De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 8

[p. 369]

[Nummer 47]

zangles. Naar de schilderij van walter firle.

[p. 370]

Een goede les.
Door Mathilde.

I.

Wat blief je Kaatje? O ja, wat voor vleesch wij van middag moeten hebben. Wacht... je hebt immers spinazie, neem dan kalfslapjes.’ ‘Neen, mevrouw, de boer had geen spinazie, toen heb ik maar tuinboonen genomen; de doppers waren niet mooi.’

‘Goed, neem dan toch maar kalfslapjes.’

‘Ja, mevrouw, maar meneer houdt alleen van varkensvleesch bij tuinboonen.’

‘Varkenslapjes dan!’

‘Maar mevrouw, 't is de ossenslager.’

‘De ossen.. sla... ger? O zoo!’

‘Dus dan maar niet noodig.’

‘Ja, niet noodig!’

Met een spottend lachje ging Kaatje de deur uit, en mevrouw, die voor haar schrijfbureautje zat en terwijl het onderhoud met haar keukenmeid duurde, met een vagen verstrooiden blik, den pennehouder tegen de lippen gedrukt, half naar haar toe gekeerd zat, wendde zich nu geheel om, keek even voor zich, fronste de wenkbrauwen als om haar gedachten te verzamelen, toen plotseling haar draad terugvindend, liet zij de pen weer vol vuur over het papier glijden. Zij kon een regel of drie geschreven hebben en was weer geheel verdiept in haar werk toen er zacht aan de deur getikt werd.

‘Mevrouw,’ zeide een teemende stem, voorzichtig en zacht, maar toch in de schatting van het jonge vrouwtje zoo sarrend en onaangenaam, dat zij met een schok uit haar houding opschrikte, en met zekere drift het hoofd ter zijde keerend, vroeg:

‘Wat is er nu weer?’

‘Mevrouw, u heeft vergeten te zeggen wat voor soep wij moeten hebben.’

‘Soep, soep, soep’, herhaalde zij en scheen moeite te hebben zich het denkbeeld van soep duidelijk voor den geest te stellen. ‘Wat voor soep?’

‘Ja dat vroeg ik mevrouw juist!’ was het luide antwoord.

‘Och ik weet het niet. Bestel maar iets.’

‘Ja, mevrouw, en als het niet goed is?’

‘Nu kalfssoep dan maar.’

‘Hoeveel poulet moet ik dan bestellen.’

‘Ja hoeveel? Zes ons, of zeven, zou dat genoeg zijn?’

‘Dat kan een aardig soepie worden, maar dan blijft er geen bordje over voor de keuken.’

‘Nu twee pond dan en dan hoef je mij van morgen ook niet weer lastig te vallen.’

‘Best mevrouw!’

‘En laat mij nu met rust. Ik kan geen oogenblikje kalm werken of dan komen zij weer met zoo'n malle boodschap!’

Kaatje trok de deur bedaard toe en lachte nu heelemaal.

‘'t Is me een rare, dat jonge mevrouwtje! Zoo veel verstand van de huishouding als dat en dan altijd in de boeken zitten of zij niets beters te doen had. Als men trouwen wil, zacht dat men zich met het eten bemoeit.’

Een beetje kregelig zette mevrouw van Daele zich weer aan 't schrijven; maar 't wilde niet goed meer vlotten, de gedachte aan soep en poulet en varkenslapjes wilde haar maar niet verlaten. Zij was zoo goed aan den gang geweest en nu had die nare meid haar zoo gestoord.

Zij keek op het snoezige penduletje voor haar; kwart over elf, dadelijk was het half twaalf en dan kwamen de kinderen t'huis en zij moest voor de koffie zorgen, want dan kwam van Daele te huis; en de kinderen moesten geholpen worden. Zij voor zich zelf zou zich gaarne met een glas melk en een beschuit tevreden stellen, maar die man en kinderen hadden altijd honger. Bah! hoe vervelend wat een slavenleven, getrouwd te zijn en daar had zij nog illusiën over gehad O neen, alles was haar tegengevallen en toch zij had geen klagen, haar man was goed, vriendelijk en zelfs gemakkelijk.

Dat hij weduwnaar was en vader van vijf kinderen, dat wist zij vooruit en zij had er volstrekt geen bezwaar in gezien toen hij haar ten huwelijk vroeg en toch, toch! wat woog dat huishouden zwaar op haar zwakke schoudertjes.

Zij leunde achterover in haar stoel, en trachtte er weer in te komen maar het wilde niet lukken; telkens en telkens zag zij het werk, waartoe zij verplicht was, haar van nabij aangrijnzen, terwijl het andere wat haar zoo vriendelijk lokte, meer en meer wegvluchtte en buiten haar bereik geraakte.

Pauline van Daele was de verwende dochter van een notaris, die zijn vrouw reeds zeer vroeg had verloren; Pauline groeide op zonder moederlijke leiding, zelfs zonder vaderlijke, want eigenlijk was zij het, die haar vader en haar oudere zuster de wetten voorschreef.

Het kind was bijzonder vlug en daar Rika toch het huishouden deed en volstrekt niet de hulp van het zusje daarin verlangde, sprak het als van zelf dat Pauline studeeren moest; studeeren staat tegenwoordig chic voor een meisje en dan liefst niet studeeren voor onderwijzeres, maar voor leerares, doctores, musicienne of schilderes. Vader kon het betalen en Pauline had er den tijd voor.

Van daar dat het kind al van jongs af in de boeken zat en een afkeer opvatte voor alle vrouwelijke bezigheden, onverschillig of het huishouden of handwerken gold; de vader vond dit natuurlijk en de zuster gemakkelijk, want nu kon zij zich geheel aan haar werk wijden en behoefde het jongere zusje er niet in te onderrichten. Dat kostte maar tijd en met tweeën kon men toch niet zoo goed voort als alleen.

Zoo werd Pauline zestien, zeventien jaar. Zij was nu druk aan het studeeren voor haar akte Middelbaar Onderwijs voor Hollandsche en Duitsche taal - en letterkunde, toen een vreeselijke slag de familie trof. De vader kon niet meer aan zijn verplichtingen voldoen; dit bleek na zijn vrij onverwacht overlijden, en de beide meisjes stonden zoo goed als broodeloos in een huis, waarvan niets meer haar toebehoorde en dat dan ook weldra ten behoeve der schuldeischers werd verkocht.

Rika, die acht jaar ouder was dan Pauline, kon een betrekking krijgen als huishoudster, waardoor zij zelf verzorgd was en de familie trok zich Pauline aan, maar ongelukkig of gelukkig voelde die familie weinig sympathie voor geleerde vrouwen; zij hadden altijd de opvoedingsmanier van den notaris een dwaasheid genoemd.

Maar toen Pauline bij hen aan huis kwam zagen zij weldra in, dat het kind zoo goed als geen lust of aanleg had in hetgeen bij andere vrouwen levensdoel is. Zij voelde zich bitter teleurgesteld en verongelijkt, toen haar tante haar aan 't huishouden wilde zetten. Zij verknoeide meer in de keuken, dan zij er terecht bracht, zij brak alles wat zij moest omwasschen. Met naai- en breiwerk kwam zij niet verder en daar men begreep, dat zij toch in de tegenwoordige omstandigheden verplicht was op de een of andere manier in haar eigen onderhoud te voorzien, te meer daar zij een onverholen tegenzin in 't huwelijk scheen te hebben, besloot men haar in staat te stellen een paar een voudige examens te doen.

Nu werd Pauline secondante aan een meisjeskostschool, maar zij zag spoedig in dat het leven hier volstrekt niet dat was, hetwelk zij zich eenmaal droomde. Zij had altijd van examens gedroomd, schitterend door haar afgelegd, en daarna waren lessen nooit heel duidelijk op haar levensprogramma komen te staan.

Neen, zij had andere droomen; zij was er zeker van dat zij een dichterlijke natuur had; haar opstellen waren altijd de beste van haar klasse Zij hield van fantaseeren en schreef soms bladzijden vol poëtische bespiegelingen in haar dagboek; zij las die haar vriendinnen soms voor en deze riepen er over, dat het beeldig mooi was, waard om gedrukt te worden, en daarheen richtten zich nu alle jonge meisjesdroomen van Pauline. Schrijfster, letterkundige worden, dat was eerst een waardig levensdoel. Met kinderachtigen angst hield zij echter dit droombeeld voor ieder, zelfs voor haar zuster verborgen. Rika was zoo erg practisch, zij vond schrijven heel mooi en goed, mits men er veel geld aan verdiende en geld verdienen was bij Pauline iets zeer ondergeschikt. Zij vond er iets stuitends in, haar gedachten en gevoelens te verkoopen, daarenboven begreep zij genoeg dat er voorloopig nog geen sprake zou wezen uit haar geschriftjes geld te slaan.

Een andere reden voor haar geheimhouding was dat zij niets zoozeer vreesde dan in haar mooie droomen door afkeuring of afraden gestoord te worden. Vandaar ook dat zij er tegen opzag, ze aan de beoordeeling van een deskundige te onderwerpen. Hun te hooren afkeuren meende zij zou een slag wezen, dien zij niet te boven kon komen.

Pauline voelde zich als secondante bepaald ongelukkig; haar dichterlijke geest werd beneveld. Zij kon niet tegen banden en al te strenge regels. Zij hield niet van les geven en nog minder van vroeg opstaan, vroeg naar bed gaan, altijd met kinderen verkeeren; aan haar grootste liefhebberij kon zij niet werken, want daarvoor miste zij alle gelegenheid en vrijen tijd.

Hoe de jaren voorbij kropen begreep zij niet, maar nog vóór zij 't wist, had zij drie jaar op de kostschool doorgebracht; drie jaar van verveling en ergernis.

Toen kreeg zij onverwacht een huwelijksaanvraag van den vader van een harer kleine leerlingen, den heer van Daele, Doctor in de letteren, leeraar aan het Gymnasium eener kleine stad, die vijf kinderen rijk was en 't vorige jaar zijn vrouw had verloren.

Pauline's aangenaam uiterlijk en flink optreden hadden hem aangetrokken; zij was wel wat jong, maar hij, hoewel ouder, toch ook een flink man in de kracht zijns levens; zij had niet veel verstand van huishouden maar dat leert van zelf en Pauline was door het aanzoek zeer verrast.

Nog vrij kinderachtig en zeer oppervlakkig zag zij niets dan de uiterlijke voordeelen van zulk een huwelijk; zij telde alle bezwaren licht. Dr. van Daele was iemand, die ieders liefde en achting ten volle verdiende; kinderen had zij nu toch om zich heen; wanneer zij trouwde dan waren het ten minste de kinderen van haar man, die zij als haar eigene wilde l[i]efhebben. Dr. van Daele had een goed inkomen, dank zijne letterkundige bijverdiensten en het kapitaal zijner eerste vrouw; hij had een knap voorkomen, hij was ten hoogste beschaafd en ontwikkeld en... en dit gaf den doorslag - nooit beter dan als zijn vrouw had Pauline kans haar aangeboren talenten te doen vruchten dragen. Haar echtgenoot zou haar zeker helpen ze te ontwikkelen en ze later tot hun volle recht te doen komen.

Verder begreep zij, dat een meisje, wier vader - volgens eene algemeene minder uitgezochte spreekwijze - het niet mooi had laten liggen, geen hooge aanspraken stellen mag; haar school- en huislessen was zij reeds lang doodmoede, en hier sprak haar goed hart een woordje mede, zij kon nu licht haar eenige zuster een tehuis aanbieden als zij vacantie had

Al deze bedenkingen en nog meer hadden medegewerkt om Pauline een gunstig oor te doen leenen aan het voorstel van den heer van Daele en tot verwondering van velen waren zij getrouwd. De meesten hadden over

[p. 371]

dit huwelijk hun hoofd geschud; bijna ieder vond dat beiden een dwaze streek begingen.

Wat wist nu zoo'n jong ding af van een huis vol kinderen; hoe onverantwoordelijk van een vader om alleen zijn eigen neiging te raadplegen en niet het welzijn zijner kinderen.

Hoe 't ook zij of de menschen al dan niet gelijk hadden, de heer en mevrouw van Daele kwamen na een aardig huwelijksreisje in hun woning terug, werden er feestelijk ontvangen door het vijftal, dat door niemand opgestookt, hartelijk blijde scheen een nieuwe mama te hebben en den volgenden dag nam het jonge mevrouwtje zelf de teugels van het bestuur in handen.

Dat was nu juist zes maanden geleden!

II.

Er werd weer getikt; nu zij niet schreef antwoordde Pauline vlugger dan zooeven maar niet minder bits:

‘Wat is er nu weer?’

‘Mevrouw, daar is de kruier om de wasch te halen. Is zij al uitgezocht?'

‘De wasch!’

Met één sprong was Pauline overeind en zag Kaatje aan of zij haar een ongelukstijding had gebracht.

‘De wasch!’ herhaalde zij, ‘van daag!’

‘Ja mevrouw, u had hem gisteren gezegd dat hij van daag om elf uur moest komen, maar hij had noch een vrachie, zeit ie, en kon niet eer.’

Kaatje en Mietje hadden beiden zich in de keuken een ongeluk gelachen, toen zij dachten aan het gezicht dat mevrouw trekken zou als zij van de geheel vergeten boodschap hoorde en sporen van dien lach glommen nog op Kaatjes wangen en langs haar kin.

‘Maar heeft Mietje ze dan niet uitgezocht.’

‘Och gunst, mevrouw,’ riep de tweede meid, die haar kameraad op den voet was gevolgd, ‘hoe kan ik dat nu weten, als u mij daar niks niemendal van zegt.’

Het iets oudere Kaatje dat gedurende mijnheers weduwnaarschap hier alles te zeggen had gehad, behandelde mevrouw een beetje als een heel goed kind, dat van niets verstand had en dat zij alleen om den vorm raadpleegde. Zij wist immers precies hoe meneer en de kinderen 't graag hadden en zonder haar zou het bestuur van het huishouden Pauline nog zwaarder zijn gevallen.

Mietje daarentegen was er nog pas zes weken, zij durfde het mevrouw wel zeggen, want zoo'n ‘mensch’ had zij nog nooit gezien.

‘Wat doet zoo'n mensch te trouwen’, zeide zij verachtelijk, ‘die had schooljuffrouw moeten blijven, want die bennen allemaal zóó’.

‘Nu, laat de kruier dan maar even wachten,’ zeide zij met een zucht vol pijnlijke gelatenheid, bergde haar schrifturen zorgvuldig op, rommelde naar haar waschlijstje en besloot naar boven te gaan naar den zolder.

‘Maar mevrouw kan daar toch niet mee klaar komen vóór de koffie,’ merkte Kaatje aan, ‘'t is op slag van half twaalf.’

‘Ja, 't is waar ook. Nu geef den kruier een dubbeltje en zeg hem dat hij een anderen dag komt. Ik heb vandaag geen tijd.’

De beide meiden keken elkander aan en Mietje ging de boodschap brengen naar beneden. Kaatje begaf zich naar de huiskamer en dekte de tafel.

Pauline zag echter in dat er niets meer van haar prettig werkje komen kon en vond het zeer jammer; zij was van morgen zoo goed op gang geweest.

Zij ging zich kleeden, altijd half droomend, vervuld van het droevige lot van Daisy, de heldin harer novelle, van wie zij nog niet zeker wist of zij herstellen moest, of aan de tering sterven.

Even werktuigelijk ging zij naar de eetkamer, sneed het brood in vrij dikke schijven, die ook aan rechtheid veel te wenschen overlieten.

‘Zij kan nog niet eens brood snijden, wat haalt ze daar hompen af,’ dacht Kaatje en hardop vroeg zij:

‘Mevrouw, zal ik 't brood misschien snijden? Meneer houdt niet van die dunne en de kinderen niet van die dikke sneden.’

‘O, als je belieft, Kaatje!’ antwoordde Pauline gretig, blijde van het broodsnijden af te zijn, ‘dan zal ik koffie zetten.’

Zij was 't juist met zich zelf eens geworden, dat Daisy beter moest worden, maar met welke van haar beide vrienden moest ze nu trouwen, met den verrader ongelukkig worden of met den deugdzamen held alle geluk smaken?

En zoo vol van die ernstige overwegingen, schonk zij kokend water op de koffie.

‘Mevrouw, mevrouw!’ riep Kaatje, ‘kijk eens wat u doet! 't Loopt alles over het blad.’

Het borrelende koffiedik stroomde in lange, bruine strepen langs het nikkel potje op het Japansche blad, en uit de tuit spoot een straal...

‘O Kaatje, hoe komt het toch?’

‘Wel allemachtig! Dat is makkelijk genoeg om te begrijpen. Mevrouw schenkt maar toe voor het vaderland weg en ziet niet waar het aankomt. Och, gaat u asjeblieft wat op zij, ik zal wel den vâdoek krijgen en de boel wat opnemen. Nou, dit zal me ook het koffietje wel zijn, hoor! O jé, 't servet heeft ook mee gekregen en 't was gister pas schoon.’

Pauline stond verslagen te kijken naar de verwoesting. Een bitter gevoel van moedeloosheid, een vaag besef, dat zij niet tegen haar taak opgewassen, alles bedierf en verknoeide, vervulde haar ziel; in de keuken maakten de meiden zich vroolijk over het nieuwe heldenstuk van mevrouw en zij vergat Daisy en haar tweestrijd geheel en al om zich zelf te beklagen en uit te roepen:

‘O foei, wat een ellendig ding is dat huishouden! Ik had niet gedacht dat het zoo naar was. Ik geef liever les.’

‘Ma, ma! Jo heeft mijn tasch weggestopt.’

‘Ma, helpt u mij aan mijn huiswerk.’

‘Mijn buis is gescheurd en mijn pet heeft in 't water gelegen.’

Drie flinke jongens, met gezonde frissche gezichten, van guitige ondeugd glinsterende oogen en door het spelen verhavende kleeren stormden de kamer in.

‘Kinderen, kinderen!’ smeekte Pauline de handen aan de ooren houdend; ‘bedaard een beetje, bedaard!’

‘Ja ma, maar hij moet mij mijn tasch teruggeven; ik moet mijn Fransche les nog leeren.’

‘Och wat je zeurt! Wat zou ik met je tasch doen. Hij heeft zijn tasch op een vensterbank laten liggen en is toen gaan vechten met dien dikken jongen van Kwik.’

‘Dat is niet waar, jij hebt hem weggehaald.’

‘Ma, krijg ik nu een nieuwe pet!’

‘Och jongens!’ en Pauline schreide haast, ‘ik weet waarlijk niet wat met jelui te beginnen. Wat zie je er uit. Foei als straatjongens. Schaam je toch altijd zoo te vechten en te ravotten.’

‘Ma, geef u ons nu een boterham.’

‘Als ik mijn les niet leer, dan krijg ik straf.’

‘Geef mij mijn tasch,’ dreinde er een.

‘Als je niet uitscheidt, lamme jongen!’

En nog vóór Pauline 't verhinderen kon, zaten er twee mekaar in het haar, terwijl éen aan haar mouw trok, altijd jammerend over zijn gescheurd buis en natte pet.

‘Ik verlies mijn verstand. Kwajongens wil je mekaar wel eens loslaten. Ik zal het pa zeggen en dan ga jelui beiden in 't hok.’

‘Daar heb je het lieve leventje aan den gang’, zeide Kaatje, die van de keuken uit het barbaarsche geweld hoorde, ‘als zij dat maar kon, de kinderen mores leeren, maar dat kent ze ook al niet. Meneer moest noodig trouwen om orde en fatsoen in zijn huis te krijgen.’

‘Dan had hij ook niet zoo'n jong ding moeten nemen dat nergens van weet en goed is om den heelen dag met haar neus in de boeken te zitten.’

‘En dan had je onze eerste mevrouw moeten kennen! Zoo 'n preciesigheid en netjes, daar was 't eind van weg; die had in niets plezier dan in haar huishouden. Dat was me een andere tijd, dat zeg ik je!’

Toen Kaatje de huiskamer inkwam, was het Pauline half door dreigen, half door smeeken en goede beloften gelukt, de vechtersbazen te scheiden, maar het geklaag en gejammer was daarom nog niet ten einde.

Kaatje, na de verwoesting op het koffieblad zooveel mogelijk hersteld te hebben, maakte korte metten met de jongens, zij nam de twee, die er 't ergst ontredderd uitzagen, met zich mede naar de keuken en Pauline bleef met Hendrik alleen, die haar vroeg hem met zijn sommen te helpen.

't Was een ware uitkomst voor de zwaar beproefde huismoeder eens iets anders dan dat vervelende huishouden om handen te hebben. Zij bekommerde zich dus niet meer over de half aangerichte koffietafel en begon met het ventje te rekenen.

Juist kwam haar man thuis terwijl zij op de canapé zat, naast het kind beiden verdiept in het uitrekenen der ingewikkelde som.

Hij zag met welgevallen het groepje aan en verheugde zich dat Pauline zoo vriendelijk en moederlijk voor zijn kinderen was; hij wist dat zij niet veel verstand had van huishouden, maar hij was niet lastig en stelde zich gauw tevreden. Bovendien kende Kaatje de machinerie van het huishouden te goed dan dat het niet nog een poos zonder Pauline's medewerking zoo loopen kon. Ook vermoedde hij in de verste verte niet, wat er gedurende zijn afwezigheid gebeurde; hij wist niets van Pauline's liefhebberij en dacht niet anders of zij bracht haar tijd door met huishoudelijke en vrouwelijke bezigheden. Dat zij goed en lief, alleen wat al te toegevend voor de kinderen was, zag hij alleen en zij werd er hem des te dierbaarder om.

‘Zoo jongen, plaag jij je moeder weer,’ vroeg van Daele glimlachend.

‘Och man! ben je er al! Wij waren zoo verdiept, ik geloof waarlijk dat de koffietafel nog niet klaar is.’

Pauline schikte en redderde hier en daar, maar toen men begon te eten was er geen melk in de kan, geen suiker in den pot, geen kaas onder de stolp en door de drukte had Kaatje ook vergeten de eieren te koken.

Het huiswerk van Hendrik kreeg de schuld van alles, en van Daele stelde zijn vrouwtje gerust.

‘Men kan niet alles te gelijk doen,’ zeide hij goedig, ‘volmaakte huisvrouw spelen en onderwijzeres en 't eene zoowel als het andere is je plicht, niet waar? Alleen wanneer je beide verwaarloosde, om iets te doen, wat je niet hoefde te doen dan zou het plichtsverzuim wezen en ik had het recht je iets te verwijten.’

Pauline kleurde tot achter de ooren. Wat zou haar man zeggen, als hij wist waarom zij eigenlijk haar dagelijksch werk verfoeide en als lastige verstoring aanzag? Zou hij dat goedkeuren, zou hij haar zijne medewerking verleenen die zij op zoo hoogen prijs stelde?

Zij was juist van plan geweest als ‘Daisy’ voltooid zou zijn, hem haar volledig vertrouwen te schenken. En nu schrikte zij weer terug! O als hij haar eens ontmoedigde en verbood er zich aan te wijden, dan - meende zij - zou het leven geen waarde meer voor haar hebben. En 't leven was toch al vervelend genoeg, met dat eeuwige zorgen voor de prozaïsche behoeften van den mensch!

(Wordt vervolgd.)