De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 11

Bij de Platen.

Wereldtentoonstelling te Antwerpen. - Gezicht bij vogelvlucht.

- Nu de stroom van vreemdelingen naar de Antwerpsche tentoonstelling steeds grooter wordt, zal het den lezer niet onwelkom zijn, nogmaals een kijkje te nemen op het terrein. Onze gravure op de eerste bladzijde van dit nummer, welke vervaardigd is naar een photographie, die van een zeer hoog punt van de tentoonstelling is genomen, geeft een beeld van den grooten koepel van het hoofdgebouw met zijn omgeving.

Bij den eersten oogopslag ziet men reeds hoe onbekrompen de aanleg is: breede grasperken, met prachtige bloembedden bezaaid, en flink geboomte geven aan den hoofdingang een voorkomen dat den bezoeker al aanstonds gunstig stemt en hem een oogenblik vol bewondering doet stilstaan.

Toch zullen menigeen de huisjes op deze gravure klein voorkomen. 't Is zoo, doch bij vergelijking worden zij groot. Zie bijvoorbeeld onder den koepel eenige menschen staan; hoe nietig zijn zij in vergelijking met het gebouw, in welks vestibule er vele honderden een ruime plaats vinden. En ook hoe kriemelig klein toont zich het monumentale schip voor den koepel, waarvan wij reeds een afbeelding hebben gegeven, evenals het Moezelhuisje met zijn verweerden toren, dat de lezer schuin over het hoofdgebouw zal terugvinden.

Verschillende huizen der stad, meest winkels en cafés zijn, om plaats te winnen, binnen het terrein van de tentoonstelling getrokken, hetgeen echter op sommige punten er niet toe bijdraagt, om den fraaien aanblik te verhoogen.

Links en rechts en achter den koepel strekken zich de zalen uit, waar de kunst- en nijverheidsproducten der gansche beschaafde wereld zijn tentoongesteld. Onder de galerij bevinden zich restauraties van alle landen der wereld: men ziet er Engelsche bedienstertjes, gekleed in nette matrozenpakjes; Elzasser vrouwen in haar nationaal, kleurig kostuum met breede strikken op het hoofd en lange, breede linten; kortom, 't is er zoo cosmopolitisch mogelijk, en 't zij er ook bijgezegd: de consumptie is er doorgaans goed en goedkoop, een groote verdienste op een wereldtentoonstelling.

Maar wij zullen voor een oogenblik de tentoonstelling verlaten om een kijkje te gaan nemen in de afdeeling schoone kunsten, die niet minder bezienswaardig is, dan de eigenlijke tentoonstelling.

De juweelenmarkt te Antwerpen. -

Hoe jammer dat die prachtige schilderijen-verzameling, de Exposition des Beaux Arts naar evenredigheid zoo weinig bezoekers trekt. De belachelijk lage entréeprijs van tien centimes behoeft hen, die verscheidene franken weggooien om hier en daar in een Oostersche tent een Arabier te zien dansen, toch niet af te schrikken. Of zou de reden zijn, dat de Schoone Kunsten op eenigen afstand der tentoonstelling een plaats hebben gevonden en daarom allicht worden voorbijgegaan?

Wel is waar heeft de wufte, de lichtzinnige kunst ook hier een plaats veroverd, vooral in de Fransche afdeeling; maar er is nog zooveel goeds, zooveel edels te aanschouwen, en ook er valt zooveel te leeren.

De bezoeker vindt hier kunstvoortbrengselen van de voornaamste meesters in Frankrijk, België, Duitschland, Rusland, Noorwegen. Italië, enz., om van de Hollandsche kunstenaars niet te spreken, die wij van harte toejuichen om het goed figuur, dat zij op dezen wedstrijd maken. De kunstvoortbrengselen dier verschillende landen te bestudeeren en onderling te vergelijken, blijft een bron van genot en men betreurt de uren niet, die men in de Beaux Arts heeft doorgebracht.

Wij zullen ons een oogenblik wenden naar de Belgische afdeeling. Onder de honderden schilderijen, die de wanden versieren of bedekken, zijn er natuurlijk vele, die allesbehalve doen vermoeden, dat men zich in het land van Rubens bevindt, maar ook hoe krachtig en schoon toont zich hier de groote Vlaamsche kunst. Onder de talrijke schilders, die met den besten uitslag de Vlaamsche traditiën hooghouden, mag de talentvolle Van der Ouderaa met eere worden genoemd. Behalve door zijn inzendingen in de Beaux Arts heeft hij zich reeds door andere meesterwerken een grooten naam verworven.

Van een zijner geroemde werken geven wij den lezer een reproductie te aanschouwen; zij stelt voor: de juweelenmarkt te Antwerpen.

Zooals in alle groote steden in de middeleeuwen speelden ook in Antwerpen de marktprivilegiën een groote rol. Tweemaal in het jaar, den tweeden Zondag vóór Pinksteren en den tweeden Zondag na Maria-Hemelvaart werd de opening der jaarmarkt door trompetgeschal plechtig den volke aangekondigd. De markt, die gehouden werd nabij de Lieve-Vrouwe-Kerk op het Groene Kerkhof en in de naburige straten, duurde dan zes weken, en uit alle landen der wereld stroomden er de kooplieden samen, evenals nu nog op de beroemde Leipziger mis of in het half Aziatische Nisjni Novgorod.

De voornaamste aantrekkelijkheid der Antwerpsche jaarmarkten vormde de juweelenmarkt, waar, behalve edelgesteenten, ook goud en zilver, schilderijen, borduurwerken en andere kostbaarheden werden te koop geboden, en die door het penseel van Vander Ouderaa levendig is weergegeven.

Wat een drukte en vertier heerscht er onder den grooten zuilengang, waar de kooplieden hun waren hebben uitgestald. De rijkdom dier tijden spreidt zich hier op kwistige wijze ten toon in de kleederdracht der Oud-Antwerpsche ingezetenen en in de kostbaarheden, waarnaar zij kooplustig hun blikken wenden.

Begeerig ziet de edelman op den voorgrond naar de kostbare vaas, die een Oostersch koopman hem aanbiedt. Zijn vrouw schijnt hem tot koopen aan te sporen, maar hij wantrouwt wellicht den sluwen Oosterling, die er niet op ziet met het onverschilligste gezicht van de wereld een overdreven prijs te vragen. Doch wacht maar; de Oosterlingen zijn joden in den handel en onze koopman zal den prijs zijner sieraden wel zoo verlagen, dat de edelman ze met genoegen koopt en er voor hem nog een redelijke winst overschiet.

Wat verder zijn op een tafel kelken, wierookvaten en andere kostbaarheden tentoongesteld. Met het oog van een kenner staat een grijze monnik te zien of er niets bij is, wat tot sieraad van zijnkloosterkeik kan strekken. Naast hem is een jonge poorteres in onderhandeling over den prijs van een zilveren keten, wellicht een versiering voor 't een of ander heiligenbeeld.

Ook op de binnenplaats, buiten de kolonnade, heerscht drukte en bedrijvigheid en een der bestgeslaagde groepen is wel die der twee kooplieden, waarvan de een, met de hand op den schouder van den andere geleund, met levendige gebaren hem tot het toeslaan van den koop zoekt te bewegen.

Vander Ouderaa heeft het leven in de machtige Vlaamsche koopstad in al zijn volheid geschilderd; zal menigeen zijn vrouwenfiguren niet fijn en edel genoegvinden, in vergelijking met die, zooals de Venetiaansche school bijvoorbeeld ze ons geeft, toch zalmen haar een groote mate van gevoel en uitdrukking niet ontzeggen en een blik op degeheele schilderij met haar schoone groepen en talrijke typen, waarin de meest verschillende gemoedsbewegingen zich spiegelen, dwingt ons al aanstonds bewondering af voor het kleurenrijk palet van den Belgischen meester.

Wereldtentoonstelling van antwerpen. - Altaar

- Wij zullen nu een ander meesterstuk gaan bewonderen, en tevens zien op hoe hoogen trap de kerkelijke kunst in België zich verheft. Wij begeven ons daarom naar de Belgische afdeeling, naar de rijke inzending van het huis Lambert van Rijswijck-Bogaerts te Antwerpen, algemeen bekend om zijn prachtig drijf- en smeedwerk. Altaren, kelken, cibories, ampullen en wijvatersvaten in alle vorm en grootte, Christusbeelden in goud, koper en brons, boeien hier het oog van den bezoeker; doch allermeest trekt wel de aandacht een heerlijk schoon altaar van den H. Antonius, bestemd voor de collegiale kerk van Sint Gummarus te Lier. Het is van verguld brons, in den stijl van het rijkste tijdperk der gothiek en tot in de kleinste bijzonderheden wonderlijk fijn van afwerking. Lie retable vertoont aan weerszijden van het kruisbeeld, door engelen omgeven, een voorstelling in relief uit het leven van den H. Antonius, den vriend der armen, den wonderdoener, die tot beschaming der ketters een redeloos dier voor de opgeheven Hostie doet knielen.

Boven het altaar verheft zich het schoone beeld van den Heilige, aan wien het is gewijd, overhuifd door een sierlijk, opengewerkt baldakijn, dat op waardige wijze het kunstwerk bekroont.

Nog een enkel woord over het huis, dat zulke kunststukken levert. Het werdin 1843 gesticht door Lambert van Rijswijck, den vader van den tegen woordigen meester der firma. In het begin was het een gewone, eenvoudige werkplaats voor drijf- en bronswerk, en waar ook de goudsmeedkunst werd beoefend. Maar het ongemeen fijne werk, dat Van Rijswijck leverde, trok spoedig de algemeene aandacht; groote bestellingen volgden elkaar op, zoodat de zaak weldra belangrijk moest worden uitgebreid en nu een der eerste zoo niet de eerste is onder de Belgische firma's, welke in die kunst haar bestaan vinden.

De jonge Van Rijswijck-Bogaerts, die zijn vader is opgevolgd en sinds tien jaren aan het hoofd staat der zaak, is ingelijks een volmaakt werkman en echt kunstenaar; alle teekeningen van eenigbelang worden door hem zelf vervaardigd, en alles wordt onder zijn zorgvuldig toezicht bewerkt, waaruit men juist den echten kunstenaar kan kennen. Voeg hier bij, dat alle werklieden van jongsaf in zijn huis zijn gevormd en dat velen onder hen eveneens met recht den naam van kunstenaar verdienen - welke naam, helaas, maar al te dikwijls lichtvaardig wordt weggeschonken. Geen wonder, dat Van Rijswijck ook buiten de grenzen van zijn land gunstig is bekend; o.a. de Sint-Jozefskerk te Tilburg is versierd met een koperen beeld van drie meter hoogte, in de werkplaatsen dier firma vervaardigd. Bijna in alle grootesteden van België vindt men in de kerken kruiswegen of altaren in gedreven koper, van dezelfde firma afkomstig, - om niet te spreken van het klein drijfwerk in goud, koper of brons, waaraan de uiterste zorg wordt besteed - en al die werkstukken dwingen ons bewondering af voor de schoone christelijke kunst, die in den heer Van Rijswijck-Bogaerts zulk een bekwamen vereerder gevonden heeft.