De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Mijn oude werkman.
Door Philoponos.

II.

‘Mijne ouders waren zeer brave menschen,’ zoo begon hij bij zekere gelegenheid mij zijn wedervaren te verhalen, ‘maar die hard moesten tobben, om met eere door de wereld te komen. Toen ik nog maar een kind was, had mijn vader, die metselaar van zijn handwerk was, het ongeluk van een steiger te vallen, waardoor hij zich inwendig bezeerde. Wel was hij later schijnbaar genezen, maar toch werd hij niet meer zooals hij vroeger was geweest. Nu weet ieder wel, dat met het metselwerk in den winter niet veel te verdienen is, en daar mijn vader zich in den zomer nog in acht moest nemen, was het inkomen, waarvan wij leven moesten, niet zoo groot, dat wij altijd het hoognoodige op tijd konden bekomen.

‘Gelukkig had ik eene moeder, zooals er geen betere worden gevonden. Met het weinige geld, dat mijn vader verdiende, wist zij het zoo te schikken, dat onze behoeftige toestand voor anderen verborgen bleef. Vooral ook doordat onze kleederen zoo zorgvuldig werden onderhouden, meende men, dat bij ons in huis nog welvaart heerschte.

‘Dat was 't juist wat mijne moeder het leven zoo zorgelijk maakte. Te veel eergevoel om ooit iets van onze behoefte te laten blijken, en toch te weinig verdiensten om het hoognoodige te bekomen; daarom leed ze meer dan iemand weten kon. Zelfs voor vader en mij hield ze het ook zorgvuldig verborgen, om ons daardoor verdriet te besparen.

‘Van vroeg tot laat was ze altijd onvermoeid bezig. Een stuk grond, dat bij onze woning lag, werd door ons te zamen bewerkt; en ofschoon het haar uiterst moeilijk viel, deed zij het toch met ijver om in den winter, als er niets te verdienen was, niet van alles ontbloot te zijn.

‘Zoo tobden wij voort, tot ik den leeftijd van vijftien jaren bereikt had, toen mij voorgoed de oogen voor de zorgen des levens werden opengedaan. De toestand van vader werd zoo, dat hij op zekeren dag van zijn werk te huis kwam, zich geheel ziek te bed begaf, en niet meer herstelde. Wat er toen in het hart van mijn goede moeder omging, is wel te denken. Zij werd al stiller en afgetrokkener, en wanneer zij alleen was, deed ze niets dan bidden en somtijds ook schreien; dit bemerkte ik alleen, als ik onverwacht bij haar kwam, maar dan had ze altijd nog een voorwendsel om mij in de war te brengen.

‘Op zekeren Vrijdag-avond, ik kan het mij nog herinneren, alsof het gisteren gebeurd is, riep ze mij alleen en zeide:

‘Och, beste Frans! ik heb gedaan, wat ik kon om onze armoede voor u verborgen te houden, maar nu zie ik, zonder de hulp van den goeden God, geen uitkomst meer. Ik heb zware zorgen in stilte gedragen, maar dat is nog niets, als ik maar redding wist. O! het valt mij zoo hard om je dat te zeggen, maar ik kan het niet langer onder me houden, want ik heb bijna den laatsten cent opgeteerd; ik heb niets om te verkoopen, of onze armoede komt er door aan het licht, en dat zou me zoo'n verdriet doen, dat ik het besterven zou; en wat moet er dan van je goeden vader worden.’

‘Hier brak mijne moeder in een luid snikken uit; ze kon geen woord meer uitbrengen. Ik stond als aan den grond genageld. Wel had ik me zelven niets te verwijten, want als ik maar wat verdienen kon, was ik klaar en ik had dan ook altijd tot den laatsten cent aan haar gegeven, maar mijne verdiensten waren zeer gering. Ik wilde tuinman worden en daarom had ik bij den tuinbaas hier op de plaats al eens om werk gevraagd en ook wel gekregen, maar dat was maar voor enkele dagen, en daarbij voor een klein loontje. Ook bij anderen zocht ik al eens wat te verdienen, maar alles bijeengenomen, al wilde ik nog zoo graag, had mijne verdienste toch niet zoo heel veel te beduiden.

‘Nooit zal ik echter dat oogenblik op dien avond vergeten. Mijn zielsbedroefde moeder moest geholpen worden, dat stond vast; maar hoe? Liefdadigheid inroepen? ach! ik wist, dat zou haar zoo gegriefd hebben, dat ik er niet eens over durfde spreken.

‘Moeder, hoe lang zouden we het nog kunnen redden, zonder dat onze armoe hoeft bekend te worden?’ vroeg ik, terwijl verschillende gedachten mij door het hoofd stormden. ‘Zouden we het nog acht dagen kunnen schikken? Ik geloof bepaald dat onze lieve Heer dan wel uitkomst zal geven’

‘Ik wilde moeder moed inspreken en zelf was ik bijna hopeloos. Toch deed het

[p. 94]

haar goed, dat bemerkte ik dadelijk, en daarom zei ze: ‘Ja, beste Frans, we moeten den goeden God maar bidden, die zal ons zeker niet aan onze ellende overlaten. Maar wat ik je smeek, je moet volstrekt niets van onzen toestand aan vader laten merken, want dat zou hem nog ongelukkiger maken.’

‘Ze kneep mijn beide handen, die goede ziel, en zonder een woord verder te kunnen spreken, ging ze weder aan hare bezigheden. Ach, ze dacht wel, dat het weinig baten zou, al was ik met hare smarten en zorgen bekend, maar ze moest haar overkropt gemoed lucht geven, en aan wien zou zij het al beter doen, dan aan mij, die toch ook in de toekomstige ellende zou moeten deelen.

‘Later heb ik dikwijls tot mij zelven gezegd,’ zoo onderbrak de oude zijn verhaal, ‘als de menschen, die in de wereld soms zoo bemiddeld zijn, eens getuigen waren van het verborgen leed, dat onder ons soort van menschen soms gedragen wordt, dan zouden ze veel minder hardvochtig zijn. Want, o, het gaat zoo gemakkelijk, als ze soms klachten hooren van degenen, die in kommervolle omstandigheden verkeeren, te zeggen: ja, dan hadden ze vroeger ook maar meer moeten bezuinigen, toen ze wat verdienden, maar dan wordt het verteerd; dan wordt het maar over den balk gegooid, alsof er geen opkomen aan is; nu moeten ze het maar ondervinden, dan zullen ze later wel beter oppassen, en het geld wel anders weten te waardeeren.

‘Met zulke liefdelooze taal worden zij, die het wagen in hun uitersten nood te klagen, soms, nog afgescheept, alsof de taak voor sommigen, met het in gunstige tijden verdiende loon er door te komen, toch al niet zorgelijk genoeg is. Van een arbeidersloon, als de vrouwen het huishouden zindelijk en knap willen besturen, kan waarlijk niet veel worden overgelegd, dat heb ik zelf maar al te goed bij ondervinding.

‘Ik ging dien avond,’ zoo zette de oude zijn verhaal weder voort, ‘zonder te eten, want dat kon ik onmogelijk doen, na gebeden te hebben, naar mijn bed, doch aan slapen viel niet te denken.

‘Nooit heb ik hartelijker en vuriger den goeden God gebeden, dan dien nacht, welken ik zoo geheel slapeloos doorbracht. Toen werd het mij ook eerst recht duidelijk welk een verdriet mijn goede moeder reeds geleden had; daaraan een einde te maken, zou voortaan mijn levensdoel zijn.

‘Omstreeks tien uren in den morgen gaf ik voor, dat ik even bij den tuinman op de plaats moest komen. Ik ging ook daar henen, maar het was om meteen te spreken en te zien of ik vast werk kon krijgen; dit plan had ik dien nacht gemaakt en daarop had ik nu al mijn hoop gesteld.

‘Het was een stout stuk, dat ik ondernam, doch als ik aan mijne goede moeder dacht, kon niets mij weerhouden. Met een beklemd hart meldde ik mij aan en vroeg om meheer te spreken, daar ik een noodzakelijke boodschap had.

‘De huisknecht, die mijn verzoek had overgebracht, kwam terug en zei dat ik maar even in de spreekkamer wachten moest, dan zou meheer zoo dadelijk komen. Het hart begon mij intusschen geweldig te bonzen, toen ik daar zoo alleen stond; de gedachte aan redding in onze armoede hield mij staande, anders zou de moed mij ontschoten zijn.

‘Toen ik een weinig tot bedaren was gekomen, kwam meheer binnen en vroeg wat ik verlangde. Mijn gemoed was echter zoo vol, dat mij bij die vraag de tranen in de oogen kwamen.

‘Heel minzaam zei hij toen, dat ik maar zeggen moest wat er aan mankeerde, als ik maar met de zuivere waarheid kwam.

‘Hierdoor aangemoedigd vertelde ik hem onzen treurigen toestand, en smeekte hem daarop als arbeider op de plaats te worden aangesteld; 't kwam er niet op aan wat ik moest doen; ík zou alles verrichten wat ze van mij verlangden, als ik maar zooveel verdienen kon, dat mijne ouders geen gebrek behoefden te lijden.

‘Ik was blijde, dat ik het gezegd had, want mijn keel werd als dichtgeknepen; ik snikte het uit. Dit scheen indruk op hem te maken, wat mij al dadelijk bemoedigde.

‘Weet je wat, jongen,’ zei hij, na eenige oogenblikken te hebben nagedacht, ‘kom Maandagmorgen maar op tijd met het andere werkvolk mee, dan zal ik vandaag den tuinbaas zeggen, dat hij maar eens probeeren moet of je te gebruiken zijt, maar goed oppassen, hoor!’

‘Ik beloofde, dat ik zorgen zou, dat ze over mij tevreden zouden zijn, en liep toen zoo hard ik kon naar huis, om mijne goede moeder dit gelukkige nieuws te kunnen meedeelen.

Toen ik des Maandags op de plaats kwam, werd mij in den tuin eenig werk aangewezen. Ik verrichtte dit met zorg, en bemerkte dan ook wel, dat de tuinbaas daarover best tevreden was. Maar hoe verwonderd keek ik op, toen aan mij des Zaterdagsavonds, evenals aan de arbeiders, het volle weekgeld werd uitbetaald. Ik wist niet hoe ik het er mee had. Spoedig hielp de tuinbaas mij uit den droom en zei:

‘Meheer schijnt veel met je op te hebben. Van morgen vroeg hij: Hoe maakt het nieuwe knechtje het; ben je over hem tevreden?’ ‘En toen heb ik gezegd, dat het best ging en dat ge je werk goed deedt.’ ‘Nu, zei meheer, dan moet hem ook het volle loon worden uitbetaald.’

Vol vreugde spoedde ik mij naar huis, om dat blijde nieuws te kunnen vertellen.

Alle zorgen en kommer waren voor ons op eens verdwenen; mijne moeder zou weder als vroeger zonder verdriet kunnen leven; welk een gelukkige toekomst lachte mij tegen. De nood was wel het hoogst geweest; Gods redding was gekomen.

‘Toen ik zoo verheugd het huis kwam binnenstormen, was moeder zoo verrast, dat zij in het begin geen woord kon zeggen. Dat bracht mij een weinig van streek. Ik wist niet hoe ik het er mee had. Zoo'n onverwachte uitkomst had haar te veel geschokt, om op eens ons geluk te kunnen overzien. Slechts enkele oogenblikken duurde dit, toen ze op eens mij in de armen sloot, en tranen, maar van vreugde, begon te schreien.

‘Het eerste waaraan moeder dacht, toen wij een weinig tot ons zelven waren gekomen, was, den goeden God voor zooveel goedheid te bedanken. Wij knielden neder en voorzeker is er zelden vuriger dankgebed naar den Hemel opgezonden, als dien avond in onze nederige woning werd gehoord.

‘Ook voor onzen weldoener werd natuurlijk 's Hemels zegen afgesmeekt. Geen dag ging er voorbij of voor hem werd gebeden, want dankbaar, dat waren mijne brave ouders, al zeg ik het zelf.

Na dien tijd heb ik nimmer zoo'n nijpende armoede meer gekend. Wel hadden wij geen overvloed, maar toch een allergelukkigst leven. Mijn ouders deden al wat zij konden om mij hun liefde te betoonen, en ik - hier rees de man in al zijn fierheid op - heb, God zij dank! gedaan wat ik kon om hun het leven te veraangenamen, en dat maakt nu nog mijn grootste levensgeluk uit.

Nog ongeveer één jaar heeft mijn vader met het grootste geduld zijn smartelijk lijden verduurd, toen de dood daaraan een einde maakte. Met de meeste godsvrucht ontving hij de laatste H.H. Sacramenten en toen is hij kalm en geheel overgegeven aan Gods H. wil van ons gescheiden.

‘Even vóór zijn dood riep hij mij, en zei toen:

‘Frans ik ga sterven, maar ik ga met gerustheid de eeuwigheid in, nu ik weet, dat je wel voor je goede moeder zal zorgen. O! wat heb je het lijden van mijne laatste levensdagen verzacht; blijft toch altijd zoo braaf als je tot hiertoe geweest zijt; dat wil je me immers wel beloven, Frans?’

‘Ik behoefde niet eens ja te zeggen, want mijn vader zag het genoeg aan mij en zei daarom: ‘Ja, dat dacht ik wel, beste jongen, maar dan kan je ook zeker wezen, dat de goede God je nooit verlaten zal.’

‘Het was een treffend oogenblik, want wij zagen maar al te goed, dat het met vader niet lang meer duren zou. Zijne krachten namen zichtbaar af; wij knielden biddend bij zijn sterfbed neder, om eerst op te staan, toen alles was afgeloopen. Zonder dat wij het haast konden bemerken is de ziel van mijn braven vader naar den hemel gegaan.

‘Verscheidene jaren zijn na dien tijd voorbijgegaan, zonder dat er iets bijzonders bij ons gebeurde. De dagen vlogen als 't ware voorbij en als we dan 's avonds nog zoo over den vroegeren tijd begonnen op de halen - want dat kon moeder niet laten - dan kwam er nog wel eens een traantje voor den dag, maar dan gevoelden we ook des te beter wat wij aan den goeden God verschuldigd waren.

‘Zoo leefden we voort tot ik zoo ongeveer dertig jaren was, toen moeder er op begon aan te houden dat ik een vrouw moest nemen. ‘Want,’ zei ze, ‘als ik eens kwam te vallen,’ en ze was inderdaad sukkelend geworden, ‘dan zou je raar zitten te kijken. Maar alleen op de wereld Frans, dat gaat niet goed, en kostganger worden, dat zou je ook niet bevallen, want je ben dat huiselijk en hartelijk verkeer te veel gewoon, om het dan te moeten missen.’

‘Dezen raad van moeder heb ik opgevolgd, en daar heb ik mij best bij bevonden. Ik heb een beste vrouw, en die ook voor moeder niet beter wezen kon. Die twee hielden zooveel van mekaar, dat, als ze een eigen dochter geweest was, het niet beter had kunnen gaan.

‘Veertien jaren heeft dit geduurd, toen mijn goede moeder ging hemelen. Maar dat was iets: zulk een verlies is om nooit te vergeten. O, wij misten haar zoo. En als ik de plaats, waar moeder gewoonlijk zat, zoo leeg zag staan, dan heb ik menig traantje in stilte weggeveegd.

‘Ons huwelijk, om daar nu op terug te komen, werd gezegend met vier kinderen van wie er drie al heel jong gestorven zijn. Nu bleef ons niets meer over dan onze Jan: maar die is nog altijd de vreugde van ons leven, een ferme gezonde jongen, net als ik.

‘Toen hij op behoorlijken leeftijd was, en het timmervak goed vertstond, is hij getrouwd met een beste brave vrouw, zoodat hij nu ook een heel gelukkig en tevreden leven leidt. En als ik nu niet meer werken kan, dan gaan mijne vrouw en ik, of als een van ons beiden sterft, dan gaat degene, die er overblijft, bij hen inwonen. Als ik daar maar het minste over spreek, dan is het dadelijk: ‘Hé wat zouden we graag hebben, dat je nou al maar besluiten kon om je laatste levensdagen bij ons te komen doorbrengen.

‘Zie zoo, nu zal ik eens zien, dat ik mijn werk afkrijg,’ zei de oude man, terwijl hij de schop weder ter hand nam om den arbeid te hervatten. ‘Ik heb nu wel een poosje gepraat, maar ik had even tijd noodig om eens uit te rusten, want ik had mijn daggeld vandaag al wel verdiend, en dat moet ik ook zeggen, ze willen heel niet meer hebben, dat ik hard werk. De tegenwoordige lui op de plaats hebben dit al wel honderd maal gezeid.

‘En nu,’ zoo eindigde mijn oude vriend zijn gesprek, ‘zult u toch zeker moeten toegeven, dat al heb ik wederwaardigheden en zorgen beleefd, ik toch zeker al heel slecht zou doen, als ik den goeden God niet innig dankbaar was voor al het goede, dat ik van Hem ontvangen heb. In mijn laatste levensdagen hoop ik, met Gods hulp, daarin niet te kort te schieten; dat hoop ik.’

Ontroerd nam ik afscheid van dien edelen man; ik kon daarom niet nalaten nog enkele malen om te zien, en 't was of dezelfde gevoelens ook het hart van dien dankbare bezielden, want telkens, wanneer ik zulks deed, ontmoetten onze blikken elkander, als om nogmaals een bewijs van genegenheid te wisselen. Mijn oude vriend had bemerkt, dat ik

[p. 95]

zijn zieleleven ten volle begreep. Vandaar dat er voorgoed een zekere vriendschapsband tusschen ons beiden was aangeknoopt. Ik voor mij had uit de zoo eenvoudige geschiedenis van dien nederigen man meer levenswijsheid opgedaan, dan al de moderne schijngeleerden met hunne verwaandheid het ooit den mensch kunnen verschaffen.

Was het wonder dat ik verlangde nogmaals met dien oude te spreken en daardoor in hem den echt godsdienstigen werkman des te beter te leeren kennen? De lezer moge verder zelf oordeelen, of ik in mijne verwachting ben teleurgesteld.

III.

Op zekeren keer, dat ik mijn ouden vriend weder aan zijne gewone bezigheid vond, werd ik al spoedig gewaar, dat hij iets bijzonders te vertellen had. Reeds toen hij mij van verre zag aankomen, nam hij zijne gemoedelijke houding aan, zooals hij gewoonlijk deed, wanneer hij mij niet enkel met eene vriendelijken groet wilde laten voorbijgaan. 't Was ook zulk eene schoone gelegenheid voor hem, om herinneringen uit het verleden nog eens met lust te kunnen bespreken.

Spoedig had hij, na mij beleefd gegroet te hebben, zijn gesprek aangeknoopt en op het te rein gebracht, waarop hij wezen wilde.

‘Prachtig weer vandaag,’ zoo begon hij, ‘heel wat mooier dan vandaag zes en veertig jaar geleden; toen was het triestig weertje en nog wat anders ook, hoor! Ik zal dien dag niet gemakkelijk vergeten.’

Hier bleef hij even in gepeins, zeker om gevoeglijk met zijn verhaal te beginnen, welke gelegenheid ik waarnam om te zeggen: ‘Zoo Van Holmen, was dat voor u toen zulk een gewichtige dag?’

‘Ja, meheer, wel een gewichtige dag, want toen is de oude heer overleden; dezelfde aan wien ik, zooals ik u verteld heb, zooveel te danken heb’

‘Maar,’ zoo ging hij voort, ‘dat is het niet alleen wat mij zoo doet denken. In die dagen is er meer gebeurd, dat me altijd is bij gebleven. Doch dat alles is al zoo lang geleden, dat meheer daar zeker niet veel belang in zal stellen.’

De oude had niet weinig mijn nieuwsgierigheid opgewekt, en toen ik hem daarom zeide, dat ik met zeer veel belangstelling naar hem luisteren zou, begon hij met zekere opgewektheid zijn wedervaren uit die dagen te vertellen.

‘'t Is nu ongeveer zes en zestig jaren geleden,’ zoo begon hij zijn verhaal, ‘dat ik bij den ouden heer, van wien ik u zooeven sprak, in dienst trad. Daar mijn werk vooral bestond in het in orde houden van de plaats, kwam ik met hem weinig in aanraking, want mijn weekgeld werd geregeld door den tuinbaas uitbetaald.

‘Toch gebeurde het wel eens, als hij in gedachten en afgetrokken over de plaats wandelde, dat hij naar mij toekwam en dan het een of ander zeide. Wel heette het altijd dat hij zeer lastig was, maar daarover kon ik niet oordeelen. Met mij sprak hij gewoonlijk kort, maar toch vriendelijk.

‘Eens dat ik weder aan mijne bezigheid was, kwam hij naar mij toe en vroeg:

‘Zeg mij eens, ge staat daar zoo lustig te arbeiden, gevoelt ge u inderdaad gelukkig?’

‘Zulk eene vraag kwam mij zoo vreemd voor dat ik in 't eerst niet wist wat ik antwoorden zou; maar spoedig kreeg ik mijne gedachten bijeen en toen zei ik: dat ik den goeden God voor mijn geluk niet genoeg kon danken, want dat ik wel geen overvloed had, maar het hoognoodige kon ik toch bekomen, en over mijne gezondheid had ik ook niet te klagen.

‘Maar als ge nu eens door ziekte of anderen tegenspoed werd beproefd, zoudt ge dan nog zoo spreken?’ was zijn tweede vraag.

‘Och! dan zou ik niet minder gelukkig zijn, zei ik, want het is immers de alwijze God, die alles beschikt.’

‘Nooit zal ik den blik vergeten, welken hij toen op mij wierp, en heengaande hoorde ik hem zeggen: ‘Hoe is het mogelijk!’

‘Na dien tijd kwam het mij voor, dat hij ziekelijk werd. Zijn gang werd trager, en menigmaal stond hij in gedachten voor zich uit te zien, zonder, naar 't scheen, op te merken, wat er om hem heen gebeurde. Ik had diep medelijden met hem, nu ik wist, dat hij, al werd hij door velen om zijn geluk benijd, een verdrietig leven leidde.

‘Maar het kon ook niet anders. In zijn huis gezin werd, zooals ik van de dienstboden vernam, nimmer over God of godsdienst gesproken, of het was om daarmee te spotten. Alles wat maar aan God of eeuwigheid deed denken, werd zorgvuldig uit zijn huis geweerd; van de wereld en haar vermaken konden zij volop genieten: hun wenschen moesten terstond bevredigd worden; aan feesten, waarbij het weelderig en somtijds zelfs losbandig toeging, namen zij deel, alsof het leven alleen daarvoor gegeven was.

‘Zoo had ik bijna negentien jaren het leven van dezen rijke nagegaan, toen ik, zooals ik zooeven zei, begon te merken, dat er iets aan haperde. Het werd stiller en somberder op de plaats, en toen ik vroeg, hoe dit kwam, werd mij gezegd, dat dit lag aan de ziekelijkheid van den ouden heer.

‘Op zekeren morgen zag ik een meer dan gewone bedrijvigheid; men liep onrustig heen en weer: 't was me duidelijk dat er iets bijzonders gaande was. Ik dacht al: wat mag er nu weer gebeurd zijn, toen de tuinbaas naar mij toekwam en zei:

‘Het ziet er met meheer niet best uit, Frans; ik geloof dat het op een eindje met hem loopt; hij zal het wel niet lang meer maken.’

‘Al wist ik ook dat meheer ziekelijk was, toch had ik zoo iets nog niet verwacht. Het trof me diep; ik dacht aan zijn arme ziel en om het verschrikkelijke van, na zoo geleefd te hebben, de eeuwigheid in te gaan.

‘De tuinbaas zag wel dat zijn nieuws mij gevoelig maakte, en zei daarom.

‘Maar ik hoor, al gaat meheer dood, dat alles net zoo blijft, als het geweest is.’

‘Hij begreep dus niet eens wat er in me omging, anders zou hij zoo niet gesproken hebben: maar ach, hij was, evenals bijna allen, die op de plaats hoorden, protestant, en de meesten van hen schijnen over sommige dingen al heel raar te denken.

‘En het zal me niet spijten ook,’ voegde hij er bij, ‘als het nu maar gauw met hem gedaan is; zoo kan ik het toch niet volhouden. Nu al veertien dagen lang heb ik of de koetsier om den anderen nacht bij hem opgepast; ik begin het mooi zat te worden. En dan is hij soms zoo lastig en onrustig, dat ik meermalen 's nachts een bang gevoel begon te krijgen; dat baantje gun ik graag een ander; ik hoop ten minste maar, dat er verandering mag komen’

‘Neen, met den tuinbaas was ik het lang niet eens. Ik zei daarom: het spijt me erg, dat meheer zoo ziek is, en ik hoop, als hij sterven gaat, dat de goede God hem dan mag genadig zijn.’

‘De tuinbaas trok de schouders op en mompelde: ‘'t Is wel te hopen.’

‘Eenige oogenblikken later reed de koetsier uit om den dokter te halen; mevrouw was zoo van streek geraakt door al dat onrustige en ongedurige in huis, zoo vertelde hij, en ook de kinderen - ze hadden twee dochters en één zoon - waren in een overspannen toestand gekomen, die voor hen ondraaglijk werd. Met een spotlach op zijn gezicht zei hij: ‘Ik hoop maar dat de oude gauw optrommen mag, dan valt er nog weer eens wat af, en de comedie zou dan meteen afgeloopen zijn.’

‘Neen, zóó liefdeloos had ik mij vroeger de menschen niet kunnen voorstellen. Maar zoo gaat het als de godsdienst ontbreekt, en dien weten ze er in zulke diensten wel uit te halen.

‘De dokter kwam,’ zoo ging de oude voort, ‘en bevond dat ontspanning tot herstel van de geschokte zenuwen, zoo werd er ten minste gezegd, hoog noodig was; mevrouw en de kinderen moesten een rijtoer gaan maken; de zieke kon zeer goed aan de dienstboden worden overgelaten; zijn onrust zou dan wel afnemen, als hij het kalmeerende drankje maar gebruikte, dat de dokter had voorgeschreven.

‘Laat in den namiddag, toen mevrouw was teruggekeerd, liet zij mij roepen, daar zij mij spreken wilde.

‘Wat zou dat wezen, dacht ik bij mij zelven, want op dien tijd van den dag was ik nog nooit bij haar ontboden. Ik liet mij niet lang wachten; daar hielden die lui niet van.

‘Maar nog meer verwonderd keek ik op, toen ik mij aan huis bad aangemeld en mij gezegd werd, dat mevrouw mij persoonlijk iets te zeggen had. Dit was nog maar heel zelden voorgekomen; gewoonlijk werden haar orders mij door den huisknecht overgebracht.

‘Ik werd in de spreekkamer gelaten en wachtte daar enkele oogenblikken, waarna zij verscheen, om mij de zaak op te helderen.

‘Zooals u zeker wel bekend zal zijn,’ zoo begon zij, ‘is meheer sedert de laatste dagen ernstig ongesteld en daarbij zeer hulpbehoevend. Hij kan geen enkel oogenblik alleen worden gelaten. De ziekte brengt ook mee, dat hij zeer zenuwachtig en ongedurig wezen kan, waardoor nauwlettende verpleging en behandeling van den zieke noodzakelijk zijn. Daarom hebben al gedurende verscheidene nachten de koetsier en de tuinman aan het ziekbed van meheer gewaakt, maar zoo iets is voor die menschen op den duur niet uit te houden, en de huisknecht heeft op den dag toch al een zeer zware taak. Nu had ik gemeend, dat u zeker wel bereid zou willen zijn dezen nacht de taak van den koetsier op u te nemen; dan kon dit voor het vervolg naar volgorde worden geregeld.’

‘Aan het verlangen van mevrouw, dat voor mij toch als een bevel was, wilde ik gaarne voldoen, want de weldaden door den zieke aan mij bewezen, was ik nog volstrekt niet vergeten; en nu kwam ik hiermee in een mooie gelegenheid om aan mijn weldoener nog eens mijn dankbaarheid te kunnen toonen. Mijn antwoord was dus, dat ik mij geheel ter beschikking stelde en mevrouw maar te bevelen had. ‘Welnu, hernam zij, dan moet u zorgen, dezen avond om acht uur hier aanwezig te zijn, dan zal de huisknecht u wel aan den zieke voorstellen, en de noodige inlichtingen verstrekken, hoe u bij de behandeling van den zieke behoort te werk te gaan.’

‘Natuurlijk maakte ik dat ik 's avonds op tijd mij aanmeldde. De huisknecht wachtte mij al en liet mij binnen onder de opmerking. ‘Zoo, zal jij van nacht dat baantje eens waarnemen! Nu, het is een mooi perceel om op te passen; ik hoop dat jij het maar goed met hem vinden kan, dan is er ten minste een, die deze kunst verstaat.’

‘Het was wel geen plezierige ontmoeting, die mij daar te beurt viel, maar het was mij toch al niet zoo vreemd meer. Nadat ik met den tuinman en den koetsier gesproken had, wist ik al zoo wat, met welk soort volkje ik hier te doen had.

‘Daarna gaf de huisknecht mij de noodige inlichtingen hoe ik mij bij den zieke gedragen moest, en ging mij toen voor, om mij naar de kamer te geleiden, waar ik een voor mij zeker ongewone verplichting te vervullen had.

‘Nog nooit had ik meer van het inwendige van het huis gezien, dan de spreekkamer en de keuken, maar verder was ik nooit geweest. Nu zou ik eerst mij ten volle kunnen overtuigen, wat een weelde en pracht daar werden gevonden.

Het was reeds schemeravond en het licht in huis ontstoken, toen ik werd binnengelaten. Bij het schijnsel van het licht eener prachtige lamp bemerkte ik eene trap, die naar boven leidde, en waarop ik den huisknecht volgde, om den zieke te bereiken.

(Wordt vervolgd.)