De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

[p. 281]

[Nummer 36]

gunstige gelegenheid, naar de schilderij van karl müller.

[p. 282]

De dochter van den fabrikant
door J. Vesters Jr.

XXI.

Op een gemakkelijken divan uitgestrekt, was Dirk Joosten in gedachten verzonken, en staarde, het hoofd in de palm der rechterhand geleund, naar buiten, den heerlijken tuin in, waar alles volop in bloei stond en van jong en frisch leven getuigde. Ook in zijn borst was het jonge en frissche leven weer ontwaakt, e[n] elke spier en vezel van zijn lichaam trilde opnieuw van levensmoed en jeugdige kracht. Getemperd werd deze op het oogenblik door een weemoedig waas, over zijn mannelijke, gebruinde trekken gespreid. Hij dacht aan den armen Van Son, die reeds twee dagen na het eerste gesprek, dat hij met hem gevoerd had, ontslapen was, kalm en gelaten, en met een hand van Dirk en een van zijn dochter in de zijne. Nu hij er over nadacht, begreep hij haast zelf niet, dat hij zich over de bekentenis van de misdaad bijna niet verwonderd had; als een zeer gewone meedeeling had hij ze opgenomen. Ook had hij geen oogenblik haat of wrevel gevoeld over het misdrijf, dat toch zijn armen vader het leven gekost had en waardoor zijn moeder en hij zoozeer waren getroffen. Kwam het, omdat hem, na al hetgeen hij ondervonden had, niets meer verwonderde; misschien ook, omdat hij medelijden had gevoeld met het arme meisje, in wie hij zooveel gelijkenis had ontdekt met Maria? Haar vader was dus toch een dief zooals hij wel gemeend had. Hoeveel zou hij er niet voor hebben willen geven, indien dit niet het geval was geweest, indien hij niet door deze folterende gedachte achtervolgd behoefde te worden! Niet zonder inwendigen wrevel kon hij aan de behandeling denken, die hij van Van Meeren ondervonden had. Als een misdadiger had hij hem verjaagd, toen hij hem de bekentenis van zijn liefde voor Maria had afgevraagd; hij had hem den Oceaan over gedreven, omdat hij het geld niet bezat, dat Van Meeren zijn vader ontstolen had. Hij had het nu in zijn macht, dien man te vernederen, zoo diep hij wilde, dien trotschen kop voor zich te zien buigen in het stof. Zou hij van zijn macht gebruik maken? Maar neen, hij kon het het niet, Maria was de zijne, ook na de misdaad haars vaders. Hij mocht dezen toch niet in het ongeluk storten en daardoor ook haar ongelukkig maken. Neen, hij zou hem vergeven, zooals hij Van Son vergeven had. Het eenige wat hij in ruil daarvoor verlangde, was de hand van Maria. Maar indien zij niet meer van hem hield, hij kon zich toch niet aan haar opdringen, hij kon toch niet eischen, dat ze zijn vrouw werd, om voor de schuld haars vaders te voldoen.

Twijfelde hij dan aan haar? Hij wist niet, of hij het wel mocht, maar toch, in de brieven van zijn moeder, in die van zijn oom, dien hij nooit gezien, maar toch zoo lief had, omdat hij zoo goed was voor zijn arme moeder, geen woord over haar. Dit beklemde hem de borst en deed hem soms, te midden van het geluk, dat hem nu van alle kanten tegenlachte, somber worden.

Wat gaf hij er om, dat hij een rijken oom had, dat hij door de laatste wilsbeschikking van den heer Van Son zelf tot een vermogend man was gemaakt, indien hij Maria niet had, om zijn rijkdom, zijn geluk met hem te deelen? Wanneer hij aan deze mogelijkheid dacht, bad hij tot God, hem ook deze gunst niet te weigeren en de maat van zijn geluk vol te meten, door hem Maria van Meeren tot vrouw te schenken.

Dirk dacht nu ook weer aan het verzegelde pakje, voor zijn moeder bestemd, dat Van Son hem had doen ter hand stellen. Met wat koortsige gejaagdheid had hij het geopend! En wat bleek het te bevatten? Een rouwmoedige bekentenis van de gepleegde misdaad en een bede om vergiffenis, zóó roerend, dat Dirk bij het lezen daarvan de tranen in de oogen waren gekomen. In het pakje bevond zich ook een afschrift van Van Son's testament, waarbij hij juffrouw Joosten tot zijn universeele erfgename benoemde en haar verzocht, veel te bidden voor de rust van zijn schuldige, maar berouwhebbende ziel.

Dirk was er diep door getroffen, en toen hij, volgens afspraak, den heer Van Son dien avond weer opzocht, had hij diens hand gegrepen en gefluisterd: ‘Ik vergeef u alles, alles, ook uit naam van moeder.’

Twee dagen had Van Son nog geleefd, omringd door de teedere zorgen van zijn dochter en verheugd door de tegenwoordigheid van Dirk. De zieke verklaarde, dat hij gelukkig was en verzocht zijn kind, veel voor hem te bidden. Zij trachtte hem nog hoop te doen koesteren op beterschap, maar hij had het hoofd geschud en gezegd: ‘Neen kind, het is zóó beter, ik sterf tevreden en gelukkig.’

Dirk had dien morgen de begrafenis van den heer Van Son bijgewoond en overdacht nu bij zich zelf de gebeurtenissen der laatste dagen, die hem bijwijlen voorkwamen als een droom, waaruit hij soms vreesde, dat het ontwaken ontgoochelend zou zijn. Dirk zou afscheid nemen van dit huis en toch bekroop hem bij deze gedachte een gevoel van weemoed. Alles was voortaan zijn eigendom; hij had er zich tegen verzet, maar noch Van Son, noch diens dochter had er iets van willen weten. Hij had aangeboden, dat zij althans de helft zou behouden: hij was nu toch rijk genoeg, maar ze had zijn aanbod afgeslagen. Ze ging de wereld verlaten als een arme weeze: niets behoorde haar toe. Dirk had vol bewondering voor zooveel verloochening het hoofd gebogen.

Den avond vóór zijn dood had Van Son zijn dochter en Dirk voor zijn legerstede laten neerknielen; hij had nog eenmaal, thans ook voor haar, de bekentenis van zijn misdaad afgelegd, en toen Dirk hem met de hand den mond sloot, om hem het stilzwijgen op te leggen, had hij hem zachtjes afgeweerd: ‘Laat mij ook dezen bitteren kelk drinken,’ had hij gezegd, ‘mijn dochter moet het weten, dan zal zij zooveel te vuriger voor haar schuldigen vader bidden.’ Daarna verhaalde hij, nu en dan door een drogen kuch onderbroken, met een door tranen verstikte stem zijn misdaad. Toen hij ophield, greep zij zijn hand en kuste ze vurig. ‘Arme vader,’ fluisterde ze, ‘wat hebt gij geleden! Wat houd ik veel van u! Hoe vurig zal ik voor u bidden!’

Dirk bewonderde den moed van den stervende, dat hij een zoo groote overwinning op zich zelf kon behalen, om het vreeselijke geheim ook aan haar, die hem het dierbaarst op aarde was, toe te vertrouwen. Met warmte drukte hij de hand van den heer Van Son.

‘Ik dank u, mijne kinderen, ik dank u; wat zijt ge beiden goed voor mij. Bid veel voor me, kind,’ vervolgde hij, zich tot zijn dochter wendende; ‘gij ziet, ik heb het noodig. Doe boete voor de schuld van uw vader!’

Aan dit alles dacht Dirk, nu hij eenzaam in het rijk gemeubelde vertrek zat, waar de Chineesche bediende zooeven eenige ververschingen had binnengebracht. Een geheime vrees bekroop hem, dat misschien ook Maria, evenals de dochter van Van Son, boete zou moeten doen voor de misdaad haars vaders, en nooit de zijne zou kunnen worden. Hij wist niet, dat de oude mevrouw Van Meeren al die jaren gebeden en geleden had, hij wist evenmin, dat het moedige meisje, na het sterven der oude vrouw, kloekmoedig haar taak aangenomen en haar eigen geluk ten offer gebracht had, om het misdrijf uit te boeten. Dirk wist van dit alles niets, maar toch had hij er als een vermoeden van, en juist deze gedachte pijnigde hem zoo, te midden der droomen van geluk, die hij zich vormde, der luchtkasteelen, die hij optrok. Hij verlangde er naar, zekerheid te hebben, en nog zooveel lange dagen moest hij geduld oefenen. Zou dan ten slotte alles nog tevergeefs zijn geweest? vroeg hij zich af, want het bezit van Maria was zijn einddoel, en wanneer hij dit niet bereikte, had al het overige geen waarde voor hem. Maar neen, dat kon niet, dat was onmogelijk.

Hij stond op, zag nog eens om zich heen, wierp een blik naar buiten, op de bloeiende natuur, en verliet het vertrek. In de breede marmeren galerij ontmoette hij den Chinees, wien hij verzocht, juffrouw Van Son te vragen, of ze hem kon ontvangen, daar hij haar nog gaarne een oogenblik ten afscheid wilde spreken. Spoedig kwam de Chinees terug en verzocht hem, hem te volgen.

‘Mejuffrouw, ik kom afscheid van u nemen,’ zei Dirk, ‘maar ik zal nooit de gastvrijheid vergeten, die ik in dit huis ondervonden heb. De herinnering daaraan zal mij altijd aangenaam zijn.’

‘En ik zal nooit vergeten, wat ik u te danken heb,’ viel het jonge meisje hem haastig in de rede, ‘nooit vergeten, hoe mijn goede arme vader aan u verschuldigd was, dat hij gerust en gelukkig is afgestorven. Ik zal altijd voor u bidden, dat God u voor de edelmoedigheid, ten opzichte van mijn vader en mij betoond, hier op aarde en hiernamaals moge loonen.’

‘Ik dank u, ik dank u,’ zei Dirk bewogen; ‘niet gij, maar ik moet van edelmoedigheid spreken, en God heeft mij genoeg beloond, dat Hij uw vader een zoo gelukkig sterfbed heeft geschonken. En is het nu uw vaste voornemen, juffrouw, uw jong leven, al wat ge hebt en zijt aan God toe te wijden?’

‘Mijn vast voornemen, mijnheer. Over een week of twee, drie, als hier alles geregeld is, ga ik naar de Ursulinen te Batavia, wier overste me beloofd heeft, mij onder de zusters te zullen opnemen.’

‘En zult ge daar gelukkig zijn?’ vroeg Dirk.

‘Ik hoop het, mijnheer, al is het geluk, dat men daar smaakt, van geheel anderen aard dan dat in de wereld. De zekerheid, dat ik op die wijze God het best kan dienen, de zekerheid ook, dat ik zoodoende het meest voor de zielerust van mijn lieven vader kan bidden, zal mij gelukkig doen zijn.’

‘Maar ge zijt nog zoo jong, één woord en ge zijt rijk....’

‘Ik waardeer uw welwillendheid te mijnen opzichte, mijnheer,’ viel het jonge meisje hem snel in de rede; ‘maar doe geen moeite, om mij van mijn plan af te brengen. Mijn besluit staat onherroepelijk vast; het was reeds lang genomen vóór vaders dood, hierdoor is het enkel nog versterkt. Als religieuze alléén kan ik het geluk vinden.’

‘Maar mag ik u dan mijn behouden aankomst in het vaderland melden?’ vroeg Dirk, ‘en ook....’

‘Zeker, heel graag, u zal er mij veel genoegen mee doen. Ik zal verlangend naar tijding van u uitzien. Meld me dan ook of ge gelukkig zijt, of ge zult trouwen met juffrouw Van Meeren, die u hartelijk van mij moet groeten.’

Hierna drukten ze elkander de hand. ‘Wij zullen elkaar wel nimmer op deze wereld weerzien,’ zei zij bewogen, ‘maar ik zal u nooit vergeten in het gebed.’ Nog een dankbetuiging van haar, en nog een wensch van Dirk, dat ze gelukkig mocht zijn, en ze namen afscheid. Het hart vol gewaarwordingen, maar van geheel anderen aard, dan toen hij die woning voor het eerst betrad, verliet Dirk de deftige huizing.

In het eerst waren zijn gedachten geheel met Van Son en diens dochter vervuld, maar langzamerhand traden die op den achtergrond. Door de heerlijke omgeving, het prachtige weer en zijn schitterende vooruitzichten kwam hij zachtjes aan in een opgewekte stemming. Met genoegen aanschouwde hij het bloeiende landschap en snoof met graagte de heerlijke geuren op, waarmee de tamarinden, tamarisken, palmen

[p. 283]

en andere boomen den omtrek, bezwangerden. Met luchtigen tred schreed hij voort onder het breede lommerdak van donker groen, den weg op naar Batavia. Nog een paar dagen moest hij daar blijven, dan zou hij met de Willem III naar het vaderland vertrekken. Hoe gelukkig voelde hij zich in het vooruitzicht, spoedig weer met de zijnen vereenigd te worden. Hij dacht weer aan zijn moeder, aan Maria, aan zijn weergevonden oom; hun beelden lachten hem hoopvol tegen. Zoo in gedachten verzonken, terwijl een glimlach van genoegen om zijn lippen speelde, matigde hij zijn stap. Plotseling sloeg hij den blik op. Wat was dat? Kon het mogelijk zijn? Vergiste hij zich niet? Was dat werkelijk Emile Van Meeren, of verbeeldde hij het zich maar? Nog eenmaal vestigde hij den blik op de havelooze, verschrompelde gestalte, die zich loom voortsleepte en hem aan de overzijde van den weg naderde. Neen, hij had zich niet vergist, het was Emile. Welke stem blies hem op het oogenblik in, dat deze de zoon van den dief zijns vaders was, dat Emile hem steeds met minachting had behandeld? Verontwaardigd, dat deze gedachte op zulk een oogenblik bij hem had kunnen opkomen, schudde Dirk het mannelijk hoofd. Emile was de broer van Maria en ongelukkig. Hij moest hem helpen. IJlings stak hij den weg in zijn breedte over en trad op Emile toe, die hem eerst nu herkende en vol schaamte en verbazing het hoofd diep boog.

‘Gij hier, Emile?’ zei Dirk, hem de hand toestekend, ‘in zulk een toestand?’

‘En gij, Dirk.... mijnheer Joosten?’ stotterde Emile, beschaamd de oogen neerslaand.

‘Zeg maar Dirk,’ hernam de jonkman levendig, hem warm de hand drukkend. ‘We zijn immers oude bekenden, al hadden we beiden niet gedroomd, elkaar hier te zullen ontmoeten. Je dacht zeker, dat ik dood was, maar ik ben den dans ontsprongen, zooals je ziet,’ vervolgde hij zoo luchtig mogelijk: ‘Over een paar dagen keer ik naar het vaderland terug. En zeg me nu eens, hoe mijn moeder het maakt, en mijn oom, en Maria, en je vader, en alle bekenden, en vertel me dan ook, hoe je hier ben gekomen. Laten wij samen oploopen, dan kan je het mij onderweg vertellen. Ik brand van nieuwgierigheid en ik ben blij, dat ik je ontmoet heb.’

‘Maar we zijn aanstonds in de stad en ik zie er uit als een vagebond. Ge moet je voor me schamen.’

‘Loop heen,’ zei Dirk gulgauw; ‘ik dank den Hemel, dat ik je gezien heb. Ziezoo, begin nu maar eens te vertellen. Ik zou wel alles te gelijk willen vragen en weten. Heeft moeder tijding gekregen dat ik dood was?’

‘Ja,’ zei Emile, ‘Maria heeft me verteld, dat kapitein Bos aan je moeder geschreven had, dat je over boord geslagen was.’

‘En is er verder geen bericht gekomen?’ vroeg Dirk gejaagd.

‘Dat ik weet niet,’ antwoordde Emile. ‘Ik ben kort daarop naar Indië gegaan en heb sinds niets meer gehoord.’

‘Maar hoe ben je toch daartoe gekomen?’ vroeg Dirk.

‘Dat zal ik je zeggen, Dirk. 't Is een treurige geschiedenis.’

‘Een treurige geschiedenis?’ vroeg Dirk angstig, die onmiddellijk aan Maria dacht. ‘Hoe zoo? Vertel op.’

‘Al jaren geleden had vader gespeculeerd,’ begon Emile, ‘doch verloren. Wij wisten er geen van allen iets van. Vader hoopte altijd maar, dat de fortuin hem wel weer eens gunstig zou worden. Het lukte niet, alles liep hem tegen....’

Dirk had de vraag op de lippen, of zijn vader gehoopt had, door een huwelijk van Maria met Adolf Hoekstra er weer boven op te komen, maar hij bedacht zich. Hij begreep, dat hij daardoor zou grieven, te meer onnoodig, nu hij zekerheid had omtrent het feit, dat voor hem het belangrijkste was: dat Adolf niet met Maria was getrouwd.

Het scheen, dat Emile Dirks gedachten raadde. ‘Het liep met ons heel mis,’ vervolgde hij haastig, ‘en nu bleek ook, wat de Hoekstra's voor menschen waren. Adolf vroeg niet meer om de hand van Maria. Ik mag er hem geen verwijt van maken, want ik deugde ook niet. Ik heb niet mooi jegens je gehandeld, Dirk, ik ben niet waard, dat je zoo goed voor me bent.’

‘Daar geen woord meer over,’ zei Dirk, die slechts met moeite zijn ontroering bedwong, ‘alles is vergeten en vergeven. En hoe is het nu verder bij u thuis afgeloopen?’

‘Ik weet het niet,’ gat Emile aarzelend ten antwoord. ‘Toen ik zag, dat alles mis liep, dat de zaak voor schuld verkocht zou worden, had ik den moed niet te blijven en vader te helpen. Ik besloot naar Indië te gaan, waarom wist ik zelf niet. Ik geloof, dat het meest gekwetste ijdelheid was. Ik kon het denkbeeld niet verdragen, arm te zijn waar allen mij eerst rijk gekend hadden. Wat ik in Indië zou gaan doen, wist ik zelf niet; ik gaf er toen ook niet om, ik wilde weg zijn. Vader en moeder trachtten mij van mijn voornemen af te brengen; ook Maria bezwoer mij te blijven en onze ouders tot steun te zijn; ik luisterde nergens naar. Ik ging, ik kwam te Batavia aan, zoo goed als zonder geld, zonder kennissen. Ik probeerde een betrekking te vinden; na veel moeite kreeg ik niets dan een mager postje. Er waren er zooveel, knapper en ijveriger dan ik. Mijn betrekking beviel mij niet; ik ben nooit aan werken gewoon geweest en ik kon er mij niet aan wennen. Ik kreeg mijn ontslag. Nu had ik niets meer, ik was een bedelaar geworden. Ik droeg een pakje of deed een boodschap, en als ik een paar centen verdiend had, kocht ik er brood voor....’

Hier hield de ongelukkige op. Dirk drukte hem warm de hand. ‘Dat is nu voorbij,’ zei hij, ‘ik ben rijk en we deelen. We gaan samen naar het vaderland terug en dan komt alles weer terecht.’

‘Ik ben zoo slecht geweest,’ stamelde de ongelukkige, beschaamd door de edelmoedige woorden van Dirk. ‘Ik was altijd naijverig op je, omdat ik zoo lui en jij zoo werkzaam en bij de hand was. Ik heb je tegengewerkt, toen ik hoorde, dat je Maria lief had. Maria is een engel,’ vervolgde Emile, wiens gedachten van den hak op den tak -sprongen. ‘Ze was zoo goed voor vader, die haar toch zooveel verdriet gedaan heeft. Maar vader is ook veel veranderd, sedert grootmoeder gestorven is.’

‘Is je grootmoeder dood?’ vroeg Dirk. ‘Ze was een brave vrouw, Maria vooral zal er veel door verloren hebben.’

Hier stokte het gesprek een oogenblik. Dirk dacht aan Maria, die nu geheel alleen stond te midden van personen, die weinig om haar gaven, maar hij hoopte, of liever hij wist zeker, dat zijn moeder zich over haar zou ontfermd hebben, en dat stelde hem eenigermate gerust.

‘Je oom moet rijk zijn, Dirk, heel rijk; wist je het al?’ vroeg Emile schuchter, de stilte afbrekend.

‘Ja, er waren hier brieven van hem aangekomen, waarin hij het mij schreef. Ik weet zeker, dat hij je vader wel zal geholpen hebben, en mocht hij het niet gedaan hebben, dan zal moeder ter wille van Maria wel in de bres gesprongen zijn.’

‘Vertel mij nu eens, Dirk,’ drong Emile aan, ‘hoe jij toch aan den dood ontkomen bent.’

‘Nu, dat is goed,’ viel Dirk haastig in, ‘dat zal ik doen, maar het is een lange geschiedenis, veel te lang om ze zoo in de gauwigheid te vertellen en hier in de straten kan je mekaar maar half verstaan. We zullen daarmee dus wachten, tot we in het hotel zijn, dan kunnen wij dat op ons gemak doen. We zijn er aanstonds en dan kan je wat uitrusten en je versterken. We zullen ook een nieuw pak met bijbehooren voor je laten halen...’

‘Je bent veel te goed voor me, Dirk, veel te goed.’

‘'t Heeft niets te beduiden, later rekenen we wel eens af.’

Een oogenblik daarna hadden ze hun intrek genomen in het Hotel de la Marine en een stevig maal voor zich besteld. Nadat beiden zich daaraan te goed gedaan en een krachtig glas wijn gedronken hadden, kruiste Dirk behaaglijk zijn beenen over elkaar en begon zijn lotgevallen te vertellen. Toen hij daarmee zoover gevorderd was, dat hij verhaalde, hoe Van Breugel hem over boord geworpen had, sloeg Emile van verbazing de handen in elkaar.

‘Wat een schurk! En hoe ging het verder, Dirk?’

‘Dat zal ik je zeggen. Door de slagen van dien ellendeling was ik geheel verdoofd en ik kreeg het bewustzijn niet terug voor ik hoog en droog aan boord van een Engelsch schip, de Queen Victoria, was. Daar hadden ze me op de golven zien drijven, en niet anders gedacht of ik was een lijk. Nu, heel veel scheelde het dan ook niet, en de scheepschirurgijn zei, toen ik zoover bij was gekomen, dat ik de maan weer van een Edammer kaas kon onderscheiden, dat ik een verbazend sterk gestel moest hebben, om het er van zoo'n bad heelhuids af te brengen Ik zal je wel niet hoeven te zeggen, hoe dankbaar ik de wakkere jongens van het schip was, die me hadden opgevischt. En blij als die menschen waren, toen de dokter hun toestond, eens naar mij te komen kijken! Als ik hun eigen broer geweest was, hadden ze niet blijder kunnen zijn.’

‘En ben je met dat schip hierheen gekomen?’ vroeg Emile.

‘Ik had wel graag gewild, maar het kon niet. Het Engelsche schip moest naar Sidney, en er zat voor mij niets anders op dan mee te varen. Maar al hadden ze me onderweg ergens kunnens afzetten, dan zou het me nog niet veel geholpen hebben, want dan had ik toch direct in een hospitaal gemoeten. Ik kan je niet zeggen, hoe zwak ik was. Maar goed als ik het bij den Engelschman had en bezorgd als ze voor me waren, daar is geen voorbeeld van. Ik kan ze er dan ook nooit dankbaar genoeg voor zijn.’

‘En wat deed je, toen je te Sidney was?’

‘Heel opgeknapt was ik toen nog niet, maar de kapitein bezorgde me een kosthuis, waar ik me kon uitvieren. Het beetje geld, dat ik bij me had, was daar evenwel mee gemoeid, en toen ik beter was, moest ik een betrekking zoeken, om den overtocht naar Batavia te kunnen betalen. Het trof gelukkig, dat de kapitein van de Zoutman nogal schappelijk voor me was, anders had ik nog langer moeten wachten.’

Ook zijn ontmoeting met Van Son deelde Dirk mee, evenwel zonder van de portefeuille gewag te maken. Als verklaring, waarom Van Son hem tot zijn erfgenaam had gemaakt, voerde Dirk aan, dat hij voor een aanzienlijk bedrag zijns vaders schuldenaar was gebleven, en het nu op die manier, daar zijn eenige dochter religieuze werd, aan hem goed wilde maken.

Nog lang bleven ze gezellig pratende bijeen en Emile vond door de ronde welwillendheid van Dirk langzamerhand zijn opgewektheid terug.

‘Ik zal je nooit dankbaar genoeg kunnen zijn, Dirk,’ zei Emile, ‘ik heb je alles te danken.’

‘Wees maar niet te voorbarig, de tijd kan misschien spoedig komen, dat ik je hulp van doen heb en dan hoop ik op je te kunnen rekenen.’

‘Altijd, altijd; ik ben je schuldenaar voor eeuwig, maar ik begrijp niet....’

‘Je zal het spoedig genoeg ondervinden’ zei Dirk lachend, ‘en dan zal je inzien, dat ik zoo onbaatzuchtig niet ben als waarvoor je me wel schijnt te houden. Maar genoeg, laten wij nu eens over iets anders praten.’

Telkens evenwel kwam het gesprek weer op de dierbaren in het vaderland, en, door de vurige begeerte van Dirk aangestoken, begon ook Emile weer naar de zijnen te verlangen. ‘Ik heb slecht gedaan met heen te gaan,’ zei hij, ‘mijn plicht was aan de zijde van mijn vader, in den tegenspoed meer dan ooit. Maar ik zal mij beteren, dat beloof ik je, ik zal een ander mensch worden, en dat heb ik jou te danken, Dirk.’

[p. 284-285]

‘nooit terug!’ naar de schilderij van julius von payer

[p. 286]

Nog twee dagen bleven de jongelieden, nu vrienden geworden, te Batavia. Hoe lang viel hun die tijd, hoe weinig oog hadden zij voor wat de koningin van het Oosten den vreemdeling heeft aan te bieden! In den geest waren zij reeds in het vaderland bij hun dierbaren. Den morgen van het vertrek waren zij naar de kerk gegaan, om God voor een behouden reis te bidden. Daarna begaven zij zich naar de reede, waar al een aantal prauwen gereed lagen, om de passagiers aan boord der Willem III over te voeren. Dirk en Emile stapten haastig in een der prauwen, maar toen deze op het punt stond van wal te steken, uitte Dirk een half gesmoorden kreet.

‘Wat is er Dirk?’ vroeg Emile, ‘heb je je bezeerd?’

‘Neen, dat niet,’ stamelde Dirk verbleekend, ‘maar ik meende onder de menigte Van Breugel te herkennen, waar ik je van verteld heb, dáár, dáár,’ en opgewonden wees hij naar een stoeren kerel, met terugstootend uiterlijk, die onverschillig de bedrijvigheid aan en om de reede stond ga te slaan.

‘De kerel die je over boord gegooid heeft?’ vroeg Emile. ‘Ben je er zeker van?’

‘Ja, ik vergis me niet, h[i]j is het,’ zei Dirk, nog altijd opgewonden.

‘Laat hem in hechtenis nemen, den schurk!’ ried Emile aan.

Dirk maakte een afwerend gebaar met de hand. ‘Neen, laat hem maar loopen, hij zal me nu geen kwaad meer doen,’ voegde hij er op onvasten toon bij. Hij kon toch aan Emile niet zeggen, dat dan voor de rechtbank zou uitkomen, dat Emile's vader den zijnen bestolen had....

‘Je bent veel te goed, Dirk, zoo'n ellendeling!’

‘Laten wij daar niet meer aan denken,’ besloot Dirk, den roeiers een wenk gevende, van wal te steken. Nog eenmaal wendde hij het oog naar de athletische gestalte, die nog altijd met onverstoorbare kalmte rond zich zag. Ditmaal trof hem Dirks blik. Van Breugel herkende hem en verbleekte, maar ook slechts een oogenblik, want zelfs de meest onverwachte gebeurtenissen maakten bijna geen indruk meer op dien man. Toch oordeelde hij het blijkbaar geraden, zich uit de voeten te maken, want haastig verwijderde hij zich.

Ondertusschen hield de prauw, door vlugge handen voortgeroeid, op den stoomer aan, die weldra koers zou zetten naar het vaderland.

(Wordt vervolgd)