De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

[p. 257]

[Nummer 33]

De dochter van den fabrikant
door J. Vesters Jr.
(Vervolg.)

Er stak nu ineens een windvlaag op, zoodat het antwoord van Dirk er door overstemd werd.

‘Kom dichter bij mij,’ zei de vreemde, terwijl hij Dirk naar zich toetrok. Weer huiverde de jonge man. Hij had wel willen heengaan, maar hij durfde niet; 't was toch ook kinderachtig en belachelijk, zoo bevreesd te zijn voor dien man.

‘Heb je er over nagedacht?’ herhaalde Van Breugel. ‘Geef je me de portefeuille, ja of neen?’

Zijn stem klonk dreigend, maar kwam dit soms, omdat de wind de woorden hard en ruw overbracht?

‘Zeg me waar je ze voor hebben moet,’ antwoordde Dirk, ‘dan geef ik ze, anders niet.’

Er sprak een vastberadenheid uit den toon van zijn stem, waarover de groote, forsche kerel zich verbaasde. Zou de portefeuille hem dan ten slotte nog ontgaan? Hij moest ze hebben, het kostte wat het wilde.

‘Ik heb je immers al gezegd, dat je daar niet mee noodig hebt. Je moet me vertrouwen. Geef ze dus, 't is in je eigen belang.’

Dirk aarzelde; hij bracht de rechterhand voor zijn borstzak, als moest hij zijn kleinood tegen een mogelijken aanval van den vreemdeling beschermen. Van Breugel stond naast hem, de breede vuist rustend op de verschansing, met zijn haviksoog de duisternis doorborend, om in het gelaat van den jonkman te kunnen zien.

‘Geef hier de portefeuille!’ herhaalde de vreemdeling, scherp en dreigend, terwijl hij reeds de hand uitstak. ‘Treuzel niet langer, daar is het nu geen tijd en geen weer voor!’

echte liefhebbers, naar de schilderij van hermann linde.

‘Nooit!’ zei Dirk, die op eens als bij too-

[p. 258]

verslag den geheimzinnigen invloed voelde verbreken, door den raadselachtigen man op hem uitgeoefend Hij meende nu een schaterlach te hooren uit den breeden mond van Van Breugel. Het kon ook spel van zijn verhitte verbeelding zijn of het geloei van den wind. Van Breugel stond kalm voor hem, onbeweeglijk als een beeld, met zijn hooge, forschegestalte, met geen spier in zijn gezicht dat vertrok. Wat mocht hij toch van plan zijn, waar zon hij op?

‘Wees toch wijzer,’ verbrak hij ten slotte de stilte, die op Dirks besliste weigering gevolgd was. ‘Ik bied je een fortuin in ruil voor die vod en je slaat af!’

‘Ze is mij dierbaar,’ zei Dirk, ‘en ik geef ze niet, vóór ik weet, wat je er mee voor hebt.’

‘Zacht wat, manneke, bedenk dat je in mijn macht ben, en dat ik met geweld nemen kan wat je me niet goedschiks geven wil. Voor de laatste maal: geef je ze of geef je ze niet?’

‘Neen,’ antwoordde de jonkman vastberaden; ‘je bent een struikroover. Ik wil niets meer met je te doen hebben.’ Na dit gezegd te hebben, wilde Dirk zich verwijderen, maar Van Breugel zette zich schrap voor hem, liet zijn breede, ijzeren vuist op zijn schouders neervallen en beet hem in het oor: ‘Geef ze, of ik gebruik geweld!’

‘Lafaard!’ zei Dirk, ‘ik roep!’

‘Eer je het gedaan hebt, ben je een lijk!’ antwoordde Van Breugel koelbloedig.

Reeds had hij Dirk met zijn ijzeren vuist vastgegrepen en trachtte hem de portefeuille te ontwringen. De jonkman verweerde zich zoo goed hij kon, maar hij was niet opgewassen tegen de herkulische kracht van dien reus. Hij voelde zich de keel toegenepen, hij snakte naar adem, zijn knieën knikten, hij zou vallen.

Van Breugel stak de eene hand in zijn borstzak en haalde er de portefeuille uit, die hij haastig wegstak. Een oogenblik moest hij den jonkman loslaten.

‘Dief, ellendeling!’ schreeuwde Dirk, die hem zijn buit weer zocht te ontrukken.

‘Zal je zwijgen?’ vroeg Van Breugel kalm.

‘Nooit! Geef ze terug!’ riep de jonkman, ‘hulp! hulp!’ Maar het bulderen van den wind overstemde zijn zwakke klanken.

‘Niemand kan je hooren,’ spotte de vree[m]deling, ‘we zijn hier veilig!’

‘Ellendige dief, geef de portefeuille terug!’ herhaalde Dirk, die vruchtelooze pogingen deed, om weer in het bezit van het kleinood te geraken.

‘Nooit!’ zei Van Breugel kortaf.

Er ontstond nu, op dien uithoek van het groote schip, een gevecht tusschen de beide mannen, een gevecht op leven en dood. De strijd kon evenwel niet lang duren. Dirk was niet opgewassen tegen de reuzenkracht van den vreemdeling, die hem ten laatste een zoo hevigen vuistslag in het gezicht gaf, dat hij suizebollend neerstortte. Een oogenblik beschouwde de ellendeling met wellust zijn offer, daarna nam hij hem, of hij een kind was, in zijn gespierde armen en lei hem op de verschansing. Op dit oogenblik kreeg Dirk het bewustzijn terug en begreep, wat de booswicht met hem voorhad. Hij voelde reeds het kille, donkere water zijn beenen omspoelen, één oogenblik nog en de golven zouden zijn graf zijn.

‘Help! help!’ kreunde de jonkman, ‘laat me leven, dood me niet!’

Van Breugel zag hem met een grijnslach aan. ‘Zoo'n bad zal je af koelen,’ zei hij hoonend lachende, terwijl hij met de heele zwaarte van zijn log lichaam den ongelukkige over de verschansing duwde.

Dirk klampte zich aan de ijzeren leuning vast, maar als hamerslagen kwam de vuist van den moordenaar op zijn polsen neer. Het duizelde den jonkman voor de oogen, hij zei een schietgebed: ‘Jesus, Maria, redt mij!’... hij kon het ijzer niet meer omklemd houden. Hij liet los, hij greep er nog eens naar, ‘Hulp!’ kermde hij voor het laatst. Een zware plons in het water, en daarna werd het stil.

Van Breugel wierp nog een blik op de inktzwarte golven, die waarschijnlijk haar offer reeds verzwolgen hadden. Een afschuwelijke grijnslach speelde om de lippen van den moordenaar. ‘Die zal er niets van navertellen,’ mompelde hij, ‘en de portefeuille is mijn!’

XVIII.

In een ruime, eenvoudig maar deftig gemeubelde kamer, met een prettig uitzicht op de breede straat, zaten de heer Van Haaren en zijn zuster, juffrouw Joosten, al geruimen tijd zwijgend tegenover elkaar. De heer Van Haaren die, aan een bezig, woelig leven gewoon, zich aan het eentonige, stille leven te R. maar moeilijk kon wennen, had er bij zijn zuster op aangedrongen, dat ze naar Amsterdam, Rotterdam of een andere groote stad zouden verhuizen, waar meer afleiding en verstrooiing was, maar juffrouw Joosten had er zich uit alle macht tegen verzet. Wanneer Dirk eenmaal uit Indié terug was, dan zou ze er vrede mee kunnen hebben, maar nu wilde ze het plaatsje niet verlaten, waaraan voor haar zooveel aangename en droevige herinneringen waren verbonden; ze wilde er de terugkomst van Dirk afwachten. Nog een andere reden, die ze evenwel niet openlijk aan haar broer bekend maakte, al kon hij ze wel bevroeden, deed haar zich met kracht tegen het door hem opgevatte plan aankanten. Ze wist, dat Dirk, die Maria van Meeren lief had, toen hij nog arm was, ze ook nu tot vrouw zou wenschen, en daarom was ze belangstellend in het lot der Van Meeren's, van wie zij wist, dat ze hard achteruit gingen. Bleef zij in R, dan meende ze, als het noodig was, eenigermate als hun beschermengel te kunnen optreden. Vooral de gedachte aan Maria, die zij reeds nu als haar dochter lief had, gaf bij haar overwegingen den doorslag.

Voor haar beslisten tegenstand was haar broer gezwicht, maar hij stond er op, dat ze dan ten minste een deftiger en gerieflijker huis zouden betrekken, meer in overeenstemming met de fortuin, die hij de zijne mocht noemen. De goede vrouw had wel het hoofd geschud, en gezegd, dat ze tevreden was in het huisje, dat ze zooveel jaren had bewoond en waarin ze zooveel lief en leed had ondervonden, maar ten laatste had ze toch toegegeven, daar haar Gerard het met alle geweld wilde. Ze waren gelukkig in elkanders bezit: zij was gelukkig, haar al jaren. doodgewaanden broer bij zich te hebben en de toekomst van haar Dirk verzekerd te weten; hij was gelukkig, weer een eigen haard, huiselijkheid en gezelligheid gevonden te hebben. Alleen Dirk ontbrak er nog aan, om hun geluk volledig te doen zijn. Hij zou evenwel spoedig komen en dan waren ze volmaakt gelukkig. Zoo dachten en bemoedigden ze elkaar, wanneer de eene dag na den andere verliep zonder tijding van Dirk. De bezorgde moeder had de dagen geteld, die nog moesten verloopen vóór haar kind te Batavia was aangekomen en den brief van zijn oom kon ontvangen hebben. Ze verwachtte een telegraphisch antwoord, dat hij met de eerste gelegenheid naar het vaderland zou terugkeeren Maar het antwoord bleef uit, al dagen en dagen achtereen, en ze begon zich reeds ongerust te maken en met te grooter verlangen, met een onbestemde vrees gemengd, naar bericht van haar Dirk uit te zien.

De heer Van Haaren daarentegen was of toonde zich althans niet ongerust en trachtte zijn zuster door het aanslaan van een luchtigen toon, toen dit niet hielp, door allerlei troostredenen gerust te stellen. Ten slotte, vreezende, dat zijn schrijven niet terecht gekomen zou zijn, schreef hij nog eens en telegrapheerde eindelijk aan den heer Van Son, den rijken plantagebezitter, bij wien Dirk in dienst moest getreden zijn. Maar altijd geen antwoord, noch op het een, noch op het ander.

De angst der arme moeder kende nu geen grenzen meer, ze was radeloos en wist niet wat ze moest aanvangen of tot wien zich wenden. Ze had wel aan de wolken, die statig uit de verte kwamen aandrijven en gewis van veel rampen en ellende beneden haar getuigen moesten geweest zijn, aan den wind, als hij uit het zuidoosten kwam opzetten, willen vragen, waar haar Dirk was. Behalve haar broer, die, a begon ook hij ongerust te worden, er toch niets van liet merken, had ze niemand om haar te troosten en met haar over den dierbaren afwezige te spreken, dan Maria van Meeren. Het bevel haars vaders verbood haar niet langer den toegang tot het huis van juffrouw Joosten, maar een dubbel gevoel van kieschheid belette haar, er veelvuldige bezoeken af te leggen. Toch dreef haar angst haar soms naar die woning, en dan schreiden en bemoedigden de bejaarde weduwe en het jonge meisje elkaar en spraken lang over Dirk, die beiden zóó na aan het hart lag.

Reeds geruimen tijd zaten juffrouw Joosten en haar broer zwijgend tegenover elkaar en geen van beiden scheen lust of moed te hebben. het stilzwijgen, dat hoe langer hoe drukkender werd, het eerst te verbreken. Juffrouw Joosten zat in een stemmig zwart kleed in een hoek bij het raam, met een stuk hagelwit linnen in de handen, waar de anders zoo rappe naald maar traag doorging, en haar broer zat voor een tafeltje, dat tusschen twee ramen voor een breeden spiegel stond, met een krant voor zich, waarin hij slechts nu en dan een blik wierp, om schijnbaar veel aandacht te schenken aan zijn sigaar, waarvan lichtblauwe kronkels rook naar boven stegen. Van ter zijde sloeg hij herhaaldelijk een bezorgden blik op zijn zuster, die er zeer bleek uitzag en wier gedichten blijkbaar niet bij het stuk linnen, dat ze achteloos van haar schoot liet glijden, maar bij haar Dirk verwijlden, die nog maar altijd niets van zich had doen hooren Mijmerend staarde zij voor zich uit, misschien meende zij wel het hulpgeroep van haar kind te hooren, dat met de golven worstelde en ten slotte door de vraatzuchtige zee verzwolgen werd. Toen ze de oogen opsloeg, welden er dan ook tranen in op en een huivering voer haar door de leden. Begrijpende, dat hij iets moest zeggen, om haar te verstrooien, daar ze zich anders weer hoe langer hoe meer zou opwinden, zei Van Haaren zoo luchtig mogelijk:

‘Zeg eens, Anna, heb je al gehoord, dat de Hoekstra's R. gaan verlaten? 't Is het groote nieuws van den dag, en je begrijpt, dat het tot heelwat praatjes aanleiding geeft.’

‘De Hoekstra's, zeg je? Neen, hoe zou ik ook, ik spreek niemand,’ zei juffrouw Joosten, uit haar gemijmer gewekt. ‘Is het waar, gaan de Hoekstra's R. uit? Weet je ook waarom, Gerard?’

‘Zeker weten niet, maar ik kan het toch wel omtrent raden, al hebben ze er mij niets van gezegd. De heeren Hoekstra zijn natuurlijk vreeselijk teleurgesteld, dat mijnheer Van Meeren, op wien zij gerekend hadden, om hun berooide financiën weer wat op streek te brengen, bij slot van rekening meer schuld dan geld blijkt te bezitten. Zooals dat in dergelijke gevallen gewoonlijk gaat, is nu ook uitgelekt, dat een heele hoop schuldeischers alleen gepaaid waren door het vooruitzicht, dat er spoedig door het trouwen van meneer Adolf wel geld los zou komen. Die lui hebben lont geroken en bestormen de Hoekstra's van alle kanten. Je begrijpt, dat ze het hier nu te benauwd vinden en ergens anders een goed heenkomen zoeken, om te zien, of ze daar niet beter hun slag kunnen slaan.’

‘En ik had altijd gedacht, dat de Hoekstra's er warm bijzaten,’ merkte juffrouw Joosten op, ‘en nu blijkt, dat ze gespeculeerd hebben op een huwelijk met Maria....’

‘Juist Anna.’ viel van Haaren haar in de rede, ‘Adolf, dat verwaand advocaatje, - de drommel weet, hoe hij aan zijn radicaal van meester gekomen is - gaf om Maria geen zier en maakte haar alleen het hof, om een schoonvader te krijgen, die zijn schulden zou betalen en hun in staat stellen, een lui en gemakkelijk leventje te leiden. Nu het blijkt, dat Van Meeren de vereischte eigenschappen niet bezit, om daaraan te voldoen, kan hij natuurlijk fluiten en vader en zoon zijn blij als engelen, dat ze niet in de fuik geloopen zijn. Achteraf bezien blijkt, dat ik het heele spel.

[p. 259]

letje wel doorzien, of ten minste vermoed had. De eenige reden, waarom Van Meeren zoo met hand en tand tegen Dirk was, was, dat Dirk geen cent bezat, en evenals de Hoekstra's naar een rijken schoonpapa hengelden, had Van Meeren een vermogenden schoonzoon van doen. Zooals meer gebeurt, zijn ze beiden bedrogen uitgekomen.’

‘Maar één ding begrijp ik toch niet, Gerard,’ zei juffrouw Joosten, die langzamerhand meer belang in het on[d]erwerp begon te stellen. ‘Hoe kwam het dan, dat Van Meeren je aanbod afsloeg? Toen was Dirk toch niet arm meer, en dan, je kon hem met je hypotheek leelijk in het nauw brengen.’

‘Dat zal ik je zeggen, zusje,’ zei Van Haaren, die er schik in kreeg, dat hij zijn zuster zoodoende wat afleiding kon bezorgen. ‘'t Was louter gekwetste trots, anders niet. Van Mee ren wilde liever door de Hoekstra's geholpen worden dan door mij. Zijn ijdelheid verzette zich er tegen, als een aalmoes aan te nemen, wat hij eerst zoo hooghartig had geweigerd, en zooals ik je zei, hij hoopte op het kapitaal van de Hoekstra's. Kon Van Meeren het nu overdoen, dan geloof ik, dat hij zich nog wel eens zou bedenken, eer hij mijn aanbod afsloeg.’

‘Maar als je hem nu de hypotheek eens kwijt schold, Gerard?’ vroeg juffrouw Joosten aarzelend. ‘Als je het voor Van Meeren niet doen wil, doe het dan om zijn dochter. De schande van haar vader treft ook haar, en ik weet zeker, dat Dirk er je dankbaar voor zal zijn.’

‘Kindlief, je praat naar je verstand hebt,’ hernam Van Haaren ernstig. ‘Al was ik zoo dwaas, van mijn recht afstand te doen, waarvoor Van Meeren mij misschien nog maar matig dankbaar zou zijn, dan nog zou het hem weinig baten, want de man heeft zooveel schuld, dat het niet meer dan een druppel water in de zee zijn zou. En je zal toch niet willen, dat ik me voor zijn pleizier heelemaal uitkleed en al zijn schulden betaal. Het verstandigst is, de zaak op haar beloop te laten. Binnenkort wordt zijn boeltje verkocht en dan moet Van Meeren maar zien, hoeveel hij aan zijn schuldeischers kan uitbetalen. Ik zal er voor mijn part toch altijd een mooie bom duiten op toegeven. Maar dat alles nog daargelaten, Van Meeren heeft het waarachtig aan ons niet verdiend, dat we ons zoo voor hem interesseeren. Laat hij het zelf maar zien te rooien, hij krijgt niet meer dan zijn verdiende loon.’

‘En Maria dan?’ vroeg juffrouw Joosten, maar bijna duisterend, want ze wist, dat haar broer, wanneer hij zich eenmaal iets in het hoofd had gezet, niet licht van zijn plan af te brengen was. ‘Ze is zoo lief en zoo braaf, zij kan het toch waarlijk niet gebeteren en 't is zoo hard....’

‘Probeer nu maar niet, mij tot andere gedachten te brengen,’ zei Van Haaren ernstig; ‘'t helpt je toch niet. Ik blijf bij wat ik gezegd heb. Ik heb geen zin, mij voor de Van Meeren's uit te kleed en, ook niet voor Maria, hoe lief en hoe braaf ze ook is. Als Dirk terugkomt, neemt hij ze tot vrouw, als het meisje hem aanstaat, en dan is ze immers voorgoed geborgen. Zij heeft geen schuld aan de dwaze speculaties van haar vader, waarvan ik een en ander gehoord heb, en daarom zal ik het Dirk niet ontraden, dat hij met haar trouwt, al is ze arm. En wil Dirk zijn schoonvader dan een jaargeld geven, dat moet hij weten; ik zal er mij niet tegen verzetten; maar van mij krijgt hij geen cent; reken daar maar gerust op. 't Zou toch maar weggegooid zijn.’

‘'t Is toch hard,’ herhaalde juffrouw Joosten. ‘Zou er dan geen mouw aan te passen zijn, Gerard? Toe, denk eens, je bent zoo goed.’ Deze haalde min of meer onwillig de schouders op. ‘Ik weet het niet. Het beste wat Van Meeren doen kan, is te zien, dat hij een accoord treft met zijn schuldeischers. Meer dan een twintig of dertig percent zal bij in alle geval niet kunnen uitkeeren. Wat zijn dochter betreft, die mag, mijns inziens, wel blij zijn, dat ze van dien verwaanden Adolf af is, en als Dirk haar nu tot vrouw neemt, zie ik niet in, waarom ze zoo te beklagen zou zijn. Als ze waarlijk zooveel van den jongen houdt, als je zegt, zal ze die paar weken of maanden nog wel doorkomen. Weet je wat’, vervolgde hij levendiger, ‘je zou aan Maria kunnen voorstellen, bij je in te komen wonen; dan heeft ze met al die ellende niets te maken, en voor jou zou het een goed gezelschap zijn. Wat dunkt je daarvan?’

‘Wel neen, Gerard, dat zal ze niet willen. Ze kan thuis niet gemist worden; je weet, dat haar grootmoeder heel slecht is en niet buiten haar kan. Van Meeren zou er ook tegen zijn; hij zou denken, dat hij er zich door vernederde. En of Maria zelf zou willen staat ook nog te bezien. In den laatsten tijd ontwijkt ze dit huis weer meer dan vroeger.’

‘Ik hoor het al, je hebt een heelen berg bezwaren. 't Was dan ook maar een voorslag, een idee van me, dat zoo in eens bij me opkwam. Maar om jou tevreden te stellen, zal ik, als Van Meeren zijn zaken geregeld heeft, hem zooveel geven, dat hij behoorlijk kan rondkomen, onderwijl hij naar een betrekking uitziet.’

‘Dat is mooi van je, Gerard, ik dank je wel,’ zei juffrouw Joosten.

‘De kerel heeft het anders niet aan mij verdiend,’ mompelde Van Haaren, ‘en ik ben eigenlijk gek, dat ik het doe.’

‘'t Is om zijn dochter,’ zei juffrouw Joosten, ‘die een engel is.’

‘Ik doe het om jou en om Dirk. 't Mooiste was nu nog, dat Van Meeren in zijn trots aan Dirk, als hij terugkomt, zijn dochter weigert. Hij zou er waarachtig toe in staat zijn.’

‘Dat zal hij niet. Gerard.’

‘'t Zou ook almachtig dwaas zijn, als hij het deed, want Dirk zou in zijn blijdschap, dat hij Maria kreeg, gek genoeg zijn, om alles te vergeten en te vergeven en Van Meeren te geven wat hij vroeg. Enfin, dat moet de jongen dan zelf maar weten.’

‘Ik wou, dat we maar iets van hem hoorden,’ zei juffrouw Joosten, wier gedachten weer bij haar lieveling waren. ‘Ik begrijp er niets van, Gerard. Als hij maar geen ongeluk gehad heeft, of ziek is, misschien wel dood.’

‘Begint het oude deuntje alweer?’ vroeg Van Haaren. ‘Wees nu toch wijzer, zusje. Weet je wat ik denk: Dirk zal niets zeggen, niets schrijven, en ons willen verrassen. Vandaag of morgen zien we hem voor ons staan.’

‘Ik kan het niet gelooven, dat Dirk zoo doen zou. Hij zou me niet zoo lang in de ongerustheid willen laten.’

Op dit oogenblik trad een brievenbesteller het raam voorbij en schelde aan.

‘Misschien wel een brief van Dirk!’ zei juffrouw Joosten, ijlings van haar stoel opspringend en naar de deur gaande.

Ondertusschen had de meid de voordeur geopend en een brief in ontvangst genomen. Ze tikte aan de kamerdeur; juffrouw Joosten opende ze: ‘Geef hier!’ zei ze gejaagd.

Maar haar broer voorkwam haar en nam haastig het schrijven uit de hand der dienstbode. Toch niet zoo vlug, of zijn zuster had een blik op de enveloppe geworpen. ‘Uit Indië en niet van Dirk,’ mompelde zij. ‘'t Is zijn hand niet. Mijn God! mijn God!’

‘Blijf bedaard, Anna,’ vermaande Van Haaren, die zelf zoo ontroerd was, dat hij de enveloppe niet kon openen. ‘'t Is misschien een brief van mijnheer Van Son; Dirk kan wel ziek zijn.’

‘Neen, hij is dood!’ riep juffrouw Joosten hartstochtelijk uit. ‘Gauw, Gerard, lees, lees wat er staat, hardop, dat ik het hoor.’

Ze greep nu een stoel om niet te vallen. Gerard zocht troostwoorden, maar kon ze niet vinden. Eindelijk had hij de enveloppe verscheurd en keek naar de onderteekening van den brief: ‘A. Bos, Gezagvoerder der Maarten Tromp,’ mompelde hij, terwijl hij den korten inhoud met de oogen verslond.

‘De kapitein van het schip, waar Dirk mee is,’ fluisterde zijn zuster, die over den schouder van haar broer heen trachtte te lezen. Deze vouwde den brief toe en keek zijn zuster met een weemoedigen blik aan.

‘Dood!’ schreeuwde ze, zoo luid en snerpend, dat het hem door de ziel sneed. ‘Dood?’

Hij antwoordde niet, maar knikte zacht met het hoofd. Daarna drukte hij innig de handen der kinderlooze moeder en wilde ze troosten. Maar hij ontzette van haar gezicht Geen traan in haar oog, star en gespannen waren haar trekken, waarover een vale loodkleur lag; haar blik scheen weg te dwalen naar de verre streek, waar haar lieveling was omgekomen. Gerard had een onuitputtelijken tranenstroom, hartverscheurende jammerkreten verwacht, maar voor een smart als deze, die zich niet uitte, stond hij verplet. Hij wist niet wat hij doen moest, hij wilde de meid naar den dokter sturen, maar hij durfde zijn zuster geen oogenblik alleen laten.

‘Lees den brief voor, Gerard,’ zei juffrouw Joosten ijzig kalm, ‘het zal mijn dood zijn, maar ik wil alles weten.’

Van Haaren vouwde werktuiglijk den brief weer open en las:

Mejuffrouw Joosten.
Ik heb lang geaarzeld, de treurige tijding mede te deelen, maar ik heb begrepen, dat het mijn plicht was en ook dat het beter was, u van het noodlottige nieuws in kennis te stellen, dan u nog langer in onzekerheid te laten. Vergeef mij, dat ik het u zoo rondborstig en zonder inleiding zeg. Uw zoon, die zich ons aller achting had verworven, is in den avond van den 17en Augustus, twee dagen voor onze aankomst te Batavia, over boord geslagen. Het was toen een vreeselijk noodweer en zijn verdwijnen werd eerst den volgenden morgen opgemerkt. Zoodra wij te Batavia waren aangekomen heb ik alles gedaan, om iets omtrent uw zoon te weten te komen, maar het is mij niet mogen gelukken. Ook tot dusver heb ik nog niets gehoord, zoodat hij naar alle waarschijnlijkheid zal verdronken zijn. Toch is de mogelijkheid niet uitgesloten, dat hij door een voorbijvarend schip opgenomen is. Zoodra ik iets verneem, zal ik het u schrijven. Maar om u niet een hoop te doen vatten, die hoogstwaarschijnlijk niet verwezenlijkt zal worden, moet ik er, hoe hard het mij ook valt, bij voegen, dat ik het niet geloof. Evenwel, bij God is alles mogelijk.
Aanvaard, mejuffrouw, de verzekering van mijn innige deelneming in dezen zoo zwaren slag.
A. Bos.
Gezagvoerder der Maarten Tromp.

Toen de brief ten einde gelezen was, heerschte er weer een diepe stilte. Verbaasd en verschrikt keek Gerard op. Hij had verwacht, dat zijn zuster nu ten minste in tranen uitgebarsten zou zijn en daarom had hij de zijne met geweld teruggedrongen, ten einde sterk te zijn tegen haar. En nu hij haar met klimmenden angst beschouwde, zag hij haar voor hem staan, roerloos, als met versteende trekken, zonder uitdrukking op het gelaat. ‘Anna,’ zei hij, liefderijk haar ijskoude handen in de zijne nemend, ‘ik blijf bij u, voor altijd.’

Ze zag hem aan met haar wezenloos gezicht, alsof ze hem niet begreep, alsof, wat hij sprak, klanken waren zonder zin. ‘Dirk! Dirk!’ mompelde ze, ‘moest dat nu het einde zijn? Mijn God, waaraan heb ik dat verdiend?’

‘Dat mag je niet zeggen, Anna.....’

Maar zij alsof ze niets hoorde, niets zag, niets voelde, bleef maar altijd door dien eenen naam herhalen, waarop in dat oogenblik al haar vermogens zich concentreerden. Haar oogen bleven droog en haar trekken ontspanden zich niet.

‘Mogelijk leeft Dirk nog,’ opperde Gerard, ‘de kapitein zegt zelf, dat hij misschien....’

‘Dirk nog leven?’ vroeg juffrouw Joosten, als uit een droom opschrikkend; ‘zou het mogelijk zijn? Maar dat kan niet, Gerard, neen, Dirk is dood! Arme Dirk! arme jongen!’

Nu begonnen de tranen, die ze zoo lang verkropt had, zich een uitweg te banen. Gerard greep liefdevol haar handen, deed haar in een stoel neerzitten en fluisterde haar troostwoor-

[p. 260]

oude herinneringen, naar de schilderij van paula kohlschütter.

[p. 261]

den toe, die balsem stortten in haar doorwond gemoed. Geruimen tijd duurde het, eer haar zenuwen tot bedaren kwamen, en zij haar angst en haar lijden, haar droefheid en de hoop, die met het bewustzijn sterker bij haar terugkeerde, onder woorden kon brengen.

‘Ik blijf altijd bij je, Anna,’ fluisterde Van Haaren nogmaals, en zij, die eerst voor alles onverschillig was geweest en enkel aan haar geliefd kind had gedacht, luisterde ten laatste toe en dankte hem, meer met haar blikken dan met woorden.

DE RIDDERS VAN HET METALEN KRUIS TE TILBURG, 12 SEPTEMBER 1893.
Jhr. Van der Does de Willebois.
J.N. Winter.
W. Mutsaers.
Majoor Pri[n]s.
A.A. Vorsterman van Oyen.

Lang bleven broer en zuster zoo bij elkander zitten, hij haar opbeurend en moed insprekend en steeds mooier een hoop voorspiegelend, die hij zelf niet koesterde; zij, luisterend, bij zich zelf overwegend en zich ten slotte diets makend, dat haar kind misschien nog in leven was.

Ze zouden alles doen wat ze konden, om te weten te komen, of Dirk nog leefde. Gerard zou aan mijnheer Van Son schrijven, aan een voornaam reeder te Batavia, aan kapitein Bos. Allerlei plannen werden gemaakt, die bij nuchter en kalm nadenken wel onuitvoerbaar zouden blijken, maar die toch voor het oogenblik 't hart der arme moeder eenigermate geruststelden.

[p. 262]

Kort daarop werd er voor de tweede maal gebeld, maar voordat de meid de boodschap overbracht, had juffrouw Joosten het al gehoord: de oude mevrouw Van Meeren was overleden.

‘Erg jammer,’ zei Gerard, die daardoor de gedachten van zijn zuster een andere richting wilde geven. ‘Ze was een braaf mensch en het zal een heele slag voor de Van Meeren's zijn, vooral in deze omstandigheden.’

‘Vooral voor de arme Maria,’ voegde juffrouw Joosten er bij, die toch niet zoo geheel door haar eigen lijden was in beslag genomen, of ze had medelijden met dat van anderen. ‘Wat een slag voor Maria! Haar grootmoeder en Dirk te gelijk te verliezen. Arm kind!’

‘Weet, je wat, Anna?’ zei Gerard, na een oogenblik nagedacht te hebben. ‘Herinner je je nog, dat ik je straks voorsloeg, Maria bij ons in huis te nemen? Welnu, wat dunk je er van, als wij ze eens als onze dochter aannamen? Ze zou dan de plaats van Dirk bij u kunnen innemen. Hoe vind je dat, Anna?’

‘Ik zou het heel graag willen,’ zei juffrouw Joosten, ‘maar ik denk, dat Van Meeren..’

‘Laat dat maar aan mij over. Ik zal hem morgen gaan condoleeren met het verlies van zijn moeder, ik zal hem tevens het nieuws betreffende Dirk meedeelen, - hoe hard z[ij]n gemoed ook is, hij zal er toch door getroffen worden, en dan zal ik hem voorstellen, Maria aan ons af te staan...’

‘Hij zal het niet doen, Gerard, je kent Van Meeren niet....’

‘Ik zal hem de hypotheek kwijtschelden, daar, dan zal hij het wel doen. En verder zal ik zeggen, dat wanneer Dirk niet terugkomt, zij onze eenige erfgename wordt. Vind je dat goed, Anna?’

‘Ik dank je, Gerard, ja, zóó is het goed.’

(Wordt vervolgd)