De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 8

De St.-Joseph-stichting te Santa Rosa.
(Curaçao.)

Ruim dertig jaren zijn er reeds voorbij gegaan sinds de blijde mare van eiland tot eiland ging in onzen West-Indischen archipel: ‘Ook Nederland duldt de schande niet meer van zijn koloniën, de slavernij is voor altoos afgeschaft.’

Doch al onthief 's konings besluit de ongelukkige slaven van den knellenden band; de gevolgen van er sinds eeuwen onder geleefd te hebben nam het van het beklagenswaardig volk niet weg. Zij bleven wars van allen arbeid, waartoe tot dan slechts de zweep van den blank-officier hen gedreven had. De lusten van het vleesch vierden zij zonder schaamte of wroeging Het bewustzijn van hun waardigheid als mensch, of van hun hoogere, eeuwige bestemming was schier geheel verdwenen. Zij schenen een middelding tusschen mensch en dier.

Zulke diep gezonkenen nemen niet op het eerste woord, al is het een koninklijk, hun plaats in den rang der menschen weer in. De vloek van den aartsvader Noë over Cham's nakomelingen, waaronder ook deze bevolking zucht, wordt alleen weggenomen door de zegeningen van het Kruis. Alleen het godsdienstig bewustzijn, door de Kerk in hunne harten ontwikkeld, schenkt hun een hooger leven, adelt hen tot menschen en christenen. Aan dien boom alleen wassen hun de vruchten der christelijke beschaving. En zoo zij ooit een eervolle plaats zullen bekleeden in de rij der volken; zoo zij ooit tot een onafhankelijk, menschwaardig bestaan zullen komen in de wereld, of door industrie en fraaie kunsten uitblinken, dan zal dit der katholieke Kerk moeten dank geweten.

Nederland mag er fier op wezen, dat velen zijner zonen en dochteren zich in den dienst der Kerk aan die edele taak hebben gewijd. Veel is er reeds tot stand gebracht. Godsvrucht en beteugeling der laagste tochten beginnen er gaandeweg schoone triomfen te vieren. Toch is alles nog niet verkregen. Het komt er thans op aan om het aankomende geslacht aan den arbeid te wennen, den arbeid te doen liefhebben, door den arbeid te ontwikkelen en te verheffen. Traagheid is des duivels oorkussen, doet den mensch afdalen tot het dier; maar de arbeid - zoo daarbij eenige kunstvaardigheid vereischt wordt - oefent zijn hoogere vermogens, schenkt hem het innig besef van zijn waardigheid, en doet er hem handel en wandel naar richten.

Eén der proeven door onze missionarissen ondernomen, is de St. Joseph's stichting, op nevensgaande gravure voorgesteld. De milddadige harten, die den Eerw. pater Frie, met een zijner weesjes in de jaren '89 en '90 het moederland bezoekende, zooveel sympathie betoonden, zullen thans geen geringe zelfvoldoening smaken bij het zien hoe hun aalmoes geplaatst werd. Het plan van het huis is door den missionaris zelven ontworpen, en onder zijn leiding uitgevoerd. Geen enkele overbodige versiering, - zooals hij meende dat in de meening der stichters van dit huis lag, - maar toch in zijn eenvoud schoon. Vóór het huis staan de bewoners geposteerd. Het zijn weezen, half weezen of verlaten kinderen, die hier hun maïs en een dak vinden, waarvan zij zonder deze stichting verstoken blijven. Zij zijn slechts veertien in getal tot heden toe, maar het vertrouwen is zeker niet ongegrond, dat de H. Joseph, onder wiens bescherming het huis staat, de bron der inkomsten nog rijker zal doen vloeien tot onderhoud ook van een vijftigtal andere kinderen, die er naar hunkeren.

Links van de kinderen staat de tweede missionaris der streek, de E.P. Regouin, gereed om op zijn muildier zijn dagelijkschen tocht naar het een of ander gedeelte der wijd uit elkander verspreide negerhutten te doen, want de beslommeringen van het onderricht der kinderen in het handwerk mogen de zorg der andere zielen niet schaden.

De eerste verdieping van het gebouw bevat in het middenvak, boven den ingang, de kapel der E.E. Zusters Dominicanessen, waarnaast aan weerszijden hare vertrekken en communauteitskamer. Beneden links is het verblijf van den directeur-missionaris en zijn coadjutor; rechts de ontvangkamers voor de bezoekers en de bewoners van den omtrek, die hunnen priester komen s[p]reken. De achtervleugel rechts is geheel ten dienste van het jonge volkje, dat er eet, slaapt, leert enz.

[p. 375]

Op de linkerzijde vindt men het atelier, waarvan de tweede gravure een afbeelding geeft. Hoog boven alles verheft zich op een houten stellage de zichzelf regelende Amerikaansche windmolen. Het tienhoekige rad bestaat uit lange, smalle, dunne latjes, bij wijze van jaloezieën over elkander gebogen. Het trappen, draaien en schaven is onder deze keerkringshitte zoo goed als onmogelijk, inzonderheid van 's morgens 9 tot 's avonds 4 uur. Het boren, zagen, enz. moet dus machinaal geschieden; doch aan stoom is in dit land van dure steenkolen en nog duurder water geen denken.

Daar waait echter voortdurend een fiksche passaatwind, die niet alleen de buitengewone hitte tempert, doch ook, zooals P. Frie getoond heeft, uitmuntend ten bate der industrie kan benuttigd worden. De wind van bezijden op de latten spelende, duwt op zulk een wijs de eenen achtereenvolgens op de anderen, dat het rad in beweging komt en in een oogwenk klapperend en snorrend omwentelt. Op zijn beurt wendt het de ontvangen kracht aan om een ander rad op de drijfwielen in het atelier te doen werken en aldus bij zaag-, boor- en schaaf-machines, draaibank en slijpsteen allen handenarbeid uit te sparen.

Treden wij een oogenblik dit atelier binnen. Daar staan de verschillende toestellen voor ons. Het eerst valt ons op de Missionnarisdirecteur in het Dominicanerhabijt, zijn leerlingen de plannen afteekenende, waarnaar zij moeten werken. Wellicht is hij daar verdiept in het ontwerpen van een altaar, of van een communiebank, of een preekstoel, want hierop vooral - daar de geringe behoeften der negers geen ander werk verschaffen - legt hij zich met ijver toe, en de bestellingen van dit soort stroomen overvloedig toe, zoo van de kerkjes op de Hollandsche eilanden, als van Venezuela en de nabijgelegen Zuid-Amerikaansche kust. Zoo hij een beunhaas in het vak was, zouden de producten van dit atelier in zoo'n korten tijd zooveel naam niet gemaakt hebben.

Ieder aan zijn machine, staan de jongens daar, afwerkende wat de leermeester hun voorteekende en opleî. Luchtig gekleed, in een frissche werkplaats, waardoor de passaatwind henen speelt, niets bovenmatig van hun spieren hoevende te vergen door den windmotor, arbeiden zij steeds vlijtig voort, door een liedje in het Papiementsch of den Rozenkrans het werk opvroolijkende of hoogere wijding gevende De eigenlijke bewoners van het St. Joseph Gesticht zijn het niet, maar toch allen van jongs aan door Pater Frie voor dezen arbeid opgeleid. Zij vonden, God lof! tevens in hem een redder van hun ziel.

Hadden zij hier geen hart gevonden dat voor hen wilde zorgen, de werkwinkel in de hoofdstad, met al de hem eigen, besmette atmosfeer ware hun eenige toeverlaat geweest. Erger nog; wellicht had de behoefte hen naar het vasteland van Zuid-Amerika gedreven, waar èn hun geloof èn hun deugd in weinigen tijd schier onvermijdelijk schipbreuk geleden had.

Zie die kloeke, gladde jonge mannen, geheel aandacht en liefhebberij voor hun bezigheid. Uit hun ingespannen trekken spreekt geest en kunde in het vak. Waarlijk, 't zou treurig zijn als zulke krachten gedoemd zouden moeten zijn in vadsige werkeloosheid zich daar voor den ingang van een ellendige hut, in de zon te liggen koesteren; laat staan, zich aan een wissen ondergang bloot te stellen in den vreemde.

De st.-joseph-stichting te santa rosa in haar oude gedaante.

De nieuwe stichting draagt den naam van den grooten Sint Joseph, en sinds eenige weken, kort na het opnemen dezer gravures, prijkt ook hoog in den gevel het fraai gemodeleerd steenen beeld van den Heilige.⁽¹⁾ Dat waarborgt. De voedstervader van den Heiland der wereld, meer vermogend in den hemel dan zijn naamgenoot in Egypte, zal. het dezen kleinen, welke zijn Zoon broeders noem, niet aan hunne luttele behoeften laten ontbreken; maar vele harten in het moederland bewegen zich het bitter lot dezer ouderloozen aan te trekken. De heilige Werkman van Nazareth zal ruimschoots 's hemels zegen doen afdalen op den arbeid zijner kinderen, om dien te adelen niet alleen en te verheffen, maar ook volgens de strengste eigenen van het vak te bekwamen. En niet het minst zal het verheven hoofd der heilige Familie, die in zijne woning steeds den geest van liefde, vrede en onderwerping zag leven, ook onder dit dak deze heerlijke gaarde doen bloeien en geuren, en den armen kleinen het familieleven terugschenken, dat de dood of de misdaad hun ontnam.

Nijmegen, Mei '92.

P. fr. Alb. Weijers, Ord.-Praed.

(1) Een geschenk van den Hoog Eerw. Deken van Amsterdam, Mgr. Poppen, die hierdoor zijn bijz[o]ndere ingenomenheid met dit grootsch ondernemen wilde te kennen geven.