De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 9

[p. 265]

[Nummer 34]

Wie was de schuldige?
Door
J. Vesters Jr.

VII.

Een beklemmende stilte heerschte in het vertrek, waar mevrouw Van der Weegen met hare dochters bijeen zat. De eerste had een opengeslagen boek voor zich op de knieën liggen; ze keek er evenwel niet in, maar staarde naar de gebloemde patronen van het tapijt, als stond daarop te lezen, wat de toekomst voor haar verborgen hield. Suze en Greta waren aan een handwerkje bezig, doch traag gleden de haakpennen haar door de vingers; het was haar aan te zien, dat ze niet in de vereischte stemming waren om met opgewektheid te werken, en dat zij het enkel hadden ter hand genomen om toch niet geheel ledig te zitten. Geen gulle, open lach plooide zich meer om de lippen der jonge meisjes, geen scherts weerklonk meer door de kamer, de piano werd niet meer aangeraakt en de zangboeken waren sinds lang niet meer opgeslagen. Alle vroolijkheid en vreugde waren uit dit huis ge weken, dat een zetel der droefheid scheen geworden. Op het gelaat der voor kort nog zoo levenslustige meisjes had de ernst der laatste dagen reeds zijn stempel gedrukt; de rozige tint was van haar wangen verdwenen. Het voorhoofd van mevrouw Van der Weegen hadden breede rimpels gegroefd. en hier en daar was reeds een spichtig grijs haar, het gevolg van kommer en zorg, door haar overigens nog ravenzwarte lokken heengeweven.

‘Waar Louis toch mag blijven?’ vroeg Suze, het eerst de pijnlijke stilte verbrekend, terwijl ze een onderzoekenden blik door het raam wierp.

plagerij.

[p. 266]

Mevrouw lichtte even het hoofd op, maar sloeg het aanstonds weer neer zonder te antwoorden. Zij alleen wist, waar haar zoon op dat oogenblik was, maar achtte het beter, dit haar dochters niet mede te deelen.

‘Louis is al zoo lang weg,’ zei Greta, die zenuwachtig het haakwerkje uit de hand had gelegd en wie tranen in de oogen stonden, ‘ik heb er een voorgevoel van, dat hem een groot ongeluk boven het hoofd hangt.’

‘Kom, meisje, wind je nu toch zoo niet op; er is immers geen reden toe,’ zei mevrouw, die ondertusschen was opgestaan en liefdevol Greta's hand in de hare nam. Maar ook de hand der moeder beefde bij de aanraking van die harer dochter; het was alsof de schrik van deze zich door een geheimzinnigen stroom aan gene had meegedeeld.

‘Louis komt toch spoedig terug, niet waar, mama?’ fluisterde Greta, terwijl ze haar moeder vragend in het gelaat blikte; ‘hij heeft er in den laatsten tijd zoo opgewonden uitgezien, dat ik vaak bang voor hem werd. Zijn oogen schitterden van middag zoo en hij was zoo gejaagd, toen hij het huis verliet. Het was... ik dacht... het was, alsof hij iets kwaads in den zin had.’

‘Hoe kunt ge je toch zoo dwaas aanstellen?’ vroeg mevrouw, zacht berispend. ‘Ik dacht dat je Louis beter kende, kind,’ vervolgde zij, ‘dan dat je zoo iets van hem kon veronderstellen.’

‘Och, mama, ik ben toch zoo ongerust, meer dan ik u zeggen kan. Och, dat Louis maar thuis was,’ zei ze schuchter, terwijl ze haar hand op het hart legde, dat hoorbaar bonsde. ‘Waar is hij toch heen?’

‘Kom, zusje, houd je toch kalm; ik dacht dat je meer wilskracht had.’ zei Suze. ‘Zie je dan niet, dat je mama ook nog angstig en heel van streek zal maken met je akelige voorgevoelens? Louis is mans genoeg om op zijn eigen beenen te kunnen staan.’

En inderdaad, mevrouw Van der Weegen beefde, al deed ze haar uiterste best om haar ontroering voor haar oudste dochter te verbergen. Van waar die plotselinge, onverklaarbare angst? Ze streelde met haar hand de bruine lokken van Greta, die over al haar leden sidderde.

In plaats van te bedaren werd deze hoe langer hoe meer opgewonden. ‘Ik heb het toch zoo benauwd, lieve moeder,’ zei ze ‘mijn hoofd gloeit, ik ril over mijn heele lichaam, 't is alsof ik de koorts heb..’

‘Enkel overspanning, mijn kind,’ zei mevrouw, ‘tracht nu eens kalm te blijven.... je moet je alles zoo niet aantrekken.... je niet dadelijk het ergste voorstellen.... God zal alles wel ten beste schikken....’

‘O moeder, 't is niet om mij zelf, maar om Louis, dien armen jongen.... Ik weet het niet, maar 't is alsof een geheime stem mij toefluistert, dat hem een groot onheil staat te wachten.... Ik kan het niet helpen,.... word niet boos op mij, lieve moeder.... maar die gedachte.... den geheelen middag is ze mij al bij geweest.... ik kan ze maar niet van mij afzetten.... telkens komt ze met te meer aandrang weer terug.... Wat zou dat toch zijn, moeder?....’

Toen Suze haar na een oogenblik de polsen en slapen met koud water had gewasschen, kwamen de overspannen zenuwen eenigermate tot bedaren.

‘Daar bekom ik op,’ fluisterde zij, terwijl ze met een dankbaren glimlach haar zorgzame zuster aankeek. ‘Nu zal het wel beter gaan en voortaan zal ik oppassen, mama, mij die muizenissen niet in het hoofd te halen.’

‘Foei! wat heb je ons doen schrikken, Greta,’ zei Suze, ‘je kan het mama nog aanzien, dat ze er heel van ontdaan was. Louis zal immers wel terecht komen. Drink u eens, mama, dat is goed tegen den schrik, en laten we dan over iets anders praten,’ vervolgde zij, met het doel de gedachten harer zuster een andere richting in te sturen ‘Komt papa laat thuis van de reis, mama?’

‘Naar alle gedachten niet voor zeven uur, maar hij kan ook met den trein van vieren komen, als hij op tijd met zijn zaken klaar is en de menschen thuis treft. Maar, daar denk ik nu juist aan, heb je Agnes vandaag nog gezien, Suze?’ vroeg mevrouw.

‘Dat is waar ook. Ik heb van morgen nog vergeten het u te zeggen. Toen ik uit de vroegmis kwam, haalde ze mij in en wandelde een eindje met mij op. Ze informeerde met belangstelling naar de gezondheid van u en van papa en vroeg ook hoe Louis het maakte. Het speet haar toch zoo, dat ze niet meer bij ons aan huis mag komen. 't Is nog dezelfde Agnes van vroeger even hartelijk en goed als altijd. Ik verzeker u, mama, dat ze er erg weet van heeft, niets voor ons te kunnen doen en dat het tusschen haar en Louis uit is. Wat is die mijnheer Topper toch een onmensch, mama, zijn lieve dochter zooveel verdriet aan te doen en papa niet te willen helpen....’

‘Oordeel niet te voorbarig, Suze,’ zei mevrouw, ‘wie weet of mijnheer Topper nog niet tot andere gedachten komt.’

‘Als het te laat is, zeker,’ zei Suze bitter.

‘Je moet niet liefdeloos worden, kind,’ hervatte mevrouw, ‘het lijden mag je niet onrechtvaardig maken jegens anderen. Louis is naar mijnheer Topper toe en...’

‘Dacht ik het niet!’ viel Greta, die tot dusver gezwegen had, haar moeder in de rede. ‘En juist dat was het, wat mij zoo benauwde en angstig maakte. Och, mama, was Louis maar liever thuis gebleven, want van mijnheer Topper is toch niets te verwachten...’

‘Kom, kom, Greta’ berispte mevrouw, ‘begin je weer opnieuw? Zet je nu toch die nare gedachten uit het hoofd en laat ons liever hopen, dat Louis mag slagen. De goede jongen doet voor ons al wat in zijn macht is en dan is het ongeluk voor hem nog het grootst..’

Op dat oogenblik slaakte Suze, die, voor het raam gebeten, een blik door het venster sloeg, een kreet van ontsteltenis.

‘Wat is er?’ vroegen mevrouw en Greta te gelijker tijd.

Maar reeds was Suze van haar stoel opgesprongen en de kamer uitgeijld.

Op haar beurt keken nu mevrouw en Greta door het raam en werden Louis gewaar, die, bleek als een doode, in de grootste opgewondenheid langs de bloemperken op het huis toetrad.

‘Mijn God,’ steunde Greta, ‘mijn voorgevoel heeft mij niet bedrogen; er is Louis een ongeluk overkomen!’

En met snelde ook zij de kamer uit en haar broeder te gemoet.

Mevrouw bleef alleen achter. Zij had een gevoel, alsof zij aan den grond genageld was. Haar beenen weigerden haar hun dienst, en haar armen hingen slap langs haar lichaam. ‘O God, wat overkomt ons nu weer!’ kermde zij.

Een oogenblik later echter had de ziel der sterke vrouw zich eenigermate van den nieuwen schok hersteld en trad zij op de deur toe om Louis tegemoet te gaan Juist kwam deze, door zijn beide zusters gevolgd, binnen, het gelaat door ontsteltenis en schrik geheel verwrongen.

‘Mijn God, wat scheelt er aan, Louis?’ vroeg mevrouw, terwijl zij hem op een stoel deed plaats nemen en een glas water aan zijn lippen bracht.

Op hetzelfde oogenblik stond Louis weer op, wreef met de hand over zijn voorhoofd, staarde in het rond, als ontwaakte hij uit een benauwden droom en stamelde: ‘Ik ben hier toch thuis? En dat schot dan?.... Het klinkt mij nog in het oor.... En mijnheer Topper?....’

Die onsamenhangende woorden, de zonderlinge toon, waarop zij werden geuit, de verdwaasde blik van den jonkman, dat alles sloeg het moederhart met fellen schrik. Een vreeselijke gedachte schoot haar door den geest: als hij eens krankzinnig geworden was!

Liefdevol nam ze zijn hinden in de hare en met angst staarde zij hem in de oogen. Goddank neen, het was niet de blik van een zinnelooze. Maar wat was er dan toch gebeurd, dat hem zoo geweldig had geschokt? Wat sprak hij van een schot; wat beteekende de naam Topper, zoo onsamenhangend door hem geuit?

Haar ontstelde verbeelding stelde haar onmiddellijk het ergste voor den geest; ook de meisjes verdiepten zich in gissingen, de een al akeliger dan de andere, en nog altijd bewaarde Louis het stilzwijgen en streek herhaaldelijk met de hand over het hoofd, als wilde hij zijn gedachten bijeenzamelen.

‘Wat is er dan toch gebeurd, Louis?’ herhaalde mevrouw gejaagd, ‘laat ons toch niet langer in die pijnlijke onzekerheid.’

Langzamerhand kwamen bij Louis bewustzijn en denkkracht in zooverre terug, dat hij zich rekenschap kon geven van wat hem zoozeer ontsteld had en zijn wedervaren verhalen. In afgebroken volzinnen, herhaaldelijk door een uitroep van zijn moeder of zusters onderbroken, deelde hij het volgende mee:

‘Zooals u weet, was ik besloten buiten weten van papa, die er niet van hooren wilde, nogmaals te beproeven, of de heer Topper niet tot andere gedachten te brengen was. Het dreigende gevaar, het vooruitzicht van onze ellende, de gedachte, dat van dien stap misschien ons geluk of ongeluk afhing, had mij moed gegeven, mij opgewonden gemaakt, mij er toe doen besluiten. Onderweg bekoelde dat vuur, de moed zonk mij in de schoenen, en telkens maakte ik bij mij zelf het voornemen om te keeren, maar de gedachte aan u, lieve moeder, aan mijn ongelukkigen vader, aan u allen, de mogelijkheid, dat ik misschien Agnes zien en zij voor ons nogmaals in de bres springen zou, verlevendigde weer mijn moed. Zoo tusschen hoop en vrees heen en weer geslingerd, besluiteloos en weifelend, ging ik herhaalde malen denzelfden weg op en neer. De menschen keken mij aan, maar ik zag niets.

‘Ik begreep dat aan die weifeling een einde moest komen; ik over won ten slotte mijn zwakheid en trad op het hek toe, maar nog voor ik de kruk in de hand had, was al mijn moed weer geweken en trad ik terug. Twee-, driemaal probeerde ik het. Ik voelde, dat het niet gaan zou, en toch, van den anderen kant wilde ik niet thuis komen, zonder ook deze laatste poging beproefd te hebben. Ik was kwaad op mij zelf; ik verweet mij mijn zwakheid, maar kon ik het helpen, dat zij sterker was dan mijn goede wil? Nooit te voren had ik dat gevoel in die mate gekend, nu overstelpte het mij. Ik durfde niet langer op den straatweg blijven drentelen; mijn zonderlinge houding, dat voelde ik, moest de verwondering en achterdocht van de voorbijgangers gaande maken Ik begreep dat ze mij aankeken alsof ik iets kwaads in het schild voerde; zij konden zich geen denkbeeld maken van den strijd, dien ik in mijn binnenste streed. Ik sloeg daarom den binnenweg in, waarop de achteruitgang van het huis van mijnheer Topper uitkomt. Daar was ik ten minste alleen, daar hoefde ik geen nieuwsgierige blikken te vreezen, daar zou ik misschien den moed, de vastberadenheid terugvinden, die ik tot dusver niet had kunnen bijeengaren. Eer ik het wist was ik de beukenlaan ingeslagen en aan de achterdeur uitgekomen. Zoo dicht bij mijn doel overviel mij weer datzelfde gevoel van angst, die onverklaarbare vreesachtigheid. Ik stond een oogenblik in beraad, of ik terug zou keeren dan wel de stoute schoenen aantrekken en naar binnen gaan. Ik raapte al mijn moed bijeen, ik trad vooruit, ik had de klink der deur reeds in de hand... wie weet of ik Agnes niet zien zou... Daar hoorde ik plotseling een schot.....’

‘Een schot?’ vroegen mevrouw en haar dochters tegelijk op den toon van de uiterste verbazing.

‘Een schot,’ vervolgde Louis, als had bij dien uitroep van verwondering niet gehoord, meer tot zich zelf dan tot zijn huisgenooten sprekend, ‘dat mij door merg en been ging. In het eerst had ik een gevoel of ik door den grond heenzonk, daarna maakte een onverklaarbare schrik zich van mij meester, ik verloor geheel en al mijn zelfbeheersching, mijn zenuwen waren mij te machtig...’

[p. 267]

Hier hield Louis een oogenblik op, als ware de draad zijner herinneringen hem weer ontsnapt en moest hij moeite doen om dezen weer op te vatten. Na een paar minuten van pijnlijke stilte, die door niets werd onderbroken, vervolgde hij:

‘Ik wist niet wat ik deed, ik kon mij geen rekenschap geven van mijn doen en laten, ik liep weg als was ik een misdadiger, een moordenaar... Ik hoorde nog verward het geluid van menschenstemmen; gejammer en gekerm suisde mij in het oor... verder hoorde of zag ik niets meer. Het was alsof alles nacht om mij heen was, een sombere stikdonkere nacht... Voortgedreven door ik weet niet wat liep ik door, zonder mij te bekommeren over de menschen, die mij verrast en wantrouwend nastaarden, en zoo kwam ik hier....’

Louis wischte zich het zweet weg, dat in groote droppels op zijn voorhoofd parelde. Nog was hij in hoogst opgewonden toestand en verkeerde geheel onder den indruk van hetgeen hem zoo geweldig had aangegrepen.

‘Maar wie loste het schot? Is de heer Topper dood?’ vroeg mevrouw, niet bedenkend, dat haar zoon op deze vragen evenmin een antwoord kon geven als zij zelf.

‘Ik weet het niet... ik weet niets,’ antwoordde Louis, met de hand over zijn voorhoofd strijkend, ‘vraag me niets meer.... laat me met rust... ik ben zoo afgemat....’

En inderdaad, hij zag er uit als een doode; marmerbleek was zijn gelaat en dof stonden zijn oogen.

‘Wel zeker, Louis,’ antwoordde mevrouw, ‘neem wat rust, mijn jongen, 't is enkel overspanning, anders niets. Blijf hier een paar uurtjes rustig zitten, vermoei je niet met spreken; denk nergens aan, dan ben je van avond weer heel opgeknapt.’

Suze had intusschen ongemerkt de kamer verlaten, en toen zij eenigen tijd later terugkeerde, drukte haar gezicht diepe bekommernis uit. Ze fluisterde haar moeder iets in het oor, die hevig ontstelde en de handen van schrik ineensloeg. Onmiddellijk echter had ze zich hersteld, en met het hoofd naar Louis duidend lei ze den vinger op den mond. Suze begreep dien wenk en nam haar plaats bij het raam weer in. Als bij intuïtie had Greta het vreeselijk nieuws geraden, dat Suze aan haar moeder had meegedeeld, en zonder de aanwezigheid van Louis, die roerloos en met gesloten oogen in zijn stoel achterover geleund lag, was zij in een hartstochtelijke jammerklacht uitgebarsten. Nu bedwong zij zich en wisselde enkel een blik met Suze, die treurig het hoofd schudde. Een traan blonk in Greta's oog en viel op het haakwerkje, dat zij werktuiglijk weer ter hand had genomen.

De stilte, die nu in het vertrek heerschte, was nog drukkender, nog beklemmender dan vóór de thuiskomst van Louis. Men zag van uit de vensters verscheidene groepjes personen door de straat heen en weer trekken onder drukke gesprekken, die ongetwijfeld den geheimzinnigen moord tot onderwerp hadden. Greta verbeeldde zich zelfs, dat door de menigte achterdochtige blikken op het huis werden geslagen en met medelijden oogde zij naar Louis die onbeweeglijk als een beeld in zijn stoel lag. Welk een marteling stond zij in die oogenblikken uit! Mevrouw hield den blik van haar zoon haast niet afgewend. Een gedachte was bij haar opgekomen, pijnigender en folterender dan elke andere, - niet die van de schuld van Louis, geen oogenblik dacht ze hieraan, maar dat misschien de menschen hem schuldig konden achten. Zijn aanwezigheid daar ter plaatse op dat noodlottige oogenblik, zijn zonderlinge houding, gaven zij geen aanleiding, geen grond zelfs tot vermoedens? Maar wie kon dan toch het schot gelost, hebben?

Zij vreesde dat hetzelfde vermoeden ook in den geest harer dochters had wortel geschoten. Het scheen dat de een voor de ander een pijnlijke gewaarwording verborg, het leed opkropte, dat haar naar de keel welde.

Zoo kroop troosteloos en traag de tijd voorbij; geen woord verbrak de eentonige, huiverige stilte; ternauwernood hoorde men ademhalen.

Suze, die voor het raam zat, had onwillekeurig haar stoel wat achteruitgeschoven, toen ze talrijke groepjes voor het huis zag op en neer gaan, onder drukke gesprekken en gebaren. Wat was de reden dat zij vreesde gezien te worden, dat zij zich angstig schuil hield? Het scheen haar toe, als werden uit de menigte woedende blikken op het huis geslagen, als wees men het elkander met den vinger aan. Zij meende ten laatste - was het spel der verbeelding of waarheid? - zelfs woorden te hooren, die haar door de ziel sneden, die haar het schaamrood naar de wangen joegen.

Gelukkig, daar zag ze haar vader aankomen. Maar hemel! wat zag hij er ontdaan en opgewonden uit, met wat drift rukte hij aan de bel! Een oogenblik later was hij de kamer al binnengetreden en liet zich uitgeput op een stoel neervallen. Aanstonds was zijn vrouw hem ter zijde getreden en had hem naar de oorzaak van zijn buitengewone gemoedsbeweging ondervraagd.

‘Vraag me niets, Marie, 't is verschrikkelijk!’ Hij liet zijn hoofd in de handen zinken en weende als een kind.

‘Maar Willem, je moet je dat geval met Topper niet zoo aantrekken,’ zei mevrouw, die de reden zijner ontsteltenis zeer goed begreep.

‘Mij dat niet aantrekken!’ riep de heer Van der Weegen bitter uit. ‘Als je eens wist wat ze mij nageroepen hebben!’ En hij fluisterde zijn vrouw iets in het oor, waarop ze een gil van ontzetting slaakte: haar vreeselijk vermoeden was bewaarheid.

Nu stond Louis, die roerloos in zijn stoel lag uitgestrekt, op. Van de woorden zijns vaders, hoe fluisterend ook gesproken, had hij iets begrepen, en de gil zijner moeder deed het overige.

‘Vader, ze zeggen, dat ik de moordenaar ben, niet waar?’ zei Louis op ijskouden toon. ‘Terwijl ik hier in den stoel lag en het gebeurde overwoog, is die gedachte ook bij mij opgekomen, maar ik wilde moeder niet ontrusten. Nu ook zij het weet, is er geen reden meer, het mij nog te ontveinzen.’

‘Helaas, ja Louis, ze hebben het mij nageroepen, maar het is toch niet waar, het kan niet waar zijn?’

‘Waar, vader? Kunt gij mij tot zulk een gruweldaad in staat achten? Ziet gij uw zoon voor een moordenaar aan?’

‘Neen, mijn jongen, dat kunt ge niet zijn, gij zijt onschuldig, gij moet onschuldig zijn. Maar wat is er dan toch gebeuld, hoe is men toch op de onzinnige gedachte gekomen, je van dien moord te betichten?’

Terwijl Suze en Greta aan haar tranen den vrijen loop lieten, verhaalde Louis wat hem wedervaren was.

‘Mijn jongen,’ zei de heer Van der Weegen nadat hij alles gehoord had, ‘ik mag het je niet verhelen, dat is een hoogst ernstig geval, waar het ergste van komen kan. Gij zult al uw moed noodig hebben, om dezen nieuwen slag het hoofd te bieden. Evenwel het zijn maar praatjes, en in onzen tijd gaat de justitie met meer beleid en omzichtigheid te werk dan vroeger.’

Nog geruimen tijd werd over dit onderwerp gesproken, maar uit den aard der zaak stokte het gesprek herhaaldelijk en werd dan slechts met moeite weer op dreef gebracht.

Zoo viel eindelijk de avond, een avond van kommer en wee.

Steeds rumoeriger werd het op straat, dichter en gepakter de volksmenigte, die zich ordeloos heen en weer bewoog, luider en onstuimiger de kreten, die geuit werden en tot in de woning van den heer Van der Weegen doordrongen. Men kon zich ten laatste niet meer vergissen omtrent de beteekenis dier uitroepen. Ze galmden de Van der Weegen's als het gelui der doodsklok in de ooren. ‘Weg met den bankroetier! Er uit met den moordenaar!’ waren de kreten, waardoor een joelende en tierende volksmenigte haar gemoed lucht gaf.

Eensklaps werd men opgeschrikt door een krachtigen ruk aan de bel. Twee onbekende heeren verlangden zonder verwijl den heer Van der Weegen te spreken: het waren de officier van justitie en de rechter van instructie.

(Wordt vervolgd.)