De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Martijn,
Eene Amerikaansche vertelling van Fr. Gerstacker.

I.
In het bosch.

Het is nu reeds verscheidene jaren geleden, dat in den Arkansas, het toen nog tamelijk woeste ‘territorium’ der Vereenigde Staten van Noord-Amerika, een vreemde snaak rondzwierf, over wien te dien tijde veel werd gesproken, vooral omdat hij elk oogenblik en meestal in stilte van verblijf verwisselde. Waarom hij dit deed, wist niemand.

Die man, die toen omstreeks dertig jaar oud was, heette Martijn - althans hij gaf nooit een anderen naam op, en was weldra bij de vereenigde kolonisten (of de range, zooals met het daar noemt) een algemeen bekend persoon. Hij had ook iets opmerkelijks in zijn geheele wezen dat hem spoedig kenbaar maakte. Ten eerste had hij een voor zijne jaren buitengewoon kaal hoofd, alleen aan de slapen zag men een beetje rood haar; verder was hij eer klein dan groot van stuk, en had een goedhartig gezicht, dat eenigszins door zijn bewegelijken, onrustigen blik weersproken werd; men zou al spoedig van hem gedacht hebben, dat zijn geweten door eene zware schuld gedrukt werd, en hij daarom misschien geene rust had. Niettegenstaande dat alles, was er in het geheele bosch geen beter en vlijtiger werkman dan hij te vinden. Hij was de vriendelijkheid zelve, en was vooral vol zorg voor kinderen, met wie hij als eene moeder omging, iets dat de backwoods vrouwen gaarne erkenden, en waarvan zij ook zeer goed partij wisten te trekken. Bovendien had een ieder hem gaarne in dienst, en gedurende de jaren dat hij zich in die woeste streek ophield, kon hij met recht zeggen, dat hij in elke woning welkom was - maar hij keerde nooit meer terug naar eene plaats waar hij reeds vroeger had gewerkt.

Zocht hij eene nieuwe verblijfplaats dan bleef hij, zonder iets van zijne plannen mee te deelen, als gast in huis, om oogenschijnlijk allereerst den grond en de naaste buren te leeren kennen. Dan bood hij zich aan om te werken, wat hem gaarne werd toegestaan, en zocht daar het hoogste loon te krijgen. Maar niemand kon er zich op beroemen dat hij hem al was 't maar een enkele dollar voor maanden langen dienst had betaald, want wanneer hij zes of acht weken, dikwijls ook drie maanden onafgebroken en ingespannen had gewerkt, was hij eensklaps verdwenen, en kwam eerst na langen tijd in een ander

[p. 375]

afgelegen gedeelte der range weer te voorschijn, om daar hetzelfde spel op nieuw te beginnen.

De backwoodsmen kwamen van tijd tot tijd bij bijzondere gelegenheden bij elkander, en deze of gene, bij wien Martijn had gediend, vond hem hier of daar wel eens terug; maar zeide hij dan tot hem: ‘Wel, Martijn, ge zijt weggegaan zonder ons loon meê te nemen; kom het eens halen,’ dan antwoordde hij vast: ‘Ja wel, mijnheer, ik zal spoedig eens komen,’ maar men kon hem dan aanzien, dat zelfs deze herinnering aan volbrachten arbeid hem onaangenaam was, en hij dacht er in 't geheel niet aan om de verlaten woning ooit weêr te betreden.

Zoo had hij reeds verscheidene jaren en op verschillende plaatsen gewerkt, zonder er een cent loon voor te krijgen Slechts wanneer hij voor kleederen of schoenen iets noodig had, liet hij zich het noodzakelijkst in mindering geven. Overigens kon men toen in elk distrikt onbezorgd leven, want niemand bezat werkelijk gemunt geld, en de meeste handelszaken werden door ruiling afgedaan. Slechts vreemdelingen, die door het land trokken en aan den straatweg overnachtten, brachten contant geld mede.

Het is natuurlijk dat de jagers en de volkplanters in het begin de vreemdste gedachten van het zonderlinge gedrag van Martijn hadden; men vermoedde zelfs een tijd lang, dat hij in dezen of genen staat eene zware misdaad had begaan en daarom gevlucht was. Wanneer zij met hem nader bekend werden zagen zij het ongegronde van zulk eene verdenking in; Martijn maakte ook geen geheim van de plaatsen waar hij zich vroeger had opgehouden, en noemde zelfs Illinois als zijn geboorteland. Omtrent zijne familie gaf hij echter geene inlichtingen, en men begreep ook spoedig dat Martijn eigenlijk maar zijn voornaam was, waarbij hij zich hier eenvoudig liet noemen. Men begrijpt dat de jongens hem spoedig bespotten, en daar hij er goed, zelfs knap uitzag, lachten zij dikwijls onder elkander en zeiden, dat hij alleen uit zijn land was gegaan, omdat de jonge meisjes het hem zóo lastig maakten, dat hij geen lust meer in het leven had.

Anderen gaven hem den raad, - vooral wanneer men bij zekere gelegenheid in groot getal bij elkander was, - dat hij toch trouwen en zich huiselijk onder hen vestigen zou, maar dat onderwerp scheen voor hem 't onaangenaamste van allen te zijn, en wanneer de scherts te ver gedreven werd, kon hij er zelfs boos over worden.

Omstreeks dien tijd hield zich in den Arkansas een jong mensch op, geboortig uit Virginië, George Willis genaamd, die deze streek bezocht om er een stuk land uit te zoeken, en er zich dan te vestigen, maar die bij ons omlaag - in het zoogenaamde moeras - veel langer gebleven was dan zijn oorspronkelijk plan scheen, om de uitmuntende jacht die wij hadden. Door zijne geestigheid en zijne dikwijls gepaste, ook niet zelden scherpe gezegden, was hij spoedig de lieveling van allen geworden; alleen Martijn kon hem niet goed lijden en ging hem meestal uit den weg, ja, had zelfs eens eene hoeve verlaten, omdat hij zich daar ook ophield. Maar Willis was er niet lang gebleven en op een zijner zwerftochten was hij bij ons gekomen en ontmoette nu weêr Martijn, wiens eigenaardig[h]eden hij reeds kende, en waarmede hij dikwijls den spot dreef.

Wij waren op jacht gegaan, om een beer op te sporen, die op de varkens loerde, want dit jaar was de eikelmest niet bijzonder uitgevallen. De oude jongen scheen evenwel eene andere rivier opgezocht te hebben of toevallig niet bij huis te zijn. Wij vonden zijn leger, en hitsten de honden aan, maar hem zelf konden wij nergens ontdekken, en wij legerden ons eindelijk bij een kleinen heuvel, om onze paarden te laten weiden en zelf wat uit te rusten.

Martijn voegde zich nooit bij zulke expeditiën; hij was geen jager en had ons dikwijls verzekerd dat hij nog nooit in zijn leven eene buks had afgeschoten. Toen wij zoo zaten en met elkander praatten, kwam het gesprek natuurlijk ook op hem en op zijne zonderlinge handelingen en wij vroegen elkander af, wat wel de oorzaak hiervan mocht wezen, en of het misschien niet toe te schrijven was aan eene stoornis zijner geestesvermogens, totdat Willis plotseling uitriep;

‘Jongens, ik zal u wat zeggen: ik geloof dat hij van zijne vrouw weggeloopen is en nu zoo door de wereld trekt, omdat hij vreest dat zij hem nog eens ontmoeten zal.

Wij lachten allen; maar Willis vervolgde zijn denkbeeld: ‘Wat is ook natuurlijker! Ge weet allen hoe hij het hier maakt; welnu, hetzelfde heeft hij te huis gedaan. Toen hij nu gehuwd was en als een paard had gewerkt om zijne woning eenigszins goed in te richten, liep hij, toen hij daarmee gereed was, in eene gekke bui weg, uit vrees dat hij hiervoor betaald zou worden, want voor geld is hij bang en hij wordt bleek wanneer men daarover spreekt. Ik zou mijn hoofd durven verwedden, dat hij van zijne vrouw op dezelfde wijze is weggeloopen als van allen hier, bij wie hij een tijd lang heeft gewoond.’

Er werd veel over gelachen, het denkbeeld werd uitgewerkt, en het gevolg daarvan was, dat sedert dien tijd in den omtrek het gerucht liep, dat Martijn van zijne vrouw weggeloopen was. Vooral de vrouwen en de jonge meisjes vingen dit bericht gretig op, en zooals met alle dergelijke geruchten, ging het ook hier: ieder voegde er iets bij, zoodat men na eenigen tijd wist hoe zijne vrouw heette en waar zij gewoond had, en hoe zij nu met een kind, een aller-liefsten kleinen jongen, verlaten in Illinois zat, en om den verloren of verdwenen echtgenoot treurde.

Onder zulke omstandigheden moest dit Martijn, den hoofdpersoon, wel ter oore komen. Eerst maakte men eenvoudige opmerkingen. later plaagden sommigen hem er openlijk mede; maar men kon niet aan hem zien dat hij zich daardoor getroffen gevoelde, maar eer er zelf mede spotte en er over lachte. Maar het gerucht verspreidde zich verder, en binnen weinigen tijd was er in den geheelen omtrek geene woning, waar men niet nauwkeurig wist, dat Martijn van zijne vrouw weggeloopen was; en wanneer een jager eene plaats waar hij zich bevond opreed en hem bespeurde, dan luidde ook de eerste, onveranderlijke vraag:

‘Holla, Martijn! hoe gaat 't, jongen? In lang niets van uwe vrouw gehoord?’

Men behoeft geen oogenblik te twijfelen dat de geestvermogens van Martijn, die sterk van lichaam en overigens geheel gezond was, bij zijne physieke ver ten achter waren gebleven. Ergens in zijne hersenen moest ‘een schroefje los zijn,’ en hij behoorde misschien tot dat tal van menschen, die rustig en ongestoord aan de uiterste grenzen van den waanzin door het leven gaan, zoolang de eigenlijke zenuw niet aangeraakt wordt, die hunne dolheid doet uitbreken. Men leert hun karakter kennen uit nu eens kleinere, dan weêr grootere vreemde, zonderlinge daden, men noemt hen overspannen of ‘origineel.’ De meesten leven zoo voort, tot de dood hen weg neemt, en vermoeden misschien evenmin als diegenen, met wie zij verkeeren, aan welk gevaar beiden blootgesteld waren, en dat het slechts van een toeval afhing, om hen waanzinnig te maken. Maar bij anderen - gelukkig weinigen! - breekt de duivel die in hen slaapt op eens onverwachts los, en zij eindigen hun leven onder een verschrikkelijk dwangjuk.

Ik zelf geloofde altijd dat het niet geheel pluis met Martijn was, en zijn zonderling gedrag verontschuldigde of rechtvaardigde ook zulk een vermoeden, maar ik begon weer te twijfelen, wanneer ik zag, hoe goed en hoe verstandig hij zich in elk ander opzicht gedroeg. Alleen het wegloopen midden uit zijn werk kon hij niet laten en hij verdween ook spoedig weêr uit onze streek. Hiervan gaf ik Willis eenigszins de schuld, want zijne plagerijen waren wel eens te erg geworden.

Kort daarna verliet ook Willis de range, want hij kon niet goed tegen het klimaat; spoedig kreeg hij de koorts, die ongelukkige plaag der moerassen, en vertrok om eene gezondere streek voor zijn toekomstig te huis op te zoeken. Volgens zijn zeggen, wilde hij eens naar het Ozark-gebergte gaan, waarvan ook dikwijls bij ons werd gesproken, omdat er zoo buitengewoon veel wild was.

Wij vernamen van een jager, dat Martijn aan de andere zijde van den Arkansas gezien was, maar het scheen hem daar niet te bevallen, want daar was hij na een onaangenaam voorval weggeloopen. In de nabijheid was namelijk een moord gepleegd, en daar onze onverbeterlijke vriend naar gewoonte den volgenden nacht toevallig zijne tegenwoordige woonplaats heimelijk verliet, verdacht de Sheriff hem, en werd hij vervolgd en gevangen genomen. Gelukkig werden de ware moordenaars spoedig ontdekt; zijne onschuld bleek ten duidelijkste en hij werd weder op vrije voeten gesteld, maar wilde nu ook niets meer van die streek weten en was in de wildernissen verdwenen.

Korten tijd later ging ik naar 't noorden en keerde eerst meer dan een jaar later naar den ouden staat terug; maar ditmaal ging ik ook niet naar de moerassen, want de koorts had mij ook duchtig aange[g]repen, maar naar de bergen, waar ik een tamelijk langen tijd wilde blijven, en alleen van de jacht leefde. Toevallig hoorde ik dat Willis in de nanijheid eene woning had gekocht, en met zijne jonge vrouw en hare oudste zuster hier heen getrokken was; ik verzuimde nu niet langer hem eens op te zoeken en werd door hem zeer vriendelijk ontvangen.

Hij had een allerliefst vrouwtje meêgebracht, en zijne schoonzuster, eene jonge weduwe van misschien zes- of acht entwintig jaren, maar vol leven en plaaglust, scheen reeds alle harten uit den omtrek gewonnen te hebben; welke woning men ook betrad, overal hoorde men haar lof.

‘En wil ik u wat nieuws vertellen?’ riep Willis mij toe, toen ik nauwelijks mijn buks in een hoek gezet en de dames begroet had, ‘Martijn is weer in de nabuurschap, en wij zullen eene kapitale grap met hem hebben.’

‘Hoor eens, Willis!’ zeide ik geenszins luchthartig tot hem: ‘wanneer ge mijn raad wilt volgen, laat den armen jongen dan met vrede; hij is ongelukkig genoeg door zijne rustelooze natuur, en veel te onschuldig om tot een mikpunt voor uw spot te dienen. Herinner u maar eens, hoe goed hij, een paar jaar geleden, uwe scherts over het verlaten zijner vrouw heeft opgenomen.’

‘Ja, maar dat is juist het aardigste van de geschiedenis,’ riep Willis, ‘dat hij alles, wat wij hem toen voorgepraat hebben, nu zelf gelooft.

[p. 376]

‘Dat hij zijne vrouw heeft verlaten?’

‘Ja - hij heeft het zelf verteld bij Roberts en hij heeft den ouden man om raad gevraagd, en toen deze hem zeide dat hem niets anders over bleef, dan tot haar terug te keeren en voor haar te zorgen, verzekerde hij hem met het treurigste gelaat ter wereld, dat hij in 't geheel niet wist waar zij was en waar hij haar zou vinden.’

‘Hij is krankzinnig, en gij zult het nog erger maken.’

‘Ba, een beetje meer of minder schaadt niet,’ lachte Willis, en Fanny (zijne schoonzuster) heeft beloofd ons te helpen.’

‘Doe het niet,’ verzocht ik.

‘Het is maar eene grap, ‘zeide de jonge weduwe, ‘wat rest ons in dit verschrikkelijk vervelend land anders dan grappen te verzinnen om ons wat te verstrooien - we sterven hier van verveling.’

‘En wat wilt ge doen?’

‘Wij klappen niet voor den tijd,’ riep Willis er tusschen, ‘maar morgen is het feest bij Warners en daar moet ge bij zijn.’

Zooals ik gezegd heb, was ik in 't geheel niet tevreden; ik had medelijden met Martijn. Waar zou hij rust vinden wanneer hij bovendien overal nog bespot en geplaagd werd; maar er was niets aan te doen; de beide vrouwen vooral beloofden zich veel genot van de grap, zooals zij zeiden. Ik moest haar ook stellig beloven, niets tegen Martijn te zeggen, wanneer ik hem toevallig mocht ontmoeten, of zij zouden het mij mijn leven lang niet vergeven; ik liet dus gaan, wat ik toch niet veranderen kon.

Dienzelfden avond ontving ik nog eene bijzondere uitnoodiging van Warners, en besloot nu er heen te gaan. Misschien kon ik den armen jongen nog helpen, wanneer zij het al te erg met hem maakten. In elk geval wilde ik weten, wat hun plan was.

II.
Het feest.

In de woeste eeuwenoude wouden van Noord-Amerika heerscht ook in de hier en daar verspreide woningen, een zeer stil en afgezonderd leven. De zoogenaamde buren wonen zelfs zoover van elkander gescheiden, dat vooral de vrouwen slechts zelden in de gelegenheid zijn haar huis te verlaten en hare naaste vrienden te bezoeken. Met des te meer gretigheid wordt elke gelegenheid aangegrepen, om zich eens te ontspannen, en men kan ook vast verzekerd zijn, dat er dan niemand wordt gemist.

Wordt ergens een nieuw huis opgeslagen, dan geeft de eigenaar een feest: men noemt dit een ‘cabin raising frolic.’ Wordt, zooals dit nu het geval was, een veld opgeruimd, dan noemt men het een ‘log rolling frolic.’ Zelfs in den herfst, wanneer de maïs uitgepeld wordt, zoekt men zulke bijeenkomsten te houden, en gelukt dit niet, dan nemen de vrouwen zelf een wanhopig besluit en kondigen een ‘stepping frolic’ aan, waarbij natuurlijk alleen dames gevraagd worden, om de vrouw des huizes een gestikte deken te helpen afmaken. Dat de jonge lieden tegen den avond komen, spreekt van zelf, en dergelijke feesten worden doorgaans besloten met eene danspartij.

De genoodigden werken evenwel den gebeden dag met waarlijk Amerikaansche vlijt en de avond brengt eerst vroolijkheid en vreugde.

De spijs is bij zulke gelegenheden eenvoudig genoeg - koffie met maïs-brood en spek; maar men zorgt vooral dat het dan aan geen wild ontbreekt: dat is de trots van den planter - en stukken gezouten herten- of soms wel berenvleesch bekronen altijd den maaltijd. Allereerst moet whiskey rijkelijk voorhanden zijn, want de dames drinken dat even gaarne als de heeren, al is het dan ook niet zoo veel en zoeter. De gastheer moet verder zorgen dat ten minste een der genoodigde gasten de viool kan bespelen, zoo hij zelf dit niet kan. Ik heb zelfs dergelijke feesten bijgewoond, waarbij geen enkele musicus te vinden was; maar dan sprongen eenige jongelingen midden in de kamer en sloegen op de maat van den dans met de vlakke hand op hunne knieën, en hielden dit vol, totdat zij hun lichaam op die plaatsen bont en blauw hadden geslagen

Heden was 't zulk een log rolling frolic - wij zouden zeggen een blokrollen-feest, - bij buurman Warner, die zijn woonhuis wilde vergrooten, en die daarom alle menschen uit den omtrek, die in staat waren om te werken, uitgenoodigd had. Menigeen kwam met geene leege handen, want in het bosch verlaat niemand zijn huis, of hij legt de getrouwe buks op den zadelknop, en onderweg had de een reeds eene kalkoen, een ander een hert of ander dier geschoten, zoodat er wild genoeg was om alle genoodigden eene week lang van vleesch te voorzien. Whiskey was er eveneens in overvloed - twee buitengewoon groote steenen kruiken - en men kan zich nu voorstellen hoe goed geluimd de gasten waren en hoe onafgebroken zij werkten om hun dagwerk vroeg gedaan te hebben. Dit gebeurde op deze wijze.

Het onderste en zwaarste gedeelte van den diksten boom laat men op zijne plaats liggen; het volgende stuk wordt met hefboomen en rollen er naast geschoven, zoodat het er vlak bij komt te liggen; daarna werpen twaalf of zestien forsche mannen het derde blok op de beide eerste, en later wordt er dun hout om heen gestapeld. Men maakte zooveel hoopen als men kon, en terwijl het jonge volkje de afgebroken takken en kruinen bijeen sleepte en door elkander wierp, werden de verschillende hoopen aangestoken - het was hier toch maar te doen om het hout op te ruimen, en hoe spoediger en algemeener men dit kan doen, des te beter.

Op bijzonder verzoek van Warner was Martijn eveneens hier gekomen, maar blijkbaar deed het hem geen genoegen, hier zooveel oude bekenden te ontmoeten. Mij althans behandelde hij zeer koel; daarentegen schudde hij de jonge vrouw van Willis hartelijk de hand en beantwoordde al hare vragen met de meeste welwillendheid.

Het verwonderde mij dat ik de schoonzuster van Willis, de vroolijke miss Fanny niet onder de gasten herkende, en ik vroeg daarom Warner naar haar. Maar deze gaf mij een ontwijkend antwoord; hij dacht, dat zij nog wel zou komen - hij geloofde dat zij niet zoo spoedig met haar toilet gereed geweest was.

Ik wil hier even gewagen van eene eigenaardigheid der Backwood-dames; het is namelijk algemeen bekend, dat zoowel in ons land als in geheel Europa, de dames niet gaarne - of eigenlijk nooit - twee malen in een en hetzelfde kleed op verschillende bals verschijnen, en in de kleine familie van een ondergeschikt ambtenaar met een zeer klem inkomen en drie of vier dochters, die allen even gaarne aan het bal zouden deel nemen, heeft men moeite genoeg om de kleêren telkens zoo te veranderen en met weinig kosten zulk een nieuw aanzien te geven, dat zij niet herkend worden, of dat er ten minste twijfel over hunne identiteit bestaat.

Merkwaardig is het dat de overzeesche dames der backwoods dezelfde behoefte hebben om zich niet te veel in een kleed te vertoonen; maar de vrouwelijke slimheid openbaart zich daar in een anderen vorm. Hoe zelden komen zij immers werkelijk voor een feest- en danspartij bij elkander - twee, hoogstens driemaal per jaar, en dan zou er weinig kunst toe behooren om zich in drie nieuwe toiletten te laten zien; daarom, nu de gelegenheid zich zoo zelden voordoet, moet men er vele laten zien, moet men verscheidene keeren van kleed verwisselen. Wanneer men de jonge dames naar zulk een feest ziet gaan, gebeurt dit nooit zonder een groot pak, dat voor aan den zadelknop hangt, en dat pak bevat niets anders dan eene dames-garderobe.

Hoe de lieve jonge schepsels het maken, om vaak midden in den dans in een nieuw kleed te verschijnen, en op zulk een avond ten minste driemaal van toilet te veranderen, weet ik niet; maar dat het gebeurt, is zeker, en voor onze geplaagde huisvaders is het werkelijk jammer, dat deze mode bij ons ook niet ingevoerd wordt. Wie weet wat er nog gebeurt, want de weelde neemt hoe langer hoe meer de overhand, en leidt tot de zotste dingen.

Ik moet evenwel hierbij voegen, dat de dames der backwoods volkomen gerechtigd zijn, om op eenen avond zooveel kleederen te dragen, als haar maar eenigszins mogelijk is, want zij vervaardigen die zelve, niet alleen knippen en naaien, zij maar zij spinnen ook het garen, verwen en weven het en maken haar kleed; die drukke afwisseling op zulk een avond is dus niet alleen onbeduidende pronklust, maar veel meer een welverdiende hoogmoed op haar vlijt en hare bekwaamheid.

Maar om weêr tot ons feest terug te keeren - de gasten hadden zich allen reeds lang vereenigd, en de eenige die nog gemist werd was jufvrouw Fanny; er werd zoo dikwijls naar haar gevraagd dat zelfs Martijn, die van den een naar den ander slenterde, op haar opmerkzaam werd gemaakt en aan enkelen vroeg wie zij was. Maar niemand kon hem iets anders zeggen, dan dat jufvrouw Fanny eene jonge, beminnenswaardige weduwe, de schoonzuster van Willis was. Daarmede moest hij zich vergenoegen, totdat zij zelf verscheen.

Intusschen waren de blokken reeds allen bij een gerold en in brand gestoken, en eenige der intiemste vriendinnen van Mrs. Warner waren voor de tafel gaan zorgen, opdat het voornaamste van het feest - het bal - niet al te lang meer zou uitblijven.

't Is geene aangename of lieve gewoonte die in het dagelijksch leven der backwoodsmannen heerscht, dat de mannen des middags het eerst aan tafel gaan, omdat bij de meesten doorgaans veel te weinig tellooren in huis zijn. Hebben zij gedaan, dan staan zij op om voor de dames plaats te maken, en deze eten dan, zeer onsmakelijk, van dezelfde ongewasschen tellooren. Maar bij feesten is de backwoodsman galant. Eerst komen dan de dames, later het sterkere geslacht, maar men zou de dame, die het eerst van eene telloor heeft gegeten, zeer beleedigen, wanneer men ook maar de minste moeite deed om ze te reinigen, voordat ze ten tweede male gebruikt wordt.

Tegen tafeltijd verscheen eensklaps, op een kleine aardige ponny - met haar bundel voor aan den zadelknop evenals bij de andere dames - Mrs. Fanny, en werd door hare bekende allerhartelijkst begroet. Martijn zag haar toen zij hem voorbij reed, zij scheen hem echter niet te bemerken; ze hield voor het huis stil, gleed uit den zadel op den grond, en werd dadelijk naar het

[p. 377]

heiligdom bij den haard geleid, waar zij ook de mouwen opstreek en duchtig begon mede te helpen. Een der jongelie had intusschen haar paard ontzadeld en in eene daarvoor bestemde omheining gebracht, waar de dieren gevoederd werden.

Juist toen de dame Martijn voorbij gereden was, kwam Willis bij hem.

‘Wel Martijn, hoe gaat 't? Hoe hebt ge 't al dien tijd gemaakt: niets meer van uwe vrouw gehoord?’

Martijn schudde even het hoofd - ‘Neen,’ zeide hij kalm - ‘gehoord heb ik niets van haar, maar - wie was toch die lady, die ons zoo even voorbij reed?’

‘Ah, heeft ze u bevallen? - 't Was mijne schoonzuster, eene weduwe, die op dezelfde wijze als uwe vrouw van haren man is afgeraakt; maar omdat zij niet zeker weet of hij nog leeft, durft zij niet hertrouwen, anders had zij 't al wel twintigmaal kunnen doen.’

‘Een lief wijfje,’ knikte Martijn - ‘hoe heet zij?’

‘Wij noemen haar eenvoudig Mrs. Fanny, omdat zij den naam van haar man niet meer wil dragen; maar zij zal u wel bevallen. Kom, we zullen eens naar binnen gaan om haar goeden dag te zeggen. Ge moet haar leeren kennen, al was het alleen om den dans.’

Martijn scheen niet gehoord te hebben, wat hij zeide; hij staarde stijf voor zich op den grond. Maar toen Willis hem bij den arm greep, ging hij geduldig met hem naar het kleine, uit stammen gebouwde achterhuisje, waarin Mrs. Warner's keuken stond, en waarin zij nu met een rood hoofd en vochtig gelaat mede het maal bereidde. Zij was, even als haar man, in het geheim ingewijd, en toen Willis nu met Martijn den drempel betrad, riep zij hem lachend te gemoet:

‘Ho! Mijnheer Willis, moet ik van mijn keukenrecht gebruik maken, en u een lepel kokend water toewerpen? Heeren hebben hier niets te maken.’

‘Ik wilde alleen dezen heer aan die dame voorstellen,’ zeide Willis, ‘want hij heeft het voornemen haar straks naar de tafel te leiden. - Jufvrouw Fanny, een mijner vrienden, de heer Martijn uit Illinois, die gaarne kennis met u wilde -’

Hij kon niet verder. Toen zij haar naam had gehoord, had Miss Fanny zich omgewend, maar nauwelijks was haar blik op Martijn gevallen of zij zag hem stijf aan, deed een gil hooren, en viel onmachtig neder.

‘Wat!’ riep Willis lachend uit, want zooals wij later vernamen was die onmacht vooraf afgesproken - ‘dat schijnt hier een wederzien en herkennen te zijn - Martijn, om 's hemels wil, zeg, dat is uwe eigene vrouw toch niet?’

Martijn antwoordde geen woord, maar hij stond stil en bewegeloos voor de onmachtige, die hare rol meesterlijk speelde, want zij was doodsbleek geworden. Op eens knikte hij met het hoofd, alsof hij zekerheid van iets had gekregen, draaide zich om, ging de keuken uit, en was enkele oogenblikken later in het bosch verdwenen, dat achter het huis lag.

Willis wilde hem tegenhouden, want volgens zijn plan, moest de grap niet zoo spoedig uit zijn. Maar waarom sprong zijne ondeugende schoonzuster niet op, zooals afgesproken was, en hield den ‘gevluchten echtgenoot’ vast. Daarop was immers de geheele klucht gebouwd. - En wat zag ze er bleek uit - buitengewoon bleek.

De vrouwen waren intusschen reeds ter hulpe gesneld, wreven hare slapen met azijn, legden natte doeken op haar voorhoofd, en deden alles wat zij konden, om haar in het leven terug te roepen. Eindelijk sloeg zij de oogen weêr op, wierp een gejaagden blik in 't rond en scheen haar zwager, wien zij verwonderd vroeg, wat haar zoo plotseling overkomen was, niet eens te zien. Het duurde evenwel niet lang; haar krachtige geest had spoedig weêr de overhand, en met een wel wat gedwongen lachje, en nog altijd zonder kleur op het gezicht, zeide zij:

‘Het is toch vreemd - die hitte hierin de keuken en - mijn paard was onderweg zoo onrustig, dat ik het nauwelijks in toom kon houden zoodat ik mij zeer moest inspannen. Ik ben wel in zwijm gevallen?’

Willis bromde een vloek tusschen zijne tanden terwijl hij de keuken verliet, om naar Martijn te gaan zien: ‘Die geschiedenis bevalt mij niet; ik moet weten wat er achter steekt.’

Maar Martijn was nergens te vinden en was alleen gezien toen hij het bosch inliep. Maar wie zou zeggen welken weg hij opgegaan was, want op den harden grond rondom het huis kon men natuurlijk zijn spoor niet volgen.

De vrouwen wilden Mrs. Fanny in huis brengen, en stonden er op dat zij ten minste een uurtje te bed zou gaan om wat uit te rusten. Maar daarvan wilde de jonge vrouw niets hooren. Zij hield vol dat zij reeds drie of viermaal in haar leven in zulk een toestand was geweest, zonder verdere gevolgen dan eene oogenblikkelijke zwakheid. Het kwam eensklaps, maar was even spoedig ook weêr voorbij, en had verder niets te beteekenen. Op alle vragen - want hare vrouwelijke omgeving had toch reeds verdenking opgevat, en was niet zoo gemakkelijk gerust te stellen - gaf zij een ontwijkend antwoord, en drong er zelfs op aan om met den maaltijd voort te maken, daar deze door hare late komst reeds zoo vertraagd was.

Willis kwam terug - hij had Martijn nergens gevonden, en trachtte met zijne schoonzuster nu nog een paar woorden in vertrouwen te spreken. Maar dat ging niet, er waren te veel dames in de keuken, en de kleine wenk dien hij haar gaf om een oogenblikje buiten te komen, begreep zij niet of wilde zij niet begrijpen. Hij moest dus eene betere gelegenheid hiervoor afwachten.

Als een loopend vuurtje had zich het gerucht, dat Mrs. Fanny bij het zien van Martijn in onmacht was gevallen, onder de backwoodsmen verspreid, want zoo iets was natuurlijk veel te belangrijk om te verzwijgen. Maar niemand kon begrijpen welk verband er tusschen die twee bestond, en te vergeefs beproefde men van de ladies iets naders te hooren; deze wisten er zelve zoo weinig van en Martijn, die, wanneer hij wilde, misschien eenige opheldering kon geven, was niet te vinden.

Eindelijk werd men aan tafel geroepen - de tafel was bij het heerlijke weder natuurlijk buiten gedekt, omdat alle gasten niet eens in huis eene plaats zouden hebben gekregen. Men had het nu druk genoeg met de tafel, de dames zaten aan en de jonge lieden moesten bedienen, de spijzen opbrengen en aangeven. Het ontbrak er waarlijk niet aan levensmiddelen, en als drank, werd zoete en zure melk aangeboden en door de dames met smaak gedronken.

Nu waren zij gereed. Zij hadden vooral de malsche ribben van een jongen beer, die door Warner geschoten was, de goede aardappels en de smakelijke boonen alle eer aangedaan. Zij stonden van hunne plaatsen op, om ruimte te maken voor de mannen, en toen die zaten, bevond zich Martijn in hun midden, zonder dat iemand hem had zien aankomen.

Willis, die juist tegenover hem zat, zag hem strak aan, maar Martijn deed alsof er niets buitengewoons was voorgevallen en viel op de spijzen aan met een eetlust, die niets te wenschen overliet.

Mrs. Fanny had hem ook gezien, en hoewel Mrs. Warner haar scherp gadesloeg, en meende, dat zij het eerste oogenblik wat bloeker was geworden, kon zij zich daarin toch wel vergissen; want de stralen der zon vielen schuins door het loof der boomen neder, en daardoor verwisselde telkens de onzekere weerschijn van de door het groen nog opgevangene stralen. Zooveel was zeker, dat, zoo Mrs. Fanny met dien zonderlingen man in eene nadere betrekking stond, zij zich uitmuntend wist te houden, want zij scheen geheel op haar gemak, en lachte en schertste als altijd; Martijn nam daarentegen niet de minste notitie noch van haar, noch van een der anderen; hij scheen alleen oogen te hebben voor de beste berenribben of voor de sappigste kalkoenenbeentjes, zoo dat hij spoedig den geheelen rug van dien voortreffelijken vogel op zijn bord met zijne vette vingers hanteerde. De overigen hadden reeds lang gedaan, toen Martijn nog altijd voor eene niet geringe hoeveelheid wild zat en een frisschen beker melk vroeg, totdat hij eindelijk met een diepen zucht van de goed voorziene tafel opstond - hij kon echter niet meer, en de plaats werd ook dadelijk in beslag genomen, want het jonge volkje wilde hier voor het huis in de opene lucht dansen.

Willis deed nu alle moeite om Martijn te bereiken, en een paar woorden met hem te spreken. Of deze met opzet voor hem uit den weg ging, of dat hij uit gezelligheid het dichtste gezelschap zocht, durf ik niet beslissen; Willis kon niet bij hem komen, en spoedig verdreven de vroolijke tonen der viool alle andere gedachten. Zelfs Martijn, dien nog niemand ooit bij een dans had gezien - uitgezonderd het middagmaal - hief zijne nog al lange armen in de hoogte en sprong met eene vroolijke hornepijp midden in den kring.

Ook jufvrouw Fanny danste, en het gebeurde meer dan eens, dat zij met Martijn in den kring kwam, waarbij hij dan al zijne kunst toonde. De bijval, dien hij daarmede inoogstte, was inderdaad ongelooflijk, want hoe stelliger de backwoodsmen tot nu toe gedacht hadden dat die kleine vreemde jongen niet met zijne beenen kon werken, des te meer verraste hij hen nu door de werkelijke bekwaamheid, waarmede hij de vlugge dansen, de jigs en de hornepijpen uitvoerde. Over deze ontdekking ging een gejuich van blijdschap op en men bewees hem alle eer, maar Martijn vertrok bij dat alles geene spier. Hij danste niet alleen alsof het zijn dagelijksch werk was, maar behandelde de zaak zelfs met een zekeren ernst en ijver, alsof het iets zeer gewichtigs was.

Maar hij deed toch ook zijne keus, en verkoos boven de andere danseressen vooral Mrs. Fanny, die zich ook nauwelijks kon vertoonen of hij stond tegenover haar. De overige gasten letten bij die ontmoetingen allen evenzeer op, en vooral beschouwde Willis zijne schoonzuster oplettend - maar hij kon noch bij den een, noch bij de andere eene buitengewone beweging of ontroering ontdekken. - Voor het oog schenen het twee vreemden te zijn, die elkander hier toevallig ontmoet hadden, en - beide flinke dansers - zich naar hartelust aan het genot van den dans overgaven.

Maar die werkelijke onmacht te voren - en wat was er nu van de grap geworden, waarvan hij zich zooveel beloofde? Nu durfde hij 't niet op nieuw wagen; hij had reeds een oogenblik gevreesd dat het wel eens ernst kon worden. Maar dat was toch niet mogelijk - zij konden elkander nooit te voren ontmoet hebben, anders zouden zij niet zoo onverschillig, zoo naar alle regels

[p. 378]

der kunst met elkander gedanst hebben. En wat stijve, dwaze, vormelijke buigingen maakte Martijn voor zijne dame, telkenmale wanneer een dans geëindigd was, en hoe aardig - maar ook hoe vreemd - beantwoordde zij die. Daarover was hij ook al gerust; alleen verwonderde het hem dat zijne anders zoo uitgelatene schoonzuster dezen avond elke scherts of plagerij ter zijde had gesteld, en zelfs niet eens over de dikwijls wonderlijke en belachelijke bewegingen van haren danser glimlachte - ja in 't geheel niet glimlachte. Zij bleef ernstig, maar ook minzaam jegens hem, en alles wat hij vroeger er van gedacht had, bleek hem nu ongegrond te zijn.

de hertog van aumale.

de hertog van nemours.

de graaf van parijs.

‘Wat wildet ge eindelijk toch met Martijn doen?’ vroeg ik Willis toen hij mij eens voorbijging, en ik lang wist dat er iets in den weg was gekomen.

‘Och,’ antwoordde hij verlegen, - ‘nu nog niet - later,’ en hij ging weêr naar de dansers toe om Martijn toch even alleen te spreken.

Een vroolijker blokrollenfeest was nog nooit gegeven, zoolang een boom in deze wouden was geveld, en het duurde ook niet lang, of Mrs. Fanny scheen al haar humor weêr herkregen te hebben. Maar ook Martijn was heden de oude niet en vertelde - wanneer men eene kleine poos hield - zulke zotte dingen, dat de dikwijls talrijke hoorders in een schaterend gelach uitbarstten. Ieder vormde een kring om zich heen - Mrs. Fanny met de ladies, Martijn met de mannen; maar wanneer beide groepen zich nu en dan vereenigden, die twee bleven gescheiden, en kwamen alleen dan bij elkander wanneer de dans op nieuw begon.

de hertog van chartres.

de prins van joinville.

Zoo werd het laat - veel later dan het nog ooit bij een dergelijk feest was geworden, en zelfs toen de whisky uitgedronken was - anders het gewone teeken om een einde aan de pret te maken - wilde het jonge volkje nog niet uiteen.

[p. 379]

de dood van een held, naar de schilderij van nil forsbergs.

[p. 380]

Eindelijk - het moest al middernacht zijn, - drongen enkelen, die een bijzonder grooten weg moesten afleggen, op heengaan aan; anderen voegden zich bij hen; de dames haastten zich om de verschillende kleedjes, die zij dien avond hadden gedragen en hadden laten zien, bijeen te pakken, terwijl de jongelieden bij fakkellicht de onderscheidene paarden opzochten en zadelden.

Dat ging vlug van de hand, en vooral de dames zaten spoedig te paard, waarna de oude Mrs. Warner nog eens tusschen de paarden doorging om hare vriendinnen de hand tot afscheid te geven.

Willis had zijn paard bij den teugel en wilde het juist uit de omheining op de plaats brengen, toen Martijn hem voorbijschoot; Willis greep hem nu vlug bij den arm, blijde hem eindelijk eens machtig te worden.

‘Hola, Martijn - eene vraag - men kon u dezen avond niet eens even spreken. Kent gij deze Mrs. Fanny reeds van vroeger?’

‘Ik?’ vroeg Martijn, terwijl een eigenaardig lachje om zijne lippen speelde. ‘Natuurlijk - zeker kende ik haar!’

‘Maar waar hebt gij haar gezien?’

‘Wel, in Illinois, toen wij trouwden.’

‘Wat duivel,’ riep Willis en liet ontsteld zijn arm los - ‘ge zijt gek, Martijn.’

‘Ben ik? - zeg haar dan maar, dat ik nu nog geen eigen huis heb, maar het zal niet lang meer duren, en dan zal ik haar afhalen,’ en daarmede was hij, zonder Willis verder te woord te slaan, in het donkere bosch verdwenen.

(Wordt voortgezet.)