De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

In St. Jurgen.
Door Theodor Storm.

Het is een eenvoudig stadje, mijne geboortestad; zij ligt op eene vlakte aan de kust, die door geen enkelen boom versierd wordt, en hare huizen zijn oud en somber. Toch heb ik het altijd eene aangename plaats gevonden; en twee vogels die voor den mensch bijna heilig zijn, schijnen deze meening te deelen. Voortdurend zweven ooievaars in de zomerwarmte over de stad naar hunne nesten op de daken; en wanneer in April de eerste koeltjes uit het zuiden waaien, dan brengen zij voorzeker de zwaluwen mede, en de eene buurman zegt aan den ander dat zij gekomen zijn. - Zoo is 't ook nu. Onder mijn venster bloeien de eerste viooltjes in den tuin, en daarboven zit ook reeds de zwaluw op hare plank en kweelt het oude lied:

‘Toen ik afscheid nam,
toen ik afscheid nam,’

en hoe langer zij zingt, des te meer denk ik aan eene reeds lang gestorvene vriendin, aan wie ik menig goed uurtje mijner jeugd heb te danken.

Mijne gedachten gaan de lange straat op tot aan het einde waar de St. Jurgensstichting staat; want ook onze stad heeft zulk eene inrichting, even als de meeste steden van eenige beteekenis in het noorden. Het tegenwoordige huis is in de zestiende eeuw door een onzer hertogen gebouwd en door de mildheid der burgers langzamerhand tot een zekeren rijkdom gekomen, zoodat het nu nog tot een aangenaam verblijf strekt voor oude menschen, die na een leven vol moeite en zorgen, nog vrede zoeken voor zij de eeuwige rust ingaan. - De eene zijde strekt zich uit tot aan het St. Jurgens-kerkhof; de andere zijde komt op de binnenplaats en een aangrenzend tuintje uit. Eene donkere poort tusschen twee zware gothische gevels, leidt van de straat naar deze plaats, waaruit men door eene reeks deuren binnen in het huis, tot de ruime kapel en tot de kamertjes der bewoners komt.

Als knaap ben ik dikwijls door die poort gegaan; want sedert, lang voor mijn tijd, de groote St. Maria-kerk wegens haar slechten toestand was afgebroken, werd de algemeene godsdienstoefening jaren achtereen in de kapel der St. Jurgensstichting gehouden.

Hoe dikwijls ben ik des zomers, voor dat ik de kapel binnentrad, in de stilte van den zondagmorgen weifelend op de zonnige plaats blijven staan, terwijl uit het nabijgelegen tuintje mij, naar den tijd van het jaar, de geur van muurbloemen, van rozen of resida tegenwoei. - Maar dit was niet het eenige waarom te dien tijde de kerkgang zooveel liefelijks voor mij had; want dikwijls, vooral wanneer ik een uurtje op de been was geweest, ging ik de plaats verder op, en gluurde naar een venster op de bovenste verdieping, dat door de ochtendzon verlicht werd, en ter weêrszijden waarvan twee zwaluwen hun nest hadden gebouwd. Het eene vensterraam stond meestal open; en wanneer mijn stap op de steenen gehoord werd, boog zich somtijds een vrouwenhoofd met gladgestreken grijze haren onder een helderwit mutsje er uit, en knikte mij vriendelijk toe. ‘Goeden morgen, Hansen,’ riep ik dan; want wij kinderen noemden onze oude vriendin alleen bij haren familienaam; wij wisten nauwelijks dat zij bovendien nog den fraai klinkenden naam van ‘Agnes’ droeg, die haar eenmaal zeer goed zal gepast hebben, in den tijd toen hare blauwe oogen nog frisch en jong en het grijze haar nog blond was. Jaren lang had zij als huishoudster bij mijne grootmoeder gediend, en later, ik zal toen twaalf jaar geweest zijn, was zij als dochter van een burger, die stedelijke belasting had betaald, in de stichting opgenomen. Met haar was voor ons eigenlijk de hoofdpersoon uit grootmoeders huis verdwenen; want Hansje wist ons altijd, zonder dat wij het merkten, eene aangename bezigheid te geven; voor mijne zuster maakte zij patronen van nieuwe kleederen voor hare pop, terwijl ik met het potlood in de hand, onder hare leiding, kunstige letters moest namaken of eene zeldzaam geworden afbeelding der oude kerk, die in haar bezit was, moest nateekenen. In later tijd heeft het mij verwonderd, dat zij ons nooit een sprookje of legende heeft verteld, waaraan onze streek toch zoo rijk is. Wanneer een ander over zoo iets wilde beginnen, scheen zij dit zelfs als iets nutteloos of schadelijks te willen voorkomen of onderdrukken. En toch had zij niet 't allerminst een koel of gevoelloos karakter. Integendeel, zij had alle dieren lief; vooral minde zij de zwaluwen en wist met goed gevolg hunne nesten voor den bezem mijner grootmoeder te beveiligen: want deze was zoo erg zindelijk, dat zij de kleine indringers niet verdragen kon. Ik geloof ook dat zij het leven dezer dieren nauwkeurig heeft nagegaan. Zoo herinner ik mij, dat ik haar eens eene dakzwaluw bracht, die ik als dood op het plaveisel der straat had gevonden. ‘Het lieve diertje zal sterven,’ zeide ik, terwijl ik over de schitterend bruinzwarte veeren streek; maar Hansen schudde met haar hoofd. ‘Dat?’ vroeg zij, ‘het is de koningin der lucht; zij moet naar den vrijen hemel! Uit angst voor een roofvogel zal zij op den grond zijn gevallen; en toen heeft zij zich met hare lange vleugels niet kunnen verheffen.’ Wij gingen nu naar den tuin; ik met de zwaluw die rustig in mijne hand lag, en mij met hare groote bruine oogen aanstaarde. ‘Werp haar nu omhoog in de lucht!’ riep Hansen. En verwonderd zag ik hoe de schijnbaar levenlooze vogel dadelijk zijne vleugels uitsloeg en als een pijl door het zonnige luchtruim vloog. ‘Op den toren,’ zeide Hansen, ‘kunt ge haar zien vliegen; dat wil zeggen, op den toren der oude kerk, die men nog een toren kon noemen.’

Met een zucht streelde zij mijne wangen, ging het huis weer binnen en hervatte haar gewone werk. Waarom zucht Hansen toch zoo? dacht ik. Het antwoord op deze vraag vernam ik eerst vele jaren later, uit een mij toen geheel onbekenden mond.

Nu leefde zij stil en rustig, maar hare zwaluwen hadden haar weten te vinden, en wij kinderen wisten haar even goed te vinden. Wanneer ik des zondags morgens voor kerktijd in het nette kamertje der goede vrouw kwam, zat zij reeds geheel gekleed in haar kerkboek te lezen. Wanneer ik dan naast haar op de kleine kanapé wilde gaan zitten, zeide zij soms: ‘Wel, daar kunt ge de zwaluwen niet zien.’ Dan nam zij een bloempot uit de vensterbank en liet mij in de diepe vensternis op haren leuningstoel zitten. ‘Maar ge moet niet zoo met de armen slaan,’ voegde zij er dan lachend bij, ‘zij zien niet elken dag zulke jonge vroolijke knapen.’ Dan ging ik rustig zitten en zag hoe de slanke vogels in den zonneschijn heen en weêr vlogen, hun nest bouwden of hunne jongen voederden, terwijl Hansen tegenover mij zat en van den goeden ouden tijd vertelde: van de feesten in het huis van mijn overgrootvader, van de optochten der oude schuttersgilden of - en dat was haar lievelingsthema - van de schoonheid der oude kerk, waarin zij zelve nog met de kleindochter van den laatsten torenwachter had verwijld, totdat eindelijk uit de kapel de eerste tonen van het orgel ons oor bereikten. Zij stond dan op, en wij gingen samen door een smallen onafzienbaren corridor, die slechts bedeeld was met een karig schemerlicht, dat hij door de deurraampjes der kamers ontving. Hier en daar werd eene der deuren geopend, en in het licht dat voor enkele oogenblikken door het donker heenbrak, zag ik oude vreemd gekleede mannen en vrouwen op den gang komen. waarvan de meeste zich reeds lang voor mijne geboorte aan het stadsleven ontrokken hadden. Ik had dan gaarne dit of dat gevraagd, maar op weg naar de kerk had ik van Hansen geen antwoord te verwachten. Wij gingen zwijgend voort! aan het einde van den gang ging Hansen met de oude lieden langs een achtertrap naar beneden naar hunne plaatsen, ik naar boven op het koor, waar ik droomend naar het draaiend klokkenspel zag.

Over haar eigen verleden sprak Hansen gewoonlijk niet, en ik was reeds een paar jaar student, toen ik bij een bezoek aan mijne ouders hiervan voor de eerste maal iets vernam.

Het was in April, op haar vijf en zestigsten verjaardag. Evenals in vroegere jaren had ik haar ook nu de twee dukaten van grootmoeder en eenige kleine geschenken van onze kinderen gebracht, en was door haar met een glaasje Malaga ontvangen, dat zij voor zulke dagen in haar kastje aan den muur bewaarde. Nadat wij eenigen tijd gepraat hadden, verzocht ik haar mij nu eens de feestzaal te laten zien, waarin sedert eeuwen de bestuurders van het gesticht na de jaarlijksche rekening en verantwoording hun feestmaal vierden. Hansen stemde dit toe, en wij gingen samen den donkeren trap af, want de zaal lag tegenover de kapel aan het andere einde van het huis. Toen ik bij het afklimmen langs den achtertrap uitgleed en de laatste treden afrolde, werd beneden in het voorhuis eene deur opengetrokken, en stak het onaangename kale hoofd van een negentigjarigen grijsaard naar buiten. Hij mompelde een paar onverstaanbare scheldwoorden en zag ons met verglaasde oogen na, totdat wij de deur der kapel binnentraden.

Ik kende hem wel, de luidjes in het gesticht noemden hem den ‘spokenkijker,’ want zij beweerden dat hij ‘wat zien’ kon.

‘Die oogen zouden een mensch bang maken,’ zeide ik tot Hansen, toen wij door de kapel liepen.

[p. 239]

Zij antwoordde: ‘Hij ziet u in 't geheel niet, hij ziet alleen terug op zijn eigen dwaas en zondig leven.’

‘Maar,’ antwoordde ik schertsend, ‘hij ziet toch daar in den hoek de open kisten staan, terwijl degenen die er in moeten liggen, nog met levende lijve in uw midden verkeeren.’

‘Dat zijn ook slechts schaduwen, mijn kind, hij doet geen kwaad meer. Waarlijk,’ voegde zij er bij, ‘hier in de stichting behoorde hij niet en is ook alleen op eene der vrije plaatsen van den notaris kunnen binnensluipen, want wij allen hebben een bewijs onzer burgerlijke reputatie moeten overleggen, voordat wij hier werden aangenomen.’

Ondertusschen hadden wij den sleutel bij de huishoudster gehaald en klommen nu den trap der feestzaal op. - Wij traden eene redelijk groote kamer binnen. Aan den eenen muur zag men eene cuderwetsche pendule uit de nalatenschap van iemand die hier gestorven was; aan de tegenovergestelde zijde hing het levensgroote portret van een man in een eenvoudig rood wambuis gekleed, verder was er in de kamer niets bijzonders te zien. ‘Dat is de goede hertog, die het gebouw heeft gesticht,’ zeide Hansje, ‘maar de menschen genieten wel de gaven, maar denken niet meer aan den gever die dat bij zijn leven toch wel gewenscht heeft.’

‘Maar gij denkt toch aan hem, Hansen.’

Zij zag mij met hare zachte oogen aan. ‘Ja, mijn jongen,’ zeide zij, ‘dat ligt zoo in mijn karakter, ik vergeet niet gemakkelijk.’

In de muren die op de straat en op het kerkhof uitkwamen, waren eene rij vensters met kleine in lood gevatte ruitjes, en in bijna elk was met eene zwarte kleur een naam, meest uit eene mij bekende aanzienlijke burgerfamilie, gebrand; daar onder stond: ‘keukenmeester, anno - ‘en dan volgde het jaartal.

‘Zie, dat is uw overgrootvader,’ zei Hansen, terwijl zij op een der ruitjes wees, ‘hem zal ik ook nooit vergeten, mijn vader heeft bij hem den handel geleerd en later dikwijls raad en ondersteuning van hem ontvangen, maar helaas in den moeielijksten tijd waren zijne oogen reeds gesloten.’

Ik las een anderen naam. Liborius Michiel Hansen, keukenmeester anno 1799.’

‘Dat was mijn vader!’ zeide Hansen.

‘Uw vader? Hoe komt het dan eigenlijk toch - -?’

‘Dat ik mijn leven lang gediend heb, wilt ge zeggen, terwijl ik tot de deftigste burgersdochters behoorde?’

‘Ik bedoel, hoe is uwe familie zoo ongelukkig geworden?’

Hansen was op een der oude lederen stoelen gaan zitten. ‘Door niets bijzonders,’ zeide zij ‘het was in 't jaar zeven, in den tijd van het continentaal stelsel, toen floreerden de schurken en de eerlijke liê gingen te gronde. En mijn vader was een eerlijk man. - ‘Gij zijt nu oud genoeg, nu kan ik het wel vertellen, gij moet toch iets van mij weten, wanneer ik er niet meer ben. - Mijn goede vader had een gebrek: hij was bijgeloovig. Dit gebrek deed hem in de dagen van uitersten nood iets doen, dat hem weldra het hart brak.

‘In het huis naast ons woonde een schrijnwerker. Toen hij en zijne vrouw na elkander gestorven waren, werd mijn vader voogd over den zoon dien zij nalieten. Hare - de jongen droeg dezen Frieschen naam - leerde gaarne en was ook reeds in de derde klasse der Latijnsche school, maar de middelen waren niet voldoende om hem te laten studeeren: en zoo bleef hij bij het ambacht van zijn vader. Toen hij later gezel werd, en na eene afwezigheid van twee jaren weder een tijd lang bij een meester in deze stad had gewerkt, werd het spoedig algemeen bekend dat hij eene bijzondere bekwaamheid had voor het fijnere werk van zijn vak. Wij waren met elkander opgegroeid; toen hij nog leerling was, las hij mij dikwijls voor uit de boeken, die hij van zijne vroegere schoolmakkers had geleend. Ge weet, dat we aan de markt woonden, tegenover het raadhuis; tegenwoordig staat er nog een groote palmboom in den tuin. Hoe dikwijls hebben we met ons boek onder dien boom gezeten, terwijl rondom ons heen de bijen in de kleine groene bloesems gonsden. - Na zijn terugkeer was dit niet veranderd, hij kwam dikwijls bij ons te huis; met een woord, lieve jongen, wij waren gaarne bij elkander en trachtten dat ook geenszins te verbergen.

‘Moeder leefde niet meer; wat vader hierover dacht, en of hij er wel ooit over gedacht heeft, heb ik nooit vernomen. Bovendien is het ook niet tot eene werkelijke verloving gekomen.

‘In de eerste lentedagen was ik op zekeren morgen in onzen tuin gegaan, de crokus begon reeds te bloeien, alles in 't ronde was zoo jong en zoo frisch, maar ik voor mij was droevig gestemd: de zorgen van mijn vader drukten ook op mij. Ofschoon hij nooit over zijne zaken met mij gesproken had gevoelde ik toch, dat zij hoe langer hoe meer achteruit gingen. In de laatste maanden had ik den schout vaker en vaker in de kamer mijns vaders zien gaan, was hij vertrokken, dan zonderde mijn vader zich uren lang af, en menigmaal stond hij des namiddags van tafel op, zonder de spijzen aangeraakt te hebben. In de afgeloopen week had hij een geheelen avond doorgebracht met kaart leggen; op mijne schertsend gedane vraag, waarover hij de uitspraak van het orakel vroeg, had hij mij zwijgend met de hand afgewezen, en was later met een kort, ‘goeden nacht’ naar zijne kamer gegaan.

Dat alles lag mij op het hart, en mijne oogen die naar binnen tuurden, zagen niets van den helderen zonneschijn, die buiten de geheele wereld vervroolijkte. Toen hoorde ik de leeuweriken zingen, en gij weet wel, kind, wanneer men jong is, is het hart nog zoo klein en zoo licht, het kleinste vogeltje draagt het mede naar boven. Het was me plotseling als of ik door al de nevelen der zorgen in eene zonnige toekomst zag, alsof ik er slechts den voet in behoefde te zetten. Ik herinner mij, hoe ik aan de bloembedden neêrknielde en met hoeveel blijdschap ik nu de knoppen en het jonge groen beschouwde, dat overal uit den schoot der aarde naar buiten kwam. Ik dacht ook aan Harre en ten laatste, geloof ik, alleen aan hem. Juist hoorde ik de tuindeur opengaan, en toen ik opzag, kwam hij zelf mij tegemoet.

Of de leeuwerik ook hem vroolijk gestemd had? - Hij zag er uit als de hoop zelve. ‘Goeden morgen, Agnes, riep hij: ‘weet ge wat nieuws?’

‘Is 't dan wat goeds, Harre?’

‘Dat spreekt van zelf, wat zou het ook anders zijn. Ik wil baas worden en dat al zeer spoedig.’

Ge kunt wel begrijpen dat ik zeer verschrikte. Want ik dacht met een: ‘Mijn Hemel, nu heeft hij ook eene vrouw noodig.’

Ik moet er zeer ontsteld uitgezien hebben, want Harre vroeg aanstonds: ‘Deert u iets, Agnes?’

‘Mij, Harre? Ik geloof 't niet,’ zeide ik. ‘De wind ging zoo koud langs mij heen.’ - Dat was nu wel eene leugen; maar de goede God heeft het nu eenmaal zoo gemaakt, dat wij in zulke oogenblikken niet kunnen zeggen, wat de ander juist hooren wil.

‘Maar mij ontbreekt iets,’ zeide Harre; ‘het allerbeste ontbreekt me!’

Ik antwoordde hierop niets, geen enkel woord. Harre liep een poos zwijgend naast mij voort; toen vroeg hij eensklaps: ‘Wat dunkt u, Agnes, zou er wel ooit eene koopmansdochter met een schrijnwerker gehuwd zijn?’

Toen ik opzag en hij met zijne goede bruine oogen zoo smeekend aankeek, gaf ik hem de hand en zeide eveneens: ‘Dat zal nu wel de eerste maal zijn.’

‘Agnes,’ riep Harre, ‘wat zullen de menschen zeggen!’

‘Ik weet 't niet, Harre. - Maar wanneer de dochter van den koopman nu eens arm ware?’

‘Arm, Agnes?’ en hij nam mij zoo vroolijk bij beide handen; ‘is dan jong en lief nog niet genoeg?’

Het was een gelukkige dag; de lentezon scheen; wij gingen hand in hand; en terwijl wij zwegen, zongen boven ons de leeuwerikken uit duizend heldere keelen. Zoo waren wij onbemerkt tot de bron genaderd, die bij de vlierstruiken van den tuin, tegenover het huis lag. Ik zag over den houten rand in de diepte neder. ‘Wat glinstert het water omlaag!’ zeide ik.

Het geluk maakt overmoedig; Harre wilde met mij schertsen. ‘Het water?’ zeide hij. ‘Het is goud, dat in de diepte schittert.’

Ik wist niet, wat hij daarmede bedoelde.

‘Weet ge dan niet, dat er een schat in de bron ligt?’ vervolgde hij. ‘Zie maar nauwkeurig toe; een grijs mannetje met een driekanten steek zit er op den grond. Misschien is het ook maar het brandend licht dat hij in zijne hand heeft, en dat daar beneden zoo schoon schittert; want hij moet bij den schat de wacht houden.’

Ik dacht om de zorgen van mijn vader. Harre nam een steen op en wierp dien naar beneden, en het duurde eenigen tijd voor dat een dolle klank ons oor trof. ‘Hoort ge, Agnes?’ zeide hij, ‘hij kwam op de kist.’

‘Harrr, wees verstandig!’ riep ik. ‘wat gekheid is dat nu!’

‘Ik vertel maar, wat de menschen zeggen!’ antwoordde hij.

Maar mijne nieuwsgierigheid was opgewekt, misschien ook het verlangen naar de onderaardsche schatten, die aan alle zorg een eind konden maken.

‘Van wien heb ge dat vernomen?’ vroeg ik nogmaals, ‘ik heb er nog nooit van gehoord.’

Harre zag mij lachend aan: ‘Weet ik dat! van Jan of van Piet; ik geloof dat het eigenlijk komt van dien ellendeling, den goudmaker.’

‘Van den goudmaker?’ - Allerlei gedachten speelden door mijn hoofd. De goudmaker was vroeger uitdrager geweest, maar zijne zaken waren achteruit gegaan; hij kon voorspellen, menschen en dieren bezweren, en meer dergelijke geheimzinnige kunsten, waarmede in die dagen bij lichtgeloovigen nog wel goede zaken te maken waren. Hij is dezelfde, dien zij nu den spokenkijker noemen, en dien naam verdiende hij toen met even veel recht. In een der laatste dagen was hij, terwijl ik iets in de nabijheid te doen had, vaders schrijfkamer binnengegaan, en was, zonder op zijne onderdanige vraag: ‘Is mijnheer Hansen te huis?’ een antwoord af te wachten,

[p. 240]

met schuwen blik mij voorbijgeschoven. Eens was hij bijna een uur binnen geweest; even voor hij henenging had ik den mij welbekenden lessenaar van mijn vader hooren opensluiten; vervolgens had ik geld hooren klinken. Dat alles kwam nu bij mij op.

Maar Harre wekte mij uit mijn gepeins. ‘Agnes, droomt ge?’ riep hij; ‘of wilt ge den schat gaan opgraven?’ Ach, hij wist niets van vaders zorgen: hij dacht slechts aan zijne eigene toekomst, waarbij ik ook behoorde. Hij greep mijne beide handen en riep vroolijk uit: ‘We hebben geene schatten noodig, Agnes; mijn klein erfdeel heeft uw reeds voor mij afgezonderd; dat is voldoende om huis en winkel op te zetten. ‘En verder,’ voegde hij er lachend bij, ‘zullen deze niet geheel onbruikbare handen moeten zorgen!’

Ik wist zijne woorden, zoo vol hoop, niet te beantwoorden, de schat en de goudmaker speelden door mijn hoofd; ik weet niet of het eene blijde hoop of de schaduwen van een dreigend onheil waren, die mijne borst beklemden. Misschien had ik reeds een voorgevoel dat spoedig de schat van mijn geheele leven in die bron zou vallen.

Den volgenden dag was ik naar een naburig dorp gereden waar eene vrouw, die nog tot onze familie behoorde, door de ongesteldheid van haar kind onze hulp had ingeroepen. Maar ik had er geene rust; mijn vader was in de laatste dagen zoo stil en toch ook zoo onrustig geweest; ik had hem in den tuin heen en weder zien loopen, dan bleef hij aan de bron staan en staarde in de diepte; ik werd bezorgd, dat hij aan zich zelven een ongeluk zou begaan. Den derden dag meende ik mij te herinneren, dat hij mij op eene vreemde, gejaagde wijze tot de reis had gedrongen; ik werd hoe langer, hoe angstiger. Daar tegen tien uren de maan opkwam, verzocht ik mijn neef, mij nog heden naar de stad te laten terugkeeren. En dat gebeurde ook; nadat hij mijne onrust te vergeefs had trachten te bedaren, werd een rijtuig ingespannen; en toen het twaalf ure van den toren sloeg hielden wij voor ons huis stil. Alles scheen hier in diepe rust te zijn; eerst nadat ik een tijdlang geklopt had, werd binnen de ketting afgehaakt, en de leerling, die zijne kamer beneden had, deed de huisdeur open. Alles was er zooals het altijd geweest was. ‘Is vader te huis?’ vroeg ik.

‘Mijnheer is al tegen tien uren naar bed gegaan,’ was het antwoord.

moeder helpen.

Met een verlicht hart ging ik naar mijne kamer, wier vensters op den tuin uitzagen. - De maan scheen buiten zoo helder, dat ik, zonder licht op te steken, nog eens naar het venster ging. De maan stond boven de vlierstruiken, wier bladerlooze takken scherp tegen den nachtelijken hemel afstaken; en mijne gedachten gingen met mijne oogen over de aarde naar boven, naar den grooten, liefderijken God, aan wien ik al mijne zorgen toevertrouwde. - Juist, toen ik weder in de kamer wilde terugkeeren, zag ik plotseling uit de bron die in de schaduw lag, een rooden gloed naar boven stijgen; ik zag het langs den rand staande gras, en de takken van het boschje daarover, als in een gouden vuurglans schitteren. Eene bijgeloovige vrees maakte zich van mij meester, want ik dacht aan de kaarsen van het grijze dwergje, dat omlaag op den grond moest zitten. Maar toen ik scherper tuurde, bemerkte ik eene ladder bij de bron, waarvan, van hier gezien, slechts het bovenste einde zichtbaar was. In hetzelfde oogenblik hoorde ik een kreet uit de diepte; daarna een gedruisch, en het doffe geraas van menschenstemmen kwam naar boven. op eens was het licht uitgedoofd; en ik hoorde duidelijk dat men de sporten der ladder opklom.

(Wordt voortgezet.)