De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

[p. 306]

De dochter van den fabrikant
door J. Vesters Jr.

XXIII.

Juffrouw Joosten had dan eindelijk haar Dirk mogen weerzien; zij had hem aan haar hart geklemd, zijn hoofd tusschen haar handen genomen, hem met moederlijken trots in het mannelijk, gebruind gelaat geschouwd, en daarna was ze in tranen uitgebarsten, in tranen van aandoening en moederweelde. En Dirk? Als was hij nog een kleine jongen, had hij haar gekust en nog eens, en haar wangen en haren gestreeld; hij had woorden gefluisterd, voor elk ander onbegrijpelijk, maar voor het moederoor verstaanbaar, voor het moederhart, dat zooveel geleden had, verkwikkend als de dauw des Hemels voor de verdorde velden.

En Van Haaren? Deze wilde geen ontroering laten blijken, hij wou zich goed houden. Na de omhelzing van moeder en kind, had hij Dirk hartelijk de hand geschud: ‘Ik ben blij, dat ik je zie, Dirk; in geen jaren ben ik zoo blij geweest. Je ziet er ferm uit, precies je vader zaliger in zijn jongen tijd.’ Meer kon hij niet zeggen; ook de sterke man die al zooveel beleefd had, was tegen de aandoening van zulk een weerzien niet bestand.

Emile van Meeren had zich uit bescheidenheid en ook uit schaamte wat achteraf gehouden, zoodat men hem in de eerste vervoering van geluk niet bemerkt had. Dirk trok hem nu naderbij en stelde hem aan zijn verraste moeder en oom voor. ‘Jij hier, Emile!’ riep juffrouw Joosten uit, en daarbij aan haar eigen geluk denkend, voegde ze er aanstonds bij: ‘Wat zullen je ouders en Maria gelukkig zijn!

‘Uw zoon is zoo goed voor mij geweest, juffrouw,’ stamelde Emile bedeesd, ‘ik zal hem nooit dankbaar genoeg kunnen zijn. Ik was verloren naar ziel en lichaam, en hij heeft me gered, me behandeld of ik zijn eigen broer was...’

‘Kom Emile, laat dat nu uit zijn. Je hebt me beloofd, dat je die dankbetuigingen voortaan achterwege zou laten en den eersten keer den beste zie ik al, hoe slecht je woord houdt.’

Juffrouw, Joosten zei niets, maar met moedertrots zag ze op haar Dirk neer en om zijn edelmoedigheid was hij haar te liever.

‘Een dubbel gelukkige dag vandaag,’ zei Van Haaren, ‘maar met dat al moeten wij niet vergeten, dat we haast hebben. Als we dadelijk een rijtuig nemen, kunnen weden trein nog halen. Onderweg en thuis hebben we allen mogelijk en tijd.’

En nu ze thuis bij elkander zaten, was het vertellen eerst voor goed begonnen. Dirk wilde weten, hoe zijn moeder het gemaakt had, hoe het met Maria was, welke de lotgevallen van zijn oom waren geweest; zijn moeder en oom waren op hun beurt verlangend, in bijzonderheden te vernemen wat Dirk wedervaren was. Alleen tegen twee moest Dirk natuurlijk eerst beginnen, maar telkens werd door een opmerkng of vraag de gelukkige moeder of oom in het gesprek betrokken.

‘Vertel nu zoo maar in de gauwigheid het een en ander,’ zei Van Haaren, ‘je zal je verhaal nog wel een keer of twintig moeten doen, zoodat het er niet op aankomt, of je alles wel precies in volgorde vertelt. En dan geloof ik ook, dat je hoofd er niet naar staat, je bent veel te gelukkig, evenals je moeder en ik.’

Dirk begon weer te vertellen. Juffrouw Joosten luisterde met open mond; ze schreide van aandoening, als Dirk verhaalde, aan hoeveel gevaren hij was blootgesteld geweest, welken doodsangst hij had uitgestaan. Een nauwlettend hoorder zou allicht gapingen in zijn verhaal bespeurd hebben, want Dirk ontweek het voorloopig nog, over de portefeuille, over Van Breugel en over Van Son te spreken. Hij begreep, dat dit alles zijn moeder te veel zou aangrijpen; bovendien zou dan ook de naam van Van Meeren genoemd moeten worden, en dit wilde hij vooreerst nog vermijden. Zooveel te meer sprak hij over zijn redding op het Engelsche schip, over zijn verblijf te Sidney, over zijn ontmoeting met Emile.

‘Schei nu maar eens uit,’ zei Van Haaren ten laatste, ‘je keel zal wel droog worden van al dat vertellen. Je blijft nu immers toch bij ons, zoodat je dat allemaal nog wel eens lang en breed kan vertellen, als je wat op je gemak ben.’

Juffrouw Joosten had nog wel uren lang naar haar zoon willen luisteren, maar ze bedacht, dat hij vermoeid moest zijn, en daarom voegde ze haar verzoek bij dat van haar broer. Nu was het de beurt aan Van Haaren, om te verhalen. Hij deed het maar in de vlucht, met een paar woorden. Daarna kwam juffrouw Joosten aan de rij. Zij verhaalde van haar zelf, van Van Meeren, van de oude grootmoeder, van Maria vooral, want ze wist, dat haar kind daarin veel belang zou stellen. Dirk had een vraag op de lippen, maar hij wilde ze niet uitspreken: waarom Maria niet kwam, om hem geluk te wenschen?

Juffrouw Joosten scheen dit te merken, want ze zei: ‘Je begrijpt, Dirk, dat ze het bij de Van Meeren's te druk zullen hebben met Emile. Het zal voor die menschen dan ook een heele verrassing zijn, want ze wisten er niets van. Maar twijfel niet aan hun belangstelling en dankbaarheid.’

‘Zoo jongenlief, zit je daarover te denken?’ vroeg Van Haaren.

‘Maria is een lief meisje,’ hernam de weduwe, ‘we hebben veel pleizier van haar gehad, niet waar Gerard? Ze noemde mij moeder en Gerard oom.’

‘Ja waarachtig, zet nu maar zoo groote oogen niet op,’ zei Van Haaren, ‘en ze zal het wel kunnen blijven doen, jongen, want je neemt ze immers tot vrouw?’

‘Als ze mij maar wil,’ antwoordde Dirk. ‘Wie zegt, dat ze nog van mij houdt?’

‘Dat zeg ik,’ hernam Van Haaren. ‘Of we dat niet honderd keer hebben kunnen merken! Maar ik begrijp het kind wel en ik acht ze er te hooger om. Jij bent nu een rijk man, zij is een arm meisje; ze wil zich niet op den voorgrond dringen, om zelfs niet den schijn te krijgen, als was het haar om uw geld te doen. Maar je vrouw wordt ze, dat verzeker ik je.’

‘Ja, 't is een goed kind,’ bevestigde juffrouw Joosten; ‘ik heb ze in het ongeluk leeren kennen, en ik geloof, dat je moeielijk een zoo goede vrouw zou vinden.’

Op dit oogenblik diende de meid den heer Van Meeren aan, die bijna ter zelfder tijd binnentrad. Was dat dezelfde trotsche, zelfzuchtige man, vol berekening en overleg, zooals hij hem vroeger gekend had? vroeg Dirk zich af. Zijn haren waren vergrijsd, het hoofd gebogen, de gestalte gekromd, maar ook die trek van hardheid en trots was van het gelaat verdwenen. Hij leek een grijsaard, maar het gelaat verlicht door een straal van blijdschap en geluk, het oog tintelend van dankbaarheid. Hij ijlde op Dirk toe, greep diens handen en zei met een door tranen verstikte stem: ‘Ik dank u, ik dank u, gij hebt mijn zoon gered, gij hebt mijn vrouw en mij gelukkig gemaakt.’

‘En ik was gelukkig, dat ik Emile mocht ontmoeten,’ zei Dirk eenvoudig. ‘Ik deed enkel wat mijn plicht was.’

‘Ik heb u veel, veel te danken,’ herhaalde Van Meeren, ‘aan u en aan uw moeder en oom.’

‘Kom, kom,’ zei Van Haaren zoo luchtig mogelijk, ‘laat dat nu zoo maar, mijnheer Van Meeren. Alles is goed afgeloopen, en het einde zal een vroolijke bruiloft zijn.’

Het was Van Meeren aan te zien dat hij iets te zeggen had, dat hem zeer zwaar viel. ‘Ik heb zeer slecht jegens u gehandeld, Dirk, kunt gij mij dat vergeven?’ vroeg hij ten slotte.

‘Ja, mijnheer Van Meeren, ik vergeef u alles, alles.’

‘Maar ik heb veel misdaan, meer dan ge weet,’ herhaalde Van Meeren.

‘Ik vergeef alles,’ zei Dirk, ‘ik weet alles.’

Juffrouw Joosten en haar broer keken Dirk en Van Meeren beurtelings verbaasd aan. Wat beteekende dat?

‘Alles?’ vroeg Van Meeren. ‘Weet gij dan ook, dat ik het was, die uw vader bestal?’

Dirk knikte even met het hoofd, terwijl zijn moeder een doordringenden kreet slaakte en opsprong.

‘Vergeeft ge mij dat ook?’ vroeg Van Meeren nog eens.

‘Ja,’ zei Dirk, ‘ik had u alles reeds vergeven, alles. En ook gij, niet waar moeder, vergeeft het?’

Juffrouw Joosten bewaarde het stilzwijgen. Zij dacht na over wat ze gehoord had; ze dacht ook aan wat zij en haar kind van dien man geleden hadden en haar ziel werd met bitterheid vervuld.

‘Toe moeder,’ drong Dirk aan, ‘op dezen gelukkigen dag moet u alles vergeven. Doe het om mij en om Maria,’ fluisterde hij haar toe.

‘Mijnheer Van Meeren, ik begrijp niet wat u zegt, ik kan het haast niet gelooven, maar als het waar is, dan vergeef ik u, evenals mijn zoon het gedaan heeft,’ zei juffrouw Joosten.

‘Ik dank u,’ stamelde Van Meeren, ‘ik heb veel jegens u misdreven, maar dat was mijn eerste en grootste misdaad. Gij hebt er recht op, dat ik u alles zeg, dat ik u mijn misdrijf in al zijn snoodheid leer kennen....’

‘Zou u het niet een anderen keer willen doen, mijnheer Van Meeren?’ vroeg Dirk, die medelijden kreeg met de ontroering en angst van den ongelukkige. ‘Wij hebben u alles vergeven.’

‘Neen, laat mij het nu doen,’ drong Van Meeren aan, ‘dan zal ik de rust terugvinden, die ik zoolang heb moeten missen. God heeft mij zwaar gestraft; Hij heeft mij getroffen in wat mij het dierbaarst was en eerst daardoor ben ik tot inkeer gekomen. Ik heb berouw en hoop, dat ook de goede God mij zal vergeven, zooals gij mij vergeven hebt.’

‘Amen,’ zei juffrouw Joosten, die daardoor een bekentenis wilde voorkomen, welke vooral uit dien mond zoo pijnlijk moest zijn. Maar Van Meeren drong aan, dat men ze hem zou laten afleggen en spoedig luisterden alle drie aandachtig naar het verhaal van den fabrikant, herhaaldelijk door snikken afgebroken. Hij vertelde ongeveer hetzelfde als Van Son, en mocht het al voor Dirk, die het reeds eenmaal gehoord had en alles wist, niet nieuw meer zijn, juffrouw Joosten en Van Haaren ontlokte het verhaal menigmaal een kreet van verbazing, een enkele maal ook een nauw onderdrukte uiting van afschuw.

Toen Van Meeren ophield, na nogmaals hun aller vergeving gevraagd te hebben, drukte Dirk hem geroerd de hand en juffrouw Joosten zei aangedaan: ‘Mijnheer Van Meeren, ik vergeef u alles, om Dirk en om uw dochter.’

‘Wij zijn nu vrienden,’ zei Van Haaren luchtig, om zooveel mogelijk den pijnlijken indruk van dit tooneel weg te wisschen; ‘en ik geloof dat gij graag zult willen goedmaken wat gij misdeedt.’

‘Niets liever, als ik maar wist hoe. Ik ben arm..’

‘Met geld maakt men dat niet goed,’ hernam Van Haaren; ‘Dirk vraagt meer en beter. Ik mag het immers wel vragen?’ vervolgde hij, zich tot zijn neef wendend.

Deze knikte even met het hoofd, maar gaf geen antwoord.

‘Ik begrijp u niet,’ stamelde Van Meeren, ‘zeg wat ge wilt en ik zal het doen.’

‘Welnu dan.’ zei Van Haaren op den man af, ‘geef Dirk de hand van uw dochter.’

‘Van mijn dochter?’ vroeg Van Meeren verbaasd; ‘dàt?’

‘Ze heeft Dirk lief,’ zei Van Haaren, die zich in dien uitroep vergiste.

[p. 307]

‘Maar dat kan niet,’ hernam Van Meeren, ‘ze is arm....’

‘Daar is ze Dirk te liever om, en bovendien, ik zorg voor een bruidschat. Daarover dus geen zorg.’

‘Maar op haar vader kleeft een vlek....’

‘Die heeft het berouw er afgewischt,’ antwoordde juffrouw Joosten.

‘Dirk vraagt u als gunst de hand van uw dochter, want ze is een engel. Ik heb ze leeren kennen, mijnheer, in het geluk en in het ongeluk, en ik weet zeker, dat Dirk nooit een betere vrouw zal vinden.’

‘Ja, ze is een engel,’ mompelde Van Meeren, ‘ik ben niet waard haar vader te zijn.’

‘Dus ge geeft uw toestemming, mijnheer Van Meeren?’ vroeg Van Haaren.

‘Dirk, ik hoop, dat Maria u gelukkig zal maken, zooals ze mij beter gemaakt heeft,’ zei de fabrikant bewogen.

‘Ik dank u, mijnheer, u maakt mij gelukkig,’ zei Dirk, hartelijk de hand van zijn aanstaanden schoonvader drukkend. ‘Als moeder en oom het goedvinden, zou ik wel graag even met mijnheer Van Meeren...’

‘Je bruid gaan verwelkomen,’ vulde Van Haaren aan. ‘Daar kunnen wij niets tegen hebben, niet waar, Anna?’ vervolgde hij met een blik op zijn zuster. ‘Nu we je zoo pas hebben, missen wij je wel niet graag, maar ditmaal zal je toch zoolang niet uitblijven. Je moeder en ik praten dan samen alvast over de bruiloft en breng je aanstaande dan strakjes mee..’

‘Mevrouw Van Meeren ook,’ vulde juffrouw Joosten aan.

‘Zeker, hoe meer zielen, hoe meer vreugd,’ zei van Haaren, die zich opnieuw jong voelde worden.

Een oogenblik later bevonden Van Meeren en Dirk zich op weg naar de woning van den eerste. Ze stapten zwijgend naast elkaar voort, want beiden waren te veel met hun eigen gedachten en geluk vervuld, om te kunnen spreken. Van Meeren had een gevoel, alsof hem een loodzwaar pak van de schouders was genomen. Hij ademde weer vrij op, maar meer nog was hij verheugd over het geluk van zijn dochter. Ze zou dus niet altijd in kommervolle eenzaamheid haar leven behoeven te slijten; ze zou gelukkig zijn: de man, dien hij zooveel had doen lijden, had als een gunst haar hand gevraagd. Het was Van Meeren bijwijlen of hij droomde. Hij had zijn misdaad bekend; hoe hij het had kunnen doen, begreep hij zelf niet, maar hij had het gedaan. En in plaats van verachting en verwensching had hij enkel welwillendheid en vergeving gevonden. Dirk, wegens wien hij zooveel misdreven had, had zich daardoor niet laten weer houden, zijn dochter te vragen, de dochter van een dief! Hij begreep, hoever Dirk boven hem stond, hoeveel beter en edeler hij was dan de menschen, wier omgang hij bij voorkeur had gezocht, dan de Hoekstra's, wien het enkel om een rijke erfdochter was te doen geweest. Hoe klein en verachtelijk kwam hij zich zelf, in dit licht bezien, voor.

Dirk van zijn kant was vol van zijn geluk, Maria zijn vrouw te mogen noemen. Hij zou haar al het lijden doen vergeten; hij was edelmoedig geweest jegens Van Meeren, hij zou het verder ook zijn. Hij was gelukkig en voelde de behoefte, om ook anderen gelukkig te maken. Hij vormde reeds honderd plannen, het een al mooier dan het ander. Binnen enkele oogenblikken zou hij Maria zien, hij zou haar zijn liefde zeggen, hij zou het jawoord, door Van Meeren reeds gegeven, ook uit haar mond vernemen. Een wereld van geluk ging zich voor hem ontsluiten.

Ternauwernood had mevrouw Van Meeren gezien, wie haar man vergezelde, of ze ijlde Dirk te gemoet, en bedankte hem zooals alleen een moeder dat kan, wie men het liefste heeft teruggeschonken, wat ze bezat. Ook Maria trad op den jonkman toe en wenschte hem geluk. ‘Je hebt Emile gered, en daardoor mijn ouders gelukkig gemaakt,’ zei zij, ‘ik zal er je eeuwig dankbaar voor zijn, Dirk.’

Hoe lieflijk kwam hem dat gelaat voor, te lieflijker nog, omdat kommer en lijden er hun stempel op hadden gedrukt; hoe aangenaam klonk hem de stem van het jonge meisje in de ooren, dat hem nooit uit de gedachten was gegaan. ‘Je bent de mijne, Maria, voor eeuwig!’ juichte hij, haar hand in de zijne drukkend.

Zij zeide niets, een zee van zaligheid doorstroomde een oogenblik haar borst. Hij was dezelfde gebleven, en zij, ze mocht, ze kon niet. Toch had ze den moed niet, hem dat nu te zeggen; ze begreep, dat dit te wreed zou zijn. Ze antwoordde niet; ze voelde een nevel voor haar oogen komen, een onbeschrijflijke smart haar hart door vlij men. Mocht ze wel weigeren zijn vrouw te worden? Hoeveel waren haar ouders, Emile en zij hem niet schuldig! Zou het niet de grievendste ondankbaarheid zijn, als ze weigerde? Maar mocht ze dan het eenmaal gegeven woord breken, mocht zij, de dochter van den dief, de vrouw worden van den zoon des bestolenen? O, indien zij van haar belofte ontslagen kon worden, indien Dirk alles wist, haar vader kon vergeven en haar dan nog als vrouw begeerde! O dan... Maar dat was onmogelijk. Zij kon haar vader toch niet aanklagen! Sterker dan ooit, voelde zij nu weer de volle zwaarte van het offer, dat zij had gebracht, het was bijna te zwaar.

Spoedig waren allen rond de tafel gezeten en werd Dirk door mevrouw Van Meeren eerst met dankbetuigingen en daarna met vragen overstelpt. Maar Dirk zat op de pijnbank. Maria had niets geantwoord; wat moest hij daarvan denken? Zou ze de zijne niet willen worden? Wat mocht er toch achter schuilen? Hij had evenwel den moed niet, Maria, die met neergeslagen oogen voor zich keek, iets te vragen.

Ten slotte brak Van Meeren den woordenstroom zijner vrouw af met de opmerking: ‘Vrouw, we hadden onzen eenen zoon verloren, en nu hebben wij er twee terug. Dirk heeft mij de hand van Maria gevraagd en ik heb voor u en voor Maria ja gezegd, overtuigd, dat ik den wensch van u beiden vertolkte.’

‘Zeker, zeker,’ haastte mevrouw zich te antwoorden. ‘Wat een eer en wat een geluk. Geen schoonzoon kan mij liever zijn dan Dirk.’

‘Gij zegt niets, Maria?’ vroeg Van Meeren, maar hij hield op, zoo verschrok hij van de bleekheid op het gelaat van zijn dochter.

Deze sloeg haar betraande oogen op Dirk. ‘Ik kan, ik mag niet,’ snikte zij. Daarna verborg ze het gelaat in haar handen.

XXIV.

In een gemakkelijk, lief kamertje, dat zijn moeder voor hem had ingericht, en met allerlei voorwerpen van gerief en weelde versierd, zat Dirk Joosten ijverig te schrijven. De pen vloog vlug over het papier en het was hem aan te zien, dat hij in een prettige stemming verkeerde en dat hetgeen hij schreef het gevolg was van aangename gedachten of deze bij hem wakker riep. Nadat hij een zijtje vol had, stond hij even van zijn stoel op, stak een sigaar aan en stapte een paar maal haastig het vertrek op en neer, om ten slotte te blijven stilstaan voor een venster, dat op een bloeienden tuin uitzag. Spoedig werd hij daar zijn moeder gewaar, die op een tuinbank onder de schaduw van een breeden beuk op haar gemak neerzat en de mooie rozen beschouwde, met een glimlach van geluk om haar lippen.

Nauwelijks werd ze haar zoon voor het raam gewaar, of ze wenkte hem, bij haar te komen. Dirk opende het schuifraam halverwege.

‘Kom wat bij me zitten, Dirk, 't is hier nu zoo heerlijk in de schaduw.’

‘Neen, moeder, ik ben nog niet klaar, ik heb het druk,’ zei Dirk met een glimlach.

‘Maar het heeft toch zoo'n haast niet, morgen komt er weer een dag.’

‘Neen, moedertje, ditmaal verleidt u mij niet. Ik moet nog voor den middag klaar zijn. Maar lang zal het toch niet meer duren, want ik ben al aan mijn derden brief. Als ik dien af heb, kom ik bij u. Vindt u het goed?’

Na een knikje van zijn moeder sloot Dirk het venster en ging weer voor de schrijftafel zitten.

Dirk was de gelukkigste mensch op de wereld; den dag te voren had Maria van Meeren hem het jawoord gegeven. Wat een angst en lijden had hij uitgestaan, maar ook hoe groot was nu zijn geluk. Hoe ongelukkig, ja hoe wanhopig bijna was hij dien avond geweest, toen Maria dat harde woord uitsprak: ‘Ik kan, ik mag niet.’ Haar vader en moeder poogden een verklaring uit te lokken en het meisje tot andere gedachten te brengen, maar zij had met haar betraande oogen een zoo smeekenden blik op Dirk geslagen, dat deze, tot in het diepst zijner ziel tot medelijden geroerd met de verborgen smart van Maria, Van Meeren verzocht had, niet langer aan te dringen. Radeloos was hij naar huis geijld; zijn moeder en oom verschrokken van zijn gezicht en hadden alle moeite om hem tot bedaren te brengen. Het was een misverstand, zeiden zij, den volgenden dag zou alles wel opgehelderd worden. Juffrouw Joosten zou naar de Van Meeren's gaan en eens met het kind praten. Wie weet, wat een dwaze scrupule het was; maar hoe het ook zij, de weduwe verzekerde, dat ze haar alle muizenissen wel uit het hoofd zou praten. Dirk luisterde naar al die voorspiegelingen, zooals de schipbreukeling zich klampt aan een wrak, maar toen hij des avonds alleen op zijn kamer was, waar hij niets gewaar werd van de zorgen, die zijn moeder er dagen en weken te voren aan besteed had, scheen de toekomst hem duisterder toe dan ooit. Al zijn hoop op geluk was vervlogen: Maria had hem haar hand geweigerd. Maar ze leed, dat had hij uit haar zwijgen opgemaakt, en meer nog uit den smartvollen blik, dien ze op hem vestigde. Wat mocht het toch zijn? Het beeld der dochter van Van Son verrees voor zijn oogen en ontsteld vroeg hij zich af, of ook Maria evenals zij, naar een klooster wilde gaan, om boete te doen voor de schuld haars vaders? Als dat eens waar was? Een oogenblik folterde hem deze gedachte bovenmate: maar neen, dan had ze niet gezwegen, dan had ze het wel gezegd. Bovendien had ze nooit laten blijken, dat ze roeping voor het kloosterleven gevoelde. Neen, dat kon het dus niet zijn; wat dan? Dirk dacht zich suf, maar hij kon den sleutel niet vinden van wat hem een raadsel toescheen, en ten laatste besloot hij, nadat zijn hersens afgepijnd waren van het denken en het opperen der dwaaste vermoedens, in Gods naam te wachten tot den volgenden dag. Dan zou over zijn lot beslist worden. Indien het eens ongunstig uitviel? Hij durfde er niet over nadenken. Hij voelde, dat hij dan niet langer te R. zou kunnen blijven, de grond brandde er hem onder de voeten....

Juffrouw Joosten ging reeds vroeg in den morgen naar Van Meeren en begaf zich, na een kort onderhoud met mijnheer en mevrouw, met het jonge meisje in een kamer. Ze begreep, dat zij alleen achter het geheim van Maria zou kunnen komen, indien er al een geheim achter school. Liefdevol deed ze het meisje naast zich neerzitten en met een tact en scherpzinnigheid, als waarover alleen een vrouw en moeder beschikt, begon ze te vragen, zoodat ze Maria niet kon kwetsen. Zij had er het eerst een vermoeden van, dat het meisje de misdaad haars vaders kende, en met een behendige wending bracht zij er het gesprek op. maar zoo, dat het woord dief niet genoemd werd. Spoedig begreep zij, dat ze de rechte snaar had aangeraakt, en nu ze dit eenmaal wist, kostte het haar weinig moeite, Maria te beduiden, dat alles vergeven was, dat het berouw de vlek had uitgewicht.

Snikkend wierp het jonge meisje zich om den hals der weduwe. Juffrouw Joosten zag in, dat het moeilijkste gedeelte van haar taak voorbij was. ‘Alles is nu in orde, niet waar kind, en nu weiger je niet langer de vrouw van mijn zoon te worden? Je zal hem gelukkig maken, kind, en Dirk verdient het.’

[p. 308-309]

de graflegging, naar de schilderij van jalabert.

[p. 310]

‘Moeder, het kan niet,’ zei Maria snikkend, ‘een belofte bindt me...’

‘Aan een ander?’ vroeg juffrouw Joosten ontzet.

‘Neen, dat niet, moeder, dat niet,’ zei het longe meisje met warmte.

‘Wat dan, kind?’ hernam de weduwe ademloos. ‘Spreek op, je maakt me bang.’

‘Ik heb het grootmoeder op haar sterfbed beloofd,’ snikte het jonge meisje.

‘Dat je Dirk niet trouwen zou?’

‘Ja, ik heb beloofd nooit te trouwen.’

‘Maar waarom toch?’ vroeg juffrouw Joosten meer en meer onthutst. ‘Uw grootmoeder was een zoo verstandige vrouw, ik begrijp niet..’

‘Ik heb haar beloofd, altijd bij vader en moeder te zullen blijven, en voor mijn broertjes en zusjes te zorgen....’

‘En als dat nu eens niet meer noodig was?’

‘Ja, dan..’ Het jonge meisje zweeg, bevreesd met die twee woordjes al te veel gezegd te hebben.

‘Kind, laten wij nu eens verstandig praten. Mijn broer heeft je vaders fabriek gekocht, maar daar hij geen zin heeft, om zich daarmee het hoofd te breken, neemt Dirk ze over en je vader wordt zijn compagnon. Voor de toekomst der kinderen zorg ik, zoodat alles in orde is. Wanneer je grootmoeder zaliger nog leefde, zou ze de eerste zijn, om haar toestemming te geven. Vind je het nu goed, kind?’ vroeg de weduwe, de hand van het jonge meisje grijpend.

‘U is veel te goed,’ fluisterde Maria, door haar tranen heen lachende.

‘Mag ik Dirk nu het goede nieuws meedeelen en mag Dirk het jawoord uit je mond komen hooren?’ vroeg juffrouw Joosten. ‘Hij is radeloos van droefheid.’

‘Ja, ja, moeder,’ zei Maria, ‘gij zijt allen veel te goed.’

Dien avond was het groot feest bij Van Meeren en oom Gerard had zijn zakken vol geschenken voor groot en klein, en verklaarde, dat hij in geen jaren zoo blij was geweest. Ook Van Meeren was in het beste humeur van de wereld en Maria was zoo gelukkig, zoo gelukkig...

Dirk dacht over dit alles na, nadat hij met zijn brieven klaar was en een oogenblik in zijn stoel gemakkelijk achterover leunde, alvorens zich naar zijn moeder in den tuin te begeven. Veel tijd werd hem evenwel daartoe niet gelaten, want een zacht tikken op de deur kwam hem in zijn overwegingen storen. Toen de deur openging, traden zijn moeder en Maria binnen.

‘We storen je toch niet in je gewichtige bezigheden, Dirk?’ vroeg juffrouw Joosten met een ondeugend glimlachje.

‘Wel neen, ik ben met mijn schrijverij juist klaar en dan...’

‘Als Maria er bij is, storen we je niet, wil je zeggen,’ vulde de weduwe aan. ‘Hoor me nu zoo'n jongen eens aan. Ik had het eens moeten wagen, binnen te komen, toen hij aan het schijven was; dan zou je wat beleefd hebben! Maar nu zijn aanstaand vrouwtje er bij is, is alles goed. Nu, Maria, ik hoop, dat mijnheer altijd zoo willig voor zijn vrouw zal blijven.’

‘We zullen het samen best vinden, niet waar Dirk?’ vroeg Maria.

‘Zeker, kind; maar wat komen jullie nu eigenlijk doen?’

‘Hoor eens, hoe nieuwsgierig hij is.’

‘Ik geloof, dat jullie nog veel nieuwsgieriger zijn. Ik wed, dat jullie er op afkomt om te weten, wat en aan wie ik geschreven heb.’

‘Juist geraden, Dirk, we branden van nieuwsgierigheid. Zóóveel brieven in eens en dan zooveel haast om ze af te hebben!’

‘Nu, jullie mogen alles gerust weten. Maar laten de dames gaan zitten, dan kan ik op mijn gemak verslag geven.’

Nadat ze hadden plaats genomen, zei Dirk: ‘Nu geloof ik toch, dat ge uw verwachting wel wat te hoog gespannen hebt, want er kan maar één brief bij zijn, die u belang kan inboezemen, de andere moeten u geheel onverschillig zijn.’

‘Goed, goed,’ zei juffrouw Joosten lachend, ‘maar dien eenen, daar is het ons juist om te doen. Voor den dag er mee, jongen.’

‘Hier is hij, moeder, lees u hem maar.’

‘Je hebt goed praten, je weet, dat ik uit je gekrabbel toch niet wijs kan worden.’

‘Nu dan moet Maria hem maar lezen, en hardop, dan hoort moeder het meteen.’

Maria nam het schrijven aan en las:

Eerwaarde Zuster.
Ingevolge onze afspraak neem ik de vrijheid, U mijn behouden aankomst in het vaderland te melden. Ik zal U wel niet behoeven te zeggen, hoe verlangend ik was mijn dierbaren weer te zien en hoe verheugd mijn lieve moeder en mijn beste oom Gerard, dien ik nog nooit gezien had, waren, toen ze mij na zoo lange afwezigheid terugzagen. Ik heb hun beiden uw groeten overgebracht en ze hebben mij dringend verzocht, U wederkeerig de hunne te doen, met hun dankbetuiging voor de welwillendheid, die ik van U heb mogen ondervinden, en die bij mij steeds in dankbare en aangename herinnering zal blijven.
Evenmin heb ik verzuimd, Uw groeten te doen aan Maria van Meeren, die binnenkort mijn vrouwtje wordt en heel graag kennis met U zou willen maken, als de afstand niet zóó groot was.
Ik durf vertrouwen, dat U ons wel in uwe gebeden indachtig zal willen zijn, zooals wij ook steeds met erkentelijkheid aan U zullen blijven denken, in de hoop, dat U in den door U gekozen staat bij voortduring dat geluk en die tevredenheid moogt vinden, die Ge U daarvan hebt voorgesteld.
Na vernieuwde dankbetuiging en groeten van mij en de mijnen blijf ik met de meeste hoogachting, Eerwaarde Zuster,
Uw dw. dienaar,
Dirk Joosten.

‘Ziezoo, nu weten jullie alles; ik hoop dat jullie nu ook tevreden zullen zijn.’

‘Zeker, jongen, en ik hoop, dat je altijd je vrouw je brieven zal laten lezen.’

‘Moeder heeft er pleizier in, ons te plagen, Dirk,’ zei Maria. ‘Maar waar zit oom Gerard toch? Is hij niet thuis?’

‘Neen, kind, ik kan den goeden man met geen mogelijkheid thuis houden. Van morgen voor dag en voor dauw is hij naar Rotterdam gegaan. Ik denk, om een bruidsgeschenk voor je koopen, want hij is nog eens zoo gek met je, nu je de vrouw van Dirk wordt.’

Oom Gerard kon het bruidsgeschenk spoedig kwijt worden, want korten tijd hierna werden Dirk Joosten en Maria van Meeren in den echt vereenigd. Van alle zijden werd het jonge paar belangstelling getoond en werden wenschen gevormd voor zijn geluk; niet het minst door de gewezen werklieden van den heer Van Meeren, die nu weer werk vonden aan de fabriek, onder den naam Van Meeren en Joosten gedreven. Oom Gerard was dien dag nog royaler dan anders, en juffrouw Joosten weende van aandoening.

‘Had grootmoeder dit mogen beleven,’ zei het jonge vrouwtje, dat er in haar bruidskleed buitengewoon lief uitzag.

‘Ze bidt nu in den Hemel voor ons geluk,’ antwoordde Dirk.

‘Amen,’ fluisterde Maria.

Een paar maanden later ontving het jonge paar een brief van de Eerwaarde Zuster Theresia, in de wereld Jeannette van Son, waarin ze de beste wenschen vormde voor het bestendig geluk der jonggehuwden en nogmaals aan Dirk haar dank betuigde voor het zalig afsterven haars vaders, dien ze met de ‘lieve vrienden’ in Holland steeds in haar gebeden indachtig was.

In een postscriptum deelde ze mee, dat Van Breugel, wegens een nieuwe misdaad achtervolgd, zich bij zijn arrestatie hevig verzette en daarbij door een agent werd neergeschoten.

Einde.