De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Hooger op.
Door J.R. van der Lans.

VII.

‘Ze hebben je te pakken gehad, vriend,’ zei Cabot 's avonds, toen Voerendonk hem, onder het genot van een glas absinth tot troost, zijn wedervaren bij Hérédia vertelde. ‘Precies een zelfde poets hebben ze mij ook eens gebakken, maar in de diamanten wel te verstaan. Janson, Weinthal en Hérédia zijn het samen eens geworden om je een loer te draaien. Ze hebben je een partij verschoten en vermuft goed, dat misschien twee en een halven à drie frank waard is, voor een goeden prijs aangesmeerd en het verschil onder mekaar gedeeld.’

‘Dat heb ik onmiddellijk begrepen,’ hernam de buitenman, die nu zachtjes aan op de hoogte kwam van de handgrepen, waarmee er in een stad als Brussel geld gemaakt werd. ‘Maar is daar dan niets aan te doen; moet een mensch zich zoo maar af laten zetten?’

‘Nu en wat zou je daartegen doen? Tot wien moet je je wenden? Tot de politie? Maar dan zou je hun onderlinge medeplichtigheid moeten kunnen bewijzen, wat je onmogelijk kan. Ik zou je raden, begin daar niet aan: je zou je een hoop last op den hals halen en er niets mee winnen.’

‘Maar wat vang ik dan aan?’ vroeg Voerendonk, die versuft en melancholiek over zijn glas zat te kijken.

‘In elk geval nooit den kop laten hangen,’ hernam de ander, met breeden armzwaai zijn glas vattend en er een flinken teug uit nemend. ‘Je hebt toch altijd je fluweel nog. Dat zal bij slot van rekening nog wel vijftien- à zestienhonderd frank waard zijn. Welnu, dat is hier in Brussel in elk geval een kapitaaltje, waar wat mee te doen is. Je kan er een kantoor mee oprichten, dat zich belast bij voorbeeld met voorschotten aan jongelui van goeden huize, leeningen en hypotheken, verkoop van onroerende goederen, het sluiten van verzekeringen en zoo al meer. Daar kan je licht je kost uit halen, en op een goeden dag valt je het een of ander buitenkansje in den schoot. Zoo heb ik op het oogenblik ergens in de Kempen een lap grond van zeshonderd hectaren te koop, waar op staanden voet wel voor een half millioen hout te kappen valt. Voor een ton of zes, zeven, met faciliteiten van betaling, is het heele boeltje te krijgen en de kooper heeft, na verkoop van het hout, den grond om zoo te zeggen voor niets. Zoek me een vent met kapitaal, of als je zelf kans ziet het geld bij mekaar te krijgen, hou het zaakje aan jou: wij zullen samen deelen.’

Voerendonks oogen glinsterden en met open mond hoorde hij den chevalier d'industrie aan. Onder den dubbelen invloed van diens optimisme en de absinth fleurde hij weer heelemaal op. Ja, de kans om fortuin te maken, was nog niet verkeken. Zoo goed als de eerste zaak hem tegengevallen was, kon een volgende hem meevallen. Hij had nu leergeld gegeven en zou bij een volgende gelegenheid voorzichtiger zijn. Daarbij zou hij niet langer alleen staan; als hij zich met Cabot associëerde, had deze er belang bij, dat de firma goede zaken maakte. En nog vóór hij dien avond van zijn ondernemenden vriend afscheid nam, was alles bedisseld. Een paar weken later werd er te Brussel een nieuw handelskantoor opgericht onder de firma Cabot, Voerendonk & Co.; de tweede associé bracht er de 1700 franks in, die hij op het laatst toch van zijn fluweel gemaakt had en de brandkast werd op crediet gekocht.

Met nieuwen moed en hartstochtelijken ijver toog Voerendonk aan den arbeid om de onderneming onmiddellijk een hooge vlucht te geven. Hij gehoorzaamde blindelings zijn associé, die er op uitging om zaakjes op te loopen, terwijl hij het werk moest doen: circulaires opstellen en rondzenden, brieven beantwoorden, advertenties nazien, de boeken bij houden en soms nog boodschappen loopen er bij. Niets was hem te veel en de eens zoo hooghartige oudstudent, die van zijn vader of zijn ouderen broer niet de minste en billijkste opmerking verdragen kon, vloog nu op de wenken van een halven fielt. Want er was geen zaak zoo verdacht, waarmee het kantoor zich niet belastte, geen oplichterij, waartoe het zich niet leende, als er maar wat aan te verdienen viel. In zijn blinden roes deinsde Voerendonk voor niets terug en schreef aan Mieke brieven vol van de schitterendste vooruitzichten.

Maar de brieven, die van de boerderij terugkwamen, luidden allesbehalve bemoedigend. Nu de baas van honk was, liep de boel er heelemaal in het riet. Mieke klaagde steen en been en bad en smeekte, dat Hannes maar gauw zou terugkomen. Zij hield het alleen nooit uit. In het eerst verbloemde zij, uit liefde voor haar man, nog het ergste; maar op het laatst moest zij er wel voor uitkomen. Zij werd van alle kanten lastig gevallen om afdoening van oude schulden en er was geen geld in huis. Zij was er in den laatsten tijd aan gewoon geraakt, van de hand in den tand te leven van hetgeen Hannes haar van tijd tot tijd toestopte. Maar nu had ze niets meer en wist geen hemelschen raad.

Om haar te paaien poogde Hannes haar nu en dan een kleinigheid te sturen, maar al gauw kwam de compagnon er achter, en nu had hij de poppen aan 't dansen. Er volgden hooge woorden en heftige tooneelen, te meer daar de winsten, door de onderneming afgeworpen, allerminst beantwoordden aan de hooggestemde verwachtingen. Cabot schold hem voor domkop en schurk, verweet hem dat hij de gezamenlijke kas bestal, dreigde hem openlijk aan de kaak te stellen en op straat te zetten. De verhouding werd met den dag meer gespannen; er gingen dagen voorbij dat hij van zijn compagnon, die eigenlijk meer zijn principaal was, geen goed woord te hooren kreeg. Den meesten tijd zat hij alleen op het kantoor, een kaal, ongezellig

[p. 107]

hok ergens op een derde verdieping, waar Cabot hem liet pennen dat zijn vingers er blauw van werden. De associé ging ondertusschen, piekfijn gekleed en met zijn juweelen speld op de das, als een heer de stad in, dineerde in een restauratie van den eersten rang en rookte fijne sigaren. Voerendonk moest zich vergenoegen met een goedkoop maal van overschotjes, dat hij in een naburige restauratie liet halen, en op het laatst kon er dat zelfs niet op overschieten.

Des te meer zocht hij zijn troost in de absinth, waaraan hij in korten tijd verslaafd was geraakt, en verviel met den dag. Daar aan zijn garderobe niet meer de hand gehouden werd, had hij haast geen kleeren, die dien naam verdienden, meer aan het lijf. Het pak, waarmee hij van huis was gegaan, was totaal afgeslonst, en hij durfde zijn vrouw niet schrijven, hem kleeren te zenden, omdat hij haar in den beginne had wijs gemaakt, dat hij zich van top tot teen in het nieuw had gestoken.

Toch kon hij haar op den duur zijn ellende niet verbergen en nu we den de rollen omgekeerd: in plaats dat hij haar een postwisseltje kon zenden, moest hij, onder het een of ander voorwendsel, haar om een klein voorschot verzoeken. Het heette dan, dat het maar voor een paar dagen was; een oogenblikkelijke verlegenheid, die hij weer gauw op een schitterende manier te boven zou komen. En het goede mensch haastte zich, aan zijn verlangen te voldoen. Waar zij het geld vandaan haalde schreef ze niet; maar als zijn oogen niet zoo verblind waren geweest, had hij tusschen de regels van haar brief gemakkelijk kunnen lezen, dat die weinige guldens letterlijk in vertwijfeling bij elkaar gekrabbeld waren. Maar Hannes, door zijn eigen narigheid versuft, merkte daar niets van: voor het oogenblik had hij ten minste weer brood en... drank, om zich de zorg van het hart te spoelen. Hij vergat, dat het gezondene maar een voorschot was, en in plaats van het terug te sturen, vroeg hij over een paar dagen om meer.

Dat kon Mieke niet volhouden. Voor het laatst stuurde ze hem nog eens een vijfen twintiggulden, maar met de uitdrukkelijke boodschap dat hij niet meer om geld bij haar hoefde aan te kloppen. Het waren de laatste centen, die zij had kunnen bijeenscharrelen. Zij en de kinderen leden armoe; van alle kanten werd zij door de schuldeischers lastig gevallen en men had haar al duidelijk te verslaan gegeven, dat als het zoo voortging, zij het niet lang op de hoeve meer maken zou. De boerderij gaf niets meer, sinds de baas van honk was, en daarom bezwoer zij hem, maar hoe eer hoe beter naar huis te komen, dan konden ze ten minste samen raad schaffen. Of als dit niet kon, voegde zij er schuchter bij, moest hij haar ten minste toestaan, dat ze zijn broer Driek in den arm nam; want alleen hield ze het zoo geen week meer vol.

De goede Mieke, die maar een onbeholpen briefschrijfster was, had het om de bekende prikkelbaarheid van Hannes op dat punt te ontzien, op haar manier zoo voorzichtig mogelijk uitgedrukt; maar dat belette Hannes niet nijdig op te springen, zoodra hij den naam Driek onder de oogen kreeg.

‘Wat!’ foeterde hij, ‘zou ze nou toch dien ber[...]rling nog willen naloopen! Neen, dat zal ik haar anders aan het verstand brengen.’

En woedend greep hij naar een pen en een stuk papier, maar zijn vingers beefden van zenuwachtigheid, zijn tanden klapperden op elkaar, hij zag er uit als een lijk en voelde zich niet bij machte een regel op het papier te brengen.

Wankelend stapte hij naar een kastje in den hoek, haalde daar van achter allerlei papieren een fleschje voor den dag, zette het aan den mond en nam er een grooten slok uit, dat de tranen er hem van over de oogen liepen. Hij klemde de lippen smakkend opeen, zette de flesch weer weg, veegde zich het klamme zweet van het voorhoofd en zette zich aan het schrijven.

Nu vlotte het buitengewoon; de pen vloog krassend over het papier en binnen tien minuten waren vier zijtjes vol gekrabbeld, dichtgevouwen en in een enveloppe met het pompeuze hoofd der firma gestoken. Hij had Mieke eens geducht laten voelen, hoe zwaar ze zich aan hem vergrepen had met maar een oogenblik te onderstellen, dat hij hulp van Driek zou aannemen: van Driek, die hem altijd als een kwajongen had behandeld, die hem in zijn eigen huis de les was komen lezen en op het laatst nog de onbeschaamdheid had gehad van te zeggen, dat, als hij, Hannes, ooit iets van hem noodig had, hij maar gerust kon komen! Hij zou ooit bij Driek aankloppen, wien hij zelf de deur had gewezen! Hij wist niet wat hij liever deed! Neen, dat nooit, al moest hij het brood voor vrouw en kinderen bedelen. Maar zoover was het Goddank niet. Hij had nog een kop op den romp en handen aan het lijf. Hij zou zich best door de wereld heen weten te slaan ook zonder Driek. Dat zou hij spoedig bewijzen. En het was niet mooi van Mieke dat ze aan hem twijfelde; dat had hij nooit van haar gedacht. Verbeeldde zij zich soms, dat terwijl zij thuis in moeielijkheden zat, hij misschien een lui en lekker leventje leidde? Hij werkte van den morgen tot den avonden gunde zich zelven niets. En terwijl hij zich op die manier afbeulde voor vrouw en kinderen, was het zeker niet te veel gevergd dat zij zich thans een beetje behielp en hem het leven nog niet lastiger maakte.

Zoo ging het bladzijden aan één stuk door: onder het schrijven wond hij zich al meer en meer op in het idee, dat terwijl hij zijn uiterste best deed, zijn eigen vrouw hem aldus moest krenken.

Juist toen hij een postzegel op den brief wilde plakken, om hem door een loopjongen naar de naaste bus te laten brengen, kwam zijn compagnon, gehoed en gestokt, zooals gewoonlijk, en met een sigaar in den mond, het kantoor binnen.

Oogenblikkelijk had hij het adres op den brief gezien.

‘Alweer een brief voor de vrouw,’ zei hij smalend. ‘Dat wordt druk; op het laatst zullen we nog een assistent dienen te nemen voor de buitenlandsche correspondentie.’

‘Ze zal me nu vooreerst wel niet meer lastig vallen,’ hernam Hannes grinnikend. In zijn verbittering tegen de vrouw, die hem zoo diep gegriefd had, kwam de trouwelooze compagnon, dien hij anders wel had willen wegkijken, hem als een bondgenoot voor.

‘Ze wou zeker weer geld hebben,’ hernam Cabot, onverschillig de asch van zijn sigaar stootend. ‘Ja, daar moet je ze maar aan wennen, dan zal ze je wel voor haar laten werken.’

‘Dat zal haar tegenvallen,’ zei Voerendonk, nog hijgend van de opgewondenheid. In de uitputting, die op de overspanning volgde, had hij geen kracht meer dan om den kerel, die hem exploiteerde, naar den mond te praten. En gewillig als het armzaligste klerkje hoorde Voerendonk, die bij den minsten wenk van zijn broer of zijn vrouw zou zijn opgesprongen als buskruit, de orders en instructies aan van den man, die zijn compagnon heette, maar hem gewoon als voetveeg gebruikte.

Een tijdlang was de verhouding tusschen de twee compagnons nu weer wat beter. Dat wil zeggen: Voerendonk verrichtte met kruipende gedienstigheid wat de ander hem oplegde, en Cabot beloonde hem daarvoor door een schijnbaar kameraadschappelijke, maar altijd neerbuigende vriendelijkheid. En daarbij bepaalde zich dan ook de gunst van het deftige heerschap met de juweelen speld, of het moesten mooie beloften zijn van samen te deelen winsten, die zich altijd lieten wachten. Geld zag Voerendonk niet en hij leed bittere armoe, vooral toen de koude, gure dagen aankwamen en hij in het kille kantoor dikwijls zat te huiveren in zijn dun, sjofel zomerpakje.

Hij had oogenblikken dat hij zich diep, nameloos ongelukkig voelde en wel had willen wegloopen naar huis, naar zijn vrouw en kinderen, tot wie hem thans een onweerstaanbaar heimwee trok. Reikhalzend zag hij nu naar een brief van Mieke uit, maar die kwam niet, en hij durfde haar, na zijn laatsten heftigen epistel, niet meer schrijven. Welken indruk kon die brief op haar gemaakt hebben? Wie weet had hij haar daardoor niet voorgoed van zich afgestooten, haar die hij toch niet missen kon: dat voelde hij nu eerst recht. Wat was ze altijd goed en zorgzaam voor hem gegeweest! En dan de kinderen, wat hielden die dolveel van hun vader! Hij kon het zich nog zoo goed voor den geest halen, hoe zij hem bij het laatste afscheid onder tranen hadden vastgehouden, hoe ze schreiend gesmeekt hadden, dat hij toch maar gauw zou terugkomen. En dat had hij beloofd ook! Och, waarom had het ongeluk hem ook zoo moeten achtervolgen! Had hij maar nooit den voet gezet in dat ongelukkige Brussel, waar alles van liegen en bedriegen aan elkaar hing. Wat zou hij niet hebben willen geven, als hij er op staanden voet weer uit kon. Maar hij zat aan handen en voeten gebonden; van zijn compagnon kon hij niet af. Had hij ten minste maar reisgeld om thuis een kijkje te gaan nemen... Wat! een kijkje nemen! Heer in den hemel, als hij eenmaal thuis was, kregen ze hem voor geen geld in de wereld weer daarvandaan. Zijn vrouw, zijn kinderen, hoe had hij een oogenblik kunnen denken dat dáár iets boven ging!

En die gedachten brachten ongemerkt een heele omkeering in hem teweeg. Hij zocht ze niet meer te verdrijven door de absinth; neen, ze werden hem zelf een bittere, maar toch zoetbedwelmende drank; hij verlustigde er zich in en putte er de kracht uit, om kalm na te denken over zijn positie, middelen beramend om er aan te ontkomen. Met zijn compagnon sprak hij niet meer, daar hij sinds lang het ijdele en leugenachtige van dat schijnbaar zoo goedmoedige personage had ingezien, en zeker zou hij nu niet gegrinnikt hebben, als Cabot zich een aardigheid op zijn vrouw gepermitteerd had.

Hij was stil en teruggetrokken; hij had iets treurig peinzends in zijn vermagerde trekken; er broeide iets bij hem.

Op een killen, donkeren Novembermorgen, terwijl de heele straat nog in een vochtigen nevel verdronken scheen, sloop hij de deur uit, die op een koperen plaat het opschrift Cabot, Voerendonk & Co. droeg, keek een oogenblik omzichtig rond en verdween toen in de eerste de beste zijstraat. Schuw als een vluchteling langs de nog gesloten huizen strijkend, ijlde hij voort, de eene straat in, de andere uit, ter nauwernood een enkele maal opziende om zich van de richting die hij volgde, te vergewissen, tot hij eindelijk buiten de stad was, op den straatweg naar Antwerpen.

Hier stond hij een oogenblik stil om zich het zweet van het voorhoofd te wisschen, want ondanks de koude van den Novembermorgen was de verzwakte, ontzenuwde man warm geworden van den langen tocht. Maar hij voelde ook aanstonds bij het stilstaan een kille huivering over den rug, onder zijn dun zomerjasje, en hij liep weer door, ál maar door, zonder op iets te letten, geheel verslonden in het plan, dat hem bezighield. Het weer klaarde zachtjes aan op; de hemel werd helder, de zon brak door en verlevendigde het heele landschap; het werd een mooie stille Novemberdag, met een strakke, effen lucht, waartegen de half ontbladerde boomen van den weg, de huizen en hoeven en de kerktorens der dorpen in de verte fijn als pennewerk afstaken. Het loopen deed Voerendonk goed na het maanden lang huiszittend leven; hij ademde ruimer, het bloed stroomde hem weer krachtiger door de aderen; hij kreeg een gevoel als was hij van een zwaren, benauwenden last bevrijd; een weldadige warmte doortintelde zijn leden; al de veerkracht van zijn gezond organisme, die na de overspanning van het gejaagde en opgewonden leven der eerste weken, vervolgens onder de teleurstellingen en zorgen en den geestdoodenden arbeid der laatste maanden tot verstompens toe was neergedrukt, richtte zich zachtjes aan weer op.

Na een paar uren geloopen te hebben, gunde hij zich eindelijk een half uurtje rust. Aan een hoeve langs den weg verzocht hij een glas melk. Hij haalde een stuk brood uit den zak

[p. 108]

en at dat daarbij op. In geen maanden had hem een maal zoo heerlijk gesmaakt als dit eenvoudig ontbijt, onder den blooten hemel genuttigd, zittende op een ruwe bank tegen een schuurdeur, onder het maken van een praatje over het weer met het glundere boerenmeisje, dat hem de melk geschonken had.

cromwell bij milton, naar de teekening van h. merté.

Voerendonk voelde dat hij in den grond toch meer buitenman dan stadsmensch was. Die schuur, die koestal, die heele hoeve met haar eigenaardige bedrijvigheid kwam hem zoo gezellig zoo eigen voor alsof hij weer thuis was. Met de liefdevolle belangstelling, waarmee een banneling zijn vaderland weerziet, liet hij de oogen weiden over zijn heele omgeving. De kippen, die de kruimels kwamen wegpikken, die hij liet vallen; de hond, die hem vriendelijk kwispelstaartend berook, de koeien, die hij in den

[p. 109]

stal hoorde bulken, ze schenen hem allemaal oude bekenden, die hem gelukwenschten dat hij de woelige wereldstad, met haar eindelooze huizenrijen, haar gejaagde drukte en haar zenuwachtig, ongezond leven had vaarwel gezegd.

goudvischjes, naar de schilderij van c. jordan.

Wat verlangde hij in werkelijkheid thuis te zijn! Hoe zou het er op de Beekhoef uitzien? In geen drie weken had hij daaromtrent iets vernomen. Of daar ook alles zoo op orde zou zijn? Hij vreesde er hard voor. Hoe had hij de boerderij ook zoo in den steek kunnen laten, net tegen den drukken tijd! Wat had hij een mooien oogst kunnen hebben, als hij eens flink bij de zaken was gebleven, in plaats van met een dollen kop op avontuur uit te gaan Och! als hij maar eerst weer terug was, wat zou hij den boel anders aanpakken! Maar wie weet hoe het er nu mee stond? Geen nood, als hij vrouw en kinderen maar terugvond, zooals hij ze gelaten had.

Vrouw en kinderen!....

Bij die gedachte stond hij plotseling van de bank op, als door een geheimen aandrang voortgejaagd. en maakte zich gereed om zijn tocht te hervatten. Het boerenmeisje zag hem verwonderd aan.

‘Hoe ver is het van Mechelen naar Antwerpen?’

‘Moet u te voet naar Antwerpen?’ vroeg zij verbaasd.

‘Ja, en nog een heel eindje verder,’ hernam hij met een half weemoedigen, half hoopvollen glimlach.

Inderdaad moest hij nog een heel eindje

[p. 110]

verder. Maar hij zag er niet tegen op, al begreep hij dat het hem zwaar zou vallen, aldus dagen lang door te marcheeren, met zijn verzwakt lichaam, dat sinds maanden niet meer behoorlijk was gevoed; maar het moest, hij kon niet anders. Geld om de reis per spoor te maken had hij niet, en hij had er zijn compagnon niet om durven aanspreken, uit vrees dat die hem zou tegenhouden. Op het oogenblik nu hij buiten den invloed was van dien man, met wien hij zich had geassocieerd, maar die een onverklaarbaar overwicht op hem uitoefende, begreep hij zelf niet hoe hij zoo bang voor hem had kunnen zijn; maar te Brussel, in het bedompte kantoor, verwikkeld in allerlei knoeierijen, waar hij het fijne niet van vatte, had hij zich door den chevalier d'industrie als gehypnotiseerd gevoeld.

Natuurlijk had hij naar huis kunnen schrijven om geld en Mieke zou het hem stellig gestuurd hebben, al had ze het cent voor cent bij elkaar moeten bedelen; maar na zijn laatsten, onbillijken brief was het hem onmogelijk haar met zulk een vernederend verzoek aan boord te komen. En aan zijn broer schrijven? Dat nooit: daar kwam zijn oude, koppige wrok tegen in opstand. Dan liever naar huis geloopen, desnoods op de bloote voeten, had hij bij zichzelven gezegd, en hij had den tocht aanvaard. Trouwens had hij op het laatste oogenblik alles niet zoo héél verstandig en kalm gewikt en gewogen; hij was eigenlijk weggeloopen als een dief, als een gek, die niet recht weet wat hij doet, maar alleen voelt dat hij weg moet, weg...

En zelfs nu nog, ofschoon de noodlottige betoovering geweken was, die hem aan Cabot vastkluisterde, - zelfs nu nog redeneerde hij eigenlijk niet. Een onweerstaanbare macht dreef hem naar huis, naar vrouw en kinderen, en zoo gemakkelijk hij in het eerst zijn huiselijken haard had kunnen vergeten, zoo geweldig voelde hij er zich nu door getrokken. De miskende natuur wreekte zich vreeselijk. Hij moest naar huis, naar huis of hij zou het besterven.

En voort liep hij, als een knaap, die uit heimwee de kostschool is ontvlucht, voort, dagen achtereen, altijd maar voort, zonder omzien, zonder nadenken, geheel beheerscht door het groote gevoel van verlangen, van behoefte, van heeten honger naar het vroeger versmade dagelijksch brood. De Novemberdagen waren hem te kort voor zijn ongeduld; hij had veel langer willen loopen; vermoeienis voelde hij niet, ten minste niet zoolang hij vorderde; maar als hij 's avonds zijn uitgeputte leden uitstrekte op het stroo in een schuur of een koeienstal, waar men hem medelijdend een schuilplaats voor den nacht had verleend, dan had hij soms een gewaarwording of hij lam geslagen was en of hij nooit, nooit de geliefde hoeve meer zou terugzien, waar zijn dierbaren hem wachtten. Dan hielden de lichamelijke vermoeienis en het ongeduld, dat zijn ziel folterde, hem soms nog uren uit den slaap, tot hij eindelijk verzonk in een looden lethargie, waaruit hij 's morgens versuft van hoofd, stijf en stram van leden ontwaakte. Zijn kleeren waren menigmaal 's avonds doorweekt van een doordringenden najaarsregen, waaronder hij den heelen dag had voortgestapt, zonder er acht op te slaan, en de nachtelijke kou deed hem rillen als een koortslijder op de bos stroo, waarover hij zich wentelde. En toch, als hij soms 's nachts wakker schoot door het gebulk van een koe of het stommelen van het vee in zijn nabijheid, deden die geluiden hem goed, omdat ze hem aan het leven op zijn eigen hoeve herinnerden. Dan sliep hij weer welgemoed in, als gewiegd door die zoete herinneringen, en droomde dat hij al thuis was, bij Mieke en de kinderen.

De steden ontweek hij zorgvuldig op zijn tocht. Mechelen en Antwerpen trok hij schuw aan den buitenkant voorbij: hij waagde er zich niet binnen, als vreesde hij zich weer vast te haken in het raderwerk van list en bedrog, waarin hij te Brussel zoo wanhopig verwikkeld had gezeten. De stumper bedacht niet dat daar ditmaal geen vrees voor was: te Brussel kwam hij met geld op zak; daar werd hij dus ingepalmd. Maar den landlooper, van wien niets te halen viel, zou men wel stilletjes laten loopen.

Een landlooper, meer was hij inderdaad op het oogenblik niet, de eens zoo welvarende boer van de Beekhoeve. In zijn dun sjofel zomerpakje, waardoor de snerpende Novemberwind soms onbarmhartig kon heenblazen, met zijn bleeke ingevallen wangen en zijn ongeschoren spitse kin, was hij het beeld van het jammerlijkste verval. Toch zagen de goede buitenlui, waar hij onderweg aanklopte om een oogenblik te mogen rusten en bij een kom melk het broodje te mogen opeten, dat hij in het een of ander dorpswinkeltje had gekocht, aan zijn eerlijk gezicht wel, dat hij geen landlooper van professie was. En ze schonken hem soms een kom warme koffie bij zijn brood of gaven er hem een hompje kaas bij, ja als hij het trof dat zij toevallig aan tafel gingen, noodigden zij hen uit hun eenvoudig maal te deelen. De grove boerenkost smaakte hem nu als klokspijs. Vroeger, bij Mieke thuis, had hij nog wel eens geprutteld over haar onbeholpenheid in de kookkunst; wat zij opschepte kon natuurlijk niet halen bij de fijne dinertjes of déjeunertjes, die hij zich soms met zijn vrienden in de stad veroorloofde, en bij feestelijke gelegenheden kon de huiselijke keuken hem nooit voldoen: dan moest er wat extra's van den kok komen. Maar nu was hij blij als hij de boonen met spek of den schotel met brij zag, waar hij vroeger den neus voor optrok: hij had meer dan zijn bekomst van het eten uit de stadsche restauraties.

De reuk alleen van het geurige eigengebakken tarwebrood voerde hem opeens terug in de atmosfeer van zijn eigen, gezellige huiskamer, waar Mieke boterhammen maakte voor de kinderen, van een groot brood, waarop ze eerst van onderen met het mes een kruis geteekend had. En dat visioen van blijden overvloed prikkelde alweer sterker zijn verlangen; wantin zijn ellende kon hij zich zijn thuis niet anders voorstellen dan als het gastvrije toevluchtsoord, waar al zijn ontberingen een einde zouden nemen en het hem aan niets meer ontbreken zou. De brieven, waarin Mieke hem den bedroevenden staat van de hoeve sedert zijn vertrek had pogen te schilderen, en de moeielijkheden, waarmee ze zelf had te kampen, had hij in zijn dwaze verblinding nooit recht willen of kunnen begrijpen. Toch, terwijl hij zoo in zijn eentje langs de eindelooze wegen voortstapte, schoten hem telkens uitdrukkingen te binnen, waaraan hij vroeger niet al de aandacht had gewijd, die zij verdienden, en die als hij ze nu overwoog, hem schrikkelijk ernstig voorkwamen.

God weet hoe het er op 't oogenblik thuis uitziet! Die gedachte joeg hem een kille huivering over den rug, terwijl zijn hoofd gloeide en hij zich, ondanks de Novemberkou, het zweet van het voorhoofd moest wisschen. Maar ook die beklemmende ongerustheid dreef hem met telkens machtiger aandrang voort, en hoe nader hij bij huis kwam, hoe meer hij verteerd werd van angstig verlangen.

(Slot volgt.)