De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 337]

[Nummer 29]

Onze Gravures.

De ‘vroolijke man’ van Frans Hals.

‘de vroolijke man’

Elk geeft den echten kunstnaar lof, Voor heerschappij op alle stof; Niets deftig-vroeds, niets dartel-mals Of't wordt betoovrend door Frans Hals.

Wij ervaren het alweer door een enkelen blik op de gravure, die de eerste bladzijde van dit nummer siert. Iets betooverends inderdaad ligt er in dien jovialen kop met den gullen lach om den breeden mond en de spotzieke tinteling in de ondeugende oogen, in heel de flinke figuur van dien ‘vroolijken man’ met den luchtig achterovergeslagen hoed en het welsprekende handgebaar van den echten snaak, die eene kostelijke grap vertelt. En aan die betoovering, waarin het kennelijke van den meester schuilt, herkent men bij den eersten oogopslag Frans Hals.

Wie in het Amsterdamsche Rijksmuseum, de lan[g]e rij van vertrekken doorwandelt, waarin de kleinere kabinetstukjes der Nederlandsche meesters prijken, die is geneigd in een lach te schieten, als hij zich plotseling ziet aangevuurd door de goedlachsche, spottende tronie van Frans Hals' ‘vroolijken man.’ Het is of een ronde, gezonde zeventiende-eeuwer plotseling in vleesch en been voor hem staat, schaterlachend om de bleekneuzige negentiende-eeuwsche naneefjes, die met catalogussen en lorgnetten gewapend hier met de verveling op het gelaat ronddrentelen onder voorwendsel van kunstgenot te smaken.

De ‘vroolijke man’ van Frans Hals lacht de museumbezoekers ongegeneerd in hun gezicht uit, en toch kan men het oog niet van hem afwenden; ook de minst vatbare voor de betoovering der kunst wordt aangetrokken door dien geestigen, van leven tintelenden kop en moet met den dichter zeggen,

....niets dartel-mals
Of't wordt betoovrend door Frans Hals.

Van onzen jongen.

't Was een bange tijd voor het ouderhart, toen de oudste

[p. 338]

zoon soldaat moest worden; maar men heeft er zich aan onderworpen, en ook de jonge recruut raakte stilaan met zijn nieuwen toestand verzoend.

Toen de eerste maanden en daarmee die eeuwige exercitiën achter den rug waren, begon hij fier te zijn op zijn kleurigen uniform, de schako met rooden bal, den sabel, dien hij naar de eischen en regelen wist te zwaaien, het geweer, waarvan hij alle handgrepen kende. Is het wonder, dat hij aan de verzoeking geen weerstand kon bieden, zich in groot tenue te laten photographeeren, en moeder met zijn welgelijkend portret eene verrassing te bezorgen? Nu, het mocht dan ook wel gezien worden.

Men begrijpt, welke verwondering en bewondering beide het conterfeitsel van den jeugdigen landsverdediger in de eenvoudige schoenmakerswoning verwekte. De vader, met zijn verweerd en rimpelig gelaat, zijn zwaren ringbaard, staart met onverholen trots op de welgemaakte gestalte en den zwierigen tooi zijns eerstgeborenen: de moeder slaat van verbazing hare handen in elkander, en terwijl hare oogen de beeltenis van den beminden zoon aanschouwen, verwijlt haar hart bij den jongen, wien zij zoo menigmaal - vaak zonder vaders weten - eene kleine versnapering gestuurd heeft, en gewis ook nu weer sturen zal; het jonge meisje beziet over den schouder haars vaders met nieuwsgierige en schalke blikken den fraaien uniform en den blinkenden sabel; de kleine jongen, op vaders knie geleund, staart met bewondering en verbazing naar den ‘schoonen man,’ in wien hij ternauwernood zijnen ‘grooten broer’ herkent, en ook de leerjongen kan niet nalaten, een steelschen blik op het voorwerp aller bewondering te slaan.

't Is een tooneel vol leven en humor, dat de verdienstelijke Duitsche kunstenaar op het doek heeft weten te tooveren, en het oog aanschouwt met welgevallen die verschillende gezichten, een en al bewondering voor het portret van ‘onzen jongen.’

Eene bruiloft bij de Kalmukken.

In de wijde steppen aan beide zijden der uitmonding van den Wolga zwerven rustelooze nomaden, die van echt Mongoolschen oorsprong, in het begin der zeventiende eeuw uit het westen van het Chineesche rijk n[a]ar dit stroomgebied kwamen getrokken. Het zijn de Kalmukken, die zich in tegenstelling hunner stamverwanten, welke onder Chineesche heerschappij bleven, vrijwillig aan den Russischen schepter onderwierpen en zich door bijzondere vredelievendheid en aanhankelijkheid jegens Rusland onderscheiden.

Openhartigheid en nieuwsgierigheid, eene zekere levendigheid en prikkelbaarheid, neiging tot diefstal en wraakzucht, over het algemeen echter ook goedhartigheid en trouw zijn de kenmerkende eigenschappen van dit volk. Nog altijd evenals in de tijden, toen het in de onmetelijke vlakten van het Hemelsche Rijk rondzwierf, leidt het een onbestendig nomadenleven, slaat nu hier, dan daar zijne vilten tenten op, drinkt zich graag een roes aan den koemis, den geliefden drank uit gegiste merriemelk en weet boog, pijl en speer nog behendig te hanteeren. Hun rijkdom bestaat in groote kudden van paarden, kameelen, runderen en schapen en nog altijd zijn zij blinde heidenen, ofschoon er in den laatsten tijd van Russische zijde vele pogingen zijn aangewend om ze tot den Russischen staatsgodsdienst te bekeeren.

Het grootste feest voor deze natuurkinderen is eene bruiloft, die dan ook met grooten luister en luidruchtigheid gevierd wordt. Heeft een aankomend jonkman den huwbaren leeftijd bereikt, dan kiezen zijne ouders hem eene levensgezellin, die niet in het huwelijk treden mag voor zij haar zestiende jaar voleind heeft. De vader van den trouwlustige trekt daarop met geschenken, waaronder vooral wijn, een schaap en een blok saamgeperste thee niet mag ontbreken, naar de kabitka (vilten tent) van het meisje. Hier ontvangt hij, ten teeken dat de verloving voltrokken is, een pakje papier, eene strook leer en een stuk visc[h]lijm, dat hij, thuis gekomen, voor zijne huisgoden neerlegt.

Op den bepaalden bruiloftsdag verschijnt de jonge man met zijne verwanten en vrienden, op het feestelijkst uitgedost en allen te paard voor de kibitka zijner aanstaande schoonouders, waarbinnen de bruidsgeschenken en de uitzet der bruid zijn ten toon gespreid. Den ingang tot de tent moet de bruidegom zich met geweld verschaffen, daar zij door de gewapende vriendinnen zijner uitverkorene wordt bewaakt. Is hij eenmaal de kibitka binnengedrongen, dan maakt hij zich van zijne feestelijk opgetooide bruid meester, draagt ze naar buiten, zet ze op het paard, en onder muziek en gejuich trekt de stoet, op de wijze zooals onze gravure te zien geeft, over de onafzienbare steppen naar de plaats zijner bestemming Daar is de kibitka voor het jonge paar opgericht en daar eerst wordt de huwelijksplechtigheid voltrokken. Voor den ingang is een tapijt en daarop een nieuw wit vilten kleed uitgespreid. De jonge man tilt zijne bruid van het paard en zet haar op het vilten kleed; zoo treden beiden voor den priester, die op zijn altaar den huisgod en, als zinnebeeld van toekomstigen overvloed, een schapebout gereed houdt. Na de gebruikelijke gebeden, wikkelt hij den bout in den sluier der bruid, en laat zich door het meisje bij de rechter, door den bruidegom met de linkerhand vasthouden. Het jonge paar maakt daarop drie diepe buigingen onder het uitspreken der woorden: ‘Ik buig mij ten eerste voor mijnen Heer God, die mij vader en moeder is; ik buig mij op de tweede plaats voor de maan, die mij den nacht verlicht, en ten derde zweren wij elkander te beminnen en te achten en vreugde en leed met elkaar te deelen.’

De priester raakt daarop het hoofd der aldus in den echt verbondenen met den voornaamsten huisgod aan en voltrekt het huwelijk d[o]or vernieuwde gebeden. Het jonge paar betreedt thans zijn kibitka, zet zich neder en ontvangt de gelukwenschen der bruiloftsgasten. Voor den aanvang der bruilofstfeesten, die verscheidene dagen duren, verdeelt de priester den schapebout onder de aanwezigen, die het vleesch opeten, terwijl het been als een zegenbrengenden talisman in het nieuwe huishouden bewaard wordt.

De mislukte photographie.

‘Hé, Broekmeyer, kom ik u hier tegen! Wie had dat ooit gedacht?’

‘Ha, Frakmeyer, zijt gij dat? Dat is een luk!

‘En daar hebt ge waarachtig onzen goeien, ouden Vestmeyer ook! Zoo is dan weer het stel compleet: frak, broek en vest. Hahahaha!

‘Hihihihi!’

‘Hohohoho!’

En de drie oude schoolkameraden, die elkaar aldus na jarenlange scheiding door een grillig spel van het toeval op de foor te Antwerpen teru zagen, hielden hunne wel ontwikkelde buiken vast van het lachen over zulk eene merkwaardige hereeniging.

‘Nu, ge zijt er in die tien jaar niet mager op geworden. Ik zou u haast niet gekend hebben. Hahahaha!’

‘En ik zeg: van 's gelijken. Ge hebt een buik gekregen als een burgemeester. Hihihihi!’

‘We zijn mekaar in die tien jaar nog niks ontloopen. Hohohoho!’

‘Neen, we maken samen nog altijd het oude lustige klaverblad.’

‘Als de klaver overal zoo vet stond, hadden de klaverboeren een goed jaar.’

‘Hahahaha! hihihihi! hohohoho!’

En onze drie boertjes lachten weer dat de tranen hun over de oogen liepen.

Toevallig stonden ze voor de tent van een kermisphotograaf, een uitgedroogd, melancholiek man, die zich aan den ingang van zijn etablissement vertoonde, uitgelokt door dat vroolijk geschater. Die verschijning bracht Broekmeyer op een gedacht:

‘Wat zoudt ge er van denken, Frak, als we ter gedachtenis aan deze ontmoeting, ons portret eens lieten maken: met ons drieën op èèn printje?’

‘Daar zegt ge zoo al wat, Broek. Ik vind het kostelijk, en gij, Vest?’

‘Het kan niet beter, dan blijven we altijd bij mekaar, al is het dan maar op een printje. Hahahaha!’

‘En we hebben drie portretten voor één geld! Hihihihi!’

‘Vooruit dan maar! Frak, Broek en Vest, van hetzelfde laken één pak! Hohohoho!’

De vroolijkheid der drieboertjes bedaarde echter aanmerkelijk, toen de photograaf hun aan het verstand bracht, dat ze geene drie portretten voor één geld konden hebben, te minder daar elk van de drie op zich zelf wel voor drie telde. Het kostte den goeden man veel moeite hun voor te rekenen, dat, al ging het in ééne moeite door eene g[r]oep van drie personen toch altijd duurder kwam dan een afzonderlijk portret. Maar na veel loven en bieden, besloten toch onze eerzame boertjes, geleid door de overweging: ‘komt ge over den hond, dan komt ge over den staart,’ voor de eenparig begeerde gedachtenis het verlangde offer te brengen.

De photograaf, een artist in zijn vak, begaf zich aanstonds aan het werk om zijne drie sujetten tot eene schilderachtige groep te vereenigen en plaatste Frak-, Broek- en Vestmeyer op eene rij naast elkander voor het witte scherm. Eene plank, met de beide einden op een paar kisten gelegd, kon volgens hem met bijzonder goed gevolgd den indruk maken van eene landelijke rustbank.

Alles was nu in orde, op eene weerbarstige haarlok van Broekmeyer na, die hem over de oogen dreigde te vallen en zoo het welslagen van het conterfeitsel in gevaar bracht. Met kunstenaarshand schikte de photograaf den verwarden haartooi glad, plaatste zijn toestel met de drie magere pooten tegenover het dikke drietal, richtte de lens op de groep en stak het hoofd onder het groene laken.

Onder al die toebereidselen kon Broekmeyer niet nalaten, nog met zelfvoldoening op te merken:

‘Wel wel, wie had van nacht kunnen droomen, dat wij ons vandaag nog zouden laten portretteeren als personages van gewicht? Hahahaha!’

‘Nu, aan gewicht mankeert het ons niet. Als ik zeg dat we met ons drieen een zeshonderd pond halen zouden, ben ik de plank zeker niet mis. Hihihihi!’

[p. 339]

‘Neen, de plank heeft het niet mis, hoort ze maar eens kraken! Hohohoho!’

Daar dook het rijkgelokte hoofd van den photograaf plotseling van onder den doek op. ‘Alles is klaar heeren,’ sprak de man der kunst met de geestdrift van een echt artist, en met welsprekend handgebaar gaf hij hun het sein.

‘Geeft acht!’

Krik! krak! riep op hare beurt de plank, onder den centenaarslast der drie gewichtige personages bezwijkende, en de drie ronde boertjes rolden als gevulde meelzakken op en over elkander, onder de uitroepen van: ‘Bliksem! donder! Frak! Broek! Vest! Dat is de schoonste gedachtenis van onze ontmoeting. Hahahaha! hihihihi! hohohoho!’

Maar de melancholieke photograaf, die met de horloge in de hand, of hij een ei had te koken, de wording van zijn kunststuk gadesloeg en dit op eens als een ei dooreengeklutst zag, zuchtte over zijne mislukte photographie.