De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 565]

[Nummer 48]

Onze gravures.

De H. Petrus.

de h. petrus, naar de schilderij van kuodmer.

Het feest der heilige Apostelen Petrus en Paulus verschaft ons eene gereede aanleiding onzen lezers de fraaie gravure aan te bieden, welke de eerste bladzijde van dit nummer siert. De schilder, naar wiens doek de gravure vervaardigd is, heeft ons in zijn H. Petrus een karakterkop geleverd, die door de krachtige typeering, de aangrijpende uitdrukking en de forsche toets aan de beroemde apostelen en martelaren van den Spaanschen meester Ribeira herinnert.

Het folterend zelfverwijt van den leerling des Heeren, die eenmaal zijn goddelijken Meester verloochende, maar in bittere tranen en door vurigen ijver die zwakheid uitboette: de groote liefde van Simon Petrus, van wien de Zaligmaker eenmaal de betuiging vorderde dat hij Hem meer beminde dan al de anderen; de onwankelbare sterkte van den apostel, die door den Stichter der Kerk zelve als de steenrots werd aangewezen, waarop die Kerk zou gevestigd blijven, - kortom al wat den H. Petrus karakteriseert als den Prins der Apostelen heeft de schilder getracht, ons in zijn beeld weer te geven. En het moet gezegd worden dat de kunstenaar zich van die moeilijke taak, welke reeds door zoo velen vóór hem was beproefd, heeft gekweten op eene wijze, die getuigenis aflegt van een krachtig, mannelijk talent.

De adelaar.

Wat de leeuw is voor de viervoetige dieren, is de arend of adelaar voor de vogels: een beeld van kracht en koninklijke majesteit, van onverschrokkenheid en strijdvaardigheid. Reeds bij de Romeinen was hij het veldteeken hunner legioenen, zooals later dat der Fransche legerscharen, terwijl tegenwoordig nog verschillende landen een dubbelen of gekroonden arend in hun wapen voeren en tal van ridderorden naar dien vogel genoemd zijn. In vermetelheid en moed behoeft de adelaar voor geen enkelen vogel te wijken, terwijl hij in grootte alle roofvogels, behalve den condor overtreft. Waardig en kalm, dragen houding en voorkomen den stempel van zelfbewuste kracht en fiere onafhankelijkheid. Ook in het kiezen van eene woonplaats handhaaft hij zijne koninklijke majesteit, want hij bouwt zich bij voorkeur een nest op een ongenaakbaar rotsplateau, te midden van onbeklimbare rotswanden, waar zijn koningstroon voor elken vijandelijken overval beschut is. Zulk een nest of horst bestaat uit eene grondlaag van zware stokken en takken, vaak zoo dik als een mansarm, vervolgens dunnere takken, en ten slotte uit zachte dunne twijgen, terwijl stengels van planten en heidestruiken, wol, haar en soms ook mos dienen om het nest hechter te maken en eene zachtere en gemakkelijkere rustplaats aan te bieden.

In April of Mei legt het wijfje twee of drie eieren, die langwerpig rond en in het midden zeer dik zijn, eene ruwe, grofkorrelige schaal en eene wit grijze kleur bezitten, terwijl ze bij sommige soorten ook wel donkergrijs, roodachtig bruin en donker gespikkeld zijn. De broedtijd duurt vier of vijf weken, en nooit heeft men meer dan twee jongen in een adelaarsnest gevonden. In den be-

[p. 566]

ginne zijn deze met een wit dons bedekt en zien er zeer plomp uit. Spoedig echter krijgt de kop het voorkomen van den fleren koningsvogel, en binnen weinige dagen zijn zij warm genoeg gekleed, om de guurheid van het weer te kunnen trotseeren. De ouders zorgen voor overvloedig voedsel voor hun kroost, en vooral in dezen tijd zijn zij buitengewoon vermetel in hunne strooptochten.

Als er nood is, weten zij hunne spruiten, met gevaar van hun eigen leven ook tegen den mensch te verdedigen. Pijlsnel schieten zij op den vermetelen aanrander neer, pogen hem met hun scherpen snavel te verwonden of door forsche vleugelslagen te verdrijven, terwijl zij hem vaak met hunne geduchte klauwen diepe wonden toebrengen.

Niet alleen de vogelenwereld, maar ook tal van viervoetige dieren sidderen bij den aanblik van den koninklijken adelaar. Wanneer hij zich vertoont, slaan zij angstig op de vlucht, ja zelfs is zijn gillend geschreeuw voldoende om kleine dieren een doodelijken schrik op het lijf te jagen.

Reebokken, schapen, konijnen, eekhorens en katten worden door hem van den grond opgenomen en naar zijn horst gevoerd; zelfs vreest de adelaar den sluwen vos niet, ofschoon een aanval op dezen doortrapten en geslepen snaak hem vaak slecht bekomt. Zoo heeft men meermalen gezien, dat een arend een vos tot eene aanzienlijke hoogte had meegesleurd, tot hij plotseling begon te tuimelen en ten slotte op den grond terecht kwam. Reintje had hem de borst vaneen gereten, en toen hij de suizende luchtvaart met den dooden vogel gelukkig volvoerd had, maakte hij zich zoo gauw mogelijk uit de voeten.

Wegens de rooflust en de vraatzucht der arenden, heeft de mensch reden ten overvloed, om jacht op hem te maken. Alle soorten dezer roofvogel-familie, behalve de slangen-adelaar, zijn schadelijk voor de jacht, waarin zij een geduchte mededinger zijn voor den mensch, den landbouw en de houtcultuur.

De jacht op den arend is zeer moeilijk, en om deze reden voor velen juist aantrekkelijk. De jagers in het Berner Oberland spijkeren aas op een blok hout om hem te lokken, en blijven dan toezien of hij zich door het aangeboden lokaas laat verschalken. Geschiedt dit, dan valt het den jagers gemakkelijk, hem een kogel door den kop te jagen of met knuppels dood te slaan. Veel moeilijker echter is het, den koning der vogels levend te vangen. Zoo het mogelijk is, haalt men de jongen uit het nest, maar boven wezen wij er reeds op, dat de adelaar zijn kroost moedig verdedigt. In het noorden vangt men den zee-adelaar op eene eigenaardige wijze. Men maakt eene touw aan een boom of paal vast, en bindt aan het andere uiteinde een stuk vleesch, waaraan tevens een snoer is bevestigd, dat naar eene nabijgelegen leemen hut leidt. De hongerige zee-arend vliegt er naar toe en drukt zijne klauwen diep in het aas. De jager in de hut trekt met het snoer het vleesch een weinig naar zich toe, en de vogel, meenende dat men hem zijne prooi wil ontrukken, blijft zich daaraan zoo hardnekkig vastklemmen, dat een andere jager hem gemakkelijk kan afmaken.

Onze gravure stelt een steen-adelaar, de geduchtste der verschillende arend-soorten, voor, op zijn horst gezeten, te midden van steile, ongenaakbare rotswanden, zijn domein, waar hij als onbetwist gebieder troont, in het volle bewustzijn van zijne koninklijke majesteit en ongeëvenaarde kracht.

De verschijning des zaligmakers aan de zalige Margareta Maria.

Aan het einde der maand Juni, toegewijd aan de vereering van het H. Hart, zal ongetwijfeld dit treffend tafereel niet zonder stichting worden beschouwd. Men weet dat de zalige Margareta Maria den Zaligmaker aanschouwen mocht, wijzende op zijn liefdevol Hart. Haar openbaarde Hij zijn verlangen, dat zijn Hart, het zinnebeeld en de zetel zijner liefde, meer bijzonder zou worden vereerd. Lang zou de zwakke maagd te strijden hebben eer zij de wereld had overtuigd, dat het hier geene ijdele menschelijke inbeelding, maar eene openbaring van Boven gold. Thans is de godsvrucht tot het H. Hart over heel de katholieke wereld verbreid.

De verschijning des Zaligmakers aan Zijne dienares is door den Franschen schilder Chicotot tot onderwerp gekozen van zijne voortreffelijke schilderij. Het gelaat van den Verlosser drukt onuitsprekelijke goedheid uit en de houding der bevoorrechte kloosterzuster is die van heilige zielsverrukking en aanbidding.

De nieuwe cathedraal van Carthago.

Op Hemelvaartsdag van dit jaar had op den klassieken bodem van het oude Carthago eene plechtigheid plaats, die eene wereldgebeurtenis heeten mag. Met ontzagwekkenden luister werd de nieuwe kathedraal ingewijd, die door de bemoeiingen van kardinaal Lavigerie op het Afrikaansche strand is verrezen als een sprekend zinnebeeld van de heuglijke opstanding der aloude Christen Kerk van Afrika. Kardinaal Lavigerie heeft Afrika weder voor de Kerk en de christelijke beschaving veroverd en dat veroveringswerk zette hij de kroon op door de stichting der trotsche kathedraal, waarvan de afbeeldingen in dit nummer den lezer eenigermate een denkbeeld kunnen geven.

Zooals men ziet, kenmerkt zich het gebouw door een heel eigenaardigen stijl. Het is de eenige christelijke kerk, waarin op die wijze de Moorsche en Byzantijnsche vormen zijn samengesmolten tot een zoo indrukwekkend geheel. Zij is het werk van den abt Pinguet, den vermaarden bouwmeester, die zich reeds zoo gunstig heeft onderscheiden door den bouw der kerk van den H. Vincentius à Paulo te Marseille. Hier had hij zich van eene geheel bijzondere taak te kwijten. De aartsbisschop van Algiers had hem alleen als zijn verlangen te kennen gegeven, dat hij een Byzantijnschen koepel zou doen verrijzen boven twee verdiepingen van Moorsche bogen. De indruk is even gelukkig als schilderachtig en de rijkdom der versiering van het inwendige verhoogt nog de schoonheid van den stijl.

De pilaren zijn van wit marmer met vergulde kapiteelen; de houten zoldering is een meesterstuk van Arabische schilderkunst; de zijwanden prijken met de wapenschilden der adellijke Fransche geslachten, welke tot den bouw bijdroegen. Het hoogaltaar is eenvoudig van wit marmer opgetrokken en daarachter bevindt zich de kapel van den H. Lodewijk, die reeds van den hoofdingang onmiddellijk de aandacht trekt.

In hare vlekkeloo[z]e witheid, helder afteekenend tegen den blauwen hemel van Tunis en tegen de blauwe wateren der Middellandsche Zee, die zich in eindelooze verte achter haar uitstrekt, maakt de kathedraal van Carthago een grootschen indruk. Niet zonder reden heeft de groote kardinaal hier de bouwvormen van Mooren en Arabieren tot een christelijken tempel aangewend en eene katholieke kathedraal gebouwd, die eenigszins aan eene moskee herinnert: het is eene treffende toepassing van dat alles omvattend beginsel der Kerk, hetwelk de stijlvormen en kunstvindingen van alle volken der aarde weet te heiligen ter eere Gods.

Trouwens bij de plechtige inwijding verkondigde het geschut van den Bey, door Mu elmansche artilleristen afgeschoten, aan het gansche land deze zegepraal van het christendom, terwijl voor in het schip der kerk prins Toïeb, de vermoedelijke erfgenaam van het regentschap, de katholieke feestelijkheid bijwoonde. Kardinaal Lavigerie had gewild dat de plechtigheid een grootsch en indrukwekkend karakter zou dragen. De primaat van Afrika verlangde de sedert eeuwen afgebrokene keten, welke de Kerk van Carthago aan het Christelijk Rome verbond, weer openlijk aan te knoopen. De inwijding der kathedraal van den H. Lodewijk moest een eerste en plechtig bewijs zijn van dien terugkeer tot de oude traditie.

De feestelijkheid bestond uit twee deelen: vooreerst de overbrenging der relieken van den H. Lodewijk en den H. Cyprianus naar hunne nieuwe bestemming en vervolgens de eigenlijke wijding van het tempelgebouw. Die relieken waren tot dusverre zorgvuldig bewaard, in de kleine kapel van den H. Lodewijk, in 1831 opgericht op de plek, waar de koning-kruisvaarder in 1207 aan de pest bezweek. Zij waren gesloten in eene prachtige reliekkas van twee meters hoogte, die de slanke gothische vormen van de Sainte Chapelle te Parijs nabootste.

Het is moeilijk een denkbeeld te geven van het schitterend schouwspel, hetwelk de stoet opleverde, die deze kostbare overblijfselen vergezelde. De processie was samengesteld uit eene afdeeling Fransche huzaren, het muziekkorps der Zouaven, in het rood gekleede koorknapen van het Klein-Seminarie van Tunis, eene talrijke schaar Witte Paters van O.L.V. van Afrika, dertig gemijterde kanunniken, veertien bisschoppen en aartsbisschoppen, onder welke de bisschoppen van Marseille, van Chartres enz. Eindelijk volgde kardinaal Lavigerie in vol ornaat, onder een gulden balkadijn, door Witte Paters gedragen. Terwijl de muziek hare plechtigste tonen liet hooren en de kanonnen van den bey, die vóór de basiliek in batterij stonden opgesteld de omringende heuvelen en de golven der Middellandsche Zee van hun gebulder deden daveren, trok de processie de kathedraal binnen.

Onbeschrijfelijk was de aanblik, dien het heiligdom inwendig aanbood. Van buiten met de vlaggen van alle natiën en de wapenschilden van den Paus en den kardinaal getooid, prijkte de kerk van binnen met de rijkste versiering. Het priesterkoor, dat schier de helft der basiliek inneemt, was prachtig versierd; rechts verhief zich de primaatzetel van den kardinaal geheel met goudlaken behangen; daartegenover de troon van den Franschen resident in Tunis, smaakvol met de kleuren der Fransche vlag getooid: van weerszijden achter de kanunniken-banken verrezen de tribunes, voor de bisschoppen bestemd, met roode tapijten behangen. Die versieringen, gevoegd bij de schitterende mengeling van de kleuren der priestergewaden, rood, violet en wit, de gouden galons der uniformen van militaire en burgerlijke ambtenaren, de veelkleurige dracht der bevolking, het goud der kromstaven, kruisen en mijters, - dit alles vormde een tafereel van de heerlijkste harmonie.

Het hoogaltaar werd gewijd door den kardinaal; de zes overige altaren door de even zoovele bisschoppen. Na het Evan-

[p. 567]

gelie beklom de bisschop van Constantine den predikstoel en las een herderlijk schrijven van Mgr. Lavigerie voor aan zijne onderhoorige geestelijkheid.

Ten slotte nam de groete kardinaal bezit van zijn troon met eene indrukwekkende toespraak tot de talrijke schare, waaronder men vertegenwoordigers opmerkte van alle natiën van Europa. Zijne rede was eene verheerlijking van de groote en verhevene werkzaamheid der katholieke Kerk. ‘En thans,’ dus eindigde hij, ‘gij klokken onzer kerk, luidt een nieuw Carthago in! Verkondigt voortaan niet meer dan opstanding en leven! Spreekt tot de volken, die u omringen, slechts van eendracht, liefde en vrede! Zegt hun dat zoo de priesters van het heidensche Rome hier zijn gekomen om te vervloeken, de priester van het christelijk Rome hier gekomen is om te zegenen.’

En thans volgde het indrukwekkendste oogenblik der geheele feestviering: de zegen door al de aanwezige bisschoppen van den drempel der nieuwe kathedraal uitgesproken over geheel Afrika. Van de hoogte van Carthago's heuvel strekte de grijze prelaat zegenend de hand uit over het land, eenmaal door een Cyprianus, een Augustinus, eene Perpetua en Felicitas geheiligd en thans weer herwonnen voor de Kerk, voor het Christendom en de beschaving.