De telegraaf zonder draad.
Sedert eenigen tijd wordt er in Amerika een geweldige drukte gemaakt over een nieuwe uitvinding, gelijk zoo vele andere afkomstig uit het brein van den onuitputtelijken Edison en bestemd om weldra haar toepassing te vinden, namelijk de telegraaf zonder draad.
Het is niet gemakkelijk van dit nieuwe wonder een verklaring te geven, want het berust op de nieuwere electrische wetenschap, die ofschoon pas van jongen datum reeds de heele wereld in rep en roer heeft gebracht en zich een eigen taal heeft gevormd, wier bewoordingen enkel voor de ingewijden verstaanbaar zijn. Daar het hier evenwel een nieuwigheid geldt, die zoowel de profanen als de ingewijden interesseert en reeds op zich zelf allermerkwaardigst is, zullen wij beproeven, zoo niet het verschijnsel te verklaren, dan toch het te beschrijven en het zichtbaar en tastbaar te maken in woorden zoo duidelijk, als het onderwerp maar veroorlooft.
Daardoor moeten we echter de zaak van meet af aan ophalen. De electrische telegraaf is, zooals men weet, gegrond op het verschijnsel der tijdelijke magnetiseering van ijzer door een electrischen stroom.
Neem bijvoorbeeld een gewone ijzeren staaf, die dus uit zich zelf geen enkele der eigenschappen van den magneet heeft, en plaats die staaf in een klos, om welke een lange koperen draad is gewonden. Wanneer gij nu de beide uiteinden van dien koperdraad in verbinding brengt met de beide polen van een batterij, wordt de ijzeren staaf onmiddellijk een magneet, en als zoodanig trekt ze het ijzer aan zoolang de stroom duurt, dat wil zeggen zoolang er verband bestaat tusschen de batterij en de beide uiteinden van den koperdraad. Maar als men door het afbreken dier verbinding den stroom afbreekt, verliest de ijzeren staaf binnen de klos onmiddellijk die eigenschap. Ze houdt op magnetisch te zijn, ze trekt het ijzer niet meer aan en wordt ongevoelig als te voren.
Welnu, dit dubbele verschijnsel doet zich geregeld voor, onverschillig hoe lang ook de draad en bijgevolg de afstand is tusschen de batterij en de staaf; de eene kan bij voorbeeld te Amsterdam, de andere te Parijs of desnoods over den oceaan zijn, mits er maar geen onderbreking in de geleiding is. Wanneer men bijgevolg in de nabijheid van de staaf binnen de klos een andere staaf aanbrengt, die beweeglijk is en voorzien van een veer, welke haar van den tijdelijken magneet terugtrekt, zal die tweede staaf aangetrokken of afgestooten worden naar gelang de vaste staaf al dan niet magnetisch is. Men zal derhalve, door bij tusschenpoozen den electrischen stroom te onderbreken en weer te herstellen aan de beweegbare staaf een heen en weer gaande beweging kunnen meedeelen, van welke beweging men zich kan bedienen tot het overbrengen van seinen tot in het oneindige
De verscheidenheid der werktuigen, uitgedacht om van die heen en weer gaande beweging partij te trekken en ze te doen strekken tot middel van correspondentie op groote afstanden, grenst letterlijk aan het wonderbaarlijke. Niet alleen kan men zoodoende van het eene eind der wereld naar het andere trillingen of geluiden overbrengen, die de letters van een afgesproken alphabet voorstellen, maar men is er in geslaagd, de depêche op de plaats van bestemming te doen afdrukken in gewone letters, ja zelfs het handschrift van den afzender weer te geven, verschillende telegrammen in tegenovergestelde richting langs een zelfde lijn te verzenden en figuren, teekeningen of afbeeldingen met betrekkelijke nauwkeurigheid over te seinen.
Maar in al die gevallen blijft het wezenlijke en fondamenteele beginsel van de electrische telegraaf hetgeen hierboven in groote trekken is geschetst, en tot dusver kon men zich haar werking niet denken zonder het samenstel van drie onmisbare organen: 1o. de toestel, die den electrischen stroom voortbrengt, 2o. de geleiding, dat wil zeggen de draad, hetzij boven of onder den grond, die de magnetische werking overbrengt tusschen de beide plaatsen, welke men met elkaar in correspondentie wil stellen, en 3o. de toestel, bestemd om de seinen op het punt van aankomst vluchtig of blijvend weer te geven.
Edison, de duizendkunstenaar, heeft dat alles veranderd. Hij maakt den geleidraad gewoonweg overbodig. Weg dus met die leelijke telegraafpalen, voorzien van porseleinen potjes, die zich in eindelooze rijen langs onze wegen uitstrekken, met die reusachtige notenbalken van metaaldraden, waarop de wind als op een Aeolusharp soms zulke naargeestige deunen speelt. Voortaan zullen door de ledige ruimte, enkel door bemiddeling der lucht, die bij uitstek veerkrachtige vloeistof, de electrische golvingen met de seinen van de eene plaats naar de andere worden overgebracht.
Evenals de trillingen, die het geluid voortbrengen, zich als luchtgolvingen op groote afstanden voortplanten, zich hier en daar als echo's doen hooren, elders - wanneer de schok zeer hevig geweest is, zooals bij een kanonschot of dynamietontploffing - den grond doen dreunen en de vensterruiten springen, evenzoo, heeft Edison gezegd, zou men door ergens electrische trillingen van voldoende kracht voort te brengen, die in het rond kunnen doen weerkaatsen. Ze konden name lijk opgevangen worden door daartoe bestemde receptors en zoodoende konden, zonder ander stoffelijk verkeermiddel dan de gewone dampkringslucht, verstaanbare teekenen worden meegedeeld.
Natuurlijk mogen de electrische trillingen - het best te vergelijken bij de kringvormige golvingen, door een in het water vallenden steen voortgebracht - niet den grond raken, waar zij zouden wegsterven, noch ook onderweg afstuiten op boomen, huizen, bergen of welke hinderpalen ook. Edison vermijdt die moeilijkheid door zijn toestellen, zijn trillende metaalplaten aan te brengen op hoogten, zoo ver boven den grond uitstekend, dat de rechte lijn, welke twee stations verbindt, nimmer de aardoppervlakte raakt. Op zee kan men daartoe de masten der schepen bezigen, waaraan groote bladen gevoelig metaal, die met de eleetriciteit-bron verbonden zijn, bevestigd worden: te land kan men gebruik maken van hooge torens, palen of vastliggende luchtballons.
Door middel van een electrischen toestel van bijzondere kracht, waardoor een buitengewoon sterke stroom wordt voortgebracht, laat men een dier condensatoren bij tusschenpoozen trillen in dier voege dat daardoor seinen worden gevormd, die in beurtelings lange en korte teekens volgens de regels van het Morse-alphabet kunnen worden meegedeeld. Die trillingen planten zich in het rond door de omringende lucht voort tot zij een anderen dergelijken condensator ontmoeten, waar zij dezelfde korte en lange trillingen voortbrengen, die alzoo gemakkelijk te vertolken en te verstaan zijn. Ziedaar het sein overgebracht en het raadsel opgelost.
Na deze korte uiteenzetting van het wezen der nieuwe uitvinding is er geen buitengewone scherpzinnigheid noodig om het gewicht daarvan te begrijpen en de groote voordeelen te schatten, die er aan verbonden zijn zoowel wat de bezuiniging van materieel als de vermeerderde snelheid aangaat. Vooral de dagbladpers, die nu al zoo vlug door de telegraaf bediend wordt, zou er bijzonder mee gebaat zijn Wanneer bij voorbeeld te New-York iets werd geseind, zouden alle groote steden in het rond, waar maar de vereischte toestel aanwezig was, het bericht op hetzelfde oogenblik ontvangen en de plaatselijke bladen konden het hun lezers even gauw meedeelen als de pers te New-York zelf. Verder zou de uitvinding haar nut hebben, in geval van nevel, aan boord van in nood zijnde schepen, alsook in oorlogstijd voor belegerde steden of voor legerhoofden, die vreezen mochten hun telegraphische gemeenschap door den vijand te zien afgesneden.
In elk geval mag men de zaak gerust als ernstig beschouwen, daar Edison, die zich niet licht met hersenschimmige plannen inlaat, niet geschroomd heeft er zijn naam aan te verbinden. De Western Electrician van Chicago stelde het denkbeeld voor eenigen tijd reeds als verwezenlijkt voor, met een menigte afbeeldingen, die zeer geschikt waren den ongeloovigen bij benadering een denkbeeld te geven van de electrische toestellen der toekomst en de veranderingen, die daarvan in de twintigste eeuw het gevolg zullen zijn.
Nu wordt er wel gemeld dat een andere Amerikaan, met name Nicholas Tesla, op het oogenblik al, door middel van afwisselende stroomingen van onwaarschijnlijke kracht,zonder geleidraad, op grooten afstand electrisch licht weet over te brengen en als bij tooverslag gloeilampen te doen ontvlammen zonder ze aan te raken. Maar alvorens aan de nieuwe telegraaf van den toovenaar van Menlo Park te gelooven, zullen velen toch liever willen wachten tot ze die elders zien werken dan enkel op het papier.
Het is moeilijk zich de verwezenlijking van dit wonder voor te stellen en zich die vlucht van tril depêches te denken, wrelke bij heele zwermen, onzichtbaar, in alle richtingen de lucht zouden doorkruisen en allicht met elkaar in botsing zouden komen. We zouden vreezen dat er heel wat onderweg zouden verloren gaan en wat vooral een ongerief van die nieuwe telegraaf zou zijn, is haar niets ontziende indiscretie, daar zij onvermijdelijk veroordeeld zou zijn alle haar toevertrouwde geheimen naar de vier windstreken uit te strooien.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd