De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Een Eerste H. Communie.
Vertelling door Forestier.

I.

Met de eene hand onder het hoofd en de andere rustend op de knie, sloeg Burgers de bedrijvigheid van zijn vrouw gade, die verschillende kleedingstukken voorzichtig uit een hoek haalde, als was het kostbaar porselein, en behoedzaam over een stoel uithing. Daarna monsterde ze alles met een tevreden blik en zei, het oog stralend van moederweelde, tot haar man gewend:

‘Wat zal het pakje onzen Willem knutsig staan, denk je niet, Jan?’

‘Dat zal het, vrouw,’ antwoordde Burgers, uit zijn gebogen houding oprijzend en zich in zijn volle lengte verheffend. ‘En nu ben ik er toch blij om, dat ik je raad gevolgd heb, en het kind niet door de kerk heb laten kleeden.’

De vrouw zuchtte even, als kwam een onaangename gedachte bij haar op, waarbij ze nu niet wilde verwijlen. Daarna antwoordde ze: ‘Ja, zie je, Jan, dat de kerk de arme kinderen voor de eerste H. Communie kleedt, vind ik heel mooi; maar als je zelf al vijf kinderen behoorlijk in de kleeren gestoken en het vroeger altijd goed gehad hebt, dan is het hard, tot de kerk je toevlucht te nemen. Anders, 't is voor ons een heele uitgaaf, en soms heb ik er nog half spijt van, dat we ons maar niet bij den pastoor hebben aangemeld.’

‘Kom, kom, vrouw, ga jij nu zwarigheid maken? We zijn er immers nogal voordeelig aangekomen, en de andere onkosten zijn zoo groot niet.’

‘Neen Goddank, dat is waar, maar van feestvieren zal niet veel komen, en ik had toch zoo graag morgen wat extra's op tafel gebracht. 't Is voor Willem en voor de kinderen zie je... Overal hebben ze 't morgen goed, maar bij ons...’

‘Och vrouw, onze kinderen zijn niet verwend, ze zijn met alles tevreden, en Willem is zoo blij in het vooruitzicht van het groote geluk, dat hem morgen te beurt valt, dat hij niets anders verlangt.’

‘Ja, dat weet ik nu wel, Jan, maar juist daarom had ik dat groote geluk een beetje feestelijk gevierd willen zien, niet veel, dat weet je wel, maar toch... een kleine versnapering... zoo niet de alledaagsche kost... Maar als het niet kan, is het ook goed,’ besloot ze gelaten, ofschoon nog met een zucht. ‘Ik heb nog een en ander te beredderen,’ hernam ze na een oogenblik, toen ze zag, dat haar man op haar gezegde, waar ze iets mee voor had, doch waarvoor ze niet goed rechtstreeks durfde uitkomen, niet inging. ‘Ik zal dat maar eerst doen, want het is al gauw donker, en morgen mag er geen haartje aan mankeeren. Dat kunnen we ten minste nog hebben,’ vervolgde ze met een weemoedigen glimlach, ‘en als er morgen iemand komt’ - ze drukte sterk op het woordje als - ‘zal hij zien, dat het bij ons niet rijk, maar toch netjes is.’

Toen Burgers alleen was, liep hij gejaagd het kleine kamertje op en neer, en een traan rolde uit zijn mannelijk oog over zijn gebruinde wang. Op den sterken, struischen man was ten volle van toepassing wat Longfellow van zijn Village Blacksmith getuigt:

..... A mighty man is he,
With large and sinewy hands;
And the muscles of his brawny arms

Are strong as iron bands.¹⁾

Burgers was jarenlang ploegbaas geweest bij een aannemer van groote werken, en had steeds ruim zijn brood verdiend voor zijn talrijk gezin. Maar ten slotte had de aannemer op een reusachtige onderneming, die hij enkel had aangegaan voor zijn reputatie, zooveel geld toegegeven, dat hij er bijna door geruïneerd werd. Al zijn volk werd ontslagen en ook Burgers was door deze catastrophe broodeloos geworden. Reeds weken- en maandenlang was hij zonder werk, en al zijn pogingen om het een of andere postje, hoe bescheiden ook, machtig te worden, bleven vruchteloos. De markt was overvoerd, en vraag en aanbod stonden niet tot elkaar in dezelfde verhouding.

Op een kantoor kon hij evenmin slaags komen, want zijn hand, die zoo goed het houweel en de spade hanteerde, was het omgaan met de pen verleerd. Hij kon geen mooie, onberispelijk rechte lijntjes trekken en lange rijen van cijfers accuraat optellen, zooals de kantoorklerken. En toch voelde hij en was hij zich bewust, veel meer waard te zijn, dan die jonge windbuilen met leege hersens en veel pretentie. Hij had een helderen kop, gezond verstand en doorzicht, maar dit alles was thans dood kapitaal, reeds zoo lang, en God weet voor hoe lang nog.

Ze hadden intusschen, daar het werk nog maar altijd uitbleef, een klein winkeltje opgezet, waarmee ze ten minste bijna droog brood verdienden. In de gegeven omstandigheden was dit al veel, hoewel het hun, die vroeger een betrekkelijken welstand hadden genoten, hard viel, tot zooveel bekrimping en ontbering gedoemd te zijn.

Maar het hardst was het voor den wakkeren man, den heelen dag met de handen in den schoot te moeten zitten en elken morgen, als hij wakker werd, de bittere werkelijkheid voor zich tezien, met den dag dreigender en grijnzender.

Nooit had hij zijn armoede grievender gevoeld, dan nu de dag naderde, waarop zijn zoontje Willem zijn eerste H. Communie moest doen. Vroeger, met zijn andere kinderen, was dit altijd een groote feestdag geweest. Hij en zijn vrouw hadden er steeds op gestaan, dat de kinderen netjes voor den dag kwamen, en dat er ook - zooals zij dat uitdrukte - iets extra's op tafel kwam. Nu was hier geen denken aan, al had zijn vrouw ook bedekt de vraag geopperd, óf het er nog niet af kon. Neen, het kon er niet af. Zelf het kind in de kleeren te steken, was al een uitgaaf, die eigenlijk hun krachten te boven ging, en dan nog een feesttafel, neen het was onmogelijk.

Of het den grooten sterken man, met zijn gevoelig vaderhart, ook pijn deed! Nog eens, terwijl hij nu alleen voor het raam zat, dat op de vroolijke, drukke straat uitzag, dacht hij na, of er dan geen enkel middel was, om zijn vrouw en kinderen dat pleizier te doen. Had hij nog maar iets kunnen verkoopen, graag had hij het gedaan, maar zijn horloge en een paar andere voorwerpen van waarde waren reeds lang te gelde gemaakt, om er brood voor te koopen. Neen, het ging niet, en mistroostig schudde hij het hoofd.

Op eens hoorde hij een vreemde stem in het kamertje daarnaast, hij luisterde.

‘Mensch,’ klonk het schel en onaangenaam, ‘schraalhans zal morgen bij jou ook wel keukenmeester zijn. Hier heb je een gulden, daar kan je dan krentebrood en kadetjes voor laten halen; want daar zal je anders je mond niet aan vuil maken.’

‘Dank je, vrouw Robbers,’ zei juffrouw Burgers, een afwerend gebaar makend, ‘dank je wel, ik heb je gulden niet van doen.’

‘Bedoel je 't zoo? Neen, mij ook goed, ik ken wel anderen, waar ik hem kwijt kan raken en die het niet zoo hoog in den kop hebben. Daar denk je iemand een plezier te doen en daar word je dan op zoo'n manier geaffronteerd!’

‘Maar ik heb je niet willen affronteeren, vrouw Robbers. Ik ben niet gewoon aalmoezen aan te nemen....’

‘Neen, daar ben je nu nog te trotsch voor, doch wacht maar. Dat wil dan zelf zijn jongen kleeden, in plaats van het door de kerk te laten doen, als zooveel anderen! Nu, 't zal mij benieuwen, of je het zoo nog lang volhoudt. Misschien heb je al gauw spijt, dat je mijn gulden geweigerd hebt.’

Burgers' bloed begon te koken en zijn vuisten jeukten, toen hij die liefdelooze woorden hoorde. Gelukkig ging ze met een honend: ‘Nou, veel plezier, juffrouw - met den nadruk op de eerste lettergreep - en smakelijk eten,’ spoedig heen.

‘Je hebt het zeker gehoord, Jan?’ vroeg juffrouw Burgers, het kamertje binnentredende en aan haar mans gelaat bemerkende, hoe opgewonden hij was.

‘Dat leelijke wijf,’ mompelde Burgers, ‘dat moet er nog bijkomen’

‘Als ik den gulden had aangenomen, zou de heele straat het van avond nog geweten hebben, want vrouw Robbers is een echte klappei, ik ken ze,’ zei juffrouw Burgers bij wijze van verontschuldiging.

‘Je hoeft je niet te verontschuldigen, je hebt er heel goed aan gedaan, dien gulden niet aan te nemen,’ antwoordde hij.

Een tijdlang werd er geen woord meer gewisseld, want, al deden ze hun best er niet aan te denken, toch waren ze beiden onder den indruk van dit incident.

Veel menschen willen wat geven, maar ze missen daarvoor den tact, het ware gevoel, of erger nog, meenen met hun aalmoes het recht te koopen, grofheden te zeggen en de meest gevoelige plek van hun evenmensch te mogen kwetsen.

Juffrouw Burgers verbrak het eerst het stilzwijgen.

‘Zie toch eens, Jan, wat zal Willem dat

1) Hij is een krachtig man met breede en stevige knuisten, en de spieren van zijn forsche armen zijn sterk als ijzeren banden.

[p. 391]

boordje goed staan, en die manchetten en de witte handschoenen. Het is maar een teer ventje, en dan kleedt dat veel beter.’

‘Vrouw, je zal hem nog ijdel maken,’ zei Burgers vermanend.

‘Heere beware me, man,’ antwoordde zij, ‘maar hij zal er toch knap uitzien, en als hij dan bij mijnheer pastoor zijn prijs moet gaan halen. Hij denkt wel half en half, dat hij den eersten zal hebben...’

‘Als het hem dan maar niet tegenvalt, want dat zou dan een teleurstelling zijn!’

‘Neen, dat geloof ik niet; Willem zal den eersten wel hebben. Hij heeft nooit den catechismus gemankeerd en zijn lessen kent bij op zijn duimpje. Dat zal heerlijk zijn, als we hem morgen voor den eersten prijs hooren afroepen,’ vervolgde de opgetogen moeder, in dit blijde vooruitzicht alle onaangenaamheid vergetende.

Op dit oogenblik kwamen een paar bakkersknechts met korven vol broodjes en gebak voorbij.

De twee jongste kinderen van Burgers speelden voor de deur en de kleinste dreumes vroeg, kinderlijk naïef:

‘Breng je zoo aanstonds bij ons ook van dat lekkers? Onze Willem doet ook zijn eerste Communie.’

‘Wel zeker!’ gaf een der knechts ruw ten antwoord, ‘maar vraag eerst of jullie 't ook betalen kunnen.’

Burgers en zijn vrouw keken elkaar aan: dat harde woord sneed hun door de ziel. ‘Roep de kinderen binnen,’ zei hij, een beetje barsch, boos op zich zelf, dat hij geen geld had om dat te betalen.

Maar zij trad op hem toe, sloeg haar arm om zijn hals en kuste het verweerde gelaat. ‘'t Is niets, Jan, 't is zoo óók goed, de dag zal morgen voor ons tòch gelukkig zijn. En misschien komen er wel gauw betere tijden: onze Lieve Heer zal ons niet altijd in armoe laten.’

‘Je bent een goede vrouw en een brave moeder,’ zei Burgers geroerd, ‘met jou en met onze kinderen kan ik nooit arm zijn.’

Dien avond moest Willem vroeg naar bed. Anders speelsch en luidruchtig, was hij nu zoo ingetogen, dat zelfs de jongere kinderen er den weerstuit van voelden en niet half zooveel leven maakten als gewoonlijk. Volgens het vrome gebruik vroeg hij vader en moeder vergeving voor al wat hij jegens hen mocht misdaan hebben, en daarna zijn vader zacht naar zich toetrekkend, fluisterde hij hem toe: ‘Vader, ik zal morgen den lieven Jesus bidden, dat Hij u spoedig aan werk helpt. Nu Hij zich zelf aan mij geeft, zal Hij mij dàt ook niet weigeren!’

Weer blonk er een traan in het mannelijk oog van den vader.

II.

De heele kerk had een feestelijk aanzien. Het gele waslicht der vele kaarsen, de festoenen van groen en bloemen, om de pilasters geslingerd, de statige tonen van het orgel, maar vooral de stille ingetogenheid en vrome eerbied der kinderen, die heden voor het eerst hun Schepper in hun rein hart zouden ontvangen, dit alles maakte op de geloovigen een onbeschrijflijken indruk. Voor één oogenblik althans had ook de armste alle aardsche zorgen en beslommeringen ter zij gezet, om alléén te denken aan het onvergelijkelijke, zelfs door de Engelen benijde geluk, dat zoo aanstonds zijn kind ten deel zou vallen en het rijker zou maken dan een koning. Bij deze gelegenheid ook viel alle verschil in rang en stand weg: er waren geen armen en rijken meer, maar enkel uitverkorenen Gods, wien het hoogste geluk in dezelfde mate zou worden toegemeten.

Hoe verheugd en tevens hoe aangedaan waren Burgers en zijn vrouw, toen ze hun Willem met stichtende godsvrucht tot de Tafel des Heeren zagen naderen, en hoe dankbaar, bij al hun armoede, dat dit kind een zoo innig besef toonde te hebben van het verheven gunstbewijs, waarvan hij het voorwerp was. Vrijelijk liet de moeder haar tranen den loop, en Burgers zelf voelde zijn oogen vochtig worden.

En welk een blijdschap, toen de H. Mis ten einde was en zij met hun Willem huiswaarts keerden. De moederlijke liefde en trots had den avond te voren niet te veel gezegd: het pakje stond hem bijzonder lief en fluisterend werd er gezegd, dat hij de knapste bruidegom van allen was. Al hoorde juffrouw Burgers die woorden niet, toch vermoedde zij ze, en was er fier op. Daar was ook reden toe. Maar het meest beviel zijn inne[men]d gezicht, zoo frisch en blank en stralend van bovenaardsche vreugde.

Een oogenblik dacht zijn moeder er onder weg aan, dat ze bij hun thuiskomst niets extra's op tafel zouden vinden, zooals ze zoo graag gezien had, en haar vreugde werd er door getemperd. Maar ook slechts één oogenblik, want als ze bedacht, hoe gelukkig hun kind en zij waren, begreep ze, dat al het overige daarbij in het niet verzonk. Een mensch blijft toch altijd maar een mensch, verontschuldigde zij bij zich zelf die opwelling van zwakheid.

Aan de voordeur werd Willem reeds door de andere kinderen geluk gewenscht, terwijl de twee kleinste gekleurde snippers papier uit een mooi korfje strooiden. Het oudste meisje, een kind van vijftien jaar, glimlachte en knipoogde geheimzinnig tegen haar moeder.

‘Is er wat, Mina?’ vroeg deze in blijde verwachting, ze wist toen zelf eigenlijk niet waarom.

‘Kom u er maar in, moeder, en vader en Willem ook,’ zei het kind, de kamerdeur openend.

Op tafel was de koffie klaar gezet, en in het midden daarvan stond op een schaal een mooie tulband en daarnaast lag een heerlijk sucadebrood, die een aangenamen geur door het vertrek verspreidden.

Juffrouw Burgers keek haar man vragend aan. Zou hij dan toch nog...

Deze begreep onmiddellijk dien vragenden blik. ‘Neen, vrouw, dat heb ik niet gedaan. Ik weet er evenmin iets van als jij.’

‘Juffrouw Abels heeft het onder de Mis gebracht. Een kleinigheidje voor den bruidegom, zei ze, en straks komt ze hem zelf feliciteeren.’

‘Juffrouw Abels! en het goede mensch heeft zelf moeite om rond te komen! Dat had ik niet gedacht, Jan.’

‘'t Is een goede ziel,’ beaamde Burgers, ‘en nu heb je toch je zin, vrouwtje,’ vervolgde hij, ‘nu is er wat extra's op tafel.’

Het sucadebrood werd aangesneden, maar de tulband bewaard, totdat de goede juffrouw Abels zou komen.

Deze was de naaste buur van Burgers en moest van een heel klein pensioentje bestaan, waar ze met naaien en breien nog een kleinigheid bij verdiende. Veel was dit niet, want ze was te oud en te zwak, om nog hard te kunnen werken.

Zij ook had den avond te voren het ruwe gezegde van den bakkersknecht gehoord, en daarop besloten voor wat ‘lekkers’ te zorgen. Reeds had ze iets voor den bruidegom ter zij gelegd, maar dit moest er nu ook nog af, al keerde ze anders niet een dubbeltje, maar een cent tweemaal om, eer ze hem uitgaf.

De kinderen smulden van het heerlijke sucadebrood, en juffrouw Burgers was gelukkig, dat er nu wat extra's op tafel was, zoo goed als bij andere menschen. Willem was te gelukkig om veel te eten, maar hij had er schik in, zijn broertjes en zusjes met zooveel smaak te zien peuzelen.

(Slot volgt.)