De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Wetenswaardig Allerlei.

De Turksche dagbladpers. -

Mag de pers in de meeste landen van Europa melden wat zij verkiest en allerhande sensatie-berichten rondsturen, in het rijk van den sultan wordt die vrijheid eenigermate belemmerd. De dagbladen van den Zieken Man worden ‘uitgenoodigd’ ‘bij voorkeur’ berichten te geven omtrent ‘de kostbare gezondheid van den souverein en der leden van de keizerlijke familie, en alleen van den oogst te spreken, als die goed is uitgevallen.’ Hun feuilletons ‘moeten uitdrukkelijk goedgekeurd zijn door Z.Exc. den minister van Onderwijs, die voor de goede zeden waakt.’ En het Turksch gouvernement waakt niet alleen over de zeden der courantenlezers, maar ook over hun rust. Daarom schrijft de wet voor dat ‘de artikelen over letteren en kunst niet te lang moeten zijn, zoodat de woorden: wordt vervolgd en slot volgt, die een noodlottige spanning des geestes veroorzaken, vermeden worden.’ Dezelfde ordonnantie verbiedt ook meedoogenloos ‘de overtollige streepjes en puntjes, die den lezer in spanning moeten brengen, en alleen geschikt zijn om zijn gemoedsrust te storen.’

Maar de Turksche dagbladschrijver ziet zich nog meer beperkt. 't Is hem ten strengste verboden, gewag te maken van ‘moordaanslagen op buitenlandsche souvereinen en van oproerige bewegingen, die in hunne landen hebben plaats gehad’; de reden van dat verbod wordt er nog wel bij gegeven: ‘'t is niet goed, dat het publiek al die dingen weet.’ Ook is het af te keuren ‘de petities openbaar te maken, door bijzondere personen of door gemeenten aan de regeering gericht, waarin geklaagd wordt over misbruik van gezag.’ Vooral moeten de redacteurs zich niet met ‘persoonlijkheden’ inlaten, en ook het publiek moet niet te veeleischend zijn en als er ‘een gouverneur of onder-gouverneur beschuldigd is van diefstal, afpersing of moord,’ of van een of ander pekelzondetje van dat slag, dan moet de redactie der bladen die feiten ‘maar voor niet-bewezen houden en - ze zorgvuldig verzwijgen.’

Wat zullen, na aftrek van dit alles, ‘zeeslangen’ en dergelijk ‘allerlei’ tot groote volmaaktheid komen in de Turksche nieuwsbladen!

Vioolsnaren. -

De beste vioolsnaren van geheel Europa worden in Italië vervaardigd. Zij dragen den naam van Romeinsche, hoewel zij noch in, noch bij Rome, maar te Napels worden gemaakt.

Men gaat daarbij tamelijk geheimzinnig te werk en er is dienaangaande dan ook slechts zooveel bekend, dat tot vioolsnaren darmen van lammeren, die niet boven het jaar oud zijn, gebruikt worden, terwijl de in September geslachte dieren de beste snaren opleveren.

De darmen worden 24 uren in frisch water gelegd en nadat zij van alle onreinheden gezuiverd zijn, in een loog van water en wijnmoer overgebracht. De juiste verhouding van dit mengsel te treffen is moeilijk en wordt vooral geheim gehouden.

Vervolgens worden de darmen, telkens tot een getal van tien, in een kom gelegd en gedurende vijf dagen, altijd 4 maal daags, met versche l[o]og begoten, waarna zij door middel van een touwslagersrad tot snaren gedraaid worden. Tot de fijnste snaren zijn twee tot drie, tot de dikke bassnaren ongeveer honderd twintig darmen noodig.

Zijn zij eenmaal gedraaid, dan worden zij in een met kleine haken voorzien raam gespannen en in een verwarmd vertrek, waar 6 uur lang zwaveldamp wordt onderhouden, gedroogd en gebleekt. Eer men ze voorgoed uit het raam neemt, worden zij nog eens te zamen gedraaid, vervolgens met paardenhaar afgewreven en gepolijst; later nog met olie ingesmeerd om ze buigzaam te maken en aan een houten rol gewikkeld, verzonden.

Amerikaansche lekkerbekken. -

In de Vereenigde Staten maken in een huisgezin zoowel de vader en moeder als de kinderen een zeer ruim gebruik van zoetigheden, en niemand zal het in het hoofd komen, daarin een overtollige of zelfs schadelijke gewoonte te zien. Te New-York, Philadelphia en Chicago wordt meer suikerwerk vervaardigd, dan bijv. in heel Frankrijk. Genoemde steden fabriceeren de lekkernijen met tonnen te gelijk en bestellingen van 10 tot 15 vaten dragées zijn daar aan de orde van den dag.

De machines om deze zoetigheden voort te brengen hebben in den loop van den tijd een haast ongelooflijke volkomenheid verkregen. Terwijl men het vroeger bij gebruikmaking van koperen pannen niet verder dan tot 50 Amerikaansche ponden (omtrent 21 ½ kilogram van ons gewicht) bracht, waarbij vier man voor de bediening van iedere pan vereischt werden, is nu maar één opzichter noodig voor een dozijn ketels, die elk 4 ton (80 centenaars) van de fijnste dragées per week leveren.

Men heeft daar machines voor elk gedeelte van den arbeid, dat men maar kan bedenken, en telkens worden ze nog verbeterd wat den vorm en de voortbrengingskracht betreft. Een paar cijfers omtrent de uitbreiding der zoetighedenindustrie in de Vereenigde Staten zal haar beteekenis duidelijk maken. Bij de laatste telling kwam men tot 1450 fabrieken van lekkernijen, waarvan het gezamenlijk kapitaal 15 millioen bedroeg, terwijl ze meer dan 10,000 arbeiders aan het werk hielden. De som, die zij voor materiaal en arbeidsloon uitbetaalden, bedroeg in één jaar bijna 50, en de waarde harer producten niet minder dan 80 millioen gulden.

Spoorwegtunnels. -

Volgens een onlangs opgemaakte statistiek zijn er in 't geheel drie spoorwegtunnels, die een lengte hebben van 10.000 meters en meer. De grootste tunnel van allen is de St.-Gothard-tunnel in Zwitserland, met een lengte van 14990 meters, dat is bijna twee mijlen. Daarop volgt de tunnel door den Mont-Cenis, die 12220 M. lang is. Oostenrijk komt op de derde plaats met zijn tunnel te Alberg, die een lengte heeft van 10270 M. Afwisselend tusschen een lengte van 4000 tot 10000 meters, komen er nog vijftien anderen, waarvan de tunnels van Ronzow in Italië van 8297 en Colen in Britsch-Indië van 8000 meter lengte de grootste zijn. Als men de achttien grootste tunnels der wereld bij elkaar voegde, zou men een rotswand krijgen van over de honderd kilometer lengte, die door menschelijke vlijt en volharding doorboord en voor het verkeer dienstbaar is gemaakt.