De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

In St. Jurgen.
Door Theodor Storm.
(Vervolg en slot.)

Den volgenden morgen had het juist vijf ure geslagen, toen ik na een slapeloozen nacht de trappen van mijne kamer afsteeg en van mijne huisgenooten afscheid nam. In de nauwe, slecht geplaveide straten heerschte nog de duisternis en het vuil van den winter. De stad scheen nog te slapen; geen enkel bekend gezicht mocht ik ontmoeten, en zoo ging ik eenzaam en droevig op weg. Juist toen ik op het kerkhof wilde gaan, brak een scherpe zonnestraal door, en het oude huis der stads-apotheek, dat nog met zijn uitgesneden leeuw in den nevel der straat stond, was boven aan den top van zijn trapjesgevel op eens helder verlicht. En toen ik opzag, weerklonk boven mij, hoog in de lucht, een lang aangehouden toon; vervolgens nog een en nog een.

Ik was het kerkhof opgegaan en zag naar den toren omhoog; daar stond op den omgang de torenwachter, hij hield zijn langen horen nog in de hand. Ik wist 't nu wel; de eerste zwaluwen waren gekomen, en de oude Jakob had nu 't welkom geblazen en 't luide over de stad uitgeroepen: de lente is in 't land gekomen. Daarvoor kreeg hij een eeredronk in den wijnkelder en een blanken rijksdaalder van den burgemeester. - Ik kende dien man en was dikwijls bij hem boven geweest; als jongen, om van daar uit mijne duiven te zien vliegen, later ook soms met Agnes; want de oude man had een kleindochtertje bij zich, dat naar haar genoemd, en waaraan zij zeer gehecht was. Op een Kersavond had ik zelfs een geheelen kersboom naar den hoogen toren helpen sleepen. - Nu stond de welbekende eikendeur open: onwillekeurig trad ik naar binnen en in de duisternis, die mij plotseling omgaf, steeg ik langzaam de trappen, en toen deze ophielden, de smalle ladder op. Ik hoorde niets als het brommen der groote torenklok, die hier in deze eenzaamheid den tijd aangaf. Ik herinner mij zeer goed dat ik van deze dingen gruwde, en toen ik er voorbijkwam had ik wel in de ijzeren raderen willen grijpen, alleen om het stil te doen houden. Ik hoorde den ouden Jakob van boven afklimmen. Hij scheen niet een kind te spreken dat hij tot voorzichtigheid aanspoorde. Ik riep hem in de duisternis een ‘goeden morgen’ toe en vroeg, of hij de kleine Meta bij zich had.

‘Zijt gij 't dan, Harre?’ riep de oude; ‘waarlijk, ge moet ook mede naar den burgemeester.’

Eindelijk kwamen beiden naar mij af, terwijl ik op zijde in een spreekgat getreden was. Toen Jakob mij zoo reisvaardig naast zich zag staan, riep hij verwonderd: ‘Wat moet dat beteekenen, Harre? Hoe klimt ge zoo met hoed en wandelstok den toren op? Ge gaat hier toch niet weg?

‘Het is niet anders, Jakob, antwoordde ik, ‘ik hoop dat 't voor niet lang moge zijn.’

‘Ik had dat niet van u verwacht!’ bromde de oude man. ‘Nu, wanneer 't zoo zijn moet, de zwaluwen zijn weêr gekomen; het is nu wel de beste tijd om de wereld in te gaan. En ik dank u wel dat ge nog eens gekomen zijt!’

‘Vaarwel, Jakob!’ zeide ik, ‘en wanneer gij mij van uwen toren nog eens in den helderen zonneschijn weêr de poort ziet binnenkomen, blaas mij dan ook 't welkom toe, zooals straks de zwaluwen!’

De oude man schudde mijne hand terwijl hij zijn klein kind op den arm nam. ‘Ik zal er om denken, meester Harre!’ riep hij lachend, hij was gewoon mij schertsend zoo te noemen. Maar nu ik mij gereed maakte om weder met hem naar beneden te gaan, voegde hij erbij. ‘Wanneer ge eene goede reis’ van Agnes wilt hebben, zij is boven, reeds lang, zij heeft nog altijd haar plezier in de vogels.’

Ik ben wel nooit zoo vlug de laatste halsbrekende trappen opgeklommen, ofschoon het kloppen van mijn hart mij bijna belette adem te halen. Maar toen ik boven op het platform en in den verblinden zonneschijn trad, bleef ik onwillekeurig staan en sloeg een blik over het ijzeren hek. Beneden zag ik in de diepte mijne geboortestad in den eersten lentetooi; tusschen de daken stonden, met het warme voorjaar, overal de kerseboomen in bloei. De gevel, tegenover den kleinen toren van het raadhuis, was van het huis van mijnen voogd. Ik zag den tuin, den weg daarachter, mijn hart begon te zwellen, en van heimwee overweldigd, moet ik onwillekeurig een kreet hebben geslaakt, want plotseling voelde ik mijne hand gegrepen, en toen ik opzag, stond Agnes naast mij. ‘Harre,’ zeide zij, ‘komt ge nog eens!’ En met deze woorden vloog een gelukkig lachje over haar gelaat.’

Ik dacht niet u hier te zullen vinden,’ antwoordde ik; ‘nu moet ik heen, waarom hebt ge mij gisteren zoo vergeefs laten wachten?’

Het geluk verdween uit haar gelaat. ‘Ik kon niet, Harre, vader wilde mij niet laten gaan. Later ben ik den tuin ingegaan, maar gij waart er niet meer, gij kwaamt niet, ik heb van morgen vroeg den toren beklommen, - ik dacht: dan kan ik u nog de poort zien uitgaan.’

De toekomst lag onbestemd voor mij, maar toch had ik een plan gemaakt. vroeger was ik in een pianofabriek werkzaam geweest, ik wilde hierin nu werk zoeken, om dan met behulp van de te verwachten verdienste misschien later zelf zulk eene zaak te beginnen, want deze speeltuigen begonnen toen al in den smaak te komen. - Ik vertelde dit alles nu aan het meisje, en ook waarheen ik mij het allereerst dacht te begeven.

Zij had op het hek geleund en als afgetrokken in de ledige luchtruimte gestaard. Nu wendde zij langzaam het hoofd terug. ‘Harre,’ zeide zij zachtjes, ‘ga niet weg, Harre!’

Maar nu ik haar zonder te antwoorden aanzag, riep zij: ‘Neen, luister niet naar mij, ik ben maar een kind, ik weet niet, wat ik zeg.’ De ochtendwind had een paar der blonde lokken losgemaakt en waaide ze over het bleeke gelaat, dat nu geduldig naar mij opzag.

‘We moeten wachten, Agnes,’ zeide ik, ‘het geluk ligt nu in het verre verschiet; ik zal beproeven of ik het weder mede kan brengen. Ik zal niet schrijven; wanneer het tijd is, kom ik zelf.’

Zij zag mij eene poos met groote oogen aan, toen drukte zij mij de hand. ‘Ik wacht,’ zeide ze met eene vaste stem, ‘ga met God, Harre!’

Ik ging nog niet. De toren, die ons beiden droeg, stak eenzaam zijne spits in de blauwe lucht; slechts de zwaluwen, op wier blauwe vleugels de zonneschijn als vonken flikkerde, zweefden om ons heen en baadden zich in de zee van lucht en licht. - Ik hield hare hand nog altijd vast; 't was me alsof ik van daar niet

[p. 255]

weg kon, alsof we beiden, zij en ik, nu reeds verheven waren boven alle zorgen der wereld. - Maar de tijd drong; onder ons speelde dreunend de klok kwartier. Terwijl de klanken nog in golfjes om den toren dreven, vloog eene zwaluw zoo dicht langs ons heen, dat zij ons bijna met de vleugels aanraakte; onbevreesd zette zij zich, omstreeks een arm lengte van ons, op den rand van het ijzerwerk, en terwijl wij als versteend in de kleine schitterende oogen blikten, kweelde zij plotseling met vroolijke stem haar lentelied in de lucht. Agnes wierp zich aan mijne borst. ‘Vergeet niet terug te keeren!’ riep zij. De vogel sloeg zijne vleugels uit en vloog weg.....

Hoe ik door den donkeren toren naar beneden ben gekomen, weet ik niet. Toen ik buiten voor de stadspoort op den straatweg was, bleef ik staan en zag ik om. Ik herkende nog duidelijk op den vroolijk verlichten toren hare lieve gestalte; het scheen me, alsof zij ver over den rand van het hek leunde, zoodat ik onwillekeurig een kreet van smart uitte. Maar de gestalte bleef onbewegelijk.

Eindelijk wendde ik me om en ging, zonder nog eens om te zien, met rassche schreden den straatweg op.

De oude man zweeg eene poos. Vervolgens zeide hij: ‘Zij heeft te vergeefs op gewacht; ik ben nooit teruggekeerd. - Ik zal u nu vertellen hoe dat gekomen is.

‘Mijn eerste werk vond ik te Weenen, waar toen de beste pianofabrieken waren; van daar ging ik anderhalf jaar later naar Wurtemberg, naar mijne tegenwoordige woonplaats. Een mijner bekenden had daar een broeder, die hem om een vertrouwden bediende verzocht. - Het was een jong echtpaar, waarbij ik in huis kwam. 't Was eene kleine zaak, maar de eigenaar een vriendelijk en bekwaam man, bij wien ik spoedig meer had geleerd, dan in de groote fabriek, waar ieder zijn eigen werk had. Maar wijl ik mijn best deed en in de fabriek toch ook wel ondervinding had opgedaan, won ik spoedig het vertrouwen dezer goede menschen. Het deed hun bijzonder veel genoegen, dat ik in mijn vrijen tijd den oudsten hunner beide jongens les gaf in de Duitsche taal, want ik sprak toen nog het Noordduitsche dialect, dat hun goed beviel, en zij wenschten, dat de kinderen ook zulk goed Duitsch mochten spreken, als zij meenden dat ik deed. Spoedig deelde ook een jongere broeder in deze les, en nu bleef het niet bij de dorre spraakleer, ik wist mij boeken te verschaffen, waaruit ik hun nuttige en leerrijke stukken voorlas. Zoo begonnen de kinderen ook met veel liefde zich aan mij te hechten. Toen ik na verloop van een jaar voor 't eerst, zonder hulp van een ander, een piano van bijzonder schoonen klank had gemaakt, was er in het geheele huis eene vreugd, alsof de lieveling zijn meesterstuk had gemaakt. - Maar ik dacht nu over den terugkeer.

‘Mijn jonge meester was ziek. Uit eene verkoudheid ontwikkelde zich ten laatste eene ernstige borstkwaal, waarvan hij de kiem reeds lang in zich had omgedragen. Het spreekt van zelf dat de leiding der zaak nu bijna geheel aan mij werd toe vertrouwd. Ik kon nu niet weg. Ik sloeg nu een diepen blik in de omstandigheden der familie, waarmede ik steeds inniger werd verbonden. Eendracht en vlijt woonden onder dit dak. Maar de derde huisgenoot was toch een kwaad ding, dat deze goede geesten niet hadden kunnen verdrijven. In elken hoek, waarin de zon juist niet scheen, zag de zieke man het zitten. - Dat ding was de zorg. - ‘Neem den bezem en veeg het weg,’ zeide ik dikwijls tot mijn vriend, ‘ik zal u helpen, Martijn. Dan drukte hij mij wel de hand en een weemoedig lachje vloog voor een oogenblik over zijn bleek gelaat, maar spoedig zag hij weêr de zwarte spinnewebben op alle dingen.

Helaas! 't waren niet slechts denkbeeldige spinwebben. Het kapitaal, waarmede hij zijne zaak had begonnen, was van 't begin af, te klein geweest. In de eerste jaren had hij door slechte werklieden verliezen geleden, waarop niet gerekend was, en de afgemaakte stukken gingen ook niet zoo spoedig weg, als onder zulke omstandigheden wenschelijk was; nu kwam er die hopelooze ongesteldheid bij. Ten slotte rustte op mij niet alleen de geheele zorg voor het onderhoud der familie, ik moest bovendien de vertrooster der gezonden zijn. De knapen lieten mijne hand niet los, wanneer wij aan het ziekbed van den vader zaten, dat hij spoedig niet verlaten kon. Maar het verminderen zijner lichaamskrachten scheen de onrust van zijn geest nog grooter te maken; peinzend lag hij op zijne kussens en bouwde plannen voor de toekomst. Soms, wanneer de huivering van den naderenden dood hem beving, richtte hij zich plotseling op en riep:’ Ik kan niet sterven, ik wil niet sterven!’ en daarna weder zachtjes met gevouwen handen: ‘Mijn God, mijn God, ik wil toch, wanneer gij wilt.’

Eindelijk kwam het uur der verlossing. Wij stonden allen aan zijn bed, hij dankte mij en nam afscheid van ons allen. Maar, als zag hij iets voor zich, waartegen hij hen moest beschermen, trok hij zijne vrouw en beide knapen haastig tot zich, zag hen met troostelooze oogen aan en steunde luide. En als ik hem toesprak:’ Martijn, werp al uwe zorgen op den Heere!’ dan riep hij wanhopend: ‘Harre, Harre, dat zijn de zorgen niet meer, dat is de armoede zelf. Spoedig zal zij over mijn lijk binnen sluipen; mijne vrouw, o lieve kinderen, gij zult haar niet ontloopen?’

‘Er is iets eigenaardigs bij een sterfbed, ik weet niet of gij dat kent, jonge vriend. Maar in die stonde beloofde ik mijn stervenden meester, bij de zijnen te blijven, totdat het spook dat hem in zijne laatste oogenblikken verschrikte, hen niet meer zou kunnen bereiken. En toen ik dat gezegd had, liet de dood ook niet langer op zich wachten. Zachtjes kwam hij de deur binnen. Martijn strekte de hand uit, ik dacht, dat hij haar mij wilde toereiken, maar de onzichtbare bode Gods greep haar, want voor ik ze aanraakte, had mijn jonge meester opgehouden te leven.

Mijn reisgenoot nam zijn hoed af en legde hem voor zich in zijn schoot, het grijze haar waaide op in de lauwe middaglucht. Hij zat zoo stillekens, als wijdde hij deze oogenblikken aan de nagedachtenis van den langgestorven vriend. - Maar ik moest denken aan de woorden, die mijne oude Hansen eens tot mij gesproken had: ‘Er zijn nog andere dingen dan de dood, die macht hebben over den wil des menschen.’ Het was toch de dood geweest, die de levenden gescheiden had. Want men begrijpt, dat ik omtrent den man, die naast mij zat, niet meer in twijfel kon zijn. Eenige oogenblikken later begon de oude zijne vertelling weder, terwijl hij langzaam zijn hoofd bedekte.

‘Ik heb woord gehouden,’ zeide hij, maar wijl ik 't gaf, brak ik een ander, want ik heb nu niet meer weg kunnen gaan. Spoedig bleek het, dat de omstandigheden nog beklagenswaardiger waren, dan ik tot nog toe geweten had. Eenige maanden na den dood van haren man werd nog een derde kind, een meisje geboren, eene nieuwe zorg bij de oude. Ik deed al wat ik kon, maar jaar na jaar verliep, en het geluk kwam nog niet binnen. Niettegenstaande ik niet alleen met alle krachten werkte, maar ook het bespaarde der laatste jaren overgaf, gelukte het mij nog altijd niet, in den strijd met het spook der armoede te overwinnen; ik zag duidelijk, dat wanneer eene andere, ook maar weinig minder trouwe en zorgende hand in mijne plaats kwam, de aan mij toevertrouwden in zijne handen zouden vallen.

Wel overviel mij dikwijls midden in het werk het heimwee, en knaagde en verteerde het mij meer dan eens, wanneer de beitel stil in mijne hand rustte; zonder dat ik 't gewaar werd, ben ik dikwerf door de stem der goede vrouw ontsteld, want mijne gedachten waren verre weg, in het vaderland, en eene geheel andere stem klonk in mijn oor. In mijne droomen zag ik den toren onzer geboortestad, in den beginne in een helder zonnelicht, omgeven door een tal van zwaluwen, later, wanneer hij nog eens wederkeerde, zag ik hem zwart en dreigend tegen den hemel uitsteken, de najaarsvlagen heerschten en ik hoorde de groote klokken aanslaan, maar altijd, ook dan, leunde Agnes boven op de leuning van het platform, zij droeg nog het blauwe kleed, waarin zij daar afscheid van mij had genomen, maar nu was het geheel verscheurd, en kleine flarden vlogen door de lucht. ‘Wanneer komen de zwaluwen weder?’ hoorde ik roepen. Ik herkende hare stem, maar in het huilen van den storm klonk zij troosteloos. - Als ik na zulke droomen ontwaakte, hoorde ik in de schemering de zwaluwen op de dakgoot boven mijn venster kweelen. In de eerste jaren had ik het hoofd opgehouden en mij 't hart laten volzingen van verlangen en heimwee, maar later kon ik het nooit verdragen. Meer dan eens, wanneer het gezang niet ophield, heb ik het venster opengeduwd en de lieve vogels weggejaagd.

Eens, op zulk een morgen, verklaarde ik dat ik nu weg moest, want dat het eindelijk tijd werd, ook aan mijn eigen leven te denken. Maar de beide knapen begonnen luid te klagen, en de moeder zette, zonder een woord te spreken, haar dochtertje op mijn schoot dat dadelijk de kleine armpjes vast om mijn hals sloeg. - Mijn hart hing aan de kinderen, lieve heer, ik kon hen niet verlaten. Ik dacht, ‘blijf nog maar een jaar.’ De afgrond tusschen mij en mijne jeugd werd hoe langer hoe dieper, ten laatste lag alles als onbereikbaar achter mij, als droomen, waaraan ik niet meer denken mocht. Ik was reeds boven de veertig, en verbond mij nu, volgens den wensch van de grooter wordende kinderen, door den echt met de vrouw, wier eenige steun ik zoolang was geweest.

En nu overkwam mij iets vreemds. Ik was de vrouw, zooals zij ook verdiende, steeds van harte genegen geweest, maar nu, nu zij mij voor altijd toebehoorde, begon ik een tegenzin, ja bijna een haat tegen haar te krijgen, dien ik vaak slechts met moeite kon verbergen. Zoo zijn we menschen; in mijn hart gaf ik haar de schuld van alles, wat slechts het gevolg van mijne eigene zwakheid was. God leidde mij toen tot mijn heil in eene verzoeking.

't Was op een Zondag midden in den zomer. Wij maakten een landreisje naar een nabij gelegen dorpje in de bergen, waar een bloedverwant der familie woonde. De beide zonen met hunne zuster waren

[p. 256]

ons beiden oudjes, ver vooruit, hun kouten en lachen was in het bosch, waardoor de weg liep, reeds geheel weggestorven. Mijne vrouw sloeg mij toen voor, een haar bekend binnenpad in te slaan, om zoo mogelijk de jonge lieden op den hoofdweg nog voor te komen. ‘Als bruid ben ik met Martijn hier langs gegaan,’ zeide zij, ‘toen we op zij af langs de dennen wandelden, iets verder plukten we toen eene donker blauwe bloem, ik zou wel willen weten of zij daar nog staat.’

Weldra hield aan eene zijde het bosch op, en de voetweg liep nu dicht langs den rand van afgebroken rotsen, terwijl van de andere zijde braambeziënstruiken en ander boschaadje zeer naar voren drongen. - Mijne vrouw liep bedaard voor mij uit. Ik volgde langzaam en was spoedig in mijne oude droomerijen verzonken. Het vaderland lag als een verloren heil voor mij, en te vergeefs peinsde ik om er een weg henen te vinden. Als door een nevel zag ik, hoe de rots geheel en al met blauwe genzianen bedekt was, en hoe mijne vrouw herhaaldelijk naar deze bloemen bukte. Wat bekommerde ik mij over dit alles. - Plotseling hoor ik een kreet en zie, hoe zij met de handen in de lucht grijpt; ik zie hoe onder hare voeten de steen afbrokkelt en tusschen de klippen voortrolt, en tien passen verder op zijde staat de rots loodrecht boven den afgrond.

Ik stond als verlamd, het bruiste in mijne ooren, ‘Laat 't zijn gang gaan, laat haar vallen, gij zijt vrij!’ Maar God hielp mij. Eene seconde later was ik bij haar, en, me over den rotsrand buigend, greep ik hare hand en had haar gelukkig tot mij opgetrokken. ‘Harre, goede Harre,’ riep ze schreiend, ‘uwe hand heeft me nu al weder uit een afgrond gered.’

Als gloeiende droppels vielen deze woorden op mijne ziel. In al die jaren was geen woord over het verleden op mijne lippen gekomen, eerst uit jeugdige beschroomdheid om het heiligste aan ieder mede te deelen, later door de onbewuste behoefte om een inwendigen tweestrijd te voorkomen. Nu werd ik eensklaps gedrongen alles zonder vrees te openbaren. En aan den rand van den afgrond gezeten, schudde ik mijn hart uit voor de vrouw, die ik zoo kort te voren den dood had gewenscht. Ook dat verzweeg ik niet voor haar. Zij begon hevig te schreien, zij weende over zich zelve, het luidst klaagde ze over Agnes. ‘Harre, Harre,’ riep zij, maar zij legde haar hoofd aan mijne borst, ‘ik heb dat niet geweten, maar het is nu te laat en niemand kan deze zonde van ons wegnemen.’

Nu was de beurt aan mij, om haar gerust te stellen, en eerst vele uren later kwamen wij in het dorp aan, waar de kinderen ons reeds lang gewacht hadden. Maar sedert dien tijd is mijne vrouw met haar mild en goedig hart mijne beste vriendin en is er geen geheim meer tusschen ons. - Zoo verliepen de jaren. Langzamerhand scheen zij te vergeten, dat ik het geluk van haar en hare kinderen met dat van eene vreemde had betaald, en ook in mij werd het stiller. Alleen wanneer in de lente de zwaluwen terugkeerden, en ook later in het jaar, wanneer zij alleen van alle vogels in het avondrood zongen, dan overviel mij de oude smart, en ik hoorde nog altijd hare lieve jonge stem, nog altijd klonk het in mijn oor: Vergeet niet terug te komen!’

‘Zoo was 't ook op zekeren avond. Ik zat voor de huisdeur op eene bank en zag naar het wegstervende daglicht, dat door eene opening der straat boven gindsche lage heuvels onderging. Een dochtertje van onzen jongsten zoon was op mijn schoot geklouterd en had zich, moe van 't spelen, in grootvaders armen gevleid. Spoedig vielen de kleine oogjes toe en het avondrood verdween, maar omhoog op het dak van onzen buurman zat nog eene zwaluw in het duister, en kweelde zachtjes als van een verleden tijd.

Mijne vrouw trad het huis uit. Eene poos stond zij zwijgend naast mij, en toen ik niet opzag, vroeg zij mij zachtjes: ‘Oude vriend, wat hebt ge?’ en wijl ik nog niet antwoordde en in de schemering, alleen het gezang van den vogel weêrklonk: ‘Is 't weer de zwaluw?’

‘Ge weet 't immers, moeder,’ zeide ik. ‘Ge hebt altijd geduld met mij gehad.’

Maar ik kende haar nog niet geheel; meer dan dat had zij voor mij. Zij legde beide handen op mijne schouders. ‘Wat zegt ge?’ riep zij terwijl zij mij met hare oude, goedige oogen aanzag, ‘wij kunnen het nu doen; ge moet Agnes wederzien, anders hebt ge geene rust in het graf bij mij!’

Ik was bijna ontsteld door dit aanbod en wilde hiertegen bezwaren inbrengen, maar zij zeide: ‘Vertrouw het aan God toe!’ - Dat heb ik ook gedaan; en zoo keer ik nog eens terug; maar wanneer wij door de poort rijden, zal de oude Jakob wel niet meer blazen.’

Mijn reisgenoot zweeg. Maar ik verbrak de stilte, want ik was inwendig ontroerd. ‘Ik ken u, ‘zeide ik,’ ik ken u zeer goed, Harre Jensen; ook Agnes ken ik; zij heeft lange jaren in het huis mijner grootmoeder verkeerd, en voor mij zelf is zij als de moeder mijner moeder. Uit haar eigen mond heb ik alles vernomen, ook dat wat gij gezwegen hebt.’

De oude man vouwde de handen. ‘Groote, genadige God!’ zeide hij, ‘leeft ze dan nog en kan ze mij nog vergeven!’

Ik vermoedde niet, dat ik eene hoop had opgewekt, wier vervulling reeds in het rijk der schaduwen lag. Ik antwoordde slechts: ‘Zij kende den vriend harer jeugd; zij heeft hem nooit beschuldigd.’ - En nu begon ik te vertellen. Hij hoorde zonder bijna adem te halen, en ving elk woord begeerig van mijne lippen op.

De postillon klapte met zijne zweep. De stompe toren der stad lag aan den horizon voor ons. Toen ik met den vinger daarheen wees, greep de oude mijne hand. ‘Mijn jonge vriend.’ zeide hij, ‘ik beef voor het volgende uur.’

't Duurde niet lang of ons rijtuig rolde over de straten der stad. Met het schoone herfstweder waren veel menschen op straat, en daar ik lang afwezig was ge weest, ontving ik als een overbekend stadgenoot onophoudelijk de hartelijke groeten van voorbijgangers. De vreemde grijsaard naast mij ontving hoogstens een blik van verwondering of ook wel van nieuwsgierigheid. Eindelijk hielden wij voor een logement stil, en hier dacht ik voor heden van mijn vriend afscheid te nemen, want hij wilde zijn eers en gang naar St. Jurgen alleen doen.

Een paar minuten later was ik te huis, omringd door ouders en bloedverwanten. ‘Alles wel?’ was mijne eerste vraag.

‘Ge ziet 't, hier is alles gezond,’ antwoordde moeder, ‘maar anders - eene vindt ge hier niet meer.

‘Hansen!’ riep ik, want aan wien had ik anders kunnen denken.

Moeder knikte. ‘Maar hoe ontstelt ge zoo, mijn kind, ze had hare jaren, van morgen vroeg is zij in mijne armen zachtjes ontslapen.’

Ik vertelde in vliegenden haast wien ik had medegebracht, en terwijl allen nog diep ontsteld stonden, verliet ik, zonder van kleeding te verwisselen, het huis; ik mocht nu den ouden man niet alleen laten. Eerst ging ik naar het logement, en, nadat ik daar had vernomen dat hij weg was, dadelijk de straat op naar St. Jurgen.

Toen ik daar kwam, zag ik den spokenkijker, die den dood scheen te trotseeren, midden op de straat voor het gesticht staan. Met de handen op den rug wiegelde hij genoegelijk op zijne knieën, terwijl hij onder de breede klep van zijne muts naar den eenen gevel opzag. Toen ik met mijne oogen de richting volgde, zag ik daar op de bovenste trappen, ja zelfs op den trap die hoog in den doorgebroken muur hing, eene groote menigte zwaluwen naast elkander zitten, terwijl enkelen er om heen fladderden, zich hoog in de lucht verhieven en dan weer schreiend en kweelend naar de anderen terugkeerden. Sommigen van hen schenen nieuwe vrienden mede te brengen, die dan naast de anderen op de daken een plaatsje zochten te vinden.

Ik bleef onwillekeurig staan. Ik zag wel dat zij zich tot de reis gereed maakten; de zon was haar hier niet warm genoeg meer. De oude man naast mij nam de muts van zijn hoofd en zwaaide ze heen en weder. ‘Husch!’ riep hij, ‘voort, weg, schreeuwers!’ - Maar nog eene poos duurde het schouwspel daar boven op den gevel. Eensklaps verhieven zich al de vogels, als verschrikt, loodrecht in de lucht, en in hetzelfde oogenblik waren zij ook reeds spoorloos uit de blauwe lucht verdwenen.

De spokenkijker stond er nog en mompelde eenige onverstaanbare woorden, terwijl ik door den donkeren gang naar de plaats van het gesticht ging. - Het vensterluik van Hansens kamer stond als vroeger open, ook was het zwaluwennest er nog. Langzaam steeg ik de trappen op en opende de kamerdeur. Daar lag mijne oude Hansen vreedzaam en stil; het laken, waarmede men haar bedekt had, was ter half opgeslagen. Op den kant van het bed zat mijn reisgenoot, maar zijne oogen waren over het lijk henen op den naakten muur gevestigd. Ik zag het wel, deze strakke blik ging over eene ledige, groote kloof, want aan de andere zijde stond het onbereikbare luchtbeeld zijner jeugd, dat zich nu met toenemende snelheid in nevelen oploste.

Zonder, naar 't scheen, door hem bemerkt te worden, had ik mij in den leuningstoel bij het open venster gezet en beschouwde het ledige zwaluwennest, waaruit nog halmen en veertjes naar buiten staken, die eens het broeisel beschermd hadden. Toen ik weder in de kamer zag, was het hoofd van den ouden man dicht boven het lijk. Hij scheen met verwarde zinnen dit ingevallen oud gelaat te beschouwen, dat met den dreigenden ernst des doods voor hem lag. ‘Kon ik die oogen nog maar eens zien!’ mompelde hij.’ Maar God heeft ze gesloten.’ Vervolgens nam hij, alsof hij zich overtuigen moest dat zij toch dezelfde was, een vlecht van het glinsterende grijze haar, dat aan beide zijden van 't hoofd op het laken lag, en liet het door zijne hand glijden.

‘Wij zijn te laat gekomen, Harre Jensen,’ riep ik smartelijk.

Hij zag op en knikte.’ In vijftig jaren, ‘zeide hij,’ gaat het leven ook zoo voorbij. ‘Terwijl hij langzaam opstond, sloeg hij het laken op en dekte

[p. 257]

het over het stille gelaat der doode.

Eene windvlaag sloeg tegen het venster. Het was me, als hoorde ik van buiten, verre uit de hooge lucht, waarin de zwaluwen vlogen, de laatste woorden van het oude lied:

‘Toen ik wederkwam, toen ik wederkwam, Vond ik niets meer.’