De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

De Schilder van 't Leelijke.
Door Alfred Meissner.

De oude dokter Werner leefde reeds sedert jaren gescheiden van zijn eenigen zoon. De oude was dokter op eene badplaats in 't midden van Duitschland en had door eene aanzienlijke praktijk een zeer groot jaargeld, de zoon woonde in Antwerpen en had, zooals 't heette, vaak te kampen met gebrek. 't Was eene eigenaardige betrekking; men wist niet of de zoon, of de vader, of wel beide partijen, schuld hadden aan de vervreemding.

De zoon was schilder geworden, tegen den wil zijns vaders, maar wat veel erger was en wat slechts weinigen wisten, ook tegen den wil der natuur. Ik schrikte geweldig, toen ik vóór jaren, op eene reis door België en Nederland, zijn atelier bezocht. Niet alleen wat hij, maar ook de wijze waarop hij schilderde, was vreeselijk. Hij had namelijk een hartstocht voor 't aanstootelijke en afschuwelijke en hield zich voorzichtig buiten bereik van 't schoone. De schoonheid, de eerste eisch van een kunstwerk, had hij nooit willen begrijpen. Hij was met recht een zonderling.

Wonderlijk moet 't er hebben uitgezien in 't hoofd van den man, die eene waarachtige manie had om helsche stukken te schilderen met de noodige duivels en ongelukkige zielen. Intusschen is er eene reden voor de zaak: 't zijn koortsachtige droomen op 't doek gebracht; de schilder toont ons wat niemand ziet in de werkelijkheid, maar wat hij met een brein, door alcohol beneveld, zeker gezien heeft: menschen met slangenkoppen, slangen met menschen hoofden, brandende zeeën en wandelende torens. En dit alles schittert in de wonderlijkste zwavel- en phosphorustint, en verraadt eene onbegrensde fantasie. De jonge Werner echter had zich voorgenomen het leelijke te schilderen, maar het leelijke uit de werkelijke wereld. Welk een genre! 't Liefst vormde hij zijne beelden uit gezichten van menschen, op de laagste trappen der maatschappij. Straatvegers en bedelaars waren de lievelingen zijner keuze, vooral als zij lichaamsgebreken hadden. Een schoenmaker op zijne kruk, met eene laars in de hand, in een smerig hok zittende, was hem een waardig voorwerp om te schilderen, maar dan moest hij ook mismaakt zijn. Meestal was de afschuwelijkste werkelijkheid met eene getrouwheid die aan 't microscopische grensde, uitgevoerd. Een jaar achtereen had hij gewerkt aan een stuk, dat drie geraamten voorstelde, die kaartspelend rondom een grafsteen gezeten waren.

Buiten vóór de vestingwerken, tegen den spoorweg, staat, met de vensters naar 't plantsoen gekeerd, eene rij nette kleine huizen. In een daarvan woonde de schilder. De vluchtigste blik op zijne huishouding bewees, dat 't hem slecht ging. Hij was in Vlaanderen gehuwd en in zijne vrouw had hij eene even wonderlijke keus gedaan als in het genre zijner kunst. Zij was bepaald leelijk, bepaald

[p. 135]

onbeduidend, en hoogstens kon men tot haar lof zeggen, dat zij zacht en huiselijk en 't eenige wezen was, dat het talent van Anselmus Werner op prijs stelde. Haar beviel alles wat hij schilderde, en met groote belangstelling volgde zij 't ontstaan zijner schilderijen. ‘Ach, hij is zoo geniaal!’ plag zij te zeggen, ‘maar hij wandelt tot nu toe op onbetreden bodem - dit is zijne bestemming!’

Zooals van zelf spreekt, was dit het oordeel dat Werner omtrent zich zelven koesterde, de weêrklank zijner zuchten.

Daar zijne grootere composities slechts met moeite verkocht werden, was Werner aan 't portretteeren begonnen, maar ook hierin zag men zijne eigenaardige manier. De mensch, die uit Werners penseel kwam, zag er wonderlijk uit. Hij was, zoodra hij op het doek voor den dag kwam, geestelijk en lichamelijk verwilderd. Blijkbaar had hij zich met kunnen wasschen, noch gebruik maken van kammen en borstels. Zijn baard was gegroeid, hij was vol diepe groeven; eene tropische hitte moest hem verschroeid hebben, want zijne huid was min of meer perkamentachtig geworden. Op het gelaat lag een wilde, schuwe, dierlijke trek. Nooit ging 't dus zonder schrik, als 't offer, dat geschilderd werd, zich voor 't eerst op 't doek zag. Ontsteld vroeg dan een ieder: ‘Zie ik er zóó uit?’ En bij zich zelven dacht hij: ‘Vreeselijk! Wat ben ik toch een monster!’

Natuurlijk wilden voortaan slechts diegenen voor den schilder zitten, die in 't bijzonder door hem geprest werden.

Eene reeks van mislukkingen had Werners gemoed verduisterd. 't Maakte een onbeschrijfelijken indruk, zijne ziel voortdurend tusschen twee polen te zien wankelen, de pool der verwaandheid en die der naakte vertwijfeling. Neigde hij tot de eerste, dan klaagde hij steeds over het onrecht der onzinnige wereld, die slechts uiterst moeielijk het groote op prijs stelt en den lauwerkrans eerst op het grijswordend hoofd drukt; neigde hij tot de tweede, dan zwoer hij nooit meer een penseel in de hand te nemen. Maar - wat moest hij dan zijn, als hij geen schilder was?

Toen ik Werner voor 't eerst in Antwerpen bezocht, was hij pas van eene reis door Tyrol teruggekeerd! Ik vroeg hem of hij stof voor zijne kunst had gevonden? ‘Ja zeker,’ riep hij. ‘Ik heb in dat van alle kanten gecopiëerde en nageaapte land, waarin alles onaesthetisch is en de stevige lummels met een rooden borstlap en appelgroene kousen rondloopen, dan toch eindelijk iets ontdekt, dat tot nu toe 't penseel der schilders ontgaan is.’ En hij bracht mij naar zijn atelier bij een der onvoltooide schilderijen. Zij stelde een cretin voor, die in een half donkeren stal op een hoop stroo zat, met een stuk leêr in de hand, om te doen zien, dat hij zijn werk had bij de paarden. 't Was een afschuwelijk wezen, met een reusachtig hoofd, den blik van een roofdier en een monsterachtig kropgezwel.

Anselmus verlustigde zich nog eens in den aanblik en riep uit: ‘Zie nu eens! Is dat nu een gedrocht? Welke dikke lippen! Wat een schedel! Zie, zulk een exemplaar is zeldzaam, hoogst zeldzaam!’ Ik echter ging, toen ik dit beeld gezien had, vol droevige gedachten weg. ‘Moet men lachen of kwaad worden?’ vroeg ik bij mij zelven. Heeft dan in dat heerlijke land die man zich door niets anders laten boeien dan door een cretin? Hij heeft toch eene wereld van schoonheden gezien! Liefelijke meisjeskoppen schitteren als rozen uit vensters van boerenhuisjes; in de dorpskroegen dansen de prachtigste paren; meren schitteren als betooverd, duizenden van liefelijke gestalten roepen: ‘Schilder mij! schilder mij!’ - 't Is daar een eindeloos gebied. Maar hem boeit niets schoons, niets frischs, niets zachts, niets gezonds; hij kniest in 't duister; slechts het leelijke boeit zijne kranke fantasie; waar anderen voor schrikken en wegloopen, daar blijft hij vóór stilstaan. Wat wil hij? Jaagt hij naar een staatkundig of een maatschappelijk doel? Wil hij ons opmerkzaam maken op het ongeluk, dat op aarde te huis is? Wij kennen 't zoo goed als hij. Waarom iets te schilderen wat niet moest bestaan?

't Was treurig, iemand onder duizenden ontberingen op een verkeerden weg te zien voortgaan, die het thuis zoo goed zou kunnen hebben. Ik vroeg den vriend mijner jeugd, of hij niet wilde terugkeeren in 't vaderlijk huis, dat altijd voor hem open stond.

‘De Hemel beware me!’ was zijn antwoord.’ Wilt ge me ergens verstoppen in mijne kleine geboortestad? Daar is niemand verstandig dan mijnheer de burgemeester. Liever eet ik hier droog brood dan bij vaders vleeschpot te zitten en de kritiek aan te hooren van schoolmeesters en oude wijven. Als ik zoo eens denk om 't hartelijk oordeel van vaderlief over mij en mijne kunst - in alle brieven herhaalt hij 't zelfde - dan heb ik al genoeg. ‘Van uw schilderen komt toch nooit iets!’ is 't eeuwig refrein. In zijn kop is er niets gekkers dan dat ik schilder ben geworden. En voorwaar, 't zou mij gemakkelijker zijn bij Amerikanen en Russen iets te gelden dan bij mijne landslieden.’

‘En toch,’ merkte ik aan, ‘is uw vader een beschaafd man. Ik geloof zelfs, dat hij aanleg heeft voor 't schilderen....’

‘Dat is juist 't ongeluk! Hij is beschaafd, dus is zijn oordeel niet vrij meer. Hij zit vol vooroordeelen. In 't begin zond ik hem nu en dan eens eene schilderij, maar hij maakte me zooveel zoogezegde kunstkennersopmerkingen, dat ik er misselijk van werd. Sedert laat ik hem nooit meer wat zien. 't Kan hem niet schelen, of ik vorder, en ik heb gezworen hem nooit weêr iets te laten zien. Zijn kop is hard, de mijne niet minder. Zou zijn wij tegenover elkander en ben ik in verlegenheid, dan wend ik me liever tot den eersten woekeraar den besten, dan tot den oude te huis.’

Eenige dagen later hoorde ik tot mijne verwondering, dat de cretin verkocht was. Een oud heer uit Zweden, een grappige snaak, had het stuk gezien en zich eerst schier een bult gelachen om den inval van zulk een ventje te schilderen, maar het toch eindelijk meêgenomen, ondanks den hoogen prijs dien Werner vorderde. Mij scheen 't dat de kooper te goeder ure gekomen was. Gestadige vermeerdering van familie had nieuwe zorgen en lasten in huis gebracht. Schulden waren er reeds lang.

Inderdaad, de koppigheid van den schilder had iets zeer eigenaardigs. Hij moest zelf inzien dat zijne manier niet de ware was en toch wilde hij er niets aan veranderen. Hij ging voort met strijden tegen een heir van zorgen en riep liever vreemde hulp in, dan zich tot zijn vader te wenden, wien hij 't nimmer vergeven kon, dat hij zich zoolang verzette tegen de ziekelijke neiging, die Anselmus zijn kunstenaarstalent noemde.

Weêr was 't het jeugdige echtpaar eens bitter slecht gegaan. Al hun goed dat zij konden ontberen was naar den Berg gebracht, toen er plotseling bezoek werd aangediend, en eene levendige jonge dame, eene Française in een prachtig toilet naar den laatsten smaak, de nederige woning binnentrad.

Moeizaam richtte de kunstenaar zich op van de versletene sofa, waarop hij in somber gepeins verdiept lag en vroeg de binnentredende wat zij begeerde.

‘Ik ben op reis naar het bad te Oostende,’ was het antwoord. ‘Ik heb veel gehoord van uwe allerliefste schilderijen....’

‘Madame, mijne stukken zijn in het geheel niet allerliefst’ - viel haar de schilder in de rede.

‘Nu goed, laat ze zijn wat ge wilt, ik wou ze eens zien,’ zei het levendige vrouwtje.

Anselmus was ietwat verlegen. ‘Eigenlijk,’ zei hij, ‘heb ik niets dan begonnen portretten. Een stuk - 't werk van een jaar lang - is voltooid, maar dat zal niet naar uw smaak zijn.’

‘Waarom niet? Wat stelt het dan voor?’

‘Een - tafereel uit 't volksleven.’

‘O, dat is wel aardig! Misschien eene Vlaamsche kermis?’

‘Mevrouw,’ antwoordde de kunstenaar, ‘eene kermis behoeft niemand meer te schilderen. Die is door Rubens, Teniers en honderd anderen tot vervelens toe gemaakt. Ik loop niet op platgetreden banen. Maar ga zitten.’

‘Gaarne, als ge mij 't onderwerp van uw stuk wat nader verklaren wilt.’

De dame ging zitten en Anselmus, die met zijne hand door het wilde haar woelde, ging voort: ‘Dit onderwerp is hoogst eigenaardig. Ik noem het stuk: de strop der gehangenen. Wij zien het voorhuis van een somber ouderwetsch verblijf; eene echte, onvervalschte arme werkmanswoning. De morgen schemert, de eigenares heeft juist de deur geopend. Maar wat ontdekt zij, nu ze op het punt is in den tuin te gaan? Een arme jongen, een werkman zonder brood, een bewoner van de hoogste verdieping heeft zich op den trap opgehangen. De verschrikte vrouw is de bezem uit de hand gevallen en nu zijn reeds op haar geschreeuw alle oude wijven, die in huis wonen, toegesneld. Sommigen deinzen terug van 't lijk, anderen willen over de strop heengaan, die, zooals gij wel zult, weten naar de meening van het volk, geluk aanbrengt.’

‘Hemelsche goedheid!’ riep de kleine levendige dame verschrikt, ‘wat een gedacht, om zoo iets te schilderen! Wat een gedacht! Hoe vreeselijk om zoo'n lijk in uwe kamer te hebben!’

‘Mevrouw,’ antwoordde de schilder, ‘de kunst is volstrekt niet geboren om den menschen pleizier te doen. Haar toeleg is oneindig verhevener....’

‘Nu, zooals ge wilt,’ antwoordde de dame, die naar het scheen alle verschil van opinie zooveel mogelijk ontweek. ‘Laat me het stuk zien. 't Gedacht alleen doet me huiveren - dat is zóo - maar toch, ik wil 't zien.’

Met deze woorden ging zij schielijk naar 't atelier.

De schilder en zijne vrouw volgden.

In den hoek hing een stuk linnen, minstens anderhalven meter breed en van eene aanzienlijke hoogte. Anselmus veegde er met den zakdoek het stof af en stelde het in 't licht. De ondergaande zon bescheen het afgrijselijk tooneel, dat inderdaad naar de natuur was geschilderd. De jonge werkman, met de strop aan de leuning van den trap bevestigd, was blijkbaar reeds sedert verscheidene uren een lijk.

Zijn gezicht had de vale doodskleur, de armen hingen slap naar beneden, de

[p. 136]

punten zijner laarzen raakten aan den trap. Bovenal had de schilder zich beijverd om in de drie oude vrouwen, die de gelukaanbrengende strop wilden hebben bijna dierlijke typen te schetsen. Gelijk het nachtgewaad hare walgelijke vormen bloot liet, geleken zij op de heksen in Macbeth. Slechts flauw was de schemering, die in den smallen gang begon te dagen.

‘Mon Dieu, quelle horreur!’ was de eerste, geheel onwillekeurige uitroep der jonge dame, maar nauwelijks waren de woorden haar ontsnapt, of zij bloosde en deed haar best om hetgeen zij gezegd had weder goed te maken.

‘Madame,’ antwoordde de schilder, ‘ge kunt me geen beter compliment maken. Ik wilde het tragische in het volksleven schilderen: ik zie dat 't mij gelukt is. De indruk, dien het beeld maakt, is juist. Gij hebt een apostel der waarheid voor u.’

‘En wat kost dit stuk, monsieur?’ was - vreemd genoeg - de eerste vraag waarmeê de dame het zwijgen afbrak, waarin zij de schilderij steeds met haar lorgnet bekeken had.

‘Drie duizend franks.’

‘Goed. Ik neem ze. Zend ze mij in mijn hôtel. Die ze brengt kan meteen op het geld wachten.’ Nu overhandigde zij den schilder een kaartje, waarop een adellijke naam uit Bretagne te lezen stond, groette den schilder en zijne vrouw vriendelijk en verwijderde zich.

Den avond van dien dag hield het echtpaar zich bezig met van eenige handen vol Napoleons verschillende stapeltjes te maken. Men berekende hoeveel er zou overblijven, nadat men dit of dat voorwerp uit den Berg gehaald, deze en gene schulden betaald had en verheugde zich dat er werkelijk nog eene aardige som overbleef.

‘'t Is toch wonderlijk gegaan!’ sprak de vrouw. ‘Nooit zou ik gedacht hebben, dat zulk eene dame zoo'n schilderij kocht! Ik was er tegen, dat ge 't haar zien liet, maar ik dorst er niets van te zeggen.’

‘Kind,’ antwoordde haar man, ‘'t is immers eene Fransche. Edele vrouwen, die Fransche! Ze komen bij u met alle mogelijke vooroordeelen - maar een krachtig feit pakt ze aan en - paff! daar werpen ze de vooroordeelen van zich en vatten de zaak! Zij zwichten voor den sterken indruk. Zulke sprongen zijn bij hen natuurlijk; want zij hebben geene manier om vol te houden. Een Franschman durft zeggen: Ik heb me vergist; maar in een Duitschen kop is niets te verbeteren.’

‘Behalve 't geld, dat ons heerlijk te pas komt,’ besloot zijne vrouw, ‘ben ik ook blij dat de gehangene uit 't huis is. Ik voor mij was er al aan gewend, maar ons kleintje was er bang voor en wou nooit in de kamer, waarin de schilderij hing....’

Van dien tijd af begon voor onzen schilder, wat het financieële betrof, een betere tijd. Zijne stukken moesten niet meer hier en daar rondzwerven om later weêr thuis te komen; de oude heer uit Zweden, die eene zoo zeldzame belangstelling in den cretin getoond had en madame van Kerwalen, de dame uit Bretagne, werden de bijzondere beschermers van Anselmus Werner. Alle jaar bestelden zij eene schilderij, waarbij zij den schilder vrij lieten in de keus zijner stukken en haar onmiddellijk betaalden, zonder te beknibbelen.

Nu verhief zich meer en meer het zelfbewustzijn van den kunstenaar. Hij liet telkens vrijeren teugel aan zijn genie en verbeeldde zich spoedig ween nieu genre te hebben geschapen. 't Was het genre van een woest pessimismus met eene democratische strekking. De stemming des gemoeds, waaruit die beelden voortkwamen, had men eene wanhopige doodgraversluim kunnen noemen, als doodgravers niet zeer gewone menschen waren, die hun handwerk met de grootste kalmte uitoefenen.

Intusschen was de vader van den schilder, de oude dokter Werner, heel oud en gebrekkig geworden. Zijne praktijk had hij lang reeds opgegeven. Toch bemerkten zijne vrienden dat hij reeds had opgehouden zich tegen zijnen zoon te verzetten. Integendeel vertelde hij nu met deelneming en echt vaderlijke voldoening, dat Anselmus nu bijzonder vlijtig was en meer bestellingen ontving dat hij kon uitvoeren.

Op zekeren dag, toen de oude in de herberg in een kring van bekenden zat, stond hij op, nam een brief van zijn zoon uit den zak en liet hem in den kring rondgaan. In den brief stond veel over vadervreugd en vadersmart en het slot luidde aldus:

‘Gij zendt mij geld, lieve vader, ik dank u, ik heb 't niet meer noodig. Ik heb alles wat ik noodig heb. Goddank! dat ik mij er doorgewerkt heb en de bange tijd ver achter mij ligt. 't Is de zege mijner volharding. Ja, God zij geloofd! Ik behoef niemands ondersteuning. Mijne stukken gaan weg, als ze nog maar half droog zijn.

‘De heer Schwerson in Stockholm en de vicomtesse de Kerwalen zijn mijne bijzondere beschermers. Niet slechts bestellen zij mij jaarlijks grootere composities, maar zij werken ook voor mij in den kring hunner vrienden. De heer Schwerson, vermoed ik, drijft handel met mijne schilderijen, want hij heeft er nooit genoeg van. Onlangs gaf hij een feest op zijn landgoed, waar hij de genoodigde heeren zijne galerij liet zien en 't gevolg daarvan waren bestellingen, waaraan ik werk heb voor twee jaren. Ja, lieve vader, zoo staat het! Heel anders dan gij vóór jaren droomdet, heel anders dan gij mij voorspeldet! Ik heb eindelijk beschermers gevonden, mijn talent heeft zich door rotsen een weg gebaand. Ik heb schrikkelijke tijden doorleefd, tijden, waarin ik met mijne werken moest bedelen en toch niets kwijt raakte. 't Was om wanhopig te worden. Nu is het anders. En nu zeg ik nog eenmaal: Denk, vader, dat ik 't niet meer noodig heb.’

Sedert de vrienden dien brief hadden gelezen, begonnen zij meer te gelooven aan de kunstenaarsroeping van den jongen Werner, want, zich zelve onbewust, beoordeelt de wereld alles naar 't geld. Zoolang men wist dat het den zoon slecht ging, was hij naar alle waarschijnlijkheid een knoeier; thans echter, nu zijne stukken zoo gezocht waren, moest er toch iets aan hem zijn. Men vond 't jammer dat men nooit iets te zien kreeg van de schilderijen, die in de verte zoo gezocht waren. En 't was ook niet billijk dat de oude zich zoolang tegen het talent en de roeping van zijn kind verzet had. Nu was hij bekeerd! Maar wat zoo laat komt, verdient weinig dank.

Zoo spraken de menschen. En waarlijk 't was treurig om den ouden man zoo eenzaam te zien rondzwerven, terwijl hij een zoon, eene schoondochter en kleinkinderen in de verte had.

Op zekeren dag werd het plotseling bekend, dat de oude dokter ernstig ziek en men voor zijn leven bezorgd was. En kort daarop verscheen er eene eigenaardige, vreemde gestalte, een man, die er niet jeugdig meer itzag en door u zijne zonderlinge kleeding en langen zwarten baard, in de badplaats, die, daar het najaar werd, bijna verlaten was, nog al opgang maakte. 't Was de zoon, de schilder, die door de oude huishoudster aan het ziekbed was geroepen. Hoe het weêrzien tusschen vader en zoon was uitgevallen, hoorde men niet. Tegenover zijne vroegere vrienden gedroeg zich de kunstenaar stroef en koud.

‘Dat is een vervloekte trotschaard geworden!’ zeiden sommigen, terwijl anderen, die meer gemoedelijk van aard waren, hem verontschuldigden en zijn gedrag toeschreven aan smart over de ziekte zijns vaders.

Nu volgden er treurige dagen. De zoon zat in de halfdonkere ziekekamer met een boek in de hand, en vóór zich een papier, waarop hij nu en dan een omtrek neêrwierp. De klok aan den wand liet haar vervelend getik hooren. Nu en dan kwamen de vogels uit den tuin, die de oude gewend was te voeden, tot op de vensterbank gevlogen, om te zien wat er toch gebeurd was in 't huis; waarom men hun ontbijt van broodkruimels vergeten had? Of het hondje van den huisheer kwam boven, met de pooten aan de glazen deur krabben, zag naar binnen en werd weggejaagd. Vogels en een hondje hadden jaren lang, bij gebrek aan iets beters, den grijsaard tot gezin verstrekt! Dan weêr kwam een menschelijk bezoeker met de vraag, hoe het ging? Eindelijk behoefde men niets meer te vragen - de oude was dood.

De sleutels van alle vertrekken lagen op de tafel. Eens, tegen den avond, toen de zieke nog sluimerde, kreeg Anselmus een lust om 't huis eens te doorwandelen. 't Heeft iets eigenaardig boeiends, om na jaren de vertrekken weder te zien, waar oude herinneringen uit alle hoeken schijnen te dringen. Zoo stond Anselmus plotseling vóór de groote kamer, die hij als jongen bewoond had.

Zij was gesloten, een hangslot, waarvan de sleutel niet te vinden was, hing aan de deur. Een oogenblik wilde Anselmus terugkeeren, maar, zóó groot was zijn verlangen om de plek zijner kinderlijke spelen weêr te zien, dat hij een smid liet komen om het slot open te steken. Nu trad hij binnen, met het licht in de hand.

Nauwelijks geloofde hij zijne oogen, toen hij alle wanden van boven tot beneden met schilderijen bedekt zag. De lijsten fonkelden. Hij naderde en bijna viel hem het licht uit de hand. Daar zag hij al de schilderijen, die hij in de laatste tien jaren gemaakt had.

Ja, hier hingen zij allen, de kinderen uit zijn brein, eene wonderlijke verzameling van al wat afgrijselijk was, als 't ware een volledig atlas van Rosencrant's aesthetiek van 't leelijke. Hier waren straatvegers genoeg, om de breedste straat in één uur te reinigen, en bedelaarsters, zóó talrijk als 's Zondags voor eene kerkdeur. De drie geraamten zaten kaartspelend om den grafsteen, het gedrocht zat op den stroohoop gehurkt, zijn riem poetsend; daar hing de gehangene en liet zijn makker de tanden zien.

Hier was in een klein bestek zooveel afschuwelijks bijeen, dat men 't benauwd kreeg en wegliep.

Ook Anselmus scheen iets dergelijks te gevoelen, want hij sloop naar de deur. Zijn hoogmoed was gekrenkt, het was hem alsof hij door den grond zonk. Met een beklemd gemoed sloot hij de deur weder dicht en ging naar 't bed zijns vaders terug. 't Was hem, alsof 't penseel hem voor altijd ontviel.

Dus waren alle zoogenoemde bescher-

[p. 137]

mers, de minnaars en eerbiedigers van zijn talent, slechts werktuigen zijns vaders geweest! Zij hadden hem met hunne brieven bedrogen en zijn arbeid vereerd om het geld zijns vaders. Hoe vernederd stond hij thans voor hem. Zijn vader, de grijsaard, dien hij zoolang miskend had, dien hij altijd beschuldigd had van gebrek aan kunstgevoel, was de eenige geweest, die zijne schilderijen gekocht had...

Anselmus zag nu alles in. Wat had de grijsaard kunnen doen tegen zijn stalen hoogmoed.? In stilte had hij geholpen. Hij had de stukken besteld, betaald, laten komen, de kisten geopend, heimelijk het nieuwe stuk bij de rest gehangen en de deur weêr gesloten. Hij had geholpen, zonder aanspraak op dank...

Den dag daarop was de grijsaard niet meer en lang moest het duren eer Anselmus het weêr met zich zelven eens was.

Gelukkig was het erfdeel zoo belangrijk, dat hij geen kunstenaar meer behoefde te zijn om iets te scheppen, wat geen schepsel kon aanzien. Zoo kwam zijn geest tot rust en ook de wereld was geholpen, daar zij niet meer door zijne sombere beelden verschrikt werd.

Nog altijd is de kamer in 't achterhuis, waarin de knaap gewoond heeft, gesloten en in deze hangt aan de wanden het zonderling talent van een kunstenaar.