De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 169]

[Nummer 15]

Onze gravures.

P. Amrhein en Dr. Windthorst met zijne Zwarte Petekinderen.

p. amrhein en dr. windthorst met zijne zwarte petekinderen.

Dr. Ludwig Windthorst, dien wij op onze gravure afgebeeld zien tusschen twee kleine negers, zijne petekinderen en kweekelingen van den missionaris P. Amrhein, is zooals algemeen geweten is de leider van het Duitsche Centrum en de hoofdman der staatkundige katholieke partij in Duitschland.

Hij onderscheidt zich in het Huis der Afgevaardigden door gevatheid, geestigheid en ongemeene schranderheid, en door eene buitengewone bekendheid met al de geheimenissen der sophitische welsprekendheid. Nu eens krachtig en vermetel, dan weer met bijtenden spot optredend, baande hij reeds van in de eerste jaren zijner parlementaire bedrijvigheid niet weinig opzien.

‘Hoe is het mogelijk dat dit kleine, onbeduidende, leelijke manneken zich zulke wereldberoemdheid heeft kunnen verwerven?’ is de onwillekeurig opkomende gedachte, als men voor de eerste maal het ineengedrongen figuurtje, met het kale hoofd en het alles behalve klassieke, gerimpelde gelaat aanschouwt.

En toch heeft de kleine Excellentie, zooals Windthorst in Duitschland genoemd wordt, zulken invloed dat hij aller harten en in de eerste plaats die der vrouwen heeft gewonnen, dat hij, overal waar hij verschijnt, met oorverdoovend gejubel, met uitbundige geestdrift, met koninklijke eerbewijzen wordt ontvangen, dat hij als het ware het middelpunt is geworden van het katholieke Duitschland en te gelijk de pool, die alles aantrekt, wat de andere pool, Bismarck, van zich afstoot!

‘Hoe is dit mogelijk?’

Want, hoe groot ook de welsprekendheid van Windthorst moge wezen, daarin alleen kan niet de oorzaak van zijne algemeene populariteit worden gevonden; er zijn anderen, zooals Bebel en Richter, misschien welsprekender dan hij, en zelfs in het Centrum worden mannen gevonden, die als redenaars niet voor hem behoeven onder te doen.

Wat is het dan?

Voorzeker op de eerste plaats geldt de eer en de liefde, die men Windthorst in zoo ruime mate toedraagt, het geheele Centrum, al de moedige kampioenen voor de Kerk van Rome. In den naam Windthorst zijn alle overige namen mede ingesloten, in hem eert men allen; ook waar de overigen optreden en het spreekgestoelte beklimmen, worden zij met luide toejuichingen begroet, maar toch Windthorst meer dan allen, omdat men allen in hem vertegenwoordigd ziet. Doch ook nog uit een anderen beweeggrond heeft men hem lief, en deze is, men moge zeggen wat men wil, het aantrekkelijke van zijne persoonlijkheid.

Waarin is dit gelegen?

In de beminnelijkheid van zijn wezen, die zich vooral te kennen geeft in zijn grooten eenvoud, in zijne toegankelijkheid voor iedereen, en in zijn onverstoorbaar goed humeur.

[p. 170]

Men kan Windthorst in de verschillendste stemmingen zien: hoog ernstig en dreigend als een profeet, scherp en bits en vonken uit de diep verscholen kleine oogen werpend, elegisch en gevoelvol, wanneer hij, op zijn hoogen ouderdom wijzende, afscheid van de vergadering neemt, maar tusschen al deze stemmingen van het oogenblik door komt telkens weer zijne natuurlijke sierlijkheid, het snaaksche en guitige van zijn wezen te voorschijn.

En al leent Windthorst's uiterlijk zich wel is waar uitstekend tot de caricatuur - en de Kladderadatsch en overige Witzblätter hebben zich deze gelegenheid waarlijk niet laten ontgaan - het meesterlijke van Windthorst's humor is juist, dat hij zich zelf nooit tot caricatuur maakt, dat hij altijd de juiste maat weet te houden, wel een bewijs, dat zijne vroolijkheid echt is en uit het hart komt.

Niet alleen in zijne ongemeene geestesbegaafdheden dus, maar in de wijze, waarop hij deze doet gelden, in zijne aantrekkelijke inborst is het geheim van zijne populariteit gelegen.

Verkoop bij opbod in eene Parijsche Markthal.

De bezoeker van Parijs, die zich beroemen wil, al de levensuitingen der ontzaglijke wereldstad te hebben gadegeslagen, mag ook niet verzuimen eens eene der talrijke markthallen binnen te treden, waar de voedingsmiddelen voor meer dan twee millioen menschen worden aangevoerd en verhandeld. Vooral in de morgenuren bieden deze overdekte markten een schouwspel aan, waarvan de gravure in dit nummer een beter denkbeeld geeft, dan de uitvoerigste beschrijving dit zou vermogen. In dit tentoonstellingsjaar, bijzonder nu de Parijsche bevolking met eenige tienduizenden eters vermeerderd was, heerschte er in die hallen eene onbeschrijfelijke drukte, en het is inderdaad goed dat Parijs behalve die markten nog ontelbare winkels heeft, waar tegen gezette prijzen vleesch, visch, brood, wijn en allerlei voedingsmiddelen in overvloed te krijgen zijn: want als ieder het benoodigde zelf op de markt moest koopen, zou menige eerzame huismoeder, voor het helsch lawijd in zulk een Westerschen bazar terugschrikt, moeite hebben, met haren pot klaar te komen. De Fransche kunstenaar Georges Cain heeft de verbijsterende drukte eener Parijsche markt, op het oogenblik dat er groote vischveiling gehouden wordt, naar het leven geschilderd.

De Jobsbode.

Waarin de droevige tijding bestaat, die het stil geluk van het nederige visschersgezin op eens komt verwoesten, laat zich gemakkelijk gissen. De hooge ernst, het diep meegevoel, de wijze voorzichtigheid, waarmee de oude zeerob zich blijkbaar van zijne treurige boodschap kwijt, maar vooral de stomme smart des vaders, de bezwijkende droefheid der moeder, de heete tranen der schreiende dochter zeggen duidelijk genoeg welke vreeselijke tijding de Jobsbode is komen brengen. Er is geen twijfel aan: zijn bericht geldt den lieveling van het heele gezin, den zoon des huizes, de hoop der grijze ouders, de vreugde hunner jonge dochter, den veelbelovenden jonkman, die helaas het verraderlijk element ten offer gevallen is.

Meesterlijk heeft de schilder de gewaarwordingen, welke het droeve verhaal op de achterblijvende betrekkingen maken moet, weergegeven. Aangrijpende waarheid heerscht in zijn tafereel, dat ons met een enkelen oogslag heel de bange wisselvalligheid doet overzien van het door honderden gevaren bedreigde visschersleven.

De olifantenjacht en ivoorhandel.

Afrika heeft in de laatste jaren in bijzondere mate de aandacht van Europa getrokken. Niet alleen hebben België, Duitschland, Engeland en Italië die afgelegene, onbekende streken tot voorwerp hunner koloniale ondernemingen gemaakt; maar vooral heeft het oneindig edelere streven van kardinaal Lavigerie de opmerkzaamheid gevestigd op het ontzaglijk gebied, dat zooveel schatten en helaas ook zooveel gruwelen in zijne geheimzinnige woestenijen verbergt.

Op dit oogenblik zijn slaven en ivoor nog altijd de gewichtigste handelsartikelen in Afrika en de groote ivoorhandelaren te Londen en te Hamburg vragen er niet naar hoeveel menschenbloed er kleeft aan het blanke elpenbeen, waaraan zij schatten verdienen. Toch is het zeker dat de kostbare grondstof voor zoovele fraaie snuisterijen ons slechts wordt verschaft ten koste van het leven of althans de vrijheid van duizenden ongelukkige negers, die in hunne dorpen worden opgevangen en gedwongen de zware olifantstanden op hunne naakte schouders te laden, ten einde ze naar de ver gelegen marktplaats te vervoeren. Het ivoor zou menigmaal de kosten der verzending niet loonen, als niet de Arabische handelaar zich met geweld de dragers verschafte en tot slaven maakte. Eenige weken voor het vertrek eener ivoorkaravaan worden door de Arabieren strooptochten in de dorpen ondernomen, de inboorlingen gedood of weggevoerd, en de gevangenen met de olifantstanden beladen en naar de kust gebracht. Hoevelen er op de lange afmattende dagreizen bezwijken is niet te berekenen. Na onbeschrijfelijke ellende en vermoeienissen bereikt de karavaan eindelijk de havenplaatsen aan de Oost-Afrikaansche kust, waar dan in de bazars een levendig loven en bieden om elken afzonderlijken tand begint. Want daar er andere waren, zooals kruit, koperdraad gereedschappen enz. voor in ruil moeten genomen worden, behoort er van beide zijden veel zaakkennis toe om tot wederzijdsch voordeel den koop te sluiten.

De Arabieren, welke dezen handel drijven en de olifantenjachten ondernemen, zijn tevens de eigenlijke slavenjagers en slavenhandelaars in Middel-Afrika, daar zij alleen hierdoor in staat zijn zich telkens nieuwen aanvoer van ivoor te verschaffen.

Zij hebben het, ten vloek voor het land dat zij bewonen, soms tot aanzienlijke macht gebracht en zullen waarschijnlijk nog lang onbereikbaar blijven voor de wapenen der mogendheden, welke zich de uitroeiing van den slavenhandel tot taak hebben gesteld.

Terwijl over het algemeen de Arabieren de olifantenjachten ondernemen en den handel in ivoor geheel in handen hebben, zijn er toch enkele krachtige negerstammen, die voor eigen rekening op olifanten jacht maken en hun ivoor zelf ter markt brengen.

Welk een ontzaglijken omvang de ivoorhandel in Afrika heeft, kan men hieruit opmaken, dat jaarlijks gemiddeld niet minder dan vijftig of zestig duizend olifanten enkel om hunne tanden worden gedood. Zoodoende staat het te vreezen dat, bij de toenemende bevolking der Afrikaansche landen en vooral bij de steeds stijgende vraag naar ivoor, in eene niet verwijderde toekomst de geheele diersoort uitgeroeid zal zijn.

Het dooden van een olifant is volstrekt geene kleinigheid. De noordelijke Soedaneezen brengen hem dikwijls ten val, door hem stil van achteren te naderen en zijne pezen door te hakken. Andere stammen weer zoeken hem in vallen of kuilen te vangen; zij drijven dan ver uit het rond eene kudde bijeen, die in hare overijlde vlucht de goed overdekte vallen niet bemerkt en er in stort. Weer andere stammen drijven de kudden in de ontzaglijke grasvelden der moerassen, die vervolgens in brand worden gestoken, waarna eene drijfjacht op groote schaal wordt gehouden. Schweinfurth beschrijft in zijn werk Im Herzen von Afrika zulk eene jacht als volgt:

‘Duizenden jagers en drijvers worden samengeroepen door het jachtsignaal, dat op groote houten trommen het heele district door gegeven wordt. Ieder strijdbaar man is daar jager evenals ook ieder ten strijde moet trekken, zoo vaak de algemeene landstorm wordt opgeroepen. Geen ontwijken kan het wild redden; overal door brandende houten teruggedreven, scharen zich ten slotte de ouden om de jongen, bedekken ze met gras, pompen er met hunne snuiten water op, zoolang zij in staat zijn ze te beschermen, tot zij eindelijk, door den rook bedwelmd of machteloos van hitte en brandwonden, het lot ten offer vallen, dat de ondankbare mensch hun bereidt. Met lanssteken geeft men den armen dieren den genadeslag; velen moeten zooals uit de opgezamelde slachttanden blijkt, aldus door het vuur den dood vinden. Het is een verdelgingsoorlog, waarin ouden en jongen, mannetjes en wijfjes vernietigd worden; en welk nut brengt zulk eene slachting aan?!!..

In streken, waar de negers reeds vuurwapenen kennen, wordt de jacht hierdoor aanmerkelijk vergemakkelijkt, vooral wanneer van de zware olifantsbuksen gebruik wordt gemaakt. Terwijl verscheidene stammen, die het ivoor als ruilwaar op hoogen prijs schatten, ijverige olifantenjagers zijn, schrikken andere voor die jacht terug en laten, gelijk wij boven reeds gezien hebben, in hun gebied de handelaars zelf jagen, die van de kust naar de binnenlanden dringen, om zoodra zij een voldoend aantal tanden bijeenverzameld hebben, de terugreis te aanvaarden.

Die handelaars, meest Arabieren, zijn, zooals we aantoonden, door de wreedheid waarmee zij de inboorlingen tot hunne lastdragers maken, de geesels van het land. En als de Europeesche mogendheden in ernst den slavenhandel willen bestrijden, moeten zij eerst trachten die handelaars onschadelijk te maken. Bovendien kan het niet anders dan in het belang zijn van den Europeeschen handel, rechtstreeks met de inboorlingen over de levering van ivoor te onderhandelen.

Van de kusthavens wordt het elpenbeen vervolgens op een inlandsch vaartuig, dhow genoemd, naar Zanzibar, de ligplaats der Europeesche stoomschepen gevoerd. Niet zelden heeft zulk een dhow slaven aan boord, en wordt ze in dit geval door een Europeeschen kruiser opgebracht, dan is de in houd verbeurd verklaard en ziet de handelaar zijne moeiten met verlies, in plaats van winst vergolden. Loopt echter het onderzoek goed af en worden er geene slaven aan boord

[p. 171]

gevonden, dan kan de dhow haren tocht voortzetten naar Zanzibar, waar de koopman soms nog weer maandenlang wachten moet, eer hij zijne kostbare waar voordeelig van de hand heeft gedaan. Het kost dus heel wat moeite eer het ivoor op de Europeesche markten en in de hand van den ivoordraaier komt, die er bij slot van rekening slechts nuttelooze snuisterijen uit vervaardigt.