De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 8

Bij de Platen.

Gezicht in Bern. -

Is Zwitserland over het algemeen het geliefkoosde aantrekkingspunt der toeristen, dit jaar vooral heeft het ten gevolge der verschillende nationale feesten tal van vreemde bezoekers getrokken. Het eigenaardige van dat heerlijke landje is, dat het, hoe ook door den stroom der moderne beschaving overstelpt, daardoor zijn oorspronkelijk karakter niet laat afspoelen, maar ondanks de cosmopolitische drukte, waarvan het jaar in jaar uit het tooneel is, altijd zijn bijzonder kenmerk bewaart. Dat geldt niet enkel zijn bergen en meren, waaraan het menschelijk geknutsel trouwens weinig zou kunnen veranderen, maar ook de gebruiken, gewoonten en kleederdrachten der bewoners en den aanblik van steden en dorpen.

Wie het teekenachtige stadsgezicht op de eerste bladzijde van dit nummer aanschouwt, zou bij den eersten oogopslag niet zeggen, hier een der meest bezochte hoofdsteden van Europa voor zich te hebben; dat stadspleintje met zijn bogen of Gewölbe, zooals men in Bern zegt, zijn erkers en hoektorentjes, zijn overhangende daken en zijn typisch poortgebouw met de groote klok er boven, ziet er zoo gemoedelijk ouderwetsch uit als een afgelegen plattelandsstadje. Alleen de rails van de tram en het nieuwmodisch gekleede toeristenpaar getuigen dat ook hier de negentiende-eeuwsche vooruitgang is doorgedrongen.

In onzen tijd van gelijkmaking en moderniscering, nu men ove al dezelfde straten en pleinen, dezelfde huizen en menschen aantreft, is het een verademing, zulk een schilderachtig, gemoedelijk hoekje te zien. En het verwondert ons niet dat de stad Bern, die dit jaar het zevende eeuwfeest van haar bestaan vierde, op de toeristen zulk een groote aantrekking uitoefent.

Het einde van den wildstrooper. -

Wei niet in Zwitserland, maar toch in het aangrenzende bergland van Tirol verplaatst ons het aangrijpend tafereel van S.Th. Rauecker. Wie niet onder de betoovering van het ruischende bergwoud is opgegroeid, kan zich moeilijk een denkbeeld maken van den wilden hartstocht, die den jager naar de ontoegankelijkste toppen en kloven drijft om het wild in zijn ongenaak baarste schuilhoeken op te zoeken en buit te maken. Waagt de jager van beroep daar haast bij elke schrede het leven, oneindig gevaarlijker wordt de jacht voor den strooper, die daarbij nog de kans loopt, terwijl hij het wild poogt te schieten, zelf een kogel in het lichaam te krijgen. Dit is het geval geweest met den ongelukkige van ons tafereel, die op een in der haast ineengetimmerde draagbaar van groene takken het hospitaal wordt binnengedragen.

Voor hem is het lustige jagersleven uit: doodelijk gewond, ziet hij voor zijn brekend oog alles in nevel vervloeien: het kruisbeeld, welks Christus droevig naar beneden schouwt, de medelijdende zusters, toegeschoten om hem [t]e hulp te komen, de sombere gestalte van den houtvester in den hoek, op wiens arm het laatste schot van den wildstrooper is afgeschampt, alles verdwijnt voor zijn blik. Eindelijk heeft hem het lot getroffen, dat hij in blinden hartstocht honderdmaal heeft getrotseerd.

Beter dan zoo'n oogenblik met woorden te schilderen is, doet het de kunstenaar met zijn tafereel, dat van groote dramatische kracht getuigt. Merkwaardig is het dat ook de schilder evenals de bergbestijger eerst met veel moeite en inspanning de hoogte bereikt heeft, waarop hij zich thans door zijn talent ziet geplaatst. Als zoon van onbemiddelde ouders in 1854 te Munchen geboren, moest Rauecker, ondanks zijn besliste neiging voor dichten en schilderen, op verlangen van zijn vader zich aan het bouwvak wijden en bezocht tot het jaar 1876 de technische school zijner vaderstad. Daarop was hij tot 1880 te Frankfort aan den Main als bouwkundige werkzaam en keerde vervolgens naar Munchen terug, om daar tot in '86 uitsluitend te werken aan de inwendige versiering der lustsloten van koning Lodewijk II, voornamelijk Neuschwanstein.

Van toen af oefende de drang tot schilderen, tot het weergeven der natuur in haar ware vormen en verven een onweerstaanbare toovermachtop hem uit. In zijn vrije uren trok hij met zijn schilderdoos naar buiten om studies naar de natuur te maken en zoo werd hij in een tijdsbestek van vijf jaren, zonder academie, zonder leermeester, schilder. Dat hij dit in waarheid en in den geest der echte kunst geworden is, daarvoor legt zijn schilderij, in dit nummer weergegeven, een welsprekend getuigenis af.

Melkmarkt te Amsterdam. -

Ook de schilder van dit tafereel, Hans Herrmann, heeft binnen weinige jaren tijds een groote plaats in de rijen der jongere meesters verworven. En wat hem aanspraak geeft op de bijzondere sympathie van ons, Hollanders, is dat hij met voorliefde de stof voor zijn schilderijen ontleent aan het openbaar en huiselijk leven in ons vaderland. Zoowel onze Hollandsche stadsgezichten als onze vaderlandsche binnenhuizen weet hij met groote waarheid weer te geven, en de keuze van zijn onderwerpen is altijd hoogst gelukkig. Zoo zal niemand ontkennen, dat hij met zijn Amsterdamsche melkmarkt weer een meesterlijken greep heeft gedaan en de eigenaardige bekoring van dat brokje leven onzer hoofdstad in al haar eenvoudige poëzie heeft vertolkt. Het is vroeg in den morgen; de torens en huizen, het water en de brug dommelen nog in een wazigen nevel, maar op den kant heerscht al groote bedrijvigheid; het zijn de melkboeren, die de hoofdstad voor dag en voor dauw van den voedzamen en smakelijken drank komen voorzien, die in geen Hollandsch gezin gemist kan worden.

Begrafenis van den H. Augustinus. -

Een kunstwerk van geheel anderen aard geeft ons de laatste gravure te aanschouwen, namelijk een muurschildering van den ouden Italiaanschen meester Benozzo Gozzoli, een der meest begaafde leerlingen van Fra Angelico. Zijn godsdienstige tafereelen komen in vrome innigheid van opvatting en uitvoering die van den grooten meester vaak zoo nabij, dat sommige deels aan hem worden toegeschreven. Over het algemeen echter onderscheidt zich Gozzoli van zijn engelachtigen leermeester door minder godsdienstige strengheid en meer wereldsche vrijheid van voorstelling. In hem openbaart zich de kentering, die op dat oogenblik in de kunstwereld plaats had, de overgang van de ernstige gothiek tot de weelderige renaissance. Zelfs in de versiering van het heiligdom aarzelde Gozzoli niet allerlei ongewijde figuren en tafereelen te pas te brengen. Zoo was bij voorbeeld de beschildering der kapel in het paleis Medici te Florence hem een gereede aanleiding om op de wanden een schitterenden stoet van ridders en edelknapen te voorschijn te roepen. Hij koos namelijk tot onderwerp den tocht der heilige Drie Koningen naar Bethlehem en schiep een werk, dat in levendige bevalligheid, fantastisch vroolijke pracht en liefelijk gevoel in het heele tijdperk bijna zijns gelijke niet heeft. Gestalten vol jeugdige schoonheid en mannelijke kracht, in den rijken ridderdos van dien tijd, in goudglanzend brocaat, op prachtig getoomde rossen, trekken door een bevallig berglandsc[h]ap, van talrijk gevolg, pages te voet en reizigers te paard vergezeld. Het geheel is een belangwekkende tegenhanger van het beroemde Gentsche altaar der gebroeders Van Eyck, waarmee het wel niet in keurigheid van uitvoering, maar in onuitputtelijken rijkdom aan natuurleven best wedijveren kan.

Zooals intusschen reeds aangestipt is, wist hij ook de heilige ingetogenheid, die de christelijke kunst voegt, soms uitstekend te bewaren. De begrafenis van den H. Augustinus, hiernevens afgebeeld, en waarbij een paar afzonderlijke klagende figuren naar het voorbeeld van Fra Filippo van bijzonder aangrijpend effect zijn, kan dit bewijzen. Ze is een der schoonste

[p. 72]

en plechtigste composities van den meester, die in zeventien frescotafereelen in het koor der Augustinuskerk te San Giminiano het heele leven van den grooten kerkleeraar op treffende wijze voorstelde. De meeste dier schilderingen hebben door den tijd veel geleden, maar de bedoelde begrafenis is nog goed bewaard en onze gravure geeft er een welgeslaagde af beelding van.

Benozzo di Lese, zooals zijn eigenlijke naam luidt, werd in 1424 te Florence geboren en in het beroemde Campo Santo te Pisa, aan welks versiering hij een belangrijk aandeel nam, vindt men zijn grafteeken, dat het jaartal 1478 draagt. Dat hij echter in dat jaar nog niet gestorven is, kan hieruit blijken dat hem in 1485 eerst zijn laatste tafereel voor het kerkhof betaald werd, terwijl wij van elders weten dat hij zelfs in 1496 nog als aanzienlijk burger en gezegend huisvader met zeven kinderen'te Florence leefde.