De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 433]

[Nummer 37]

Onze gravures.

Eendjes voeren.

eendjes voeren.

Een echt landelijk en frisch tooneeltje, vol gloed en poëzie, geeft ons deze fraaie gravure te aanschouwen. Alles ademt leven en vreugde, zonneschijn en levenslust: het in weligen en overvloedigen dos prijkende groen aan den slootkant, de ongerimpelde, gladde waterspiegel, de donzige, sneeuwwitte eendjes, en niet het minst de twee heldere, bevallige meisjesfiguren.

De kleine zou en moest met hare oudere zuster mee naar de sloot om water te scheppen, maar daar aangekomen, bemerkte zij eene school jeugdige eendjes, die lustig in den plas rondzwommen.

Fluks was de kleine bereid, een gedeelte van haar boterham met de eendjes te deelen, en terwijl hare oudere zuster het brood brokkelt en de kruimels aan de happige en gretige hongerlijders toewerpt, beschouwt zij met nieuwsgierigheid en te gelijk met belangstelling die warreling en dien strijd tusschen het jonge volkje beneden haar.

't Is ook hier het oude en immer nieuwe: the struggle for life. Schetterend en kwakend betwisten zij elkander den toegeworpen buit, een tooneel, dat de kleine met de meeste belangstelling volgt. Zij weet het niet, de kleine onbezorgde, dat het in de menschenwereld evenzoo en in nog hoogere mate gesteld is als in de dierenwereld. Zij beseft het nog niet, dat de menschen met evenveel gretigheid en onverzadelijke hebzucht naar het vette der

[p. 434]

aarde hunkeren en er vaak een geweldiger kamp om voeren dan de eendjes naar en om de broodkruimels.

Laat zij slechts wat meer gevorderd in jaren zijn, dan zal zij dit wel leeren inzien en mogelijk even hard meedoen als de anderen; dan zal zij de herinnering verloren hebben, hoe zij eenmaal met verbazing, gemengd met belangstelling, den strijd tusschen de jonge eendjes gadesloeg.

Aan het hof te Brussel onder Albertus en Isabella.

Jaren lang had koning Filips II vruchteloos gepoogd de opgestane Nederlandsche gewesten weer onder de Spaansche heerschappij terug te brengen. Eindelijk, afgemat van een 43jarige, woelige regeering, op het ziekbed neerliggend en den dood voor oogen ziende, kwam hij op het denkbeeld, die provinciën, welke hem zooveel zorg hadden gebaard, aan zijne dochter af te staan. De infante Donna Isabella Clara Eugenia was verloofd met zijn neef, den aartshertog Albertus van Oostenrijk en nog vóór zijn dood wenschte hij dit huwelijk voltrokken te zien, waarbij de Nederlanden als bruidsgift moesten dienen.

De verwezenlijking van dien wensch mocht hij niet beleven; want reeds vier maanden, nadat de schenking geteekend was, in September 1598, bezweek hij aan zijne pijnlijke ziekte en pas den 1^en April 1599 werd he echt tusschen Albertus en Isabella gesloten. Het jonggehuwde vorstenpaar was er vooreerst ver van af, zich in het ongestoorde bezit van het verkregen gebied te mogen verheugen. Het had dit te verdedigen tegen de legermacht der noorderlijke provinciën en zag zich genoodzaakt, tot eigene zekerheid, deze de sterke vesting Oostende te ontweldigen. De aartshertog leidde zelf de belegering sedert 1601, maar helaas, drie jaren lang zonder gevolg. Zijne gemalin, zoo beweert men, had de gelofte afgelegd, niet van linnen te zullen verwisselen vóór Oostende ingenomen was. Tot September 1604 moest zij wachten, eer de val der vesting haar van die gelofte ontsloeg, en de kleur, die haar linnen intusschen had aangenomen, werd te harer eer sedert vermaard onder den naam van Isabel.

De inneming van Oostende was voor Albertus en Isabella eene heuglijke gebeurtenis, die niet enkel de vorstin lichamelijke verademing schonk, maar ook voor beider bewind een gelukkiger tijdperk scheen te openen. Met schitterende feesten werd de overwinning aan het hof te Brussel gevierd, en de deftigheid der Spaansche etiquette verbond zich hierbij met de Fransche galanterie en de kunstrijke weelde, welke in de dagen van Rubens de aanzienlijke Zuid-Nederlandsche kringen kenmerkte, tot een eigenaardig aantrekkelijk geheel. Onze gravure geeft daarvan eene zeer aanschouwelijke voorstelling.

Met recht Spaansche grandezza wonen Albertus en Isabella op hunne troonzetels het feest bij; de dames en heeren van het hof bewegen zich in de rustige, bevallige dansen van dien tijd; een talrijk gezelschap, in de schilderachtige kleederdracht van die dagen gehuld en waaronder ook menige kunstenaarskop valt op te merken, slaat het sierlijk schouwspel oplettend gade, terwijl op eene tribune de muzikanten eene opwekkende melodie doen hooren.

Deze afbeelding is vervaardigd naar eene schilderij, in het Mauritshuis te 's Gravenhage bewaard en afkomstig van Frans Porbus, wiens naam ook Pourbus wordt geschreven en die ter onderscheiding van zijn vader ‘de jonge’ genoemd wordt. Hij was de laatste afstammeling van eene dier Vlaamsche schildersfamilies, welke reeds sedert de middeleeuwen zulk eene belangrijke plaats met betrekking tot het leven en de geschiedenis huns volks hebben ingenomen. In het jaar 1570 geboren en betrekkelijk vroeg, in 1622, gestorven, behoorde Porbus de jonge tot de beste en meest gezochte portretschilders van zijn tijd, en alle beroemde personages hebben voor hem geposeerd; zoo bij voorbeeld Hendrik IV van Frankrijk, aan wiens hof hij zeer gezien was en ook meestal vertoefde, de koningin Elisabeth, de prinses van Croy, Maria de Medicis en ook het vorstenpaar Albertus en Isabella.

Getrouw aan de oud-Vlaamsche school, die het met haar gezond realisme zoover in de kunst van individualisme gebracht had, onderscheidde deze schilder zich door eene fijn gevoelde opvatting der figuren, eene buitengewone vaardigheid in het weergeven der costumes en sieraden, het realistische der omgeving, waarin hij ze karakteriseerde, en de treffende gelijkenis der gelaatstrekken. De galerijen van den Louvres en de Ermitage te St.-Petersburg, de museums van 's Gravenhage, Madrid, Munchen, Stuttgart en Dresden bezitten schilderijen van hem en eenige zijner kostbaarste stukken bevonden zich in het oude, afgebrande Parijsche stadhuis.

Uitnoodiging tot een gondeltocht.

Het oude Venetië blijft altijd het romantische lustoord, waarin de verbeelding van kunstenaars en dichters zich gaarne vermeit. Ook de schilder van het tafereel in ons nummer verplaatst ons in dat verdwenen tooverrijk, waarvan thans nog slechts de trotsche bouwvallen over zijn. In de marmeren paleizen langs het Canal Grande, waar eenmaal de Venetiaansche adel zijne luisterrijke feesten gaf, huizen thans de rijke geldjoden, en de vorstelijke zalen, die eenmaal de hoofsche taal der patriciërs of de zoete klanken der gitaar vernamen, dienen thans vaak tot prozaïsche kantoren. Zelfs de kanalen, die de grootste bekoorlijkheid van de voormalige koningin der Adriatische zee uitmaken, dreigen te verdwijnen, daar onlangs in ernst het voorstel gedaan is ze te dempen om ze in straten te herscheppen, waar de tram en ratelende huurkoetsen de dichterlijke gondel zullen vervangen. Zoo doende zal er van Venecia la bella ten slotte niets meer over zijn dan de herinnering.

De schilder van ons tafereel roept nog eens de schoone tijden van voorheen voor het oog onzer verbeelding op. Het is blijkbaar de dag van een feest, want lustig wapperen de vlaggen van de hooge balkons, en de gondels, die voor de palen met het wapenschild en de kleuren der adellijke huizing aanleggen, zijn met bloemkransen getooid. Zij komen het gezelschap afhalen voor de feestelijkheid en de jonkman in het voorste bootje reikt de dochter des huizes hoffelijk de hand bij het instappen. Nog andere dames en heeren dalen van de marmeren, met een Oostersch tapijt belegde treden, en boven op het balkon wijzen een drietal bejaarde, deftige heeren blijkbaar in de richting van het feesttooneel.

Panteh-Perak.

De dubbele afbeelding hierachter verplaatst ons in eene der voornaamste Nederlandsche vestigingen op het eiland Sumatra, in het noodlottige gebied, dat den Hollanders reeds zooveel jaren door den Atjeher wordt betwist en dat het moederland reeds onberekenbare schatten aan goed en bloed heeft gekost. Het is Panteh-Perak, de standplaats van den moedigen pastoor Verbraak, die nog kort geleden zijne groote verdiensten ten opzichte van het Nederlandsch-Indische leger met het eeremetaal van den Nederlandschen Leeuw zag beloond. Onze afbeelding stelt de pastorij van den ijverigen priester-missionnaris voor, alsmede een vleugel van het krijgsgasthuis. Aan de velen, die belang stellen in de vreemde missiën, deze machtige voortplanters der beschaving, zullen onze beide afbeeldingen niet onwelkom zijn.