tijd heb ik u zoo niet gezien. Heeft u soms uit dezen brief de tijding ontvangen, dat de 100.000 mark in de Hamburgsche loterij op uw lot gevallen is?’

‘Neen, Margriet,’ antwoordde de kapitein, terwijl hij als uit zijn gelukkige soes ontwaakte, ‘de 100 000 mark in geld is mij door dezen brief wel niet ten deel gevallen, maar wel de voldoening van mijn lieve Margriet gelukkig te zien door de bekentenis uit Gustaafs mond; daar lees zelt den brief maar eens.’

Met gretige blikken verslond thans Margareta den inhoud van den brief en na het lezen daarvan slaakte zij de verzuchting: ‘Ach, wat heb ik Gustaaf toch verkeerd beoordeeld! hoe edel heeft hij gehandeld! Na alles wat ik nu lees mocht en kon hij ook niet anders handelen.’

Haar vader zat haar glimlachend in zijn armstoel aan te staren, en bij het zien van het blozend gelaat zijner lieve Margareta, zei hij al bij zich zelven: ‘Alles gaat goed.’

Toen zij den brief nog eens en nog eens (want dergelijke brieven laten zich niet zoo op eens lezen) had doorloopen, richtte haar vader zich uit zijn gemakkelijke houding op en zeide: ‘Nu, Margriet, wat zeg je van dien brief?’

Margareta zag haar vader aan met een gelaat, dat van vreugde straalde, en sprak, terwijl zij den ouden man om den hals viel: ‘Lieve vader, u weet hoe ik over Gustaaf denk! Maar hoe denkt u over dat andere bezwaar?’

‘Kom, kom lieve Margriet,’ antwoordde hij, terwijl hij haar in zijn armen drukte, haar blonde lokken streelde en haar vaderlijk kuste, ‘maak daarover maar geen bezwaar, of denk je dat ik nog langer mijn schoonste bloem zóó het hoofd wil zien laten hangen en verflensen? Gustaaf is ook juist de man van mijn keuze voor u, en om u beiden aldus gelukkig te zien, daarvoor heb ik nog wel wat over.’

‘Maar wat dan, vader?’ vroeg Margareta, terwijl zij zich uit zijn omarming losmaakte en een kus op zijn wangen drukte; ‘hoe zal u dat andere bezwaar opheffen, want Gustaaf is niet de man om....’

‘Hoor reis Margriet,’ zoo onderbrak hier de kapitein, ‘laat dit alles nu maar aan mij over en wees gerust; hier ligt een boek in het Fransch geschreven, getiteld: Les fleurs de la Hollande. Jij met al je Fransch, hier op de kostschool geleerd, kunt dit boek nog niet eens fatsoenlijk, laat staan draaglijk vertalen. Dit nu zal ik aan hem opdragen, en voor de uitgave zal ik dan zorgen; wat zeg je van zulk een plan?’

Vol verbazing en met open oogen zag Margareta haar vader aan; zij kuste hem opnieuw en een blik van innige dankbaarheid met de woorden: ‘Lieve vader, wat zijt u toch goed voor mij!’ was het wel verdiende loon voor zijn vaderliefde. De kapitein begaf zich nu ter ruste, en Margareta?

*_**

Voor het eerst na vele dagen van angstige spanning kon de wandelaar, die des avonds voorbij het slot ging, weer de reine tonen opvangen van een zuiver en melodieus gezongen Magnificat, dat daar uit een meisjesmond ten hemel opsteeg.

Eduard ging juist dien avond ook nog door de plantage; hij had en een grooten hond aan een ketting bij zich, en met dezen was hij juist bij gebrek van ander levend gezelschap in samenspraak. Bij het hooren dier welluidende muziek en van dat gezang zeide hij eenigszins barsch tot den hond: ‘Stil Cesar, koest ik moet luisteren!’ Daarna vervolgde hij bij zich zelven: ‘O zij heeft zeker bericht ontvangen van dien beroemden arts uit Amsterdam! Nu het beteekent toch ook niet veel, bij sommige ongesteldheden voor dokter te spelen!’

Toen Eduard thuis of liever in de gelagkamer was gekomen, reikte de kastelein hem een brief over. Eduard brak hem open en zei schertsend tot den kastelein: ‘Kerel, ik begrijp al wat deze brief bevat, schenk maar gauw een glas bier in. Morgen komt de dokter om juffrouw Margareta te bezoeken; dat is al het nieuws.’

‘Maar mijnheer Eduard!’ vroeg de kastelein met de hoogste verbazing, ‘is, juffrouw Margareta daar ginds op het hof wezenlijk zoo ziek? Ik dacht wel bij mij zelven, zij ziet er niet meer zoo vroolijk en opgeruimd uit als vroeger, maar ik meende toch niet dat zij zoo erg ziek was, zij is toch niet bedlegerig?’

‘Wel neen, zij is nog goed gezond en ik beloof u, als die hooggeleerde professor uit Amsterdam haar maar eventjes den pols komt voelen, dan is zij weer zoo frisch als een hoentje.’

Na deze woorden ging Eduard in zijn kamer om zich onder allerlei blijde vooruitzichten te verdiepen in zijn jongelingsdroomen en weldra na Gustaafs aankomst naar Amsterdam te vertrekken.

Gustaaf kwam nu ook spoedig zelf over en het behoeft niet gezegd te worden, dat er dien avond in de groote zalen van het slot feest werd gevierd. Eduard deelde niet het minst in aller vreugde. Hoezeer hij ook van Margareta hield, bij nader inzien moest hij toch bekennen, dat zij beter voor Gustaaf was geschikt dan voor hem, en hij besloot met bij zich zelven te zeggen: men kan toch ook wel dansen al is 't nu juist niet met de bruid; een voorrecht, dat hem voor dezen avond echter wel vergund was.

Nadat de feestviering afgeloopen was, nam de kapitein Gustaaf even ter zijde en sprak, zoodra hij met hem in het zijkamertje was:

‘Maar nu wil ik u nog eventjes spreken over dat andere bezwaar, hoewel dit in mijn oogen geen bezwaar is; want ik heb u te veel leeren kennen als de man, die weet wat hij wil, dan dat ik zelfs maar in de verste verte zou willen twijfelen aan den goeden uitslag van uw pogen. Doch ik wil u daarin eenigszins te hulp komen. Ik heb wel niet veel verstand van schrijf- of vertaalwerk, maar toch geloot ik u op den goeden weg te kunnen helpen. Voor eenigen tijd geleden kreeg ik een boek in handen over bloemen, het is in het Fransch geschreven, en ook, naar ik geloof, prachtig mooi in sierlijken stijl en met veel kennis van het vak in elkaar gezet. Maar ik lees nu eenmaal niet graag Fransch; je begrijpt, bij mij gaan de fijne puntjes er wel een beetje af. Toon dus nu als schrijver je kunst eens door het te vertalen niet alleen, doch door omwerking het geheel tot het uwe te maken. Dit is aan u, dunkt mij, wel toevertrouwd; voor de uitgave zal ik zorgen.’

Gustaaf gevoelde zich bij dit vriendelijk aanbod ten hoogste verrast en vol dankbaarheid aanvaardde hij een opdracht, die hem dubbel aangenaam was, èn omdat zij kwam van den vader zijner Margareta èn ook omdat hij zelf een vurig beminnaar was van die kinderen der natuur.

Zij kwamen nu weer in de huiskamer, waar Margareta, overgegeven aan de schoonste meisjesdroomen, in stilte zat na te denken, wat toch wel het plan haars vaders zou zijn. De kapitein vroeg aan Gustaaf: ‘Niet waar! je blijft dus dezen winter hier, en laat ook uw moeder overkomen?’

[p. 388]

Bij deze vraag overtoog een waas van treurigheid Gustaafs gelaat. ‘Wa's dat?’ vroeg de kapitein, aan wiens scherpziend oog dit niet was ontgaan; ‘waarom kijk je bij die vraag zoo benauwd?’

‘Kapitein’ antwoordde Gustaaf vol fierheid, terwijl hij een liefdevollen blik op Margareta sloeg, ‘ik ben ten hoogste erkentelijk voor uw vriendelijk aanbod, maar toch geloof ik rustiger in Amsterdam, dan hier te zullen arbeiden.’

‘Ei zoo’ zei Margareta teleurgesteld, ‘pas verloofd en nu alweer heen willen gaan! En dezen zomer kwam je juist naar hier om rustiger te kunnen arbeiden!’

‘Ja, mijn liefste’ antwoordde Gustaaf, terwijl hij Margareta's hand vatte en haar een oogenblik innig teeder in het gelaat blikte en toen vervolgde: ‘maar de omstandigheden zijn sinds dien tijd zeer veel veranderd! Daar komt nog iets bij. Ik gevoel een zedelijke verplichting tegenover Eduard; de dienst, dien hij mij bewees, is wel een offer waard. Hij verlangt weer naar Amsterdam terug te gaan, en, zooals u bekend is, is hij een jongen met een gouden hart, maar zeer vatbaar voor indrukken. Welnu, in mijn bijzijn, - het is nu niet om mij als zedenmeester er op te beroemen: u, kapitein, weet zelf te goed wat de eene mensch op den ander vermag, - welnu, in mijn bijzijn zal Eduard eenigszins bewaard zijn voor de vele strikken, die elk jongmensch en vooral een kunstenaar in een groote wereldstad worden gespannen.’

kruisgang in het dominicanerklooster, naar een amateur-photographie.

de zieke moeder, naar de schilderij van e. niedmann.

De kapitein en ook Margareta, hoewel deze nog wat tegenstribbelend, moesten zulk een edelen karaktertrek in Gustaaf opnieuw bewonderen en wilden hem niet langer tegenhouden, daar zij beiden zulk een offer op den waren prijs wisten te stellen.

Toen beide vrienden nog eens op het slot kwamen om afscheid te nemen, blonk er in Margareta's oog wel een traan van stillen weemoed, maar Eduard en vooral Gustaaf wist Margareta spoedig te troosten met het blijde vooruitzicht, dat zij nu ook eens de heerlijkheden van Amsterdam te aanschouwen zou krijgen.

*_**

Beide vrienden zetten zich in Amsterdam ijverig aan den arbeid; Gustaaf vertaalde, schreef en werkte dat het een lust was; wie het Fransche werkje naast zijn geschrift zag liggen, zou niet gezegd hebben, dat het vertaalwerk was: door taal, stijl, inkleeding, beelden, poëtische vormen, rijkdom van gedachten, was dit werkje geheel en al zijn eigendom geworden. Gustaaf had zich van de stof volkomen meester gemaakt; van de oorspronkelijke Fransche afkomst viel niets meer te zien. Het was een door en door Hollandsch boek geworden.

Eduard van zijn kant schilderde ijverig en bleef onder de leiding van Gustaaf, in wien hij steeds en niet ten onrechte zijn besten vriend erkende, al verschilden zij in jaren, in fortuin en in levensopvatting; door dien omgang bleet hij bewaard voor de vele gevaren, die in een groote wereldstad den rijken jongeling, vooral den kunstenaar te wachten staan.

Langzamerhand begon ook in zijn

[p. 389]

hart een onbestemd gevoel te ontwaken naar een meer huiselijk leven. Hij zat vaak uren achtereen peinzend voor zijn ezel en dacht dan, ja waaraan dacht hij? Genoeg, op een dier sombere avonden trad Gustaaf onverwacht zijn atelier binnen en zei, toen hij den anders zoo luimigen Eduard daar zoo diep in gedachten zag nederzitten: ‘Maar kerel, waar denk je nou aan, wil je een meesterstuk scheppen à la Rafael of Rembrandt ot een Van Dijk?’

‘Zoo, amice, ben jij daar, dat doet me plezier, hier neem een stoel, steek een sigaar op en drink een glaasje.’ Daarmede reikte hij zijn vriend de hand, zette sigaren neer, schonk twee glaasjes in en zei: ‘Proost, amice.’ Toen vervolgde hij: ‘Weet je waarover ik nu juist zat te denken?’

‘Och, zeker aan een nieuwe schepping à la Jan Steen.’

(Wordt vervolgd.)