De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Reisgenooten en reisgevaren
Door Levin Schucking.

I.

In een der kelders van het bankierskantoor Rothschild te Frankfort aan den Main, zat een jongman van omstreeks dertig jaren op een gemakkelijken, van riet gevlochten stoel voor een groot koffer. 't Was een gewone reiskoffer, met zwart leder overtrokken, dat men op een rijtuig kon vastschroeven; van binnen was het echter met blik beslagen en bovendien voorzien van twee zeer kunstige sloten.

De jongman hield een met getallen beschreven papier in de hand; hij zag er over henen naar twee bedienden, de eene reeds oud en grijs, en de andere een jongeling, die kleine dunne rollen, bij zessen samengebonden, in het koffer pakten. De jongste bediende nam ze uit een kleinen rolwagen, de oudere lei ze in het koffer en pakte ze verder in.

‘En nog zes duizend florijnen, dat is samen honderd in Russische imperialen!’ zei de grijsaard.

‘Honderd duizend imperialen, dat is goed, Hebler,’ zeide de jongman en zag op van zijne lijst.

Nu kwamen er andere soorten aan de beurt; 't eene pakje na het andere werd in het koffer gelegd, totdat Hebler, die daarbij voortdurend cijfers had gemompeld, uitriep:

‘12500 stuks Napoleons, dat is 250,000 franks in Napoleons.’

‘250,000 franks,’ herhaalde de jongman en keek in zijne lijst.

‘Het koffer zal tamelijk zwaar worden,’ zeide de oude man.

‘Ik kan er niets aan doen,’ antwoordde de jongman, ‘maar de laatste post van 10,000 stuks buitenlandsche pistolen moeten er nog in; 't ga zoo 't ga.’

Hebler ging voort met het inpakken der rollen, die hem uit den wagen werden toegereikt Eindelijk daarmede gereed, tilde hij het koffer bij een handvatsel op, om de zwaarte te voelen.

‘Gaat het?’ vroeg de jongman.

‘Het zal wel gaan; wanneer men aanmerkingen mocht maken op de zwaarte van het koffer, zeg dan dat het monsters ijzer en staal bevat, mijnheer Fernan.’

‘Dat zal ik doen; laten we het koffer nu maar sluiten.’

Hebler sloot het koffer zorgvuldig, gaf den sleutel aan Fernan over, die hem met de lijst bij zich stak. De jongere bediende had intusschen den rolwagen ter zijde geschoven naar den achtergrond van een gang, waarin ter rechter- en linkerzijde kasten stonden, gevuld met kleine tonnen vol zilvergeld.

‘Mijnheer Hebler, laat het koffer naar mijne woning brengen,’ zeide Fernan, ‘dan zal ik, zoodra ik van den patroon afscheid genomen en zijne laatste orders ontvangen heb, er nog eenige kleedingstukken bijpakken, om het geheel te vullen. Zend me meteen de brieven, die ik naar Weenen zal medenemen.’

‘Ik zal voor alles zorgen,’ zeide de oude man.

Alle drie verlieten den grooten, goed voorzienen kelder, en Heb er sloot zorgvuldig de ijzeren deuren achter hen.

Fernan was van eene gegoede burgerfamilie, werkzaam bij de firma Rothschild en had hier een werkkring, die bewees dat zijne meerderen het grootste vertrouwen in hem stelden. Zijn patroon had hem juist eene zending naar Weenen opgedragen; hij moest naar de ginds gevestigde firma Rothschild eenige commissies en bovendien de som van bijna een half millioen in goud overbrengen.

Hij ging naar zijn patroon, die hem zijne laatste orders mededeelde. Toen de bekende baron hem uitliet, zeide hij:

‘Ge neemt toch een bediende mede?’

‘Ongetwijfeld, den ouden Koenraad.’

‘Is die man oud?’

‘Oud, maar volkomen te vertrouwen.’

‘Nu, ge moet 't zelf weten. Ge kunt niet te voorzichtig zijn, Fernan; wij hebben zooveel menschen in 't werk, dat deze zending geen geheim kan blijven; loopt er één schurk onder, dan is uw leven en ons goud in even groot gevaar; neem dit bevelschrift van de Beiersche en Oostenrijksche gezantschappen aan de commissarissen van politie mede, opdat ge, in geval van nood, overal menschen ter uwer beschikking kunt hebben; en verder - reis met God.’

‘Wees onbezorgd, baron, ik zal mij er best door redden; zoodra ik te Weenen aankom, zal ik u schrijven, antwoordde Fernan en nam het bevelschrift aan.

‘Doe dat en - vaarwel!’

Fernan wilde den volgenden morgen om vijf ure de reis ondernemen met postpaarden en in een rijtuig van den baron, want in den tijd onzer vertelling waren de spoorwegen nog geheel onbekend; het was namelijk in het jaar 1833, kort na den zoogenaamden ‘Frankfortschen aanslag,’ welke naam aan dien dollen aanval van eenige heethoofdige studenten en andere opgewonden jonge lieden op de hoofdwacht van Frankfort gegeven werd, en die aanleiding tot zooveel vervolgingen en voorzorgsmaatregelen van wege de politie gaf.

Nadat Fernan zijne kleederen gedeeltelijk op het naar zijne woning gebrachte goud, gedeeltelijk in een reiszak had gepakt, en nu het overige van den avond voor zich had, besloot hij naar een familiefeestje te gaan, dat dien avond bij een zijner vrienden zou gegeven worden. Hij kende den heer des huizes wel is waar niet anders dan door handelsbetrekkingen, maar sedert hij eenmaal eene uitnoodiging van hem had aangenomen, had hij meermalen zijne schreden naar dien gastvrijen drempel gericht: hij had daar een magneet gevonden, en was een geregeld gast op de bepaalde avonden dat mijnheer Fridburg zijne bekenden ontving.

't Was juist zulk een avond. Fernan kleedde zich en was weldra in de helder verlichte, door een vroolijk en levendig gezelschap gevulde zaal. Nadat hij de vrouw des huizes gegroet, een paar bekenden over zijne aanstaande reis naar Weenen gesproken had, en door mevrouw Fridburg met eene bestelling voor een magazijn van modeartikelen was vereerd, groette hij eene dame, die door verscheidene heeren omringd en in een druk gesprek met hen was. Zij zal vijf- of zes en twintig jaar oud geweest zijn, had donker haar, schitterende oogen, een allerliefst gezichtje, en, mocht de frischheid der eerste jeugd voor haar ook vervlogen zijn, toch bleef mevrouw Bernard door hare vroolijkheid, hare bekoorlijkheid en beschaving eene aangename gast, die als jonge weduwe zeer gevierd was. Mevrouw Bernard was geene Frankfortsche van geboorte; zij was uit noordelijker streek gekomen en woonde sedert eenigen tijd hier, zonder er evenwel bloedverwanten of vrienden te hebben. Volgens haar zeggen deed zij dit alleen, omdat Frankfort haar al mede 't best beviel, en zij na den dood van haren echtvriend voldoende middelen bezat om daar te wonen, waar zij wilde. In den laatsten winter had zij met mevrouw Fridburg kennis gemaakt en was later met meer andere familiën in aanraking gekomen. De vrouwen vonden haar een beetje coquet; de mannen daarentegen maakten haar allen 't hof, en Fernan nog 't meest van allen.

‘Gij gaat naar Weenen, mijnheer,’ zeide zij, toen de aangesprokene op een onbezetten stoel, die achter den haren stond, plaats nam, terwijl de andere heeren zich terugtrokken.

‘Morgen vroeg, mevrouw! Kan ik misschien eene boodschap voor u doen, dan zal ik dit volgaarne op mij nemen.’

‘Ik dank u; ik ken te Weenen niemand. Denkt ge er lang te blijven?’

‘Een paar dagen, langer niet, eenvoudig om daar eene handelszaak, die niet bijzonder ingewikkeld is, in orde te brengen; maar toch veel te lang naar mijn zin. wijl ik liever hier zou blijven.’

Mevrouw Bernard wierp haar hoofdje met eene bevallige beweging naar achteren en zeide spottend, half naar hem gekeerd:

‘Denkt ge dat ik aan deze verzeke-

[p. 591]

ring eenig geloof hecht? Wanneer men jong is, maakt men gaarne een reisje, vooral naar het vroolijke Weenen en met zulke heldere lentedagen als we tegenwoordig hebben.’

‘'t Is treurig, mevrouw, dat ge aan mijne verzekeringen zoo weinig geloof hecht,’ antwoordde hij. ‘Maar ik zal mij er wel in moeten schikken, want het spreekwoord blijft waar, dat men de vrouwen alles kan doen gelooven, behalve de waarheid.’

‘Dat is misschien zeer natuurlijk,’ antwoordde mevrouw Bernard lachend. ‘Gewoonlijk gelooft men alleen dat, wat men gelooven wil, wat men gaarne gelooft. En omdat de waarheid bijna altijd iets onaangenaams heeft, is 't niet te verwonderen, dat men haar niet gelooft.’

‘Zijn de gevoelens die de vrouwen inboezemen, voor haar dan bijna altijd onaangenaam?’

‘Misschien meer dan de mannen zich verbeelden. Behooren gevoelens doorgaans niet tot de onaangename zaken? Is 't niet 't best zich er zoo min mogelijk door te laten verontrusten? Behooren zij in elk geval niet tot de lastigste dingen die er zijn?’

‘Neen, er zijn ook gevoelens die alleen rust kunnen geven, en dat zijn juist de ware!’

‘Dat is nog met bewezen,’ luidde het antwoord. ‘Onze gevoelens geven ons des te meer onrust, naarmate zij de waarheid daarvan luider en vaster aantoonen. En daarom, wijl de rust het hoogste goed is, weg met hen! Ge ziet, dat ge met uwe stellingen er bij mij niet door komt!’

‘Wel, dan zal ik eene andere formuleeren, namelijk deze: de rust is niet het hoogste geluk, maar een ongeluk; zij doet den geest verslappen, de ziel verstompen, zij doodt het hart. Het grootste geluk brengt ook de grootste onrust mede!’

‘Dat is even onjuist. Er bestaat geen geluk zonder vrede!’

‘Maar evenmin vrede zonder voorafgaanden strijd.’

‘Misschien - maar menige strijd heeft meer moeite en smarten gekost dan de verkregene zegepraal en de vrede waard zijn!’

‘Het geluk is elke prijs waard.’

‘Het geluk; welk dan?’

‘Ge begrijpt toch, welk geluk ik bedoel.’

‘Nu ja, ik begrijp welk geluk ge bedoelt, ge meent daarmede de eindelijke zegepraal na een langen strijd uit trots en ijdelheid.’

‘Na een langen strijd uit trots en ijdelheid? waarlijk, mevrouw, ik begrijp u niet.’

‘Wat is der mannen liefde anders dan zulk een strijd? Men wil overwinnen, zegevieren over den vijandelijken trots, die niet wil buigen; men heeft aan zijne ijdelheid de gelofte afgelegd, dat men den vijand onder het juk van eigen lieftalligheid en onweerstaanbaarheid zal brengen... en nu strijdt men en werkt men, en gebruikt allerlei krijgslisten, en hoe meer men geprikkeld wordt door een mislukten aanslag, des te meer verbeeldt men zich, dat deze strijdlust het ware gevoel is.’

‘Ge gelooft dus in 't geheel niet aan ware gevoelens?’

De schoone weduwe haalde de blanke schouders even op.

‘Niet gelooven - o neen, ik ben veel te voorzichtig om zoo iets te zeggen. Maar heb ik geen gelijk? Zijn er nog andere hartstochten dan die, welke door teleurstellingen opgewekt worden, waarop de vaste wil van te zullen zegevieren, stuit? Hebt ge niet honderd maal in uw leven gehoord: dit of dit jonge paartje leeft zoo slecht met elkander, en toch hebben zij elkander zoo hartstochtelijk liefgehad? Het was alleen de lust tot den strijd die hen bezielde.’

‘Kan het de roeping van zulk een schoonen mond zijn, over zulk eene koude prozaïsche opvatting der dingen te spreken?’ zeide Fernan eenigszins weemoedig. ‘Het is de roeping der vrouwen, het gevoel te verdedigen, het onder hare bescherming te nemen en er aan te gelooven!’

‘Er aan te gelooven en het te beloonen!’

‘Juist toen Fernan hierop wilde antwoorden, werden zij door een bediende gestoord, die de dame een paar woorden in 't oor fluisterde en haar tegelijk een zeer klein toegevouwen briefje overgaf.

‘De man wacht beneden op antwoord,’ hoorde Fernan fluisteren.

Mevrouw Bernard kleurde hevig; zij brak het briefje open, liep den inhoud vluchtig door en zeide tot den knecht, terwijl zij het papier verfrommelde en gejaagd bij zich stak:

‘Zeg maar, dat het goed is!’

De man verwijderde zich. Fernan had bij dit kleine voorval eene opwelling van jaloezie niet kunnen onderdrukken en zei nu even zacht:

‘Welk eene geheime briefwisseling, mevrouw!’

Zij knikte met een verstrooid lachje, stond op, en Fernan zag haar in eene belendende kamer gaan en daar tegen eene vensterbank leunen; 't scheen dat zij met hare gedachten alleen wilde zijn. Was dit werkelijk haar doel, dan bereikte zij het niet; want weldra waren eenige jonge heeren om haar vereenigd, die een gesprek met haar wilden aanknoopen. Fernan was eveneens opgestaan en tot den drempel der kamer gekomen, waar hij spoedig bespeurde, dat zij korte en afgetrokken antwoorden gaf en het gesprek haar blijkbaar niet beviel; ook meende hij te bemerken dat hare blikken een paar malen op hem gevestigd werden... en, inderdaad, hij had zich niet bedrogen, eensklaps knikte zij de om haar geschaarde heeren toe en ging recht op hem af.

‘Hoor eens, Fernan,’ zeide zij zachtjes en ging ter zijde in een vensterboog staan, waar hij haar volgde, - ‘morgen vroeg gaat ge naar Weenen - wat zoudt ge wel zeggen, wanneer ik u vroeg op deze reis eene dame onder uw geleide te nemen...’

‘Eene dame... eene vriendin van u? Wees overtuigd...

‘Spreek niet zoo luid; ik spreek niet over eene vriendin, maar over mij zelve.’

‘Gij mevrouw?’

‘Zoo even ontvang ik een bericht, waardoor ik genoodzaakt ben ten spoedigste naar Weenen te vertrekken.’

‘Naar Weenen? - En straks hebt ge gezegd, dat ge te Weenen niemand kendet...’

‘Dat heb ik ook gezegd - maar ik vernam juist dat eene oude tante, bijna de eenige bloedverwante die ik bezit, op hare terugreis - zij kwam uit Italië, waar zij den winter had doorgebracht - te Weenen ernstig ziek is geworden.’

‘Dat spijt me van harte,’ zeide Fernan, ‘hoewel ik me zeer gelukkig gevoel, dat mijne reis met de uwe zoo onverwacht samentreft.... Waarlijk, niets ter wereld kan me meer genoegen doen, dan wanneer ge eene plaats in mijn rijtuig wilt innemen.’

‘Dus wilt ge me ridderlijk onder uwe hoede nemen? Maar nog iets? Ik zou gaarne een bediende medenemen. Op reis is eene vrouw, eene hulpelooze, onbeholpene vrouw, slechts een last voor heeren, terwijl een bediende zich altijd weet te redden; daarom neem ik op reis altijd een knecht mede.’

‘Zeer verstandig... en het is mij welkom,’ zeide Fernan - ‘is uw bediende een jong, sterk en vertrouwd persoon?’

‘Hij heeft al die verdiensten.’

‘Dan kan ik den mijne te huis laten, de ruil bevalt me wel.’

‘Maar er is een bezwaar,’ zeide mevrouw Bernard, ‘hij staat niet op mijn pas, hij zelf heeft geen pas voor de reis naar Weenen, en 't zal me niet gelukken er van avond nog een te krijgen, terwijl ik toch nog zoo veel te doen heb. - Zou dat moeielijkheden kunnen opleveren? Ge ziet,’ voegde de jonge weduwe er met haren liefsten glimlach bij, ‘'t begint met allerlei zwarigheden.’

‘'t Doet me genoegen dat ik u hierin kan helpen,’ antwoordde de jongman. ‘Onder andere omstandigheden zoudt ge daarvan veel last hebben. Men let, vooral tegenwoordig, hier zeer streng op en allermeest op de Oostenrijksche grenzen. Maak u echter niet bezorgd. Verzuim in geen geval uw eigen pas nog heden voor de reis naar Weenen te laten afteekenen; dat kan van avond nog gebeuren, - den bediende neem ik gedurende onze reis geheel op mijne verantwoording.’

De beide woorden: onze reis sprak hij met een gevoel van inwendige vreugde uit.

‘Dat is uitmuntend en ik ben u er hartelijk dankbaar voor,’ zeide mevrouw Bernard opgewekt. ‘Tot morgen dan. Ik zal nu henengaan om nog een en ander in orde te brengen. Toe, zeg me geen goeden dag en vertel ook niet, dat ik op reis ga. Het baart opzien, men heeft een tal van vragen te beantwoorden, tienmaal hetzelfde te zeggen en dezelfde opmerkingen te hooren. Tot wederziens.... hoe laat?’

‘Is vijf uur u niet te vroeg... dan zal ik voor uw huis wachten.’

‘Best; dus morgen om vijf uur... nu zal ik stil heengaan.’

Met deze woorden verliet de bevallige vrouw hem en was vijf minuten later verdwenen, zonder dat iemand het bemerkt had.

Dat een ter sluiks overhandigd briefje mevrouw Bernard, reeds voor dat zij het ingezien had, blijkbaar deed ontstellen, en haar dadelijk tot de reis naar Oostenrijks hoofdstad deed besluiten, wekte bij Fernan niet de minste achterdocht. Hij dacht alleen aan het geluk, hem zoo toevallig te beurt gevallen. En daar het gezelschap nu niets meer had, dat hem aantrok, besloot hij ook heen te gaan, zocht stil zijn hoed op verdween even ongemerkt als mevrouw Bernard uit de ruime zaal, om zich naar huis te begeven, en zich door eene vroege rust voor de reis van den volgenden morgen te sterken.

II.

Precies om vijf ure hield Fernan in een zeer gemakkelijk rijtuig met twee postpaarden bespannen, voor de woning van mevrouw Bernard stil. Het ons wel bekende koffer was van achteren stevig vastgeschroefd. De huisdeur stond open, een jong man gekleed in grijze livrei en gewikkeld in een mantel met breeden kraag, kwam buiten met het bericht, dat mevrouw dadelijk zou komen; vervolgens haalde hij een koffer en eene hoedendoos uit den gang, die hij met behulp van den postillon onder den bok bergde. Juist kwam mevrouw Bernard te voorschijn, dicht gesluierd en in eene kostbare, warme shawl tegen de koude morgenlucht beschut. Fernan sprong het rijtuig uit om haar

[p. 592]

te verwelkomen en hielp haar instijgen; daarna ging hij naast haar zitten, de bediende sloot het portier, sprong naast den postillon op den bok en de paarden reden voort.

Het rijtuig rolde over het plaveisel der straten, en 't duurde lang, zeer lang, voor men de straten en stegen van Frankfort, de Mainbrug en de buitenwijken achter zich had en het gedruisch ophield, zoodat men een geregeld gesprek kon aanknoopen. Eindelijk kwam men op den straatweg en nu begon Fernan aanstonds een onderhoud, waaraan mevrouw Bernard slechts zeer verstrooid deelnam. De jonge man bemerkte zeer goed dat zij niet zoo onbezorgd was als anders... 't was mogelijk dat de ongesteldheid der bloedverwante haar drukte; - of knelde haar misschien de gedachte, dat de wereld juist deze wijze van op reis gaan kon veroordeelen? Had zij berouw over de onbedachtzaamheid, waarmede zij zich bij Fernan had aangesloten? Beide gevallen waren zeer wel mogelijk; hij dacht het meest aan 't laatste, en het streelde zijne ijdelheid niet weinig dat zij in de eerste aandrift een besluit had genomen, dat zij nu niet meer kon intrekken. 't Gesprek wilde toch met vlotten en hield geheel op, toen mevrouw Bernard zich in een hoek tegen de kussens neervleide en de oogen sloot, alsof zij nog wat van de afgebroken morgensluimering wilde inhalen. Zoo reed men Offenbach door, verder de Main langs, eindelijk nog eens deze rivier over en naderde zoo de eerste aanlegplaats Aschaffenburg. Terwijl de paarden hier voor het posthuis verwisseld werden, kwam een Beiersch agent van politie bij het rijtuig en vroeg de reizigers kortweg naar: ‘De passen.’

Fernan toonde hem de zijne; mevrouw Bernard haalde de hare te voorschijn, en gaf die met deze woorden over:

‘Mijn bediende staat er niet op: gisteren avond ben ik zoo laat tot de reis besloten, dat ik geen andere pas meer kon krijgen.’

De ambtenaar scheen er niet op te letten, en zag de beide stukken in.

‘En de pas van den bediende?’ vroeg hij, terwijl hij zich tot den jongman op den bok wendde.

‘Hij heeft geen pas: ik heb u zoo even gezegd dat het gisteren avond te laat was...’

‘Dan kan hij niet verder doorgaan; wij moeten onze orders streng opvolgen!’ viel de ambtenaar haar bedaard maar stellig in de rede.

Fernan zag hoe zijne vriendin, die haar sluier opgeslagen had, van kleur veranderde. Zij sloeg een vragenden blik op hem.

‘Maak u niet ongerust,’ zeide hij, ‘'t zal goed afloopen.’ Ondertusschen nam hij een tweede papier uit zijne brieventasch, en reikte dit den ambtenaar over.

‘De bediende behoort bij mij,’ merkte hij daarbij op.

De ambtenaar liep den inhoud even door en gaf toen het papier met eene eerbiedige buiging terug.

‘De beide passen zal ik u aanstonds afgeteekend terugbrengen,’ zeide hij, zonder een enkel woord over den bediende te reppen.

Deze had intusschen, over de rugleuning van zijne zitplaats gebogen, het gesprek aangehoord, zoodat Fernan eene uitmuntende gelegenheid had hem nader gade te slaan. Het gelaat trof hem. 't Was een aardig geestig gezicht, omringd door mooie kastanjebruine lokken en met een paar fonkelende bruine oogen. Veel ouder dan twintig jaar was hij zeker niet.

Dit gelaat verraste Fernan eenigszins. Hij moest bekennen dat mevrouw Bernard den knapsten lakei in dienst had, dien hij ooit had gezien.

De paarden werden verwisseld. Fernan steeg uit het rijtuig om naar het achterop geschroefde koffer te zien. Eene poos later bracht de ambtenaar ook de afgeteekende passen terug, Fernan nam ze aan, maar toen hij zich omwendde om mevrouw Bernard de hare te geven, meende hij een eigenaardigen blik op te vangen, die tusschen den bediende en zijne meesteres gewisseld werd. Ook had de eerste het raampje achter den bok laten zakken. Het hart van den jongeling werd vervuld met bittere jaloezie, maar het was immers te dwaas om er nog verder aan te denken; ongetwijfeld had hij zich vergist, hij schaamde zich over de plotselinge opwelling van ijverzucht, en sprong spoedig het rijtuig in, dat dadelijk voortrolde.

‘'t Zal beter zijn, mevrouw, wanneer ge van nu af uw bediende maar dadelijk voor den mijne laat doorgaan - dat vereenvoudigt de zaak,’

‘Ge hebt gelijk,’ antwoordde zij opgewekt; ‘ik ben u zeer verplicht, te meer, daar ik zie dat de politie bijzonder waakzaam is!’

‘Dat is zij bijzonder... maar mag ik dan ook zijn naam weten...’

‘Hij heet Lippmann, Otto Lippmann!’

‘Uit Frankfort?’

‘Neen, niet uit Frankfort, uit Nassau; niet waar Lippmann, ge komt....’

‘Uit Hadamar, mevrouw'!’ antwoordde de jongeling die zich bij het gesprek, dat over hem gevoerd werd, weder achterover gebogen had.

(Wordt voortgezet).