De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Aan 't meer.
Naar Paul Heyse.
(Vervolg.)

‘Zoodra de eerste verdooving ophield, heb ik tot mij zelven gezegd, dat ik 't op eene of andere wijze moest trachten te dragen.

‘Ik dacht, dat de tijd mij genezing zou brengen, en mij ten minste weêr geschikt voor 't leven zou maken, al moest dat leven ook voortdurend in de schaduw blijven. Ik heb het beproefd met doelloos ronddolen, en daarbij slechts geleerd, dat alle verandering van tooneel niet in staat is, uit een treurspel eene komedie te maken. Slechts eenmaal scheen het, dat ik in 't leven, dat voor mij alleen waarde scheen te hebben, in mijn vak namelijk, teruggelokt werd. 't Was op eene stoomboot, die van Marseille naar Genua voer. De kust lag reeds ver achter ons, toen de kapitein zichtbaar ontsteld op 't dek kwam en vroeg, of er zich onder de passagiers ook een arts bevond. Er was plotseling eene dame ziek geworden, die met hevige krampen in hare hut lag. Ik had me juist ter ruste gelegd en nam me voor, mij er niet om te bekommeren, toen we zóo hevig hoorden zuchten, dat ik geene rust meer had. Ik verzocht den kapitein mij naar de hut te brengen, en werkelijk gelukte het mij, met eenige doelmatige middelen, die ik in de scheepsapotheek vond, de kranke eenige verzachting in hare smart te verschaffen. Nu wilde zij mij niet weder loslaten, sprak bestendig een wonderlijk mengsel van Spaansch en Fransch en noodigde me uit, den nacht op de kleine kanapé naast hare hut door te brengen. Toen sliep zij eindelijk in en ook mijne oogen, die moede waren van 't staren op de zee door 't ronde luik, vielen dicht. Plotseling gevoelde ik eene ijskoude hand over mijne oogen strijken. Ik keek op, in de meening dat er schuim van de raderen was ingespat. Daar zag ik met ontsteltenis dicht voor mij de gestalte der doode Ellen, net als ik ze in de doodkist gezien had, behalve dat hare groote strakke oogen op mij gericht waren en dat zij den witten vinger op haar mond hield, alsof ze zeggen wilde: Verraad het niet, dat ik hier binnengeslopen ben. Daarop naderde ze 't leger der vreemde en hief 't groen zijden gordijn op, zag de slapende eene poos aan en knikte treurig bij zich zelve, met een ernstigen blik op mij, alsof ze mij verwijten wilde, dat ik deze onbekende hulp gebracht had en haar had laten sterven; daarop rustte ze een oogenblik, alsof zij erg afgemat was, aan 't voeteneinde van 't bed uit, knikte mij driemaal langzaam vaarwel toe en vlood toen heen door 't luik als eene dunne, witte nevelstreep.

‘Sedert dien nacht heb ik me aan geen ziekbed meer neêrgezet.

‘Ge weet, Karel, dat ik geen phantast ben, ik geloof niet aan spoken en ben even goed als gij overtuigd, dat alles slechts eene zinsbegoocheling, een spook van mijne eigene overprikkelde zenuwen was. Maar wat verandert dat aan de hoofdzaak? Leed ik daarom minder, omdat mijne eigene zinnen mij geweld aandeden? Hoe kan iemand op vrede hopen, die het met zich zelven oneens is!

‘En hoe zal hij nog leven, die met meer hopen kan. Daarom geef ik er de voorkeur aan, mij uit de wereld te helpen en wil u slechts nog eens de hand drukken. Ik heb niemand voor wien ik onmisbaar ben, zelfs geen hond. Vergeef me, vriendlief! Ik weet wel, dat ge mij somwijlen missen zult, maar mij toch liever nooit meer terug zult zien, dan binnen korteren of langeren tijd in een gekkenhuis.

‘Deze brief is bijna een boek geworden; daar het 't laatste is dat ik schrijf, zal men hem zijne lengte wel vergeven. Ik zal 't couvert bedaard lakken, daar ik slechts doe, wat ik niet laten kan en bovendien voor 't verstandigste houd. Hier in 't eenzame visschershuis zullen ze gelooven, dat ik een krankzinnige Engelschman ben, daar ik bij fakkellicht midden in den nacht wil visschen. Wanneer morgen de boot echter leeg op 't meer drijft, zal ik zoogenaamd voor mijne dwaasheid hebben moeten boeten, daar ik ingeslapen en ongemerkt over boord gegleden ben. Daar kan 't bij blijven voor allen, die mij gekend hebben.

‘En nu goeden nacht. Mijn testament ligt sedert een half jaar bij de rechtbank. U heb ik de uitvoering daarvan toevertrouwd. - Vaarwel, Karel! Ik dank u voor 't vele goede en voor uwe trouwe vriendschap. En dit zij 't laatste.

Uw Eberhard.’

Hij las den brief niet over, maar stak dien in een couvert, lakte dit en schreef 't adres. Toen keek hij weêr naar buiten in den donker, waar 't slechte weêr allengs tot bedaren kwam. Hij stak eene

[p. 411]

cigaar aan en liep wederom op en neêr, terwijl hij naar de langbeenige spinnen staarde, die tegen de lage zoldering liepen. Hij sloeg ze eene poos gade, hoe zij zich hielden, wanneer hij hun eene dikke rookwolk toezond. Daarop begon hem dit ook te vervelen en staarde hij gedachteloos op de vier witgekalkte muren.

Nu werd het in de gelagkamer naast hem plotseling levendig. Hij hoorde eene grove mannenstem, die noch den hospes, noch den visschersknecht toebehoorde, zich over onbetamelijke eischen beklagen. Die wijven maakten zoo'n gerucht als een bedorven kindje verkouden was, maar om een paar arme paarden bekommerden zij zich niet; deze na een rid van zeven uur, bijna altijd bergopwaarts, bij dit noodweêr en op de ellendigste wegen, van de ruif af te halen en weêr vijf uren van den nacht voort te jagen, onverschillig, of ze morgen nog een stap zouden kunnen doen, - daar hadden zij geen meêgevoel voor. Maar al boden ze hem daar op slag twee honderd gulden, dan was hij geen beul en zijne paarden moest hij weêr in goeden staat afleveren, en hij woû ook zijne rust hebben en niet onderweg armen en beenen breken of in een regenput verdrinken.

Eene angstige vrouwenstem, die nu en dan dit gebrom had trachten te sussen, verstomde nu, daar een vloek en een vuistslag, op tafel de laatste woorden begeleidden. De hospes kwam zonder veel omslag tusschen beiden, gaf den koetsier gelijk en beval den knecht, bier uit den kelder te halen. Daarop werd het gesprek eene poos tusschen de mannen voortgezet. De koetsier schimpte op den ellendigen straatweg, de hospes stemde dit toe en vroeg, waarom de reizigers aan den weg over 't meer de voorkeur gegeven hadden. Daarop zeî hem de koetsier, dat de straatweg door eene aardstorting vier en twintig uur onberijdbaar was, maar dat zijn ‘volk’ niet als de andere passagiers had willen wachten, maar liever de halsbrekende reis over den pas voortzetten, ter wille van 't kind, dat altijd maar geweend had; - daar ging de deur weêr open en de mannen zwegen plotseling. Nu hoorde men eene welluidende vrouwenstem, wier zielvolle klank zelfs deze ruwe menschen scheen te temmen. Toen nu echter 't verzoek om dadelijk weêr in te spannen herhaald werd, antwoordde de koetsier, bijna onderdanig, dat het volstrekt onmogelijk was, en gaf, zonder te vloeken, de redenen daarvoor aan. 't Gewicht daarvan scheen ook op de dame indruk te maken. Zij zweeg eene poos en vroeg toen, of er niet ergens een bode te vinden was, die tegen eene aanzienlijke vergoeding den naastbij wonenden dokter kon halen; 't kind overleefde anders misschien den nacht niet. Terwijl ze dit zei, beefde hare stem zóo sterk, dat het den onvrijwilligen hoorder in de zijkamer door 't hart sneed. Hij trad aan 't venster, om door 't kletteren van den regen de aandoenlijke woorden niet te hooren. Maar juist nu ging 't wolkenheir over 't meer vaneen, en in de plotselinge stilte, terwijl eene zuivere halve maan te voorschijn glansde, moest hij 't gesprek daarnaast nog verder volgen.

De hospes had den knecht binnengeroepen, en vroeg of hij zich zou willen belasten om in 't kleine vlek, dat drie uren ver in 't dal lag, den dokter te gaan halen. Om de slechte wegen gaf hij niet, zeî de knaap, wanneer mevrouw er wat voor over had, maar 't hielp niets, want Hans, de jagersgezel, had hem vandaag nog gezegd, dat Sepp nog acht dagen moest wachten, voor hij den kogel uit zijn dijbeen kon laten halen, daar de dokter zelf ziek lag; hij had een val met het paard gedaan, en daarbij had hij eene onzekere hand, omdat hij, volgens algemeene bekendheid, aan den drank was. Daarop volgde weêr eene stilte. Vervolgens hoorde men de treurigzachte stem der dame, of het dan niet mogelijk was, om 't kind op eene draagbaar naar beneden te brengen, zij zou zelve meê helpen dragen, ze had nog slechts een paar voorzichtige lieden noodig en een met een lantaarn om den weg te wijzen. - Dat ging niet, zeî nu weêr de hospes. Eene draagbaar hadden zij niet om 't kind er gemakkelijk in te leggen, en ze konden ook niet allen van huis; voor 't overige zou hij er nog eens met zijne vrouw over spreken.

Hij stond juist met blijkbaren weêrzin van de bank op, toen de hospita zelve binnenstormde en klagend uitriep, dat de kindermeid mevrouw liet verzoeken om boven te komen; aan verder reizen viel niet te denken, want het kind bleef misschien in hare armen dood.

De luisteraar in de kamer kwam van 't venster terug. Als door eene vreemde macht gedreven, deed hij een paar schreden naar de deur, daarop stond hij weêr stil en schudde zuchtend 't hoofd. Hij beproefde weêr door de smalle kamer te drentelen, maar bij elken tred stond hij stil en luisterde. Zijne cigaar was uitgegaan. Werktuigelijk trad hij naar 't licht, om die weêr aan te steken, maar voor hij er aan dacht, had hij 't schrale vlammetje met zijn adem uitgeblazen. Nu staarde hij in 't duister op de uitdoovende vonken en plotseling liep hem eene akelige rilling over 't lijf. Nog een oogenblik en 't kleine roode punt verdween. Misschien hing het ook in gindsche kamer slechts aan een zijden draad en werd in den duisteren nacht een levensvlammetje uitgedoofd, waaraan meer gelegen was, dan aan dit kaarsje.

‘Dat het uitdoove! Welk recht hebben wij om ons daarin te mengen? Misschien, als we 't op nieuw trachten aan te blazen, dooven wij het met onze lompe handen des te eerder uit. Wat is er ook aan gelegen? Een mensch meer of minder in 't leven gehouden, die zelf misschien later wenschen zal, nooit geboren te zijn; voor wien wellicht een uur komt, dat hij eveneens zijn eenigen vriend goeden nacht en voor altijd vaarwel zegt!’

Weder luisterde hij en hield den adem in, om geen woord, dat van ginds kwam, te verliezen. Plotseling meende hij een klagend stemmetje te hooren roepen, en onmiddellijk daarop de zachte vrouwenstem, die geruststellend sprak; vervolgens hevig weenen - daarna eene diepe stilte.

Langer kon hij 't in zijne donkere afzondering niet uithouden. Hij woû eenvoudig maar eens zien hoe 't ging; hij kwam zich zelven als een onmensch voor, dat hij alleen in 't geheele huis zich in een afgelegen hoek verstopte, terwijl zelfs deze ruwe menschen deelneming toonden. Haastig opende hij de deur en zocht al tastende door de leêge gelagkamer den weg naar den gang. De deur aan gindsche zijde stond op eene spleet, eene lichtstraal viel er door heen; hij hoorde nu duidelijk 't kind steunen en de moeder het troosten.

‘Men moest thee zetten,’ zeî de hospita, ‘dan zou 't aan het zweeten raken. Als men die maar had!’

‘Vlier uit die doos dàar was nog beter,’ zeî de hospes.

Toen was 't weêr stil. Men hoorde slechts 't mompelen en zuchten der meid, die in een hoek geknield lag en 't eene Onze Vader na 't andere bad.

‘Leg er nog een deken op,’ zeî de koetsier, ‘'t heeft kou gevat. Kijk maar eens, hoe 't met de handen tobt. Het rilt van de kou.’ - Aan de kachel stond de knecht te rommelen en bukte zich juist om een groot stuk hout in den flikkerenden gloed te leggen, toen eene stevige hand op zijne schouders hem tegenhield. Toen hij omkeek, stond de vreemdeling achter hem.

‘Ge gooit er geen spaantje meer op,’ beval deze hem op een toon, die aan gehoorzaamheid gewend scheen. ‘En gijlîe maakt dat ge de kamer uitkomt, en gij en gij ook,’ ging hij voort, zich tot de overige toeschouwers wendende. ‘'t Is eene lucht hier, dat een gezond mensch er in zou stikken. Hebt gij het verstaan?’

De anderen keken elkaâr aan, alleen de vreemde dame en de kindermeid bespeurden niet, dat er iets in de kamer voorviel. De moeder viel op de knieën voor 't bed en had den arm om haar steunend kind geslagen, alsof zij het tegen een roover wilde verdedigen. De meid stond naast haar en staarde radeloos wanhopend haar pleegkind in de angstig in 't rond flikkerende oogen en naar 't brandend heet mondje, dat van tijd tot tijd een zwakke zucht ontglipte. Zij verschrok nu alsof ze den dood in levenden lijve zag aankomen, toen de vreemdeling aan 't hoofdeinde van 't bed trad, de hand tegen 't gloeiend voorhoofd en de slapen leî, 't kleine magere armpje greep en den pols voelde. Een gil van ontsteltenis, dien zij onwillekeurig uitstiet, wekte ook de moeder uit haar troosteloos gepeins. Zij keek den vreemdeling verbaasd aan en eene plotselinge schemering van hoop werd op haar gelaat zichtbaar.

‘Mevrouw,’ zeî de vreemdeling, ‘wilt ge een u volslagen onbekende vertrouwen, die wel is waar zich niet vermeet u te beloven, dat hij uw kind zal redden, maar die ongeveer weet, wat het weinigje wetenschap in zoo'n geval voorschrijft te doen?’

Zij kon nog niet antwoorden. Deze hulp, die plotseling in den hoogsten nood kwam, overmande hare ziel.

‘Mag ik u dit geven,’ zeî hij, terwijl hij eene kaart uit zijne brieventasch nam, ‘ge zult mijn naam niet kennen, maar de titel, die er voor staat, zegt u wel, dat reeds anderen mij vertrouwd hebben. Of zij daar gelijk of ongelijk in hadden, doet hier niets ter zake.’

De jonge vrouw bleef voor 't bed liggen, doch strekte de eene hand, die 't hoofd van haar kind niet steunde, naar den vreemdeling uit, en zeî: ‘Ik geloof, dat ge mij door God gezonden zijt, die zich over mij erbarmd heeft. Ik vertrouw u.’

‘Laat dan dadelijk eene kruik met koud bronwater en eene houten kuip hier brengen. Voor 't overige zal ik zelf wel zorgen.’

Hij, opende snel de beide lage vensters, nam 't zware veerenbed weg en spreidde slechts een grooten plaid als deken over 't kind; daarop riep hij den knecht weêr binnen, die met de anderen buiten op 't portaal stond en morrend afwachtte, waar 't met deze eigenmachtige inmenging heen moest. Hij vroeg of in de nabijheid geen ijs of sneeuw te krijgen was. - Dat was er wel, antwoordde de jongen brommend, maar dan moest men een half uur door 't bosch naar een rotsgat klimmen, waar 't ijs nooit kon wegsmelten, daar er zomer of winter geen zonnestraaltje in kwam. Morgen vroeg zou hij er eens naar kijken. - ‘Versta me wel,’ zeî de dokter, ‘daar liggen vier gulden op tafel. Nu is het half tien. 't Is maneschijn, en 't slechte

[p. 412]

weêr heeft opgehouden. Wie mij tot klokke half elf een emmer vol sneeuw of ijs bezorgt, die heeft de vier gulden verdiend. Al brengt men mij morgen vroeg ook een Gletscher voor 't huis, dan geef ik er nog geene duit voor.’

‘Goed,’ zeî de knecht met een kort lachje en schoof de deur uit. Intusschen bracht de meid 't water en eene ledige houten kuip. Zonder iets verder te vragen, lichtte de vreemdeling 't kind uit het bed, ontkleedde het snel en liet het de moeder vasthouden, terwijl hij het ijskoude water telkens over 't kind liet druipen. Hij droogde het vervolgens snel af, droeg het weêr in bed en sloeg een vochtigen do[e]k om 't gloeiend hoofdje. 't Kind, dat zich daar even nog schreeuwend in zijn arm gewrongen had, scheen de weldaad dezer verfrissching dankbaar te gevoelen. Het hield op met zoekende blikken in 't rond te staren, keek stil en verwonderd zijne moeder aan en sloot toen de oogen met een diepen zucht.

‘'t Sterft!’ riep de meid luide en barstte in hevig geween uit. ‘Ik heb 't dadelijk gedacht, 't koude water en daarbij nog twee opene vensters - o mevrouw, waarom hebt ge dat geduld?’

‘Zwijg onmiddellijk stil,’ beval haar de vreemdeling, ‘of ge verlaat het vertrek! Ik hoop, mevrouw,’ ging hij op zachter toon voort, ‘dat ge geene wonderen van mij verwacht. De strijd, dien wij te leveren hebben, is niet in een enkelen nacht beslist. 't Kind heeft hevige zenuwzinkingkoorts en onze eenige zorg moet zijn, te verhoeden, dat de hersenen mede aangetast worden. Maar laat elk nieuw verschijnsel u niet opnieuw verontrusten. Voor zoover ik kan oordeelen, zijn er geene verzwarende omstandigheden voorhanden. Ziet ge, 't opent de oogen weêr. De natuur voelt, dat men haar te hulp komt. Hoe oud is 't kind?’

‘Ruim zeven jaar.’

‘Een schoon kind! Zoo krachtig ontwikkeld! Wat moet ge geleden hebben!’

Tranen liepen de moeder over de wangen. Ze drukte 't gelaat tegen de kleine heete hand, die op den donkeren plaid rustte, en alle angst der laatste zware uren loste zich weldadig in hevige tranen op.

Eindelijk stond zij op en zonk met een dankbaren blik op den stoel, dien hij naast het bed geschoven had. Ook hij nam een stoel en ging aan het voeteneind zitten, terwijl hij zijne oogen met kalmen ernst op 't kleine meisje vestigde. Zij zwegen, en de meid, die zich nu over hare onbedachte opvliegendheid schaamde, liep elke vijf minuten heen en weêr om den vochtigen doek te verfrisschen. Buiten was alles bedaard geworden, de laatste wolken waren weggedreven, en de maan scheen door 't venster en heur licht gleed over de smalle, bleeke hand der moeder, die 't eene handje van haar kind bestendig zacht streelde. Men hoorde de beekjes, die door den regen ontstaan waren, voor 't huis ruischen en het eentonig droppelen der dakgoten, terwijl achter in den stal de koetsier de paarden verzorgde en een liedje zong.

Plotseling richtte zich 't kind van zijn kussen op, zag den vreemden man met wijd geopende oogen aan en zeî: ‘Is dat papa? Is hij niet dood? Ik zou hem zoo graag een kusje geven, mama. Heeft hij wat voor me meêgebracht? - Ik wil op zijn schoot zitten - waar is Sophie? - Ach, mijn hoofd! Papa moest mijn hoofdje vasthouden - ik wil drinken!’

Dit zeggende liet het 't kleine blonde hoofd weêr in 't kussen zakken en de smart drukte het de oogleden toe. Eberhard stond op en zette een glas met versch water aan 't brandend mondje. ‘Dank u, papa!’ zeî 't kind. - Daarna werd het weêr bedaarder en alleen het beven der half gesloten donkerroode lippen verried dat het leed.

‘Ik dien u uit te leggen,’ zei de dame, terwijl zij zich tot den zwijgenden dokter wendde, die weêr zijne plaats ingenomen had, ‘hoe mijn arm kind aan deze fantasiën komt. Helaas! ik heb mij zelve te wijten, dat ik aanleiding tot dezen vreeselijken schok gegeven heb!

‘De vader van mijn lief kind was Oostenrijksch officier. Weinige maanden na ons huwelijk moest ik hem zijn regiment naar Italië zien volgen. Daarop kwam de tijding uit Solferino, dat hij onder de eerste offers van den bloedigen dag gebleven was.

‘Sedert was 't altijd mijn vurigste wensch, 't slagveld eens te bezoeken, en al wees ook zelfs geen eenvoudig heuveltje de plaats aan, waar mijn dierbare man van zijn korten levensloop uitrust, toch wilde ik de lucht inademen, waar zijn hart had opgehouden te kloppen. Ook de kleine verlangde daarnaar, hoe ouder zij werd en begrijpen kon, wat ik haar van haars vaders dood vertelde. Toen hield mij weêr veel daarvan terug; ook de bezorgdheid, dat het kind, hetwelk eene zeer prikkelbare verbeeldingskracht en een teeder hart heeft, te zeer door de reis zou aangegrepen worden. En nu moet ik het werkelijk zoo zwaar boeten, dat ik aan dat verlangen heb toegegeven.

‘Als ge eens gezien hadt, dokter, hoe 't naar elk woord luisterde, dat ik haar van 't verhaal van den ouden invalide ginds aan 't groote monument vertaalde, hoe ze mij met gloeiende wangen en schitterende oogen uitvroeg, - ze was ver boven hare jaren. Ze rilde, toen ik haar naar huis bracht, en den nacht daarop klaagde ze over hoofdpijn en sliep geen half uur. Maar over haar vader sprak zij geen woord meer, tot juist daar even, toen ze hem aan haar bed meende te zien zitten.

‘Ik had misschien beter gedaan te blijven waar ik was. Maar ik was bang voor de Italiaansche dokters en stelde mij 't gevaar ook niet zoo groot en zoo dringend voor. In ons rijtuig, dacht ik - want ik nam, zoodra wij den spoortrein verlieten, een postrijtuig - zouden wij 't mijn arm kind haast zoo gemakkelijk kunnen maken als in zijn bedje, vooral daar 't zacht weêr was en het zelf naar huis verlangde. Toen verraste ons 't onweder juist op 't naarst gedeelte van den weg, en wij dankten God, toen wij 't huis bereikten. Doch wat zou hier van ons geworden zijn zonder uwe hulp!’

Zij wendde zich van den somber zwijgende af, om hare betraande oogen te drogen. Daarop zaten zij weêr stil tegenover elkaâr. Het verlangen bekroop hem bijna om haar te verzoeken, dat ze toch altijd voort zou spreken. Er was iets in hare stem, dat hem bijzonder goed deed, iets alsof er eene zachte koele hand op zijne koortsachtige ziel gelegd werd. Maar hij zag, hoe zij zich weêr alleen met het kind bezig hield, en hij zelf had haar niets te zeggen. Hij bekeek laar nu bij 't zwakke kaars- en maanlicht, en 't voorhoofd en de vorm der oogen, die eene zeer voorname, treurige en zachte uitdrukking hadden, herinnerden hem levendig aan zijne pleegmoeder, die hem dikwerf met teedere bezorgdheid zoo had aangezien. De gestalte was vol en lenig, elke beweging van 't hoofd op den slanken hals was vol bevalligheid. 't Rijke, donkerblonde haar hing los in haar nek; alles in haar verried de gewoonten van een rijk, door beschaving en smaak geadeld leven, welks sier en bekoorlijkheid plotseling zonder waarde geworden waren, tegenover 't dreigend gevaar, waarin haar beste kleinood zich bevond.

De deur werd nu voorzichtig geopend en de knecht bracht eene groote mand vol ijs binnen, terwijl hij zich 't zweet van zijn voorhoofd veegde. Hij haalde triomfeerend zijne horlogie voor den dag, waarop nog tien minuten aan 't bepaalde uur ontbraken, stak de welverdiende belooning in zijn lederen zak en vroeg nu zeer gedienstig, of men hem anders ook nog noodig had. - Hij meest maar gaan slapen, antwoordde de dokter. Vervolgens maakte deze zelf van een stuk wasdoek, dat hij uit de voering van zijne reistasch scheurde, een zakje voor de ijs-compressen en wees de meid, hoe die op 't voorhoofd gelegd moesten worden.

‘Neen,’ zei de dame, ‘ge gaat nu wat liggen, Josephine, ge hebt zes en dertig uren geen oog dicht gedaan.’

‘Heeft mevrouw dan wat geslapen?’ bracht de dienstbode hiertegen in. ‘Ik heb 't zoo noodig nietals u. Ik heb ten minste gegeten.’

‘Doe wat ik zeg,’ hernam de moeder. ‘Ik weet, dat het mij toch niets zou helpen, al beproefde ik ook te slapen. Morgen vroeg misschien, wanneer de nacht rustiger geweest is.’

‘Mag ik uw pols eens voelen?’ zei nu de dokter. Onmiddellijk daarop verliet hij, zonder een woord te zeggen, 't vertrek. De beide vrouwen zagen hem verwonderd na, en de dienstbode, eene reeds bejaarde, ontzaggelijk dikke vrouw, met een rond, door de pokken geschonden gelaat en goedhartige zwarte oogen, maakte van de poos gebruik, om nu even opgewonden den lof van den onbekenden helper te zingen, als zij straks even ijverig tegen hem gesproken had. ‘Hij heeft zoo iets bijzonders,’ zeide zij, ‘men zou denken, dat hij zelf niet heel gezond is, maar zijne oogen verraden eene goede inborst, en wat pakt hij alles flink aan en hoe houdt hij ons kind 't kopje vast, alsof hij zijn leven lang kindermeid geweest was; daarbij is hij zoo'n knap heer en kan nog in 't geheel niet oud zijn, en toch, wanneer hij daar zoo somber zit, zou men meenen, dat hij van zijn leven niet gelachen heeft, en dan drukt hij de oogen dicht, alsof hij steken in de borst had en er niets van wilde laten merken.’

Intusschen kwam de man weêr terug, met een groot glas melk in de hand, dat hij de dame aanbood, gelijk men een kind een drankje voorhoudt.

‘Drink dit, mevrouw,’ sprak hij, ‘ze is frisch gemolken en zal u goed doen. Want gij hebt bepaald eene versterking noodig, en wat beters hebben we hier niet bij de hand. 't Zou goed zijn, wanneer ook de kleine eens beproefde te drinken, al was 't ook nog zoo weinig. Geef haar 't glas eens en spreek haar eens toe. Ziet gij: 't gaat. We moeten de krachten van 't kind op allerlei wijze zoeken te versterken, opdat zij elken nieuwen storm kunne weêrstaan. En volg nu mijn raad en ga wat op 't bed liggen. Ik blijf waken en de dienstmaagd kan ook nog een paar uren slaap ontberen. Als middernacht voorbij is, wek ik u weêr; dan mag de meid slapen. Neen,’ zei hij bijna heftig, toen ze bezwaren opperde, ‘ge volgt nu mijn raad, of ik moet gelooven, dat het u met het vertrouwen, dat ge mij toont, geen ernst is.’

Zij trad nog eens aan 't bed, waar 't kind, nu door den ijsomslag weldadig tot rust gebracht, scheen te slapen. Zij boog zich over het teêre gezichtje en kuste de oogen, die rustig gesloten waren. ‘Ik gehoorzaam u,’ sprak ze toen, en een zwak glimlachje speelde om haar mond. ‘Ge belooft mij, dat ge me zult wekken, zoodra 't weêr erger wordt.’

[p. 413]

Hij drukte haar de handen, nam hare plaats aan 't bed in, terwijl de dienstmaagd haar hielp, om zich op het tweede bed achter in den hoek neêr te leggen, nadat men een berg van veêren kussens op zij geschoven had.

Na een kwartieruurs kwam de trouwe meid op hare teenen aansluipen, boog zich over den zittende heen, greep, vóor hij 't beletten kon, een zijner handen, die zij haastig aan de lippen drukte en fluisterde: ‘God zij dank, zij slaapt! Ach, dokter, ge kunt wonderen doen! Sedert vier nachten is 't de eerste dat mevrouw de oogen weêr eens sluit. Eerst de ellende en de opgewondenheid, tot wij naar 't ongelukkige slagveld gingen, en toen ons kind! - Als ik u zeggen kon, wat mijne mevrouw voor een engel is -’

‘Een anderen keer!’ viel hij haar in de rede. ‘Nu hebt ge niets verders te doen, dan eveneens op een oor te gaan liggen en niet eer op te staan, dan tot ik 't u zeg. Ge zijt hier geheel overbodig en moet morgen weêr op uw post zijn. Daar zijn kussens en dekens genoeg. Maak u een bed naast den haard en goeden nacht. Geene tegenspraak, hoort ge? Ge wilt toch mevrouw met geene onnoodige praatjes wakker maken?’

't Goede mensch zag hem schuw en delmoedig aan, sleepte een veêren bed in een hoek en binnen weinige minuten kon men aan hare diepe ademhaling hooren, dat ook zij van de vermoeienissen der laatste dagen uitrustte.

Spoedig daarop ging de maan weêr achter de wolken en slechts een zwakke glans van den sterrenhemel lag op 't gedeelte van het meer, dat de eenzame waker aan 't ziekbed door 't venster aanschouwen kon. Nu eerst voelde hij honger en dorst en dronk de rest van de melk uit het glas, dat nog op tafel stond. Toen hij 't weêr neerzette, meende hij de dame op haar bed zich zenuwachtig te zien bewegen en naderde haar op zijne teenen. In haar angstigen droom streek zij met beide handen over de oogen, alsof zij de tranen woû wegwisschen, toen sliep zij door en vielen de handen moede neêr. Hij keek lang, onverpoosd in 't gezicht, waarop zich de droomen spiegelden als wegsmeltende wolkschaduwen over eene stille zee, kommer - angst - hoop! Nu glimlachte zij en toen de licht gekrulde lippen zich zacht bewogen, werden de witte tanden zichtbaar. Onmiddellijk daarop verduisterde haar voorhoofd, de wenkbrauwen werden smeekend saâmgetrokken, ze hief beide handen op, om ze vast samen te vouwen; toen zag hij aan haar ringvinger twee trouwringen en dacht er over na, of de tweede den vader van 't kind toebehoord had, of wie 't wel zijn zou, die nu recht op deze hand had. Maar een kreet van smart der kleine liet hem niet verder denken. Hij leî nog slechts de deken, die half afgevallen was, weêr goed en wikkelde de kleine voeten der vreemde, die nog in schoenen staken, er vaster in; daarop begaf hij zich weêr naar zijn post, om 't ijs te vernieuwen, dat reeds na een kwartieruurs vergaan was, en nu en dan met een paar droppels water 't heete mondje te koelen.

Toen het middernacht werd, zette er een sterke wind op 't meer op, en den jongen dokter voer eene rilling door de leden, daar de vensters wijd openstonden. Hij greep naar 't eerste 't beste kleedingstuk, dat bij 't reisgoed lag, en wikkelde er zich in. 't Was een lange, zachte met zijde gevoerde burnoes der vreemde, welks kap hij over 't hoofd trok. Een eigenaardige geur van viooltjes omgaf hem, de zijde was zoo zacht tegen zijne wangen, hij gevoelde zich in deze vermomming wonderbaarlijk wel. Maar ofschoon hij dikwerf vijf minuten lang de oogen sloot en dan eene verwarde vlucht van beelden voor zijn geest zag voorbijtrekken, zoo bekroop hem toch geen slaap.

Plotseling sloeg hij de oogen wijd open, sprong van zijn stoel op en staarde, van 't hoofd tot de voeten bevende, door 't venster op 't meer.

Midden op de donkere vlakte zweefde iets wits naar hem toe, eene langzaam wandelende gestalte, die regelrecht op het huis afkwam. De maan was weêr te voorschijn gekomen en verlichtte eene verdoolde nevelvlek, die zich van de bergen had losgerukt en nu eenzaam over 't meer dreef. Toen ze in den windstroom geraakte, die uit de bergen terdege overwoei, verbrokkelde zij zich en was de vlakte weder zuiver. Maar nog altijd stond de eenzame aan 't venster, waardoor hij het doorschijnend spook gezien had, en staarde op de plek, waar het verdwenen was. 't Zweet stond op zijn voorhoofd, hij haalde snel adem, en de oogen, die ver uit hunne kassen builden, schenen aan dat punt geketend, alsof daar elk oogenblik de verschijning weêr voor den dag zou komen.

Daar greep plotseling eene kleine heete hand de ijskoude van den doodelijk ontstelden man.

‘Zijt ge bij me, papa?’ riep de kleine en richtte zich in bed op. De magere armpjes strekten zich naar zijn hals uit en eer hij tot bezinning kwam, had 't kind zich aan hem vastgeklemd en zijn gloeiend gezicht tegen zijne schouders gedrukt. ‘Papa,’ riep het, ‘ga nu niet weg, mama weent anders weêr en ik moet sterven!’

In dit oogenblik week die vreeselijke angst van hem. Hij drukte het slanke schepseltje vast tegen zich aan, alsof het tot bescherming moest dienen tegen vijandig geweld. Zoo hield hij het eenigen tijd in den arm en voelde, terwijl 't kind hem liefkoosde, dat zijn bloed weêr regelmatiger begon te vloeien. Hij kuste 't gezichtje en zei, de vochtige lokjes streelende: ‘Hoe heet ge, lief kind?’

't Zag hem verwonderd aan.

‘Zijt ge mijn papa,’ zei het, ‘en weet ge niet, dat ik uw lief Fransje ben? Ach, ik weet het wel, ze hebben u doodgeschoten en nu hebt ge mij geheel en al vergeten. Heeft het u erg pijn gedaan?’

‘Dat zal ik u morgen eens zeggen,’ zei hij, en lei 't kind met zacht geweld weêr in zijn bedje. ‘Nu moeten we stil zijn, opdat mama niet wakker wordt.’

Gehoorzaam ging 't kind weêr liggen en sloot de oogen, doch hield de eene hand van zijn trouwen wachter bestendig vast en zag hem van tijd tot tijd met een zeer helderen, zonderling verbaasden blik aan. Ook hij keek bestendig in 't onschuldig gezichtje, alsof hij vreesde voor schrikbeelden, die, wanneer hij 't hoofd wendde, op nieuw voor hem zouden opdoemen.

Zoo waakte hij tot aan den morgen. Toen de naakte rotstoppen over 't meer door 't eerste morgenlicht gekleurd werden, werd het ook in huis levendiger. De knecht sloop barrevoets door den gang en stak voorzichtig zijn hoofd in de deur, terwijl hij vroeg, op den bijna ledigen houten bak wijzende, of er nieuwe toevoer van ijs noodig was. Op een stom knikje van den dokter verdween hij weêr. Daarop liet zich de hospita even behoedzaam zien, en bood, daar Eberhard haar met een afwijzend gebaar ontving, bereidwillig hare hulp aan. De mildheid van den vreemdeling had des nachts bij alle inwoners van 't huis haar invloed uitgeoefend. Alleen de koetsier, die zijn roes van gisteren avond nog niet geheel had uitgeslapen, stampte met zijne zware schoenen vol spijkers, onder luid vloeken en schelden, door den gang, dat de dame nog half droomend oprees en vroeg, of 't al tijd was om weêr te vertrekken.

‘Nog niet!’ antwoordde Eberhard. ‘Slaap nog een uurtje.’ Daarop liep hij haastig den geraasmaker tegemoet, om te beletten dat hij 't ziekevertrek zou binnenstappen.

Toen hij na eenige minuten weer binnenkwam, vond hij de moeder aan 't bed van haar kind zitten. ‘Waarom zijt ge nu toch al opgestaan?’ vroeg hij verwijtend.

‘Al?’ antwoordde zij. ‘Wilt ge mij dan nog erger beschaamd maken. 't Is u maar al te goed gelukt, mij te misleiden en den ganschen nacht hier alleen mijne plaats in te nemen. Waarom hebt ge ten minste niet met mij gedeeld?’

‘Omdat ik den slaap ontberen kon, dien gij maar al te zeer noodig hadt. En er was niets te doen, wat een alleen niet verrichten kon. Wees vol goeden moed, mevrouw. Wij hebben alle reden om met dezen nacht tevreden te zijn.’

‘Is dus 't gevaar voorbij? O, mijn God!’

‘Die illusie mag ik u niet laten,’ hernam hij. ‘Want ge hebt beloofd mij te vertrouwen, en dat kunt ge slechts doen, wanneer ik u de waarheid zeg. Maar geloof gerust, dat alles zoo goed staat, als het in dit tijdperk der ziekte maar eenigszins te verwachten is. En de lieden hier zijn goedhartig en zullen 't hunne doen om ons bij te staan.’

Eene straal van vreugde vloog over haar bleek gelaat. ‘Wat zegt ge? O, mijn vriend -’

Zij stak hem de hand toe en in hare oogen blonken tranen. Hij boog zich over hare hand om die aan zijne lippen te drukken, doch in werkelijkheid, om zijne ontroering te verbergen.

‘Hebt ge mij verdacht,’ zei hij, ‘dat ik u zou kunnen verlaten eer 't kind buiten gevaar was? En spaar uwen dank, of de bezorgdheid, dat het mij eenige opoffering zou kosten. 't Zwaarste heb ik u reeds gebracht. Wat nu komt, is slechts eene verlichting.’

Zij zag hem vragend aan. ‘Gij hebt zeker plichten jegens anderen te vervullen,’ zeide zij, ‘waaraan ik u hier onttrek.’

‘Neen,’ antwoordde hij op doffen toon. ‘Sedert een jaar ben ik een lui, onstandvastig mensch. Ik heb om zekere redenen, die u zeer onverschillig moeten zijn, mij zelven de belofte gedaan, om nooit weêr praktisch werkzaam te zijn. Dit woord heb ik den afgeloopen nacht om uwentwil gebroken. Wanneer ge mij verder hier wilt dulden, doe mij dan 't berouw daarover vergeten, en dan kunnen wij elkaâr van nut zijn.’

(Wordt voortgezet.)