De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 9

Bij de Platen.

In gebed. -

Het biddend opzien ten hooge van een schuldelooze maagd is zeker een dankbaar onderwerp voor den beeldenden kunstenaar, of.... ondankbaar, al naar men het nemen wil. Want wel biedt het de scheppende fantasie gelegenheid haar kracht te toonen in de conceptie van een ideale gestalte, maar reeds zoovelen hebben dit met meer of minder geluk beproefd, dat het hopeloos schijnt daartoe een nieuwe poging te wagen.

Nieuw is intusschen de studie van Carlo Dolci, waarnaar onze gravure vervaardigd is, niet. Ieder herkent hier op het eerste gezicht een schilderij van de oude academische school in goeden zin, de school die Rafaël als haar meester huldigt en de alledaagsche werkelijkheid versmadend, zich vermeit in het scheppen van nooit geziene maagden- of engelenhoofden, wel geen etherische, bovenaardsche wezens als de heiligen en hemelgeesten van Fra Angelico,

[p. 31]

maar figuren, waarbij de volle zachte ronding der klassieke vormen vergeestelijkt wordt door het christelijk ideaal.

Het lijk van Marceau aan het Fransche leger teruggegeven. -

Uit de verheven kalmte van het rijk der schoone droomen vallen we hier opeens midden in het hartstochtelijk strijdgewoel van de oorlogen der eerste Fransche republiek, een heel andere wereld, die intusschen, vooral op den afstand van een eeuw gezien, niet minder haar eigenaardige grootsche schoonheid heeft. Het is een wild bewogen heldendicht, waarvan ons hier een aangrijpend treffende bladzijde wordt vertoond. Marceau, een der dapperste veldheeren van het leger, hetwelk eerlang onder Napoleon de roemrijkste overwinningen zou behalen, waarvan de nieuwere tijden gewagen, - Marceau, de overwinnaar van Fleurus, de veroveraar van Aken, Bonn en Coblenz, de generaal, door allen om zijn innemend voorkomen en edel karakter om strijd bemind, was onder het schot van een Tyroolschen jager gevallen en heel het leger betreurde zijn verlies. Zelfs de vijand eerbiedigde zijn stoffelijk overschot (onze lezers herinneren zich wellicht de plaat op blz. 273 van den elfden jaargang, voorstellende den Oostenrijkschen generalen staf bij het doodbed van den 27jarigen held) en stond toe dat de Franschen het lijk van hun geliefden generaal terughaalden. Een detachement huzaren bracht het, met de vlag, die hij zoo dapper verdedigd had, als doodkleed bedekt, in het leger terug. Met ontblooten hoofde en een traan in het oog ontvangen de officieren het lijk van den held, die hun zoo dikwijls in den strijd is voorgegaan en hun thans als een doode wordt teruggebracht.

Generaal Von York's aanspraak tot de Oostpruisische standen te Koningsbergen. -

Ziedaar als tegenhanger een tafereel uit den vrijheidsoorlog, die noodzakelijk op de zegepralen der alles vertredende Fransche legers volgen moest. Een oogenblik kon Napoleon, de onweerstaanbare titan, voor wien alles scheen te moeten zwichten, het sidderend Europa met verbijstering slaan; ten slotte toch moesten de van schrik verlamde volken tot bezinning komen en met de kracht der vertwijfeling het juk van den Corsicaanschen tiran afschudden.

Het tafereel van den Duitschen kunstenaar Brausewetter, thans in het bezit der provincie Oost-Pruisen, verplaatst ons in eens midden in de onstuimige beweging, die zich na de eerste nederlagen van den tot dusver onverwinnelijken keizer van heel Europa meester maakte. Wij zijn in het jaar 1813; de tijding dat de onbedwingbare legermacht, die zegevierend de halve wereld had doorloopen, eindelijk in de sneeuwvelden van Rusland was tot staan gebracht en de keizer zelf zich maar met moeite door de vlucht had kunnen redden, had de volken een onmetelijken zucht van verlichting doen slaken. De macht van den overweldiger was dan gebroken: er was weer hoop de vrijheid en onafhankelijkheid, die men zich smadelijk had laten ontnemen, te herwinnen, en alles vloog te wapen met een geestdrift, waarvan de schilderij in dit nummer ons eenigermate een denkbeeld kan geven.

Zij stelt ons den vermaarden generaal York voor op het oogenblik dat hij, den 5en Februari 1813, de Oostpruisische standen opwekt tot den strijd voor de vrijheid des vaderlands. Zijn krachtig krijgsmanswoord bezielt de gansche vergadering; met vlammend oog en onstuimig gebaar wijst hij den weg ter overwinning, en ook de flauwhartigsten voelen hun moed herleven. De krachtigsten ballen de vuist van verontwaardiging en vliegen op van hun zetel bij de gedachte aan de vernedering des vaderlands die gewroken, aan de vrijheid, die herwonnen moet worden. De ouden en grijzen voelen zich verjongd en rijzen, op hun stok leunend overeind, allen hangen aan de lippen van den man die niet alleen met zijn woord aller moed kan ontvlammen, maar bij dat woord ook de daad weet te voegen.

Want als gouverneur-generaal van Pruisen bestuurde York met forsche hand de volkswapening in dat gewest en leverde menigen roemrijken veldslag voor de bevrijding van zijn vaderland, dat in 1873 te Berlijn een waardig gedenkteeken wijdde aan de nagedachtenis van den wakkeren krijgsman.

Gezicht op Kortenhoef. -

Na de twee levendige tafereelen uit het Napoleontische tijdvak biedt de kalme teekening van Adolf van Dijk ons stellig een rustige verpoozing. De droomerige plas, met de nevelige lucht er boven en het stille dorpje Kortenhoef er achter stemt wèl tot mijmeren na de beschouwing der oorlogsepisodes op de vorige bladzijden.

Voor hem die minder bekend is met de vaderlandsche streek, waarheen de teekenaar ons verplaatst, zij opgemerkt dat Kortenhoef een gemeente is in Noord-Holland, ingesloten tusschen Nederhorst-den-Berg, Ankeveen, 'sGraveland en Loosdrecht, en wie zich verbazen mocht over de ontzaglijke watervlakte, die aan een schrikkelijke overstrooming doet denken, wete dat de grond in die streek, meest uit laag veen bestaande, grootendeels is uitgeveend en in plassen verkeerd. De aanblik van zulk een waterpartij is in deze warme dagen bepaald een verfrissching.