De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 8

Bij de Platen.

Gezicht op de stad Praag. -

Ofschoon de hoofdstad van Bohemen tegenwoordig niet meer die beteekenis heeft, welke de geschiedenis haar schijnt toe te kennen, blijft ze gelijk alle steden, die een groote historie achter zich hebben, toch altijd een hoogst interessante plaats. Het gedeelte, dat op onze gravure te zien is, wordt de Kleinseite genoemd en omvat de aristocratische wijk. Men vindt daar de voornaamste openbare gebouwen, de woningen der ambtenaren, de paleizen van den aanzienlijken adel en tal van kerken, zooals de torenspitsen op ons plaatje duidelijk aanwijzen.

Drie bruggen over den Moldau verbinden de Kleinseite met het overige der stad, maar de oudste en beroemdste is de Karlsbrug, op onze gravure afgebeeld. Op het oogenblik zal ze er wel zoo gaaf niet uitzien als de teekenaar ze heeft weergegeven, want bij de jongste overstroomingen, die een groot deel van Duitschland geteisterd hebben, is het fraaie middeleeuwsche metselwerk nagenoeg geheel verdwenen. We mogen intusschen hopen dat ze zoo zoetjes aan wel weer hersteld zal zijn.

[p. 343]

Uit vierkante steenblokken geoouwd, is de brug 498 meter lang en zeven meter breed. Onder keizer Karel IV in 1357 begonnen, werd ze na een arbeid van 145 jaren eerst in 1502 voltooid. Aan weerszijden prijkt deze monumentale brug met acht en twintig steenen en bronzen groepen van belangrijke kunstwaarde, terwijl zich in het midden het overoude standbeeld verheft van den grooten Boheemschen heilige, Johannes Nepomucenus, den martelaar van het biechtgeheim. Dit beeld is in Mei het punt van samenkomst voor tal van bedevaarten uit alle oorden des lands. Van den kant der Kleinseite is de brug door twee overoude torens geflankeerd, die in vroeger tijd een bevestiging van de landzijde vormden.

Op den 4en September van het vorig jaar 's morgens om half zes - de ongeluksdag zal in de geschiedenis der stad onvergetelijk blijven - vernamen de ontzette inwoners een vreeselijken slag en twee bogen tusschen den vijfden en zesden pijler (van de oude stad af gerekend) verdwenen met de kolossale beeldengroepen en de borstwering in den woedend schuimenden stroom, waarna tegen tien uur de achtste boog volgde. Alleen de pijler met het standbeeld van den H. Johannes Nepomucenus bleef te midden der verwoesting ongedeerd staan.

Zooals wij reeds zeiden, is echter de aangerichte schade op het oogenblik zoo goed als hersteld en biedt de brug met de Kleinseite weer haar ouden schilderachtigen aanblik.

De oude en de nieuwe tijd. -

De bouwgewrochten van den ouden tijd kan het tegenwoordige geslacht wel zoo goed en kwaad als het gaat herstellen; maar de menschen uit dien tijd terugroepen, gaat helaas niet meer. Ondanks alle lichaamsoefening, heilgymnastiek en sport blijven wij in vergelijking onzer kranige voorvaderen maar achterlijke stumpers, en het sprekendst komt dit ongetwijfeld uit, waar wij, gelijk op de schilderij van den Franschen kunstenaar Monge, hedendaagsche landsverdedigers tegenover de forsche krijgers uit den voortijd zien. De schilderij verplaatst ons in het artillerie-museum van het Hôtel des Invalides te Parijs, waar een paar kurassiers de zware metalen kurassen en pantsers hunner voorgangers uit vroeger eeuwen bewonderen. Moesten zij zich in die ijzeren rustingen steken, ze zouden er weinig in uitvoeren. Respect voor die kerels! schijnt een hunner uit te roepen, terwijl hij naar soldaten-manier eerbiedig aanslaat. Zijn kameraad poogt inmiddels de onderschriften te ontcijferen en zoodoende uit te maken hoeveel eeuwen die ijzeren mannen al achter den rug hebben. Konden zij nog eens de oogen opslaan, zij zouden vreemd opkijken bij den aanblik der nakomelingen aan hun voeten. Toch kunnen de krijgers van onzen tijd, dank aan hun geperfectionneerde vernielings-werktuigen heel wat grooter verwoestingen aanrichten dan de geharnaste ridders der middeleeuwen ondanks al hun staal en ijzer. Maar dezen zouden het in hun ridderlijke fierheid ongetwijfeld beneden zich geacht hebben, den vijand met zulke verraderlijke wapenen te bestoken Zoo ziet men ook hier weer dat de hooggeroemde vooruitgang lang niet in alle opzichten dien naam verdient.

De kleine Mozart aan het hof van koning George III van Engeland. -

Früh übt sich wer ein Meister werden will, - als ooit dit spreekwoord in de practijk bewaarheid is, dan was het zeker wel in het leven van den grooten toondichter, die reeds als kind een zoo bewonderenswaardige muzikale ontwikkeling aan den dag legde.

Nauwelijks drie jaar oud, oefende de kleine Wolfgang Mozart zich op het klavier en wist er de welluidende tertsen te vinden. Op zijn vierde jaar speelde hij menuetten en op zijn vijfde begon hij al zelf te componeeren. Daar zijn buitengewone begaafdheid onder de strenge leiding zijns vaders, zich al spoedig tot de wonderbaarlijkste virtuositeit ontwikkelde, was hij op zijn zesde jaar reeds dat wonderkind, dat zich in alle muzikale kringen van Europa moest doen hooren. Van zijn zesde tot zijn elfde jaar trok de knaap, met zijn vader en zuster concerten gevend, Duitschland, Frankrijk, Engeland, Nederland en Zwitserland door. Onze gravure stelt den kleinen virtuoos voor aan het hof van den Engelschen koning George III, waar hij heel het schitterende gezelschap door zijn volmaakt spel in verrukking bracht. Die kunstreis was ongetwijfeld de gelukkigste tijd van zijn kort leven. Want oud zou hij niet worden: het is het lot van de meeste wonderkinderen.

Het overbrengen van signalen door middel van luchtballons. -

Al is de luchtballon op het oogenblik nog altijd een schip zonder roer, en al staat het te voorzien, dat hij dit nog lang blijven zal, toch is hij reeds geruimen tijd in dienst van den oorlog gesteld en zal bij verdere volmaking daarvoor nog meer nut opleveren. Vooral de overbrenging van signalen door middel van luchtballons is voor krijgskundige doeleinden zoo te water als te land van groote beteekenis. Het denkbeeld van een ‘luchttelegraphie’ met gebruikmaking van vastgemeerde ballons trok zeer spoedig de aandacht en bij den slag van Kaiserslautern, den 20en September 1794, kwamen van den kant van Fransche luchtschippers bontgekleurde Montgolfier-ballons in gebruik. Het spreekt vanzelf, dat een verlichte luchtballon een uitstekend middel aan de hand doet om van uit een omsingelde vesting of een schip ver zichtbaar signalen te geven, maar geruimen tijd lag de voornaamste moeilijkheid in het gevaar, in met gas gevulde ballons licht aan te brengen, en eerst de vorderingen van de electrotechniek hebben in den laatsten tijd het organiseeren van een bruikbaar stelsel om des nachts uit luchtballons signalen te geven, mogelijk gemaakt.

In het jaar 1884 nam de Russische kapitein Korztowits de eerste geslaagde proef, door des nachts van zijn schip een met waterstofgas gevulden ballon, die voor anker lag en van binnen door een electrische lamp verlicht werd, omstreeks duizend voet te laten stijgen. Door met behulp van electriciteit gegeven lichtseinen, die nu uit de hoogte werden gegeven, konden aan de andere schepen vlugger en nauwkeuriger dan dit vroeger met de gebruikelijke vlaggen- en lantaarnsignalen het geval was, bevelen worden uitgedeeld, en sedert dien tijd zijn de seinballons bij de Bussische marine ingevoerd en ook bij de vestingen in gebruik.

Ook het Engelsche en Fransche oorlogsbestuur heeft het gewicht van dezen nieuwen luchtseindienst ingezien en met seinballons van verschillend maaksel proeven genomen.

In het algemeen is de inrichting daarvan als volgt:

Binnen den uit volkomen doorzichtige stof (meestal geverniste taf) vervaardigden en met waterstofgas gevulden ballon zijn verscheidene gloeilampen aangebracht, die door geleidraden met een electriciteitsbron in verbinding staan, waarbij de stroom door middel van een translateur naar believen kan af- of aangesloten worden. Door den verschillenden duur der lichtpitten in den ballon is het mogelijk, evenals met het schrift van den telegraaf van Morse, seinen te geven, wat beneden geschiedt, daar met den seinballon niemand opstijgt. De werking der in den ballon aanwezige lampen, waardoor de lichtproductie geheel zonder gevaar is, geschiedt door een galvanische batterij, door accumulators of een kleine dynamomachine.

Op deze wijze wordt het geven van seinen bij nacht op groote afstanden en op plaatsen, waar men op een andere manier in het geheel geen lichtseinen in de verte zou kunnen geven, zeer gemakkelijk gemaakt. De toestel is eenvoudig en verplaatsbaar, en de ballon wordt een groot, ver zichtbaar lichtlichaam.

Eenigen tijd geleden zijn in Engeland proeven genomen met zulk een door den ingenieur Bruce vervaardigden ballon van 120 kubieke meter inhoud en met zes gloeilampen, met een lichtsterkte van 16 tot 20 kaarsen. De electriciteitsbron bestond uit een accumulatorbatterij en de seinen waren tot op een afstand van tien kilometer duidelijk zichtbaar.

Onze gravure op de laatste pagina stelt zulk een seinballon voor, die niet enkel seinen op boven meegedeelde wijze kan geven, maar ook bijzondere, uit een zwarte met blik vermengde stof vervaardigde Morse-seinen - korte en lange lijnen, en punten - laat zichtbaar worden, die eveneens van beneden langs electrischen weg gegeven worden. Om deze al naar het noodig is te laten verschijnen, zijn zij binnen in den ballon met elkaar in verbinding gebracht door middel van touwen, die elk aan een soort hefboom bevestigd zijn. De seinen zijn van de ballonstof verwijderd en dus niet zichtbaar; eerst wanneer de electrische stroom afgesloten wordt, komen zij tegen het hulsel van den ballon aan te liggen en worden zichtbaar, doordien zij zich tegen den helderen achtergrond scherp afteekenen. Bij de belegering eener vesting kan zulk een seinballon niet enkel gebruikt worden tot het geven van signalen, maar ook ter verlichting van bepaalde streken. Dit geschiedt dan, zooals op onze gravure eveneens is afgebeeld, door een onder aan den draagring aangebrachte boogvormige lamp, waarvan de sterke reflector een hellen lichtstraal op het onder liggend terrein werpt. Voor de richting, die het licht tijdelijk moet hebben, dient het daaronder aangebrachte zeil van een windvaan, waarmee de door scharnieren verplaatsbare lamp vast verbonden is. Men kan ook vrij zwevende, bemande ballons, zooals wij er op onze gravure in de verte een gewaar worden, op dezelfde wijze tot het geven van seinen inrichten en eveneens in het schuitje met behulp van een boogvormige lamp, wier stralen naar beneden worden geworpen, terreinverkenningen maken.

De kosten dezer ballons zijn, in verhouding tot hun gewicht voor militaire doeleinden, zeer matig, en het is te voorzien, dat bij een eventueelen oorlog in de naaste toekomst daarvan ijverig gebruik gemaakt zal worden.