De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 9

Wetenswaardig Allerlei.

Het gebruik van nikkel. -

Sneller nog dan het aluminium heeft het nikkel, dat vijftien jaar geleden een duur en kostbaar metaal was, op waarlijk verrassende wijze zijn verbruik zien toenemen, terwijl terzelfder tijd de prijs van dit metaal aanmerkelijk daalde.

De ontdekking van uitgestrekte vindplaatsen van nikkel in Nieuw-Caledonië en Canada heeft aan dezen vooruitgang den eersten stoot gegeven. In 1876 was de opbrengst van dit metaal over de geheele wereld omtrent 400 ton, en de prijs 9 gulden per kilogram; tegenwoordig beloopt de productie 10.000 ton, terwijl de prijs tot 2 ½ à 3 gulden per kilogram gedaald is.

Zooals men weet wordt nikkel in zuiveren toestand en met koper of ijzer verbonden, gebruikt.

In den eersten vorm worden er platen van gemaakt, die gebruikt worden bij de vervaardiging van reflectors, van rij- en keukenvoorwerpen, en van draden, die den passementwerker goede diensten bewijzen.

De vergulde en zilveren belegsels, met nikkel verwerkt, worden van het gebruik niet dof, zooals die waarbij messing is gebruikt. Nog moeten wij melding maken van de zoo algemeen verbreide bewerking der electrolytische nikkeleering, die deze voorwerpen een zoo schitterend voorkomen verleent en ze voor roest vrijwaart.

De alliages van nikkel, vooral met koper, hebben nog tot gewichtiger toepassingen geleid. Met behulp van eenige andere metalen vormt het vooreerst een heele reeks witte metalen, als silverine, argentan enz., die het zilver nabootsen en vervangen. Het vermaarde mengsel 20/80 (20 deelen deelen nikkel tegen 80 deelen koper) is vooral ijverig bestudeerd en bewijst dan ook de beste diensten wegens de groote gemakkelijkheid, waarmee het smeebaar is. Het wordt gebruikt voor de hulzen van kogels der nieuwe vuurwapenen van klein kaliber en groote aanvangssnelheid. Nog wordt er gebruik van gemaakt voor de stookplaatsen der locomotieven.

De toepassing van het nikkel, die het meest er toe heeft bijgedragen om het gebruik er van algemeen te maken, is het munten van geldstukken van nikkel, dat in verscheidene landen der Nieuwe Wereld ter vervanging van brons is aangenomen. In Europa hebben nog enkel Duitschland, België en Zwitserland deze munt uitgegeven, ter waarde van 2 ½, 5 en 10 cent. Zwitserland en Duitschland hebben geld geslagen van zuiver nikkel, dat moeielijker is na te maken en minder aan afslijting onderhevig. In Frankrijk is het vraagstuk van de vervanging van koper door nikkel als munt nog altijd aan de orde van den dag. Zou men de kopermunt, die een waarde vertegenwoordigt van 75 millioen franks, door nikkel willen vervangen, dan had men daartoe 600 ton zuiver nikkel noodig.

Ten slotte moeten wij nog de alliages van nikkel met ijzer en staal vermelden, die ijzeren staalnikkel van een zoo merkwaardige hardheid en weerstandsvermogen hebben opgeleverd, dat de Amerikaansche marine sedert twee jaar pantserschepen van staalnikkel heeft laten bouwen.

Turksche perstoestanden. -

Te Constantinopel verschijnen tegenwoordig 50 bladen, en wel 19 dagelijks, 3 driemaal in de week, 2 tweemaal per week, 17 eenmaal per week, 3 tweemaal per maand en 6 eenmaal per maand. 30 houden zich bezig met politiek en staathuishoudkunde, 3 uitsluitend met handel en nijverheid, 9 met godsdienst, kunst en wetenschap. 2 zijn spotbladen en 6 vakbladen. Slechts 15 bladen worden in de Turksche taal geschreven, de overige in het Armenisch, Grieksch, Fransch, Engelsch, Italiaansch. Hebreeuwsch, Bulgaarsch, Arabisch, Perzisch en Duitsch.

Merkwaardig voor de toestanden der Turksche pers mag wel de volgende door het Turksche ministerie aan de uitgevers der bladen in Constantinopel gezonden circulaire heeten:

Art. 1. De voorkeur moet gegeven worden aan alle berichten betreffende de kostbare gezondheid van den sultan en de keizerlijke familie, aan den stand van het zaad en den oogst als hij gunstig uitvalt, aan de vorderingen van handel en nijverheid in Turkije.

Art. 2. Er mag geen feuilleton uitgegeven worden, dat niet, met het oog op de zedelijkheid, uitdrukkelijk de goedkeuring van Z. Exc. den minister van Openbaar Onderwijs en waker voor de goede zeden verkregen heeft.

Art. 3. Niet afgedrukt mogen worden al te lange literarische of wetenschappelijke verhandelingen, die de ruimte van een heel nummer zouden overschrijden. De woorden ‘Wordt vervolgd’ of ‘Vervolg morgen’ moeten vermeden worden, daar zij onaangename inspanning van den geest vorderen.

Art. 4. In een doorloopend artikel moeten alle witte tusschenruimten en gedachtenstreepen zorgvuldig vermeden worden. Dit geeft aanleiding tot ergerlijke vermoedingen, stoort de gemoedsrust en veroorzaakt, zooals dit bij verschillende gelegenheden is waargenomen, dubbelzinnigheden tegen Z.K. Majesteit.

Art. 5. Het noemen van namen van hooge staatsambtenaren moet met de uiterste omzichtigheid geschieden, Wordt u gemeld, dat deze of gene stadhouder of beambte van diefstal, verduistering van 's lands gelden, doodslag of andere strafbare handelingen is aangeklaagd, dan moet dit feit als onbewezen voorgesteld of geheel verzwegen worden.

Art. 6. Elke openbaarmaking van verzoekschriften, zoowel van particuliere personen als van gemeenten, die zich wegens misbruiken van staatsambtenaren met klachten tot het hoofd van den staat wenden, is volstrekt verboden.

Art. 7. Het mededeelen van moordaanslagen op vorstelijke personen of van oproerige bewegingen in vreemde landen, hoe deze ook mogen geschreven zijn, is niet voegzaam. Het bekend worden van zulke dingen is voor onze getrouwe en vredelievende bevolking niet heilzaam.

Art. 8. Het is verboden, dit nieuwe voorschrift in de kolommen van uw blad af te drukken. Dit zou ongepaste beoordeelingen en bemerkingen van ontevreden personen ten gevolge kunnen hebben.

Vervaardiging van stalen pennen. -

Het verbruik van staal tot vervaardiging van schrijfpennen bedraagt over de geheele wereld jaarlijks omtrent 60.000 centenaar, dat is, er worden, daar een centenaar 5000 gros levert, elk jaar 30 millioen gros - voor elken mensch op de aarde drie stuks - stalen pennen en wel in ongeveer 1320 verschillende vormen, soorten en graden van fijnheid vervaardigd. Sheffield en Birmingham, de beide hoofdzetels van dezen tak van industrie, verbruiken hiervoor aan staal alleen over de 38.000 centenaars; de rest komt op de staalfabrieken in Frankrijk, Duitschland en de Vereenigde Staten. In Engeland komt het verbruik der stalen pennen op 23 per hoofd, in Duitschland bijna evenveel; de Franschen komen met 11 per hoofd, de bewoners van Noord-Amerika zelfs met 2 toe. In het begin ongelooflijk duur, daalde de prijs der pennen ongelooflijk laag, want een gros pennen, dat men nu voor een halven gulden kan koopen, zou in de eerste tijden wel vijftig gulden gekost hebben. Pennen van goud en andere metalen, alsmede die van glas, hebben geen opgang gemaakt en men ziet ze dan ook slechts hier en daar bij wijze van aardigheid gebruikt.

Is paardevleesch schadelijk voor de gezondheid? -

Evenals bij het vleesch van andere huisdieren komt het er op aan, of het geslachte beest gezond was of niet. Een paard, dat een besmettelijke ziekte heeft gehad, kan evenmin bruikbaar vleesch leveren als een rund, dat aan mond- of klauwzeer heeft geleden of een varken, dat door rooden loop is aangetast. Veeartsen beweren evenwel, dat kwaadaardige ziekten aan longen en milt in het algemeen de paarden niet aantasten. Ongetwijfeld kunnen intusschen ook paarden, die in militairen-, post- en omnibusdienst geweest zijn, de longtering krijgen en daarvan sterven.

De eerste en onmisbare voorwaarde is dus, dat enkel gezonde paarden geslacht worden; maar dan is ook verder tegen het gebruik van hun vleesch van hygiënisch standpunt niet het minste in te brengen. Het is daarentegen aanbevelenswaardig, niet het minst uit oeconomisch oogpunt, daar het beste paardevleesch altijd nog ongeveer een derde goedkooper is dan het slechtste rundvleesch en de helft goedkooper dan varkensvleesch. In veel kringen bestaat evenwel nog een sterk vooroordeel tegen het gebruik van paardevleesch, dat voor een groot deel hierin zijn grond heeft, dat meerendeels oude, afgejakkerde paarden geslacht worden, wier vleesch taai en onsmakelijk is. Voor het overige worden reeds een groote menigte paarden geslacht. In Duitschland jaarlijks omtrent 40 000, in Frankrijk 30.000, in ons land 12.000, in Denemarken 9000, in Zweden 10.000, in Zwitserland 11.000 enz. Zelfs in Spanje wordt er ook een begin mee gemaakt.

Ook het vleesch van ezels moet smakelijk en voedzaam zijn. Wanneer de paarden meer en meer door mechanische vervoermiddelen vervangen zijn, zal het paardevleesch als voedingsmiddel beter en goedkooper, misschien zelfs eenmaal een volksspijs worden.

De beste taal voor de telephoon. -

Een tijdschrift voor electriciteit, of liever een der medewerkers daaraan, heeft zich de moeite gegeven, na te gaan, welke taal voor een gesprek door de telephoon het meest geschikt is, en is merkwaardigerwijs tot de slotsom gekomen, dat in dit opzicht aan de Chineesche taal de eerepalm toekomt.

De zonen van het Hemelsche Rijk bedienen zich uitsluitend van een zoogenaamde isoleerende, d.i. eenlettergrepige taal met klimmenden en dalenden nadruk, en de telephoondraad

[p. 56]

plant juist zulke geluiden op de best verstaanbare wijze voort.

Benuttiging der Niagara-watervallen. -

Reeds meermalen is er sprake van geweest, de ontzaglijke kracht, door den Niagara ontwikkeld, tot practische doeleinden aan te wenden. Mogen wij den Scientific American gelooven, dan zou dit reusachtige plan reeds tot een begin van uitvoering gekomen zijn. Volgens de meest gematigde berekeningen bedraagt de gezamenlijke kracht der watervallen drie millioen paardenkracht; anderen daarentegen schatten ze wel op zestien millioen. Daarvan zouden thans alvast 100.000 paardenkracht benuttigd worden. Het water zou ongeveer twee kilometer boven de vallen opgevangen worden, terwijl de tunnel, waarlangs het moet wegvloeien, beneden de vallen uitkomt. De inrichting zal bestaan in twee hydraulische hoofdstations, door een groot kanaal gevoed, terwijl zijtakken van dit kanaal het water naar afzonderlijke fabrieken zullen voeren. Een der groote hoofdstations zou de noodige kracht leveren voor de verlichting der naburige steden, onder andere de stad Buffalo.

Het is zoo goed als vastgesteld dat er geen grootere spanningen zullen aangewend worden dan van 10 000 volta's. Om de stad Buffalo van licht te voorzien, zal men van hooge spanningen gebruik maken tot aan de poorten der stad, waar een station van transformators zou gevestigd worden, bestemd om de spanning voor de plaatselijke behoefte tot 1000 volta's terug te brengen.

aren lezen, naar de schilderij van millet.

Een reddingboot zonder bemanning. -

Kort geleden is door de heeren Sims en Edison een torpedo vervaardigd, die van land uit bestuurd kan worden door middel van metalen draden, die afrollen naarmate het vernielingswerktuig op zijn doel afgaat. Thans echter moeten de uitvinders bedacht zijn op een nieuwe toepassing dezer vinding, waardoor in plaats van een moordtuig een onwaardeerbaar middel tot redding kan ontstaan. Zij willen namelijk een reddingboot vervaardigen, die op dezelfde wijze als de boven bedoelde torpedo door middel van draden zou kunnen bestuurd worden. Zoodoende zou men, hetzij van land uit, hetzij van een schip, een in nood verkeerend vaartuig te hulp kunnen komen, zonder andere schepelingen aan de woede der golven bloot te stellen.

De afstand van de zon. -

Het blijkt dat wij niet zoo ver verwijderd zijn van de zon als tot dusver geloofd werd. Gewoonlijk werd voor den afstand tusschen de aarde en de zon het cijfer van 153 millioen kilometer aangenomen. De waarnemingen echter, tijdens den doortocht van Venus in 1874 en 1882 in China, Perzië, de Auckland-eilanden, Noord-Amerika, Bahia-Blanca en de Straat van Magellaan gedaan, zouden aantoonen, dat onze arme planeet maar 148.138.000 kilometers van de groote warmtebron verwijderd is.