De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Bij de Platen.

Jonge weetgierigheid. -

De jeugd is van nature weetgierig en dat komt haar goed te pas, want er valt in de wereld heel wat te leeren. Ouders en opvoeders kunnen niet beter doen dan die aangeboren weetgierigheid op te wekken en ten goede te leiden. Geen krachtiger hulpmiddel daartoe dan platen en afbeeldingen, waarvan dan ook tegenwoordig op de scholen een druk gebruik wordt gemaakt. Niet alle voorwerpen of verschijnselen, waarmee men de jeugd wil leeren kennismaken, kunnen haar in natura onder de oogen worden gebracht. Toen de groote opvoeder Pestalozzi eens een onderwijzer zijn leerlingen op het bord een ladder zag voorteekenen, liep hij naar buiten, haalde daar een wezenlijke ladder en liet die de kinderen zien, daarmee tevens den onderwijzer te verstaan gevende, dat het doelmatigste onderwijs dat is, hetwelk op aanschouwing berust. Maar, zooals we reeds zeiden, heeft men alle dingen maar niet bij de hand om ze in werkelijkheid te kunnen vertoonen. En ter vervanging daarvan kunnen goede platen uitstekende diensten bewijzen.

admiraal avellan.
Opperbevelhebber van het Russische eskader.

Het jonge volkje houdt van prentjes kijken, en die tijdpasseering kan heel leerzaam zijn, als ouderen zich de moeite geven er een toelichting naar de kinderlijke bevatting bij te voegen en op de weetgierige vragen der kleinen te antwoorden, zooals het oudere zusje doet op onze aardige gravure. Daarom kunnen bladen als bij voorbeeld onze Illustratie zoo nuttig werken in het huisgezin; de kleinen zien er allerlei menschen, dieren, voorwerpen afgebeeld, waarvan zij nog geen begrip hebben. 't Is soms vermakelijk de kleuters te hooren philosopheeren over de honderden voorstellingen, die hun bijvoorbeeld een gebonden jaargang in bonte mengeling aanbiedt; met alle inspanning pogen zij de onderschriften te ontcijferen, of als zij het zoover nog niet gebracht hebben, door eigen aandachtige beschouwing uit te vinden wat de plaat beteekent. Zoo scherpen zij het ontluikende verstand, oefenen het oog, verrijken de verbeelding en doen aldusspelend een schat van kennis en ontwikkeling op.

De wedrennen in den circus Maximus. -

Nog in den vorigen jaargang gaven wij een paar tafereelen uit den vaak bloedigen worstelstrijd, in den Romeinschen circus geleverd, om de wreedheid van den imperator en de bloeddorst van het volk te bevredigen. Bij die gelegenheid stipten wij reeds aan, dat ook Griekenland in zijn olympische en isthmische spelen openbare wedrennen in wagens gehad had, en de Romeinen deze volksvermakelijkheid van de oude Hellenen hadden afgekeken. Tot de onzaglijkste openbare gebouwen te Rome behoorde dan ook reeds onder de republiek de circus. De oudste was de circus Maximus tusschen den Aventijnschen en den Palatijnschen heuvel, door koning Tarquinius Priscus gebouwd en te gelijk de eenige, tot Flaminius in het jaar 220 vóór Christus den naar hem genoemden circus liet bouwen. Eerst later liet keizer Nero er nog een op het gebied, waar zich nu het Vaticaan verheft, oprichten.

Gedurende langen tijd waren de Romeinsche wedrennen edele spelen, waarbij de jeugd op afzonderlijk daarvoor ingerichte lage wagens, waarin men enkel staan kon, zich in kracht en vaardigheid oefende. Meer en meer echter ontaardden deze spelen, daar ze weldra enkel meer werden uitgeoefend door huurlingen en slaven, die voor hun meesters om den prijs moesten kampen. De keizers legden daaraan veel geld ten koste, om daardoor de gunst des volks te winnen en te behouden. Een wedren in den circus Maximus, die tot hij onder Nero in vlammen opging, hoofdzakelijk voor deze spelen bestemd bleef, bracht heel Rome op de been, nam een vollen dag in beslag en dreef meer dan tweehonderdduizend menschen van alle standen, vrouwen zoowel als mannen, naar de reusachtige voor de toeschouwers bestemde ruimte. In de grootste praal waren eerst de rijke en eerzuchtige aedilen, daarna de kiezers gewoon, zulk een feest te openen. Een schitterende optocht trok door de voornaamste straten der groote stad. Voorop werd het beeld der gevleugelde godin van het geluk gedragen, daarna de beelden van Jupiter, Juno, Minerva, Neptunus, Ceres, Apollo en Diana; onder de keizers ook hun eigen beelden als teeken hunner goddelijke waardigheid, alles op prachtig getuigde wagens, die door olifanten, herten, kameelen, ook wel door leeuwen, panters en tijgers getrokken werden. Hierop volgden weesjongens, die het voorrecht hadden, de bij de spelen gebruikte naarden bij den teugel te leiden. Vervolgens de overheid der stad, de senaat, de zonen der ridders hoog te paard, die der patriciërs van vijftien tot zestien jaar in wapentooi, ten slotte de voor den wedloop bestemde wagens met de kampvechters, loopers en worstelaars.

In den circus Maximus zelf trok de stoet eenige malen rond, waarna aan de goden geofferd werd, tot de muziek het teeken gaf tot het begin der spelen. De wedrennen bestonden gewoonlijk uit vier en twintig tochten, elk daarvan uit zeven ritten, die te zamen omtrent tien kilometer bedroegen.

De circus Maximus moet een lengte van 3½ stadiën, omtrent 700 meter, en een breedte van ongeveer 150 meter gehad hebben, het aantal zitplaatsen volgens de eene opgaaf 260.000, volgens een andere zelfs 385 000 bedragen hebben. Het bevatte verschillende rangen, en achter den eersten bevonden zich een reeks zuilen.

Ter zijde lagen de bewaarplaatsen voor wagens en paarden, die op een teeken van den te paard zittenden leider, met een witten doek en een tuba in de hand, door een veer te gelijk opensprongen en waaruit de opgetuigde wagens met hun menners te voorschijn kwamen.

Op de grootste middellijn van de met zand bestrooide arena verhief zich een twee meter hooge en drie meter breede muur, de spina, aan wier beide uiteinden zich drie zuilen verhieven, waar de menners zevenmaal om heen moesten rijden, vóór de prijs werd toegekend. Keizer Augustus was gewoon, hier met zijn familie zijn zetel in te nemen.

Onze gravure op de middelpagina's, naar een schilderij van professor Ademollo, stelt het inwendige van den circus voor met de ontzaglijke, volgepropte ruimte voor de toeschouwers en de door de prijsrechters - wij zeggen tegenwoordig jury - bezette spina, waarop de wierook uit de offerschaal opstijgt.

De wedrennen zijn in vollen gang en de spanning, hoe het zal afloopen, is algemeen. Onder de aanvuring van den meerijdenden opperleider van het spel en de zweep van den wagenmenner vliegen de met drie paarden bespannen gevaarten - kleine lage metalen kasten op raderen en naar achteren open -

[p. 128]

door de arena. De paarden en menners storten op den grond; het is een wilde jacht, die het hartstochtelijk beminde genot uitmaakt van het oververzadigde publiek.

Eerst het Christendom, dat met zijn verheven godsdienst ook zachtere zeden bracht, zou aan deze bloeddorstige spelen een einde maken, en op dezelfde plaats waar eenmaal het heidensche Rome van deze wreede en menschonteerende tooneelen getuige was, zou later het christelijke Rome in heerlijke tempels neerknielen om te bidden en God te loven.

Admiraal Avellan. -

Weken en weken lang is de Fransche pers vol geweest van de ontvangst van het Russisch eskader te Toulon en ook in de Hollandsche bladen is de naam van admiraal Avellan zoo herhaaldelijk genoemd, dat velen ongetwijfeld benieuwd zullen zijn, met dezen lion du jour in Frankrijk kennis te maken.

Uit de dagbladen hebben onze lezers de bijzonderheden omtrent de geestdriftige ontvangst, door de Franschen aan den Russischen vlootvoogd bereid, en de feestelijkheden te zijner eer gegeven of ontworpen, gelezen.

Het Russische eskader bestaat uit een pantserschip, de Imperator Nicolai I, en vier kruisers, te zamen met een bemanning van ruim 2600 koppen. Het pantserschip voerde de admiraalsvlag, een wit doek in den vorm vorm van een trapezium met een blauw kruis in diagonaal, aan den fokkemast.

De admiraal Avellan, die in 1839 werd geboren, werd in 1891, hetzelfde jaar dat het Fransche eskader onder admiraal Gervais zich naar Kronstadt begaf, tot admiraal bevorderd.

Met de hun aangeboren geestigheid hebben de Fransche bladen op den naam van den Russischen vlootvoogd een anagram gemaakt: le naval, en daardoor aangetoond, hoe zijn naam reeds bewijst, dat hij geroepen is, op zee een groote rol te spelen.

Geven wij ten slotte een beschrijving van het blazoen der familie Avellan Adlerstjerna, die van Finland afkomstig, in 1834 tot den adelstand verheven werd.

Het wapen der Avellan's is gaffelsgewijs in drie stukken verdeeld. Het eene vak heeft zeven zilveren sterren, die het sterrenbeeld van den Beer voorstellen, op azuren veld. Het vak rechts met gouden veld stelt voor Themis, in het purper gekleed en inzittende houding, met op haar knieën een geopend boek en in de eene hand een degen en in de andere een weegschaal. De rechter elleboog rust op een ovaal schild met de wapens van Finland, terwijl een slang door de voeten van Themis vertreden wordt. Het vak links met zilveren veld voert een Hercules in een leeuwenhuid, die in de eene hand een knots geklemd houdt, waarmee hij gereed is, een driekoppige hydra, die hij met den voet vertreedt, te vermorzelen, en in de andere een ovaal schild met de wapens van het gouvernement Wasa. Het helmstuk is een arend van sabel in profiel met den kop links, en de schildhouders zijn twee arenden van sabel, die elkaar aankijken.

De Caleidoscoop. -

de caleidoscoop.

We weten niet of de jongen aan zijn kijker wel dien deftigen wetenschappelijken naam zal geven; het is in het geheel geen woord voor het aardige speeltuig, dat anders onder de jeugd algemeen bekend is. Het is althans niet lang geleden, dat het tot de vaste artikelen van de speelgoedkramen op de kermissen behoorde. En daar het niet duur was - het bestond maar uit een koker van bordpapier, gewoonlijk roodgekleurd, een drietal reepjes spiegelglas en van achteren een handvol splinters gekleurd glas tusschen twee glazen schijfjes - was het onder ieders bereik. De lezer zal zich, bij den aanblik van den deugniet onzer gravure, nog wel herinneren hoeveel schik hij als kind had in het beschouwen der eindeloos wisselende figuren, door het ronddraaien van den kijker voor het oog getooverd. In de verrassendste verscheidenheid volgden ze elkaar op, het eene al mooier en schitterender dan het andere. Maar bij slot van rekening is de nieuwsgierigheid om te weten hoe die eindelooze afwisseling van de prachtigste patronen toch in zoo'n klein kokertje kan besloten zitten, den jongen beschouwer te sterk, en hij heeft geen rust voor hij het ding uit elkaar genomen heeft en tot de ontdekking komt dat al dat moois, op den keper beschouwd, uit niets anders bestaat dan.... een handjevol griezeltjes glas.

Het is de geschiedenis van al de schitterende begoochelingen der jeugd!