De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 9

Het arme ding.
(Slot.)

De volgende morgen bracht Bertha nieuwe, zij het dan ook kleine ontgoochelingen. Dat Josephine's portret, nog wel met een schoonen immortellenkrans omhangen, onmiddellijk naast het hare op zijn lessenaar stond, kwetste haar. Boven beide hing dat der overleden moeder, wat wel niet hare ijverzucht opwekte, maar haar mishaagde. De oude vrouw, met het gladde, als geplakt schijnend haar, met het stijve kraagje, zag er in haar gedwongen grootheid al te potsierlijk uit en beleedigde Bertha's schoonheidsgevoel. Aan tafel had Kaatje weder zeer ouderwets gedekt en belachelijk bediend. Later maakte Bertha het oudje duidelijk, dat zij dit anders verlangde.

‘Maar de juffrouw zaliger heeft het ook altijd zoo gedaan en het is den dokter altijd naar genoegen geweest.’

Bertha voelde zoo iets als een steek in 't hart. Zooals zij, de overledene, het gedaan had, was hem altijd goed geweest? Had hij dan de armzaligheid van zijn voormalig huiselijk geluk niet gevoeld? Dat hij haar dan nu leere kennen! En Bertha gaf order, dat haar nieuwe elegante kamenier aan tafel bedienen moest en volgens haar zin moest gedekt worden.

Maar de betoovering der wittebroodsweken, die tot gisteren geduurd had, was verbroken. Voor haar zat Josephine zaliger mede aan tafel en onrustig beschouwde Bertha Camillo of hij niet hetzelfde gevoel had. Hij prees vriendelijk en aardig hare tafelschikking, maar zijn lof scheen haar toch niet recht gemeend. Hij was er niet genoeg van doordrongen, hoeveel beter hij 't nu had dan vroeger, en in haar bleef een lichte schaduw van ontevredenheid niet uit.

De hemel mocht weten waaraan het lag, maar de gelukkige stemming der wittebroodsweken was verdwenen: waar zou die gebleven zijn? Camillo was niet meer, zooals zij het wenschte en verwachtte. Hij was wel teeder, opmerkzaam en nog altijd vol liefde, maar zonder den rechten zin voor al den glans en chic, waarmee zij zijn huis vervulde; ja, zonder het juiste oog voor haar bevallige huistoiletten, zelfs niet eens voor hare schoonheid. Sedert hij van de reis was teruggekeerd, sedert hij weer de kliniek bezocht, zweefden zijne gedachten meestal naar de aangelegenheden van zijn beroep. Hij dacht onophoudelijk aan zijne operaties - hij sprak daarvan. Thuis had Bertha hare ooren toegehouden, als papa dergelijke dingen vertelde en de goede papa had daarom gelachen. Camillo echter lachte niet, als zij schertsend hetzelfde deed. Hij verzonk eenvoudig in stilzwijgen en scheen het gesprek over het merkwaardig geval inwendig voort te zetten. En den volgenden dag begon hij, als ware er niets gebeurd, opnieuw van die weerzinwekkende operatiegeschiedenis te spreken. Nu werd Bertha boos.

‘Wees toch blij’, riep zij, ‘dat je die leelijke kliniek achter je hebt en thuis die smerige ziekten kunt vergeten.’

‘Die smerige ziekten?’ antwoordde hij geheel verbaasd. ‘Dat zijn immers louter belangwekkende gevallen! Je ben nog een echt kind, Bertha!’ Na een kleine pauze voegde hij er bij: ‘maar ge zult wel gelijk hebben: jou kan dat niet interesseeren!’

Van nu af sprak hij niet meer van die leelijke kliniek. Maar het leek wel of hij zonder dergelijke gesprekken niet goed kon leven, want hij begon nu meer het koffiehuis te bezoeken, waar zijn collega's verkeerden, en woonde thans meer dan vroeger de zittingen der doktersvereeniging bij.

Schoon Bertha dit niet pleizierig vond, was het haar toch begrijpelijk, totdat het oude Kaatje in hare tegenwoordigheid er eens uitflapte: ‘Waar blijft mijnheer toch tegenwoordig 's avonds? Hij heeft dat vroeger nooit gedaan. Zoolang.....’ Kaatje slikte de laatste lettergrepen in, maar Bertha kon den zin gemakkelijk voleinden... ‘Zoolang de juffrouw zaliger leefde,’ en weder voelde zij den boozen steek in 't hart en van toen af vervolgde zij met zenuwachtige onrust Camillo's gangen. Hoe kwam het, dat hij het gezelschap zijner collega's boven het hare verkoos? Had hij dan nog niet genoeg aan zijn kliniek, aan de vakschriften die hij thuis las en die weder niets dan ziekte-geschiedenissen inhielden? Zij voelde zich gekrenkt en liet hem dit ook merken, en hij trachte haar met eenige schertsende woorden te sussen, maar.. veranderde zijn levenswijze riet. Geen twijfel hij werd niet meer door haar geboeid, zooals in de wittebroodsweken. Kwam hij direct van de kliniek naar huis, dan placht hij, dikwijls nog met zijn overjas aan, haar een kus te geven en goeden morgen te wenschen.

‘Te riekt naar carbol, Camillo,’ zeide zij op zekeren dag. ‘Ik bid je, manlief, ga toch eerst naar je kamer en trek een andere jas aan.’

[p. 260-261]

Camillo deed dit nu. In zijn kamer vond hij echter wat de post gebracht had, boeken, couranten, tijdschriften, die hem ophielden en zoo gebeurde het nu meestal, dat de echtgenooten elkander eerst bij het middagmaal ontmoetten.

En weder merkte Kaatje op zekeren dag aan: ‘De kamer van mijnheer moet voor den middag geregeld verwarmd worden, mevrouw! Hij houdt zich tegenwoordig daar zoo dikwijls op; vroeger was hij meest in de woonkamer.’

Kaatje noemde Bertha mevrouw. Josephine had nooit anders dan juffrouw willen heeten.

O, het was onverdraaglijk! Wat was het toch met hem? Wat moest zij met hem beginnen? Zij kon het zich niet ontveinzen, dat er een lichte verkoeling, een zekere vervreemding tusschen hen was ingetreden. Meer en meer begon elk van hen voor zich zelve te leven. Camillo zag er niet vroolijk uit, niet tevreden. En toch was er niets tusschen hen voorgevallen, dat den vrede had verstoord. Het was iets ontastbaars, wat in de lucht scheen te zweven en geen recht behagen in huis liet opkomen. Kleine oneenigheden kwamen natuurlijk dikwijls voor.

Camillo kwam somtijds terdege uit zijn humeur naar huis. Mislukte kuren of operaties, misgrepen die in geen enkel beroep uitblijven en zelfs bij de geniaalste lieden geen zeldzaamheden zijn, waren er meestal de oorzaak van. Dan werd hij echt onuitstaanbaar en vergat zich wel eens in ruwe woorden als zij zijne belangstelling voor hare aangelegenheden in beslag wilde nemen, bijv. voor toiletten, of voor nieuwe muziek of voor haar lectuur. Dat waren dan voor hem ‘kinderachtigheden, vrouwenrommel’ en zoo meer. Zij werd hevig boos daarover en daar zij beiden van een harde, gesloten natuur waren, kon die wederkeerige ontstemdheid soms dagen lang duren.

Zoo was het eerste jaar van hun huwelijk verstreken. Iedereen noemde het jonge paar gelukkig; misschien ook praatten zij zich zelve voor, dat zij gelukkig waren. Waren zij het ook in werkelijkheid? Waren er dagen in hun huis, waarop geen schaduw rustte? Uren van zuiver, ongestoord genot? Waren zij onvoorwaardelijk één? Waren er oogenblikken, waarin zij geheel aan elkander behoorden, zooals zij waren, geheel en al gelukkig?

Op zekeren dag was er een kleine twist over een bal, dat Bertha 's avonds wenschte bij te wonen. Zij had een keurig toilet daarvoor gemaakt. Camillo echter had er ‘heelemaal niet meer aan gedacht’ en verklaarde nu heden niet te kunnen uitgaan, omdat hij morgen zeer vroeg eene moeilijke operatie moest verrichten. Ontstemd ging Bertha weg. In den namiddag was zij haren man behulpzaam een geschrift, dat verlegd was, te zoeken. Camillo had hiertoe alle vakken en laatjes van zijn schrijflessenaar geopend. Geheel toevallig kwam Bertha aan een verborgen schuif, welker bestaan zij nooit vermoed had. Argeloos wilde zij die openen.

‘O, hier niet,’ riep Camillo en belette haar een verder onderzoek, ‘hier zult ge zeker niets vinden.’

‘Ei, en wat bewaar je hier dan wel?’ vroeg zij nog geheel zonder achterdocht.

karel i in het atelier van van dijck, naar de schilderij van e. gelli.

‘Niets,’ antwoordde hij eenigszins haastig... ‘dat wil zeggen, oude rommel, gedachtenissen en dergelijken.’

‘Toe, laat me eens kijken!’

‘'t Is de moeite niet waard! Hoe zou je dat belang inboezemen?’

Een wantrouwende gedachte maakte zich van haar meester. Zij meende bloemengeur te bespeuren, die uit het geheime vak kwam.

‘Ik? Geheimen? Belachelijk!’ riep hij een weinig geraakt, ‘kijk dan maar.’ Haar eerste opwelling was om niet in het vakje te willen zien, maar het plotseling ontwaakte ijverzuchtig wantrouwen zegevierde. Kon het niet een oude, misschien nog niet geheel verstorven liefde gelden, welke een licht op zijn tegenwoordig gedrag kon werpen? Camillo had het schuifje geopend... een reuk van verdroogde lavendelbloemen kwam haar te gemoet. Het bevatte niets dan een zwart gebonden, eenvoudig, aan de hoeken een weinig afgesleten boekje. Met liefde vollen blik nam Camillo het in de hand. ‘Het is het dagboek van Josephine,’ zei hij ernstig. ‘Ik vond het na haar overlijden in haar linnenkast, die, tusschen twee haakjes, voor haar een klein heiligdom was. Ik wist niets van het bestaan dezer aanteekeningen en bewaar ze nu als een dierbaar erfstuk.’

Bertha, een weinig beschaamd en boos te gelijk, kon zich niet inhouden:

‘Het scheen mij ook al dadelijk toe, dat het naar de linnenkast rook!’ zei zij spottend. ‘Er zijn zeker keukenbriefjes en huishoudrekeningen in het boekje? En daartusschen eenige droge, verkleurde bloemen met den datum daarachter.’

‘Spot niet’, sprak hij somber.

‘Met uw welnemen,’ antwoordde zij nog altijd ironisch. ‘Uwe vrome liefde jegens de overledene is werkelijk treffend!’

‘Gij oordeelt valsch!’ stoof hij op, ‘valsch.. niet vrouwelijk over dit aandenken, zoowel als degene, die het achterliet. Weet, dat Josephine mij zeer, zeer gelukkig heeft gemaakt. Veroorloof u geen spottend woord over de herinnering aan haar of ik zal het je nooit vergeven!’

Kaatje kwam den dokter roepen. Door Bertha's binnenste drong een zwaard. Liet het arme ding naar dan geen rust, ofschoon het reeds lang was begraven? Wilde het haar dan altijd en altijd vernederen en over haar zegevieren?

Terwijl Camillo met zijn patiënt bezig was, had Bertha zich naar hare kamer begeven, waar het hemelsblauw zijden kleed, dat zij 's avonds had willen aantrekken op de ottomane lag uitgespreid. Onuitsprekelijke bitterheid vervulde hare ziel en terwijl enkele tranen over hare schoon gelaat biggelden, begon zij met bevende hand eenige der in de nabijheid liggende voorwerpen zonder vast plan in een handtaschje te pakken. Nog heden zou zij zich naar haren vader begeven om daar eenigen tijd te blijven.. misschien wel voor altijd.

Wat moest zij hier nog doen? Zij moest wijken voor hare doode mededingster. aan wie haar echtgenoot klaarblijkelijk de voorkeur gaf. Neen, zij, Bertha, was er niet tegen op gewassen, deze doode te vervangen. Hij Camillo, begreep eenvoudig niet wat hij aan haar bezat. Hij was een droge geleerde, met boekwurmige arbeidsgewoonten, die niets anders noodig had dan een asschepoester, eene zoogenaamde degelijke huisvrouw. De andere had hem ‘gelukkig’ gemaakt en zij, Bertha, vermocht dit niet! Hoe smartelijk klopte haar hart, hoe kwam haar trots in opstand, hoe ingespannen snakte zij naar adem en trachtte zij hare vastberadenheid te herkrijgen! Het zou toch verschrikkelijk zijn heden het huis te verlaten, dat zij een jaar geleden in zegevierende gelukzaligheid als jonge vrouw had betrokken. En terwijl zij eenige gedachteloos ingepakte stukken weder uit het valies wierp, hoorde zij buiten den stap van haren man. Voor de deur bleef hij een oogenblik staan, hij scheen zich te bedenken; maar hij kwam toch, misschien om zich met haar te verzoenen, hoe zwaar het hem ook viel. Zij zou hem geen stap te gemoet gaan, of hij omkeerde of binnenkwam.

Hij kwam binnen. Zijn vragende blik vroeg opheldering over de in de kamer heerschende wanorde. ‘Wat ga je doen?’ vroeg hij snel.

‘Ik ga mijn vader bezoeken,’ antwoordde zij even kort.

Hij zweeg een poosje; zij keerde zich niet naar hem toe, nu kwam hij tot haar en sprak met weeke stem:

‘Hoor mij eens bedaard en geduldig aan, Bertha... maar één oogenblik.’

Zij was hard genoeg om niets te antwoorden en toch zag en gevoelde zij hoe zwaar hem deze schrede viel, boe moeilijk hij de woorden vond. Maar zij bleef van hem afgekeerd.

‘Tusschen ons is het niet, zooals het moet zijn,’ begon hij, diep en zwaar adem halend. ‘Wij beiden voelen het, wij weten het en ik wil niet langer aarzelen, je openhartig te bekennen, dat ook ik mij niet geheel vrij van

[p. 262]

schuld gevoel. Mijne goede Josephine heeft mij, als je het zoo noemen wil, verwend. Misschien gaf zij mij meer toe, dan wel goed voor mij was. Ik heb in mijn eerste huwelijk niet die inschikkelijkheid, die zelfverloochening geleerd, welke vooral daar noodzakelijk is waar twee sterke, zelfstandige naturen, zooals wij bij voorbeeld, zich vereenigen. Jij bent schoon, begaafd, een eigenaardig karakter. Je hebt er recht op, naar jouw wijze te leven, naar jouw wijze te worden behandeld. In dit opzicht heb ik veel verzuimd, misschien meer dan ik in dit oogenblik kan overzien. Maar geloof mij, ik wil voortaan mij alle moeiten geven om het verzuimde in te halen en jij - wees jij inschikkelijk en geduldig als alles niet altijd naar je wensch mocht gaan. Kom, laat ons nu vrede sluiten, hé?’

Zij sidderde zoo hevig, dat zij niet terstond in staat was hem te antwoorden. Hij had haar beschaamd gemaakt, overwonnen. En toch was haar trots, haar hoogmoed zoo teugelloos, dat zij hem niets kon zeggen, hoezeer haar hart het met hem eens was. Hij zag haar aan met dien trotschen en toch zoeten glimlach, die haar aan zijn voormaligen bijnaam ‘Superbus’ herinnerde en ging voort:

‘En nu verzoek ik je uitdrukkelijk van avond met mij het bal in de club bij te wonen. Het zal een teeken van je verzoening zijn. Je moet je verstrooien, netjes opschikken.... ik zal er pleizier in hebben. Maak je dus klaar, ik moet nog naar de kliniek om de mijnen te spreken over de operatie van morgen. Tot straks, Berthalief!’

Hij was weg. Snikkend als een kind bleef zij achter. Wat haar straks met toorn vervulde, vervulde haar thans met namelooze droefheid. Wat moest zij doen, opdat hij aan hare zijde zoo gelukkig zou worden, als met die andere, als met ‘het arme ding?’ Zij beminde hem; zij voelde, dat zij niet kon leven buiten hem. Maar zij wilde bemind zijn, zooals Josephine door hem was bemind geworden. Zou dat zoo moeilijk zijn? Hoe had gene dat gedaan? Welke betoovering had zij op hem uitgeoefend.. die andere?

Door een plotselinge ingeving gedreven, liep Bertha naar de studeerkamer van haren echtgenoot. Juist; hij had, driftig als hij was geweest, zijn sleutelbos op tafel laten liggen. Haastig sloot zij die eene lade open en toen het geheime vakje. Zij moest weten, wat hij in Josephine zoo zeer had bemind en gewaardeerd. En in dit naar lavendel riekende boekje moest zoo iets te vinden zijn..

Toen zij het boek in de hand hield, aarzelde zij; zij schaamde zich voor de beeltenis der overledene. Maar haar verlangen, om achter het geheim van zijn echtelijk geluk te komen, was sterker. Zij sloeg derhalve de geel geworden bladen op, welke met een verbleekte, ietwat kinderachtige vrouwenhand beschreven waren.

Het dagboek begon met de volgende woorden:

‘Niemand in 't stadje geloofde, dat hij het aan mij gegeven woord zou gestand doen. Ik zelf geloofde het niet en zou er hem nooit leelijk om hebben aangekeken als hij een andere had gekozen, die hem beter paste. Maar het wonderbare, het ongelooflijke is geschied; hij maakte mij tot zijn vrouw, hij wilde inderdaad geen andere! Mijn geluk schijnt mij te groot! Maar ik wil beproeven het waard te worden! Voor het altaar heb ik bij mij zelve een belofte afgelegd, die nimmer vuriger en oprechter uit een menschenziel opsteeg: mijn echtgenoot gelukkig te maken... zoozeer, als ik daartoe met mijn zwakke vermogens in staat zou zijn. O, mocht het mij maar eenigszins gelukken!’

Nu volgden er eenige naïeve schilderingen van het nieuwe leven in de residentie, waarbij onophoudelijk alleen van Camillo sprake was en hoe men hem overal achting schonk, eerde en waardeerde. Daarna kwam de volgende passage:

‘Mijn geheele doen en denken handelt uitsluitend over Camillo. 's Morgens vroeg moet hij mij vertellen wat hij op den dag denkt te doen en dit doet hij gaarne. Terwijl hij op de kliniek is breng ik zijn boel in order. Al zou er ook niets aan te doen zijn, zoo heb ik er toch pleizier in, mij daarmee bezig te houden. Als het tijd wordt, dat hij thuis moet komen, wacht ik hem aan t raam, want - het mag misschien erg kinderachtig zijn - niemand mag hem open doen, dan ik! En hoe teeder, hoe dankbaar glimlacht hij dan tegen mij, ik zou telkenmale wel kunnen schreien van vreugde.... Aan tafel vertelt hij mij van zijn klinische werkzaamheden en voordrachten. In den beginne werd ik daarbij kwalijk en onpasselijk en had ik moeite de soep naar binnen te krijgen. Nu echter ben ik er aan gewoon - ik ruik ook de weerzinwekkende carbol bijna in 't geheel niet meer. In den geest overzie ik de geheele zaal vol zieken, waar Camillo werkt. Ik beef thuis, als hij eene moeielijke operatie moet doen. Overigens ken ik ook alle technische uitdrukkingen en handgrepen.... ik geloof zelfs, dat ik hem wel zou kunnen assisteeren.’

Verderop volgde:

‘Wij hebben heden een benauwden dag. Camillo heeft vandaag voor 't eerst een extirpatie van het strottenhoofd te verrichten. Professor Harmsen werd plotseling ongesteld en heeft aan hem de operatie overgedragen. Ik ken de patiënte.. uit de beschrijving van Camillo zeer nauwkeurig. Zij hield een kinderspeeltuin. De kleinen moeten aan haar hangen als aan een moeder. Bijna elken dag brengen zij haar hun klein bloemenruikertje - met snoepcenten betaald, gisteren lag een krans op haar bed, dien twee harer pleegkinderen uit bonte papierreepjes hadden gevlochten.’

Vervolgens:

‘Wij jubelen van blijdschap en dankbaarheid! De operatie is geheel gelukt! Zoo even zond ik aan de patiënte het mooie, bloeiende rozenboompje van mijn bloementafel, straks volgen er confituren. Voorloopig mag zij slechts vaste spijzen gebruiken!

‘Heden kwam Camillo geheel ontstemd tehuis; hij sprak bijna niet. Met beleid bracht ik hem er toe zijn hart voor mij uit te storten.... dat moet men doen! Hij had eene woordenwisseling met den hoogleeraar gehad, nu hij zijn gemoed eens lucht gegeven heeft, was het voorbij.’

En Bertha las en las met gloeiende wangen en jagenden pols. Daar las zij verder:

‘Camillo bracht mij kaarten voor het ijsfeest. Daarop spits ik mij nu werkelijk, want zoo iets heb ik thuis nooit gezien

‘Mijn arme Camillo! Van daag kwam hij geheel neerslachtig thuis. Het kostte groote moeite hem aan 't pralen te krijgen Mijn geheime vrees was bewaarheid geworden, de operatie van den ouden Mulder was niet gelukt. Het is dezelfde, dien ik altijd mijn groeten liet brengen en die mij door Camillo weerom liet groeten. Nu komt hij in de afdeeling van ongeneeslijke zieken.. Het gelukte mij Camillo te troosten, nadat hij zijn gemoed had lucht gegeven. Mulder is toch ook reeds drie en zeventig jaar; maar toch zullen wij hem niet uit 't oog verliezen.

‘Zooeven bespeurde ik, dat het ijsfeest met moe's sterfdag samenvalt!

‘Natuurlijk gaan wij nu niet, maar voorloopig zal ik er niets van laten blijken. Ik zal een krans voor mama's portret koopen en dan 's avonds Camillo voorslaan in plaats van naar het feest te gaan, liever wat van mama te spreken, dat zal zijn goed hart weldoen. Hoe dankbaar ben ik het oude Kaatje, dat zij mij op den dag opmerkzaam heeft gemaakt! - Camillo was bovendien erg uit zijn humeur. Hij had twist gehad met den professor, schoon het geen oogenblik twijfelachtig is, dat de professor in dit geval ongelijk heeft. Ik had echter maar heel, heel zachtjens op de dankbaarheid te wijzen, die hij zijn beminden leermeester verschuldigd was, of hij trok mij aan zijn hart en zei: ‘Kom, Josephine, laat ons naar Harmsen gaan.’

‘Het was een prachtige avond, ofschoon een droeve gedenkdag. Camillo was zoo ontroerd, zoo buitengewoon lief en goed voor mij Hoe gemakkelijk is het toch, dien goeden man gelukkig te maken.’

De aanteekeningen werden nu vluchtiger en onduidelijker en handelden over Josephines toenemende ziekelijkheid. Nog eenige woorden vielen haar op:

‘Nu heb ik reeds mijn pols in mijn macht als Camillo komt. Gisteren telde hij honderd en vijf slagen en ik weet zeker dat hij er honderd en twintig sloeg. Maar Camillo werd bedaarder!’

Bertha kon niet alles meer lezen, omdat haar oogen van tranen overvloeiden. Aan het slot van deze aanteekeningen stond met Camillo's vast, ietwat stijf schrift:

‘Mijn innig geliefde Josephine is den 20^en April 's avonds om zeven uur voor altijd van mij gescheiden.’

De 20^e April! Dat was de datum van vandaag; daarom wilde Camillo den feestavond van de club thuis doorbrengen!

Bertha schelde. Het oude Kaatje verscheen. ‘Spoedig, Kaatje, haal een krans voor dat portret! Maar heel gauw voor mijnheer thuis komt!’

‘De sterfdag van de juffrouw zaliger!’ mompelde Kaatje en een dankbare, liefdevolle blik - de eerste - trof de jonge vrouw.

Bertha was weder alleen. Een verpletterende, overweldigende kennis had zich van haar meester gemaakt, haar geschokt tot in het diepste harer ziel: om gelukkig te worden moet men den zedelijken wil, het zedelijke streven hebben om gelukkig te maken. Om bemind te worden moet men echter zich kunnen verloochenen, opofferen voor anderen. En wat had zij gedaan om haren echtgenoot gelukkig te maken, om zijn liefde te verdienen? Niets, zoo goed als niets! Maar zij zou het verzuimde inhalen. Josephine, ‘het arme ding,’ had haar daartoe den rechten weg gewezen.

Zij trok het eenvoudigste huisjaponnetje aan wat zij bezat, droogde hare tranen, hing een krans om Josephines beeltenis en sierde ze met bloemen, die Kaatje had bezorgd.

Zóó wachtte zij op Camillo. Teen hij belde, vloog zij hem te gemoet; bevend en blozend, zooals nooit te voren, zelfs niet als bruid.

‘O mijn lieve Bertha,’ riep hij geheel en al verbaasd, ‘maar ik ruik zeker naar carbol!’

‘Dat hindert niets,’ sprak zij met neergeslagen oogen, ‘ik wil mij er aan gewennen; kom nu gauw bij mij binnen... of neen. laten wij in jouw kamer gaan.’

‘Bertha,’ stamelde hij zichtbaar ontroerd. ‘Maar Bertha..’ Hij kwam binnen na zijn overjas te hebben uitgetrokken.

‘Hoe? Ben je nog niet begonnen toilet te maken voor het bal in de club?’

‘Neen, Camillo, wij blijven heden thuis. Kom, wij zullen bij de kachel gaan zitten.... en over Josephine praten.’

Zijn blik viel op het versierde portret en alles werd hem duidelijk. Nooit is een stil gebed met meer dankbaarheid tot God opgezonden, dan dat hetwelk thans uit Camillo's hart ten hemel steeg. En na een oogenblik van diep denken voelde hij zich te huis in deze van schoonheid overvloeiende, bijna geheel verloren werkelijkheid.

Nu eerst hadden zij elkander gevonden en die hun den weg had gewezen zweefde met zoeten glimlach, zegenend boven hen: ‘het arme ding.’

Roermond 1892.

W.