De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 457]

[Nummer 39]

Onze gravures.

Zomergasten.

zomergasten, naar de schilderij van h. hartwich.

Hoezee! de zomergasten zijn al aangekomen. Nu zal de zomer zelf zich ook niet meer laten wachten; want het is door de ondervinding van eeuwen bewezen dat bedoelde gasten volleerde weerprofeten zijn. Wel zegt het spreekwoord dat ‘eene zwaluw nog geen zomer maakt,’ maar dat kleine goedje is ook wel wat voorbarig. Is echter de deftige bezadigde ooievaar eenmaal in het land, dan kan men veilig op de schoone dagen rekenen.

De ooievaars op onze gravure zijn blijkbaar zoo even aangekomen; alvorens van de vermoeienis der lange reis uit te rusten en zich voorgoed te vestigen, moeten zij eerst eens een kijkje nemen over het land en weldra verkondigt hun vroolijk geklepper dat ze zich volkomen thuis gevoelen.

Weest welkom, lustige zomergasten! We zien u met blijdschap komen; want we weten dat ge ons zonneschijn en zomerweelde meebrengt uit het heerlijke zuiderland.

Grootmoeder.

Alleen is zij overgebleven, de oude grootmoeder, geheel alleen. Haar echtgenoot, hare kinderen, hare kleinkinderen, allen zijn heengegaan, en hebben haar, arme, alleen op de wijde wereld achtergelaten. Voor haar heeft deze aarde, die voor anderen eene bloemengaarde moge zijn, niets aantrekkelijks, niets bekoorlijks meer. Maar toch is zij niet als dezulken, die geene hoop meer hebben. Haar levendig geloof, haar onwrikbaar vertrouwen heure gelieven eens weer te zien, houdt haar staande in den zwaren strijd des levens.

Gezeten bij den vlammenden haard, waarboven de ketel een pruttelend geluid doet hooren, overdenkt zij, de kin in de palm harer hand geleund, het verledene; peinst zij op de toekomst, eene toekomst, die voor haar niets meer kan brengen dan den dood, welke de broze banden zal slaken, waarmee zij nog aan de wereld gekluisterd is.

Een weemoedige, droefgeestige trek ligt over haar gelaat verspreid; zij denkt aan hen, die zij zoo vroegtijdig verloor, aan het vergankelijke van al het aardsche, aan het kortstondige der wereldsche geneugten, en uit haar boezem stijgt de hartgrondige wensch en verzuchting tot haar Schepper op: ‘Neem wij weg uit dit tranendal en haal mij in Uw hemelrijk, waar geene smart, geen lijden, geene scheiding meer zijn zal.’

De H. Wenceslaus.

De H. Wenceslaus is de nationale heilige bij uitnemendheid van Bohemen, waarover hij in het begin der tiende eeuw als hertog regeerde.

Hij was de zoon van den vromen Wratislaus en van de bloedgierige Drahomira, eene aartsvijandin van het Christendom. Op zijn sterfbed vertrouwde de vader de opvoeding van zijn oudsten zoon en opvolger Wenceslaus aan diens deugdzame grootmoeder Ludmilla. Van zijn jongeren broeder Boleslaus maakte Drahomira zich meester, en het gevolg dier verschillende opvoeding was dat Wenceslaus vroom en heilig, Boleslaus daarentegen goddeloos en wreedaardig werd gelijk zijne heiden

[p. 458]

sche moeder. Drohomira wierp zich, na den dood haars gemaals, met geweld op als gebiedster over het gansche land en verwekte eene bloedige christenvervolging. Zij verjaagde de priesters, zette de christen overheden af en benoemde heidensche in hunne plaats, waarvan de christene bevolking niets dan knevelarijen te wachten had. Die dwingelandij konden de stenden des lands niet dulden; zij zetten Drahomira af en verhieven tot hun gebieder Wenceslaus, die eenparig door allen gehuldigd werd.

Drahomira echter zwoer haar zoon een doodelijken haat en besloot zich over haar eigen val en het herstel van den christelijken godsdienst te wreken door de vrome Ludmilla, aan wier invloed zij de geheele omwenteling toeschreef, uit den weg te ruimen. Zij zond dus sluipmoordenaars af, die de deugdzame vorstin in hare huiskapel met haar eigen sluier verworgden. Met dezen moord nog niet tevreden, stond de wraakgierige vrouw ook den jongen hertog Wenceslaus naar het leven.

De edele vorst mocht zich intusschen in de liefde van al zijne onderdanen verheugen. Hij regeerde wijs en rechtvaardigen was de trooster der armen en noodlijdenden. Weduwen en weezen stond hij als een vader ter zijde en de geschiedenis verhaalt hoe hij zelf 's nachts op zijne schouders brandhout bracht aan die ongelukkigen, welke 's winters zonder vuur waren. Na den ganschen dag aan de zaken van zijn rijk te hebben gewijd, bracht hij den nacht door in gebed en overweging en zoo vurig was zijne godsvrucht dat hij menigmaal 's nachts met bloote voeten de kerken bezocht. Een zijner dienaars, die hem op die vrome nachtelijke tochten vergezelde, beklaagde zich eens over de felle koude. De heilige hertog raadde hem daarop zijne voeten te zetten in de voetstappen, door den vorst in de sneeuw achtergelaten, en van dat oogenblik voelde de dienaar geene koude meer.

De vrome hertog was er voor alles op bedacht zijne onderdanen de zegeningen des vredes te waarborgen en den geesel des oorlogs van hen af te weren. Eens dat Radislaus, een naburig vorst, uit godsdiensthaat met eene groote krijgsmacht tegen Wenceslaus optrok en van geene vredesvoorslagen wilde hooren, zag de hertog van Bohemen zich genoodzaakt met zijn leger den aanvaller te keer te gaan. Maar alvorens den veldslag te beginnen, stelde hij voor, ten einde het bloedbad te verhoeden, door een tweegevecht met zijn tegenstander den strijd te beslechten. Radislaus nam de uitdaging aan en reed in volle wapenrusting met gevelde lans op den hertog toe. Wenceslaus was slechts licht geharnast en voerde enkel zijn zwaard. Zijn vijand wilde hem met de lans uit den zadel lichten, maar de heilige maakte het teeken des kruises en trad moedig vooruit om zich met zijn tegenstander te meten. Op het oogenblik dat Radislaus hem den noodlottigen stoot wilde toebrengen, vertoonden zich, zegt de legende, aan Wenceslaus' zijde twee engelen, die den aanvaller toeriepen: ‘Houd op!’

Deze verschijning had op Radislaus de uitwerking van een donderslag; verschrikt stortte hij van zijn paard, erkende de macht Gods, wierp zich aan Wenceslaus' voeten, bad hem om vergiffenis en beloofde hem volledige onderwerping. De heilige hief hem van den grond op en nam zijn vijand in vriendschap en liefde aan.

Hert[o]g Wenceslaus werd niet alleen door zijne onderdanen bemind en geëerd, maar stond ook in hoog aanzien bij den keizer, die hem op den Rijksdag te Worms den titel en de waardigheid van koning verleende en hem het recht gaf den rijksadelaar in zijn wapen te voeren. De nederige vorst weigerde den koningstitel, die hem echter in alle volgende brieven van keizer Otto gegeven werd, maar nam daarentegen met blijdschap verschillende relikwieën aan, welke de keizer hem schonk, en die Wenceslaus godvruchtig liet bewaren in de St-Vituskerk, opzettelijk tot dat doel te Praag gebouwd.

Hoe meer intusschen de heilige vorst zoo in als buiten zijn land werd geëerd en bemind, hoe vinniger Drahomira en Boleslaus er op uit waren, hem ten val te brengen. Op zekeren keer bood het toeval hun eene geschikte gelegenheid aan om hun lang gesmeed wraakplan ten uitvoer te brengen. De gemalin van Boleslaus had hem een jongen prins geschonken en nu werd Wenceslaus met alle hartelijkheid tot bijwoning van den doop van het kind uitgenoodigd. Die buitengewone vriendelijkheid verwonderde Wenceslaus, maar om zijn broeder niet door wantrouwen te krenken, nam hij de uitnoodiging aan en begaf zich naar het slot van Boleslaus. Hij werd op de meest gastvrije wijze verwelkomd en onthaald; doch toen de vrome koning, daar het nachtelijk drinkgelag hem te lang duurde, zich onbemerkt verwijderd had, om in de kerk te bidden, gaf de bloedgierige Drahomira zijn broeder een wenk, dat hij het thans in de hand had zich op den gehaten Wenceslaus te wreken en hem uit den weg te ruimen.

Aanstonds greep Boleslaus zijn zwaard, ijlde in gezelschap van een paar handlangers naar de kerk en stiet zijn broeder het wapen met zulk geweld in de borst, dat het bloed tegen den wand spatte, gelijk nog heden ten dage wordt aangewezen.

Dit geschiedde den 28^en September van het jaar 963. Zijn lijk werd te Bunzlau begraven en door talrijke wonderen verheerlijkt. De verdiende straf Gods bleef niet ang uit.

Drahomira, de aanstookster tot deze gruweldaad, verzonk met paard en wagen levend in de aarde op die plek der stad Praag, welke het slot of Hadschrin genoemd wordt.

De moordenaars, die Boleslaus vergezelden, vervielen tot krankzinnigheid of sloegen de hand aan zich zelven.

Boleslaus werd door keizer Otto de oorlog verklaard en hij moest zich als overwonnene aan den wil des overwinnaars onderwerpen.

De talrijke wonderen, die aan het graf van zijn onschuldig vermoorden broeder geschiedden, krachten hem echter tot inkeer en tot uitboeting zijner misdaad liet hij het gebeente van den H. Wenceslaus naar Praag overbrengen en in een kostbaar praalgraf in de St.-Vituskerk bijzetten, waar het nog heden berust.

De nieuwe Duitsche rijkskanselier.

Wat nog kort geleden niemand voor mogelijk had gehouden is geschied. Prins Von Bismarck is afgetreden als rijkskanselier en zijne plaats reeds door een opvolger ingenomen, althans naar het uiterlijke, want mannen als Bismarck vallen niet te vervangen. Trouwens de nieuwe rijkskanselier, generaal Caprivi, maakt daar volstrekt geene aanspraak op; hij heeft aan de roepstem van zijn keizer gehoorzaamd als een soldaat, die het commando verneemt. En keizer Wilhelm zou zijne keuze niet op hem gevestigd hebben, wanneer hij niet wist in Caprivi op de eerste plaats een gehoorzaam dienaar te hebben; want de jeugdige vorst is blijkbaar van zin, persoonlijk het roer van staat te besturen, en juist de zelfstandigheid van den ouden Bismarck was de reden dat de keizer met zijn kanselier niet langer kon samenwerken.

Gelijk het portret in dit nummer aantoont, heeft de nieuwe rijkskanselier in zijne uiterlijke verschijning wel eenige gelijkenis met den ouden. Hij is wat zwaarder van gestalte en wat breeder in de schouders. Maar of hij Bismarck evenaart in diplomatieke talenten of in de schranderheid van den staatsman, dit heeft hij nog geene gelegenheid gehad te toonen, daar hij hoofdzakelijk eene militaire loopbaan heeft gehad.

Generaal George von Caprivi de Caprera de Montecuculi is te Berlijn geboren den 24^en Februari 1831 en is dus slechts zes jaren jonger dan Bismarck. Zijn vader, uit eene aanzienlijke Italiaansche familie gesproten, was een hooggeplaatst ambtenaar in dienst van den Pruisischen staat. Na op zijn achttiende jaar als vrijwilliger te hebben dienst genomen, maakte de jonge Caprivi snelle vorderingen en onderscheidde zich vooral in de veldtochten van 1864 en 66. Hij deed zich kennen als een der uitstekendste leerlingen van graaf Von Moltke, maakte den oorlog van 1870 mee in de hoedanigheid van hoofd van den generalen staf van het 10^e legerkorps, en nam een levendig aandeel in de gevechten voor Metz en Orleans en in den veldtocht aan de Loire.

In 1883 verwisselde hij het leger met de vloot, daar hij den heer Von Stosch opvolgde als hoofd der admiraliteit. Hier legde de generaal eene groote gave van inrichting aan den dag, toonde een helderen blik te hebben voor de behoeften der vloot en gaf blijk van zooveel technische kennis, dat hij zich de algemeene bewondering verwierf. Inzonderheid ontwikkelde hij het torpedo-wezen, verbeterde de middelen tot eene snelle mobilisatie der vloot en bevorderde de oefeningen, door een grooter aantal schepen aan de zeemanoeuvres te doen deelnemen. In den Rijksdag kwam Caprivi steeds wakker en zakelijk voor de belangen der marine op, met vermijding van alle persoonlijke uitvallen en zonder op het partijwezen acht te geven. Hij was dan ook algemeen bemind en ongaarne zag men hem scheiden.

Toch diende Caprivi reeds in Juni 1888 zijn verzoek om ontslag in, doch op bijzonder verlangen des keizers stemde hij er in toe, slechts van zijn post als hoofd der admiraliteit af te zien en in het leger te blijven. Hij moet ontegenzeglijk een man zijn van groote bestuurlijke bekwaamheden, en aangezien de keizer bij voorkeur een soldaat tot kanselier schijnt te wenschen, wordt Caprivi dan ook in zijn tegenwoordig ambt beschouwd als de rechte man op de rechte plaats.