De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 8

Het stierengevecht.

Er bestaat aan gene zijde der Pyreneën een volksvermaak, dat weinig met de zeden en begrippen eener beschaafde christelijke natie schijnt te strooken, een misbruik dat geen jaren vermochten uit te roeien, en nog heden, in de eeuw der dierenbescherming, het geliefkoosd schouwspel van arm en rijk, van jong en oud uit maakt.

De hartstochtelijke liefde voor het stierengevecht is zoo innig met den geest van den Spanjaard vereenigd, dat noch een pauselijke bulle, welke de kampvechters in den ban deed, noch de bepalingen van edele vorsten eenige verandering op dit gebied konden teweegbrengen. Zij is nauw verbonden met zijn landaard, zijn zeden, zijn geschiedenis, zijn staatkunde. Behaagt het de regeering nieuwe wetten in te voeren, nieuwe belastingen op te leggen, zij verbergt haar hatelijkheid achter een stierengevecht. Wil de partij der oppositie haar aanhang versterken, zij zorgt voor toros.¹⁾ Wordt een koninklijke prins of prinses geboren, een zegepraal gevierd, een spoorweg ingewijd, er hebben toros plaats. Bovendien heeft men de geregeld terugkeerende gevechten die in den tijd van het seizoen wekelijks in alle1 groote steden geschieden, en de plaatselijke kampstrijden der kleinere gemeenten.

stierengevechten. - chulo.

Zwaar zou het den Spanjaard vallen van zijne garvanzos y chorrizos²⁾ te scheiden, zwaarder aan kansspel en tabak vaarwel te zeggen, maar het zwaarst van alles zijn stierengevechten op te geven. Gedurende de laatste omwenteling, die aan Isabella II de kroon kostte, werd wederom een poging in het werk gesteld om ze hem te ontrooven en op sommige straathoeken kon men naast ‘Abajo los Borbones, Weg met de Bourbons’ het: ‘Abajo los toros, Weg met de stierengevechten’ lezen. Eenige edelmoedige mannen hadden de hoop gekoesterd dat de zachtere geest, welke zich allengs over geheel Spanje deed gevoelen, aan dit overoude misbruik den genadeslag zou toebrengen.

Castelar en zijn aanhang ijverden krachtig in de Cortes tegen deze bloedige vermaken - alles tevergeefs! Men vreesde dat het volk zich zou wreken op hen, die zijn lievelingsspel wilden afschaffen, en de stierengevechten bleven in hun ouden luister voortbestaan.

Het stierengevecht, hoe nationaal het thans in Spanje moge wezen, is bij een vreemd volk ontstaan. De trotsche bewoner van het Iberisch schiereiland heeft deze barbaarsche gewoonte van den Arabier, den verachten, onderworpen, verdreven Arabier, overgenomen. Het waren Arabische hoofden, die het eerst zich in het open veld met den kleinen, vurigen Andaluzischen stier durfden meten. Den moedigen Spaanschen ridders behaagde dit tornooi. Maar zij, de ijdeler, die aan de scharen hun dapperheid wilden toonen, die begeerig waren naar de toejuiching en het handgeklap eener geestdriftige menigte, verplaatsten het tooneel van den strijd in eene omperkte ruimte en corso.

1) Spraakgebruik voor ‘corrida de toros.’

2) Groote erwten en worsten.

[p. 84]

stierengevechten. - arena.

Het laat zich begrijpen dat de smaak in bloedige schouwspelen weldra ingang vond bij een volk dat de Romeinen onder zijn voorvaderen telde. Het stierengevecht, omtrent het jaar 1000 in zwang gekomen, mocht een eeuw later reeds op talrijke bepalingen en privilegiën bogen. In de middeleeuwen behoorden de caballeros en plaza, de ridders der strijdbaan, tot den hoogsten adel des lands. Het betaamde den dappere zijn moed openlijk met een stierengevecht te bezegelen. Karel V, die anders geen liefhebber van dergelijke openbare spelen mag genoemd worden, vierde de geboorte van zijn zoon, later Philips II, door zelf het besloten kamp te betreden. Philips III en Philips IV begunstigden eveneens het stierengevecht.

stierengevechten. - picadores en dienaars.

Toen echter de hertog van Anjou, door zijn huwelijk in het bezit van de Spaansche kroon geraakt, de oude barbaarsche gewoonten zijner onderdanen door de beschaafde zeden van zijn vaderland trachtte te vervangen, verloren deze wreede vermaken hun aantrekkelijkheid voor den adel en aan het volk werd de eer gelaten den woesten stier te bekampen. Aldus verloor het stierengevecht zijn ridderlijk karakter en mannen uit het volk vingen aan een rol in den circus te spelen. Onder hen heeft zich Francisco Romero, die het eerst met den blooten degen en het roode doek den stier te gemoet trad, een wijdklinkenden naam verworven.

stierengevechten. - dienaars.

Ferdinand VII, wien meer de stierengevechten dan zijn onderzaten ter harte gingen, stichtte te Sevilla een school waar de kunst der arena werd geleerd; Candido en Montes, die ieder een honderdtal stieren hadden gedood, muntten daar als ‘professoren’ uit. Zij stelden regels vast die bij den kamp moesten onderhouden worden en hun Arte de torear heeft nog heden een onbeperkt gezag.

Met de voorliefde, welke de koning voor het stierengevecht aan den dag legde, ontwaakte natuurlijk wederom de smaak des adels in deze spelen en Montes mocht de zonen der voornaamste edelen onder zijn leerlingen tellen. De hertogin van Medina-Coeli gewerd te dien tijde de eer bij een corrida de toros te mogen presideeren, waar alleen edellieden in het kamp verschenen.

Nog heden verwerft zich de gevierde torero een naam, welken de beroemdste mannen hem benijden; goud en lauweren vallen hem ten deel, maar deze eer, deze mildheid is van korten duur. De primo torero is voor Spanje wat een beroemd zanger, een beroemd componist voor het overige Europa is. Peppe Illo, Chiclanero en Lagartyo heeten bij ons Liszt, Devrient, Götze. Het verwondert ons daarom niet dat men aan gene zijde der Pyreneën, waar het volk zoo licht tot geestdrift overslaat, den stierendooders vorstelijke eer bewijst.

Het lijk van Chiclanero werd gedurende twee dagen in de hoofdkerk van Madrid ten toon gesteld. Zijn lijkwagen, met 8 paarden bespannen, volgden 150 equipages en 20.000 voetgangers.

Toen voor eenige jaren Lagartyo zijn gade ten grave droeg, nam geheel Cordova deel in zijn rouw en nog heden zingt men hem ter eere een lied dat bij die gelegenheid werd vervaardigd.

Na de overwinning van Alcolea deed generaal Prim een feestelijken intocht in Madrid, maar de toejuichingen der menigte moest hij met den beroemden Peppe Illo, den gevierden torero deelen, die onder zijn gevolg behoorde en wien nog grooter eer dan den zegevierenden krijgsheld te beurt viel.

Iedere stad van eenige beteekenis in Spanje heeft haar strijdperk. De baan van Madrid, geheel uit graniet opgetrokken, is buiten kijf de grootste en aanzienlijkste, die van Sevilla de oudste en beroemdste. Zij staat nog heden onder toezicht der Maestranza, een soort van Jockeyclub, die in het jaar 1526 te Sevilla werd opgericht om voor tornooien en stierengevechten zorg te dragen. De Plaza de Toros van Sevilla kan 12000 toeschouwers, die van Madrid 20.000 bevatten. Beiden zijn niet geheel rond, maar hebben den vorm eener ellips. De inwendige ruimte der baan van Madrid bedraagt 120 bij 90 meter.

De Spaansche stieren staan van oudsher als zeer strijdlustig bekend. ‘Onze stieren zijn de vurigste en dapperste der gansche wereld, omdat zij Spanjaarden zijn,’ zeide mij eens een landsman dezer dieren.

Tegenwoordig telt men in Spanje meer dan 300 canaderias, waar de tot den kamp veroordeelde stieren worden opgeleid. De canaderias van den hertog van Osuna worden in Andalusië, die van den hertog van Vesaguas in Castilië voor de beste gehouden. Daar kunnen de dieren in volle vrijheid door uitgestrekte weilanden rennen en worden vaak om hun woestheid door hun eigen herders gevreesd. Moeten zij van weideplaats verwisselen, zoo bedient men zich van afgerichte ossen, die de rol van schaapshonden waarnemen en, zoo noodig, de herders beschermen tegen de horens der woestelingen.

Niet alle stieren eener canaderia zijn voor het strijdperk geschikt. Men doet onder hen

[p. 85]

de keizer van rusland en zijn gezin.

[p. 86]

een keuze, d.i. men onderzoekt, door middel van een gloeiend ijzer, welke dieren de eigenschappen bezitten, die voor den kamp worden vereischt. Deze handeling wordt la tienta, de proef geheeten. Den dag waarop zij plaats heeft viert men feestelijk, onder spel en dans.

stierengevechten. - caballero.

Ook de stieren hebben hun helden, voor wie men lauwerkransen windt, wier levensgeschiedenis men schrijft. Zoo heeft b.v. de zegevierende Senorita, die een Bengaalschen tijger doorstak, haar geschiedenis. Een andere, Caramelo streed in het kamp van Madrid tegen een leeuw; toen echter deze laatste niet tot een gevecht was te bewegen, verlangde het ongeduldig publiek dat men tevens een tijger tegen den stier in het veld zou zenden. Zoodra de leeuw hulp zag opdagen, vermande hij zich tot den strijd. De edele, dappere stier wendde zich beurtelings tot zijn gevaarlijke tegenstanders, die weldra, badend in hun bloed, op den zandigen bodem lagen uitgestrekt.

Een goede kampstier heeft een geldwaarde van 1000 tot 2500 franks; hij mag niet meer dan acht, niet minder dan vier jaren tellen. Zijn huid moet glanzend en zacht, zijn staart lang zijn. Hij moet sterke, spitse horens, fijne gewrichten, beweeglijke ooren, korte en ronde hoeven hebben. Geen stier kan men tweemaal voor het gevecht gebruiken.

(Wordt vervolgd).