De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 242]

In St. Jurgen.
Door Theodor Storm.
Vervolg.

Ik was niet langer bevreesd; maar in laats daarvan bekroop mij een onverklaarbare angst voor mijnen vader. Met knikkende knieën ging ik naar zijne slaapkamer, die aan de mijne grensde. Teen ik voorzichtig de gordijnen van zijn bed wegschoof, bescheen de maan het leege kussen; zijn arm hoofd had hierop langen tijd geene rust meer gevonden; nu was het in 't geheel niet aangeraakt. In doodsangst liep ik de trappen af naar de tuindeur; maar zij was gesloten en de sleutel van het slot afgenomen. Ik ging naar de keuken en stak licht op; vervolgens naar de schrijfkamer, die eveneens op den tuin uitzag. Een tijdlang stond ik besluiteloos aan het venster en staarde naar buiten; ik hoorde stappen tusschen de vlierstruiken, maar kon niets onderscheiden, want de daarachter geplaatste planken verspreidden, niettegenstaande den helderen maneschijn, diepe schaduwen. Ik hoorde buiten de tuindeur opensluiten, en kort daarna werd ook de kamerdeur geopend. Mijn vader trad binnen. - Ik ben zoo oud geworden, maar ik heb het niet vergeten; het lange grijze haar droop van water of zweet; zijne kleederen, die hij anders zoo netjes hield, waren overal met groen slijk bemorst.

Toen hij mij bemerkte, ontstelde hij blijkbaar. ‘Wat is dat! Hoe komt ge hier?’ zeide hij luide.

‘Neef heeft mij naar huis laten rijden, vader.’

‘Midden in den nacht? - Dat had hij wel kunnen laten.’

Ik zag vader aan; hij had zijne oogen neêrgeslagen en stond onbewegelijk. ‘Ik had geene rust meer,’ zeide ik; ‘het was me alsof ik hier noodig was, alsof ik bij u moest zijn.’

De oude man liet zich op een stoel vallen en bedekte zijn gelaat met beide handen. ‘Ga naar uwe kamer;’ mompelde hij; ‘ik wil alleen zijn.’

Maar ik ging niet. ‘Laat me bij u blijden,’ zeide ik zachtjes. Vader hoorde niet naar mij; hij hief het hoofd omhoog en scheen naar buiten te luisteren. Plotseling sprong hij op. ‘Stil,’ riep hij, ‘hoort ge het,’ en zag mij met wijd opengesperde oogen aan.

Ik was naar het venster gegaan en zag naar buiten. Alles was doodstil; alleen sloegen de takken der vlierstruiken, door den nachtwind bewogen, tegen elkander. ‘Ik hoor niets! zeide ik.

Mijn vader stond nog altijd alsof hij naar iets luisterde dat hem met ontzetting vervulde. ‘Ik dacht dat het geene zonde was,’ zeide hij bij zich zelven; ‘er is geen goddeloos mensch bij, en de bron staat, tot nog toe ten minste, op mijn grond.’ Nu wendde hij zich tot mij. ‘Ik weet dat ge er niet aan gelooft, kind,’ zeide hij, ‘maar het is toch zeker; de roede heeft driemaal geslagen, en de berichten, die ik maar al te duur heb moeten betalen, komen allen overeen: in onzen put ligt een schat, die er een paar eeuwen geleden verborgen werd. Waarom zou ik hem dan niet te voorschijn halen! - Wij hebben de bronader afgedamd en het water uitgeschept, en van nacht hebben wij gegraven.’

‘Wij?’ vroeg ik. ‘Van wien spreekt ge dan nog?’

‘In de stad is er slechts een, die het weet.’

‘Ge bedoelt den goudmaker toch niet? Dat is eene goede hulp!’

‘Er is geen kwaad in om met de roede te slaan, mijn kind.’

‘Maar die het doen, zijn bedriegers.’

Vader was weder gaan zitten en keek twijfelend voor zich uit. Daarna schudde hij met zijn hoofd en zeide: ‘De spade klonk er reeds op; maar toen gebeurde iets,...’ en zich zelf in de rede vallend vervolgde hij: ‘Achttien jaren geleden stierf uwe moeder; toen zij gevoelde dat zij ons zou gaan verlaten, begon zij bitter te schreien, en kon hiermede niet ophouden, totdat zij in haar doodslaap viel. Dat waren de laatste klanken, die ik uit den mond uwer moeder vernam.’ Hij zweeg een oogenblik, vervolgens zeide hij weifelend, als of hij door den klank zijner eigene stem beangst werd: ‘Van nacht, achttien jaren later, heb ik het weder gehoord, toen de spade op de kist stiet. Het klonk niet slechts in mijn oor zooals het al die jaren zoo dikwijls gedaan heeft; maar onder mij, uit den schoot der aarde, kwam het op. - Men mag bij zulk een werk niet spreken; maar het was me, alsof het ijzer in het hart uwer gestorven moeder werd gesmeed. - Ik gaf een gil, de lamp ging uit, en, ziet ge,’ voegde hij er dof bij ‘zoo is alles weêr verdwenen.’

Ik wierp mij voor mijn vader op de knieën en sloeg mijne armen om zijn hals. ‘Ik ben geen kind meer,’ zeide ik, ‘laat ons met elkander werken, vader; ik weet, dat de tegenspoed onze woning binnengetreden is.’

Hij zeide niets, maar leunde met zijn vochtig voorhoofd tegen mijnen schouder; het was de eerste maal dat hij bij zijn kind steun zocht. Hoelang wij zoo gezeten hebben, weet ik niet. Ik voelde dat mijne wangen vochtig werden van de heete tranen, die uit zijne oude oogen rolden. Ik klemde mij aan hem vast. ‘Ween niet, vader,’ smeekte ik, ‘wij zullen ook de armoede kunnen doorstaan.’

Hij streek met zijne bevende hand over mijn haar en zeide zachtjes, zoo zachtjes, dat ik het nauwelijks kon verstaan: ‘De armoe wèl, kind; maar niet de schande.’

En nu, jongen, kwam er een bitter uur, maar een, dat nu, op mijn ouden dag, mij nog als de vertrooster mijns levens toeschijnt. Want voor de eerste maal kon ik mijn vader de liefde van zijn kind betoonen, en van dat oogenblik af, bleef zij hem het dierbaarste en spoedig ook het laatste, dat hem op aarde nog toebehoorde. Terwijl ik naast hem zat en heimelijk mijne tranen wegwischte, lei vader zijn hart voor mij open. Ik wist nu, dat hij op het punt stond van bankroet te gaan, maar dat was het ergste niet. In een slaaploozen nacht, toen hij op het heete kussen te vergeefs naar uitkomst in zijne ellende had gezocht, was het halfvergeten sprookje van den schat in onze bron hem weder te binnen geschoten. Sedert had die gedachte hem geene rust meer gelaten: des daags wanneer hij over zijne boeken gebogen zat, des nachts, wanneer eindelijk eene onrustige sluimering zijne oogen look. In zijne droomen had hij het goud in het donkere water zien branden, en wanneer hij des morgens was opgestaan, was hij altijd weêr op nieuw naar de bron gedreven om als vastgenageld in de geheimzinnige diepte te staren. Toen was hij naar den duivelskunstenaar gegaan. Doch deze was geenszins dadelijk bereid geweest om te helpen, maar had allereerst eene aanzienlijke som voor noodzakelijke toebereidselen tot het werk verlangd. Mijn arme vader was geen meester meer over zich zelf, hij gaf eene som, en spoedig nog eene tweede en eene derde. Het denkbeeldige goud verslond het werkelijke, dat nog in zijne handen was, maar dit goud behoorde niet meer aan hem, het was de hem toevertrouwde erfenis van zijn pupil. Aan herstel was niet te denken, wij overlegden met elkander; bloedverwanten, die ons konden helpen, hadden wij niet, uw grootvader leefde niet meer; eindelijk kwamen wij tot het besluit, dat van buiten op geene hulp meer te hopen was. -

Het licht was uitgegaan, ik had mijn hoofd tegen vaders borst geleund, mijne hand rustte in de zijne, zoo bleven wij in 't donker zitten. Wat nog verder en dezen nacht tusschen ons besproken werd, weet ik niet meer. Maar nooit te voren, toen vader als onfeilbaar voor mij stond, heb ik zulk eene heilige teederheid voor hem gevoeld als in dat uur, toen hij mij een geheim had toevertrouwd, dat niet alleen in het oog der menschen eene misdaad was. - Langzamerhand verbleekten de sterren aan den hemel daar buiten, een kleine vogel zong uit het vlierboschje en de eerste stralen van het morgenrood vielen in de schemerende kamer. Vader stond op en ging naar den lessenaar, waarop zijne grootboeken lagen. Het levensgroote portret van grootvader scheen streng op den zoon neêr te zien. ‘Ik zal nog eens gaan rekenen, ‘zeide vader, maar blijft het totaal hetzelfde,’ voegde hij er weifelend bij, terwijl hij als om vergeving smeekend naar het portret van zijnen vader opzag, ‘dan zal ik een zwaren gang doen, want dan behoef ik de barmhartigheid Gods en der menschen.’

Op zijn verzoek verliet ik nu de kamer, en weldra werd het levendig in huis, de dag was aangebroken. Toen ik het noodzakelijkste gedaan had, ging ik in den tuin en door het achterpoortje den weg op; Harre was gewoon hier langs te komen, wanneer hij des morgens naar de werkplaats ging, waar hij nu nog arbeidde.

Ik behoefde niet lang te wachten, toen de klok zes had geslagen zag ik hem aankomen. ‘Harre, een oogenblik,’ zeide ik, en wenkte hem om met mij den tuin in te gaan.

Hij zag mij verwonderd aan, want hij kon de slechte tijding wel op mijn gezicht lezen; ook stond ik, nadat ik hem in een hoek van den tuin had gebracht, een geheelen tijd onbewegelijk, en had zijne hand genomen, zonder dat ik een woord kon spreken. Maar eindelijk vertelde ik hem alles, en vroeg hem: ‘Vader zal naar u toegaan, wees niet hard tegen hem.’

Hij was doodsbleek geworden en in zijne oogen lag eene uitdrukking, misschien alleen die der wanhoop, die mij deed schrikken.

‘Harre, Harre, wat wilt ge met den ouden man beginnen?’ riep ik.

Hij drukte de hand tegen zijne borst. ‘Niets, Agnes,’ zeide hij, terwijl hij mij met een droevig lachje aanzag, ‘maar ik moet nu weg van hier.’

Ik onstelde. - ‘Waarom?’ vroeg ik stamelend.

‘Ik kan uw vader niet weerzien.’

‘Maar gij zult hem toch vergeven, Harre!’

‘Dat wel, Agnes; ik ben hem meer schuldig dan dat, maar - hij moet het grijze hoofd voor mij niet buigen. En ook’ - voegde hij er als in 't voorbijgaan toe - ‘ik geloof dat ik nu geene eigen zaak zal kunnen beginnen.’

Ik zeide hierop niets; ik zag alleen, hoe het geluk, waarnaar ik gisteren reeds de hand uitgestrekt had, in de onzichtbare verte verdween; het beste was nu

[p. 243]

zooals Harre wilde. Ik zeide alleen nog: ‘Wanneer zult ge gaan, Harre?’ Ik wist nauwelijks wat ik zeide.

‘Zorg maar, dat uw vader mij vandaag niet opzoekt,’ antwoordde hij, ‘morgen vroeg ben ik klaar met alles, wat ik hier nog te doen heb. Maak u niet bezorgd over mij, ik zal wel een onderkomen vinden.’

Met deze woorden scheidden wij: het hart was te vol, dan dat wij nog verder hadden kunnen spreken.’ -

De vertelster zweeg eene poos. Daarna zeide zij: ‘Den volgenden morgen zag ik hem nog eens en later niet meer, mijn geheele leven lang nooit meer.’

Zij liet het hoofd op de borst vallen, de handen die in haren schoot gerust hadden, wond zij zachtjes om elkander, alsof zij daarmede het leed nog moest stillen, dat gelijk eenmaal het hart van het jonge meisje, nu nog het gebrekkige lichaam der oude vrouw deed beven.

Maar zij bleef niet lang in de gebroken houding, alle krachten samenspannend verhief zij zich van den stoel en ging naar 't venster. ‘Wat zal ik klagen!’ zeide zij en wees met den vinger op de plaats, waar de naam van haar vader stond. ‘De man heeft meer geleden dàn ik. Laat ik u ook dat nog vertellen.

Harre was weg; hij had van vader in een hartelijken, goeden brief afscheid genomen, zij hebben elkander niet meer weêrgezien. Kort daarna waren de laatste stappen van rechtswege tegen ons gedaan en zou spoedig de bijeenkomst van de schuldeischers plaats hebben.

Het was te dien tijde in onze stad gewoonte, dat alle openlijke bekendmakingen door het open venster van de raadskamer door den stadssecretaris werden voorgelezen; voordat dit evenwel geschiedde, werd de kleine torenklok een half uur lang geluid. Daar ons huis juist tegenover het raadhuis lag, had ik dit dikwijls gadegeslagen, en ook hoe zich onder het gelui de kinderen en leegloopers voor de vensters en op de trappen tegenover het raadhuis verzamelden. Hetzelfde gebeurde bij de oproeping van schuldeischers, maar de menschen plaatsten de zaak in een slecht daglicht, en het woord: ‘de klok heeft over hem geluid,’ had eene slechte beteekenis. - Ook ik had in zulke gevallen onnadenkend geluisterd, nu rilde ik over den indruk, dien deze voorbereiding op het gemoed van mijnen, toen reeds diep gebogen vader zou maken.

Hij had mij verteld, dat hij zich daarom door tusschenkomst van een bevrienden raadsheer tot den burgemeester had gewend en de raadsheer, een goedhartig pocher, had hem de verzekering gegeven dat de afkondiging ditmaal zonder het klokgelui zou gebeuren. Maar ik zelf wist uit eene goede bron, dat deze verzekering heel ongegrond was. Toch liet ik mijn vader in zijn argloos geloof en trachtte hem tot eene kleine reis naar onze bloedverwanten op 't land te bewegen. Maar, zooals hij met een smartelijk lachje zeide, wilde hij het zinkend schip niet verlaten, voordat het geheel vergaan was. In mijnen angst herinnerde ik mij, dat ik in de achterste deelen van onze zeer diepe en gewelfde kelders de klok nog nooit had hooren slaan. Daarop bouwde ik mijn plan. Het gelukte mij, vader te bepraten, om met mij eene lijst van de hier bewaarde goederen op te maken.

Toen het gevreesde uur naderde, waren wij reeds lang onder den grond aan het werk. Vader sorteerde de waren en bij het licht eener lantaarn schreef ik op hetgeen hij dikteerde. Een paar keer was het mij wel geweest, alsof ik van verre het brommen eener klok hoorde, dan zeide ik hardop een paar woorden, totdat men, door het schuiven en rollen met kisten en vaten, de tonen van buiten niet meer kon hooren. Alles scheen goed te gaan, vader was geheel in zijn werk verdiept. Plotseling hoorde ik boven de kelderdeur openrukken, de oude meid riep mij, ik weet niet meer waarom en te gelijk drong ook het heldere geluid der klok tot ons door. Vader luisterde en zette de kist, die hij in zijne handen had, op den grond. ‘De schandklok!’ steunde hij en viel als uitgeput tegen den muur. ‘Mij wordt niets bespaard.’ - Maar slechts een oogenblik, hij richtte zich op, en voordat ik den tijd had gehad een woord te spreken, had hij de kelderruimte reeds verlaten, en dadelijk daarna hoorde ik hem den keldertrap opgaan. Ik ging nu ook naar boven en zag vader, nadat ik hem in zijne schrijfkamer te vergeefs had gezocht, in de woonkamer met gevouwen handen voor het open venster staan. Juist hield het klokgelui op, in het raad luis aan de overzijde. Door de heldere morgenzon beschenen, werden de drie vensterluiken opengetrokken, en ik zag een dienaar de roode kussens in de vensterbanken leggen; aan de ijzeren leuningen van den trap hingen reeds eene schaar halfvolwassen jongens, vader stond onbewegelijk en zag strak naar buiten. Ik wilde hem met zachte woorden wegleiden. Maar hij weerde mij van zich af. ‘Laat me blijven, kind, zeide hij, ‘dat gaat mij aan, ik moet het hooren.’

Zoo bleef hij dus. De oude secretaris der stad met zijn wit gepoederd hoofd verscheen boven in het middenvenster, en terwijl twee raadsheeren aan zijne zijde op de roode kussens leunden, las hij met zijne scherpe stem van een blad papier, dat hij met beide handen voor de oogen hield, de oproeping voor. Bij de heldere lente luchtkonden we elk woord goed verstaan. Toen vader zijn naam en toenam over de markt hoorde uitspreken, zag ik hem ineen krimpen, maar hij bleef toch staan tot alles voorbij was. Toen nam hij het gouden horlogie, dat hij van zijn vader geërfd had, uit den zak en legde het op de tafel. ‘Het behoort tot den boedel,’ zeide hij ‘sluit het in 't geldkistje, opdat het morgen mede verzegeld worde.’

Den volgenden morgen kwamen de heeren om te verzegelen; maar vader kon het bed niet verlaten, hij was dien nacht door eene beroerte getroffen. - Toen ons huis eenige maanden later verkocht was, werd hij in eene draagmand, die wij uit het gasthuis geleend hadden, naar de kleine woning vervoerd, die wij aan het einde der stad hadden gehuurd. Daar heeft hij nog negen jaren geleefd, als een verlamd en gebroken man. In zijne goede oogenblikken maakte hij kleine rekeningen en dergelijk schrijfwerk voor anderen, het meeste heb ik met den arbeid mijner handen moeten verdienen. Eindelijk is hij in vast vertrouwen op Gods barmhartigheid in mijne armen zacht gestorven. - Na zijn dood kwam ik bij goede menschen, het was in het huis uwer grootouders.’

Mijne oude vriendin zweeg. Maar ik dacht aan Harre. - ‘En hebt gij,’ vroeg ik, ‘in al dien tijd nooit eenige tijding van den vriend uwer jeugd ontvangen.’

‘Nooit, mijn kind,’ antwoordde zij.

‘Wel, Hansen,’ zeide ik, ‘uw Harre bevalt mij niet, hij was geen man van zijn woord!’

Zij legde de hand op mijn arm. ‘Zoo naoogt ge niet spreken, kind. Ik heb hem gekemd; nog meer en nog andere dingen dan de dood, kunnen den wil van den mensch veranderen. - Maar wij moeten naar mijne kamer gaan, uw hoed ligt er nog, en het zal spoedig middag zijn.’

Zoo sloten wij de eenzame feestzaal weder af, en gingen denzelfden weg terug, dien wij gekomen waren. Ditmaal werd de deur van den spokenkijker niet geopend, maar daarachter hoorden wij op de met zand besprooide planken, zijn sleependen tred.

In Hansen's kamer teruggekeerd, waar de laatste straal der morgenzon nog in het venster scheen, trok zij eene schuiflade uit hare kast open, en nam daaruit een mahoniehouten kastje, netjes gepolijst, maar in den smaak van een lang verleden tijd. Het kan een geschenk van den jongen schrijnwerker op een verjaardag in hare jeugd zijn geweest.

‘Dat moet ge ook nog zien,’ zeide Hansen terwijl zij het kastje opensloot. Er lagen papieren van waarde in, welke allen op Harre Jensen ‘zoon van den gestorven schrijnwerker Harre Christiaan Jensen’ stonden, en uit de laatste tien jaren afkomstig waren.

‘Hoe komt ge aan deze papieren?’ vroeg ik.

Zij lachte. ‘Ik heb niet voor niet gediend.’

‘Maar de papieren zijn niet op uw naam!’

Het is de schuld van vader, die ik terugbetaal. Daarom en omdat mijne nalatenschap, zooals die van allen die hier sterven, aan de stichting vervalt, heb ik het geld dadelijk op den naam van Harre Jensen laten overschrijven.’ - Voor zij het wegsloot, woog zij het kastje nog een oogenblik op hare hand. ‘De som is weder bijeen,’ zeide zij; ‘maar het geluk, kind, het geluk, dat er eens in is geweest, dat is er niet meer in.’

Terwijl zij deze woorden sprak, schoot buiten eene vlucht zwaluwen met luide kreten voorbij, en te gelijker tijd fladderden twee dezer vogels tot vlak bij de ruiten en zetten kweelend zich op den open venstervleugel. Het waren de eerste zwaluwen, die ik dit voorjaar zag.

‘Hoort ge de kleine heilboden, Hansen?’ riep ik; ‘juist op uw jaardag zijn zij teruggekomen!’

Hansen knikte even. Hare nog altijd schoone blauwe oogen blikten naar de kleine zingende vrienden. Zij lei hare handen op mijn arm en zeide vriendelijk: ‘Ga nu henen, mijn kind; ik dank allen, omdat zij aan mij gedacht hebben. Nu wilde ik alleen zijn.’

Vele jaren later was ik, na eene reis in midden Duitschland, op den terugweg naar mijne geboorteplaats. Op eene hoofdstatie van den spoorweg - want het was reeds in den tijd van stoom - steeg een oud man met grijs haar in het rijtuig, waarin ik mij tot nog toe slechts alleen had bevonden. Hij liet een klein reiskoffer aangeven, dat ik hem onder de zitbank hielp schuiven, en ging toen tegenover mij zitten met de vriendelijke woorden: ‘wij hebben ook nog niet met elkander gereisd.’ Terwijl hij dit zeide, lag om zijn mond en zijne bruine oogen zulk eene uitdrukking van goedheid, ik zou bijna zeggen van deelneming, dat dit onwillekeurig tot een vertrouwelijk gesprek uitlokte. De netheid zijner kleeding, die niet alleen uit den bruinen jas en witten halsdoek sprak, het gunstige eerlijke voorkomen van den man, alles trok mij aan, en het duurde niet lang of wij waren met wederkeerige mededeelingen over onze familiebetrekkingen bezig. Ik vernam dat hij als pianomaker

[p. 244]

in eene groote stad van Zwaben werkzaam was. Een ding trok daarbij mijne aandacht; mijn reisgenoot sprak in het zuidduitsche dialect, en toch had ik op zijn koffer den naam van ‘Jensen’ gelezen, die, voor zoo ver ik wist, slechts in het noordelijkste Duitschland te huis behoorde.

Toen ik deze opmerking maakte, lachte hij. ‘Ik kan wel redelijk goed voor Zwaab doorgaan,’ zeide hij, ‘want ik woon meer dan veertig jaren in dat goede land en heb het al dien tijd nooit verlaten; maar ik ben in het noorden geboren, en vandaar komt mijn naam ook.’ En nu noemde hij mijne geboorteplaats ook als de zijne.

‘Dan zijn we landslui zoo goed als maar eenigszins mogelijk is,’ riep ik, ‘ik ben daar ook geboren en juist op weg om er heen te gaan.’

De oude heer greep mijne beide handen en zag mij hartelijk aan. ‘Dat heeft de lieve God goed beschikt;’ zeide hij, ‘wanneer u het goedvindt, zullen we te zamen reizen. Onze geboorteplaats is ook het doel mijner reis; ik hoop daar iemand wêer te zien - zoo God wil.’

Met blijdschap nam ik dit aanbod aan.

Nadat wij de toenmalige eindstatie hadden bereikt, lagen nog vijf mijlen voor ons, en spoedig zaten wij te zamen in de gemakkelijke kussens van een rijtuig, waarvan wij bij het schoone herfstweder de kap hadden neêrgeslagen. De streek werd aangenamer, de bosschen verdwenen, spoedig ook de levendige hagen aan beide zijden van den weg, ja zelfs de wallen waarop zij stonden, en de uitgestrekte vlakte, door geen boom getooid, lag voor ons. Mijn reisgenoot zag stil voor zich uit. ‘Ik ben het onafzienbare dezer streek zoo ontwend,’ zeide hij eens; ‘het is me hier nu, alsof ik naar alle kanten in de eeuwigheid zie.’ Hij zweeg toen weder en ik stoorde hem niet.

Toen we, omstreeks het midden van den weg, uit een dorp, waarlangs de straatweg leidde, weder buiten kwamen, bemerkte ik dat hij het hoofd voorover boog, en gespannen naar buiten scheen te kijken. Hij legde de hand boven zijne oogen en werd blijkbaar onrustig. ‘Anders zie ik toch nog goed in de verte,’ zeide hij eindelijk, ‘maar hier tracht ik te vergeefs onzen toren te zien, en toch heb ik in mijne jeugd hem van hier af altijd het eerst begroet, wanneer ik van eene wandeling naar huis was teruggekeerd.’

‘Gij moet u vergissen,’ antwoordde ik, ‘de lage toren kan op zulk een afstand nog niet te zien zijn.’

‘Laag!’ riep de oude man, ‘de toren heeft sedert eeuwen de schippers vele mijlen in zee tot een herkenningspunt gediend!’

Daar viel mij iets in. ‘Ge denkt misschien,’ zeide ik weifelend, ‘nog aan den toren der oude kerk, die voor ruim veertig jaren werd afgebroken.’

De oude zag mij met zijne groote oogen aan. ‘De kerk afgebroken - en voor ruim veertig jaren! Mijn Heer, hoe lang ben ik weg geweest; ik heb daarvan nooit iets gehoord!’

Hij vouwde zijne handen en zat een tijd lang als moedeloos in elkaar gedoken. Toen zeide hij: ‘Op dien schoonen toren, die dus alleen in mijn geheugen bestond, heb ik voor bijna vijftig jaar haar beloofd terug te keeren, om wier wil ik nu deze verre reis maak. Wanneer ge het hooren wilt, zal ik u dit gedeelte van mijn leven vertellen; misschien kunt ge mij dan inlichtingen geven.’

Ik betuigde den ouden heer, mijne deelneming; en terwijl onze posti lon in de warme middagzon op zijne bank indommelde en de wielen langzaam door het zand rolden, begon hij zijne vertelling.

‘In mijne jeugd had ik gaarne gestudeerd; maar toen na den vroegen dood mijner ouders de middelen daartoe ontbraken, bleef ik bij het ambacht van vader, dat wil zeggen, ik werd schrijnwerker. Reeds toen ik als gezel hier en daar werkte, had ik lust mij ergens te vestigen, want ik was niet geheel en al van middelen ontbloot; van den verkoop van het ouderlijk huis was mij eene ronde som overgebleven, die voldoende was om te beginnen. Maar ik keerde toch weder terug, en dat deed ik ter wille van een jong blond meisje. Ik geloof niet dat ik ooit weêr zulke blauwe oogen heb gezien. Eene vriendin zeide eens schertsend tot haar: ‘Agnes, ik zal de viooltjes nog eens uit uwe oogen plukken!’ en die woorden heb ik nimmer kunnen vergeten.’ - De oude man zweeg een oogenblik, en blikte helder voor zich uit, alsof hij nog eens in die violen oogen zijner jeugd zag. Daarna, terwijl ik bijna onwillekeurig den naam mijner oude vriendin in St. Jurgen bij mij zelven noemde, vervolgde hij: ‘Zij was de dochter van een koopman, van mijn voogd. Als buurkinderen groeiden wij met elkander op, terwijl het meisje, wier moeder vroeg was gestorven, door haar vader tamelijk streng en teruggetrokken werd opgevoed. Dat zal ook de oorzaak geweest zijn, waardoor zij zich meer en meer aan den eenigen speelmakker harer jeugd aansloot. Kort na mijn terugkeer waren wij zoo goed als verloofd, en het was reeds vastgesteld dat ik in mijne geboorteplaats eene zaak zoude beginnen, toen ik door een onverwacht toeval mijn klein vermogen geheel en al verloor. - Zoo moest ik weder weg.

‘Den laatsten dag had Agnes mij beloofd, dat zij des avonds nog eens op den weg achter haren tuin zou komen om afscheid van mij te nemen. Toen ik mij daar op het bepaalde uur bevond, was zij er niet. Ik stond aan de plank onder de overhangende lindentakken te luisteren, maar ik wachtte te vergeefs. Ik kon het huis van haren vader toen niet binnengaan; niet dat eene scheiding tusschen ons gekomen was, ik geloof integendeel, dat hij mij de hand zijner dochter zonder veel bedenken zou hebben gegeven; want hij mocht mij wel lijden en was overigens niet trotsch. Daarvoor was eene andere reden, die ik liever niet aanroer. - Ik herinner 't mij nog zeer goed. Het was een donkere, stormachtige April-avond; meer dan eens bedroog mij de weerhaan op het dak; dan meende ik, dat ik de welbekende tuindeur hoorde openen, maar geen voet kwam de tuintrappen af. Ik leunde nog lang tegen de planken en zag de zwarte wolken langs den hemel jagen: eindelijk ging ik met een bezwaard harte weg.

(Wordt voortgezet).