De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Londen's schaduwzijde.

Met goud geplaveid. - De dokken en de werklieden. - Aantal der dieven. - Hunne indeeling. - Dievenkroegen en dievenschouwburgen. - Dievenscholen. - Verdeeling van den arbeid en verschillende soorten van dieven. - Eene vereeniging van jeugdige dieven. - Bedelaars en landloopers van beroep.

Geene stad op de geheele wereld is zoo rijk als Londen, maar er is er ook geene, waar zooveel ellende en armoede heerscht als daar. Men vindt er menschen, die onmetelijke schatten bezitten, andere daarentegen, aan wie zelfs de eerste levensbehoeften ontbreken. Het is een gezegde in den mond van het volk, dat de straten met goud geplaveid zijn. Personen, die zeer goed op de hoogte der statistiek zijn, verzekeren, dat als men al het geld van Londen bij elkaâr telde, men er eene uitgestrektheid van twee duizend mijlen met goud mede zou kunnen bedekken.

Het plaveien der straten alleen kostte niet minder dan 14 millioen pond sterling. Men telle daar nog de ontzaglijke sommen bij, die noodig waren om de gaz- en waterleidingen en riolen, welke zich over de 1900 mijlen uitstrekken, te herstellen en dan komt men tot de slotsom dat elke vierkante voet een kostbaar plekje gronds is. Hoe welvaart en rijkdom ook toenemen, ellende en armoede zal er blijven bestaan. Van de 4 millioen menschen, die tegenwoordig in Londen wonen, verkeert meer dan een derde gedeelte in de grootste behoefte.

De duistere, morsige, slecht befaamde wijk, waar dit gedeelte grootelijks huist, had voor mij eene demonische bekoorlijkheid en ik verbeeldde mij Londen niet gezien te hebben als ik ook dit gedeelte niet nader leerde kennen. Ik moest de schaduwzijde van Londen zien, want de lichtzijde kende ik reeds, en ik wilde mijne opmerkingen te boek stellen.

Niemand wilde mij op mijn tocht vergezellen en daarom ging ik alleen. Op zekeren dag kwam ik in eenige dier buurten te land, na de Theems tot bij den tunnel en de dokken te zijn afgevaren. In den tunnel gevoelde ik mij onaangenaam gestemd; de eene gang was versperd en de andere slechts flauw verlicht door de gaslampen uit een paar winkels; maar het grootste gedeelte was nog in duisternis gedompeld.

Behalve mijn persoon liepen er nog eenige vrouwen, maar toch gevoelde ik mij niet op mijn gemak. Toen ik den tunnel was doorgegaan, kwam ik, een weg naar den Tower zoekende, in een doolhof van straten, bestaande uit kleine, armoedige huizen, waar vrouwen en kinderen met weinige lompen gedekt, voor de deur zaten.

Door de ramen, waarin de ontbrekende ruiten met stroo en papier gestopt waren, gluurde hier en daar een bleek uitgeteerd gelaat. Kinderen liepen half naakt op straat. Eenige malen plaatste een opgeschoten knaap met eene verdachte uitdrukking in zijne oogen, zich vlak voor mij en bekeek mij van het hoofd tot de voeten; anderen spoedden zich naar hun werk.

Het was de wijk St. George, een van de meest bevolkte, maar tevens ook armoedigste wijken der stad. Door elkander genomen staan er in Londen op een morgen lands vijf huizen en hier staan er drie en twintig. De bewoners zijn meest allen werklieden aan de dokken; men heeft er ook zakkenmakers, bootslieden en menschen, die van de opbrengst van de Theems leven. Zij zijn arm, maar over het algemeen eerlijk.

De arbeid aan de dokken is zeer vermoeiend en verschaft nauwelijks het dagelijksch brood aan hen, die er hun onderhoud mede verdienen moeten. Men behoeft er niets voor geleerd te hebben, het komt er niet op aan tot welk slag van menschen men behoort; het eenige wat er vereischt wordt, is groote spierkracht, want men moet zware lasten kunnen vertillen. Hier komen menschen te zamen van allerlei leeftijd en beroep, landen en hemelstreken. Ambachtslieden, voormalige tolgaarders, oude matrozen en zeelieden, staatkundige vluchtelingen, achteruitgegane edellieden, ontslagen ambtenaars, geschorste geestelijken, vrijgelaten gevangenen, knechts, bekende dieven, kortom ieder die aan den kost moet komen en het op geene andere wijze weet te doen.

Dieven, welke, na hier eerst moeite gedaan te hebben om werk te krijgen, tot hun vorig handwerk terug keeren, worden minder streng veroordeeld, en wel omdat zij getoond hebben hun brood op eene eerlijke wijze te willen verdienen. Want niet ieder die zich aanmeldt wordt aangenomen. Dagelijks bieden zich wel vier duizend personen bij de bureelen aan, maar slechts vier of vijf honderd krijgen vast werk: de anderen zijn slechts tijdelijk.

Het getal der niet vast gehuurde werklieden kan tot 500 dalen en tot 3000 klimmen, naarmate het getal aangekomen schepen grooter of kleiner is, en dat hangt van den oostenwind af. De schepen kunnen dan niet uitzeilen en daardoor gebeurt het dat honderden en duizenden als zij slechts tijdelijk aangenomen zijn, op eens van de verdienste verstoken blijven, waarmede zij hun huisgezin moeten onderhouden.

Om half acht 'smorgens verdringt deze bonte menigte zich aan den hoofd ingang en tracht door schreeuwen, de handen opsteken, op elkanders schouders te klimmen, de aandacht op zich te vestigen en zich als een oud vriend te doen herkennen. Duizenden smeeken te vergeefs om werk, opdat zij van den eenen dag tot den anderen zouden kunnen leven. Maar de meesten moeten helaas onverrichter zake aftrekken.

De aanblik van zooveel uitgehongerde menschen bij elkaar, is iets, dat men niet licht vergeten kan. Sommigen moeten soms zes weken achtereen te vergeefs op werk wachten en al dien tijd wordt hun nood steeds hooger en hooger. Het is om wanhopend te worden.

Des namiddags te vier uur, na een zwaren arbeid van acht uur, krijgen de werklieden hun geld. Dit betalen duurt niet langer dan een half uur, maar vóór zij de plaats verlaten, worden zij onderzocht of zij wellicht ook iets hebben weggeno-

[p. 89]

men. De grootste schatten liggen daar verspreid, de armste menschen werken er, en toch hebben statistieke opgaven bewezen, dat er maandelijks slechts achtmaal gestolen wordt, en het slechts dertigmaal in een jaar voorvalt, dat de een of ander dronken is, ofschoon er allerlei geestrijke dranken te krijgen zijn.

Aan den ingang zit een man die allerlei levensmiddelen verkoopt, die flauw van smaak en niet zeer krachtig zijn, ofschoon een stevige kost na zulk een harden arbeid veel dienstiger zou zijn.

Sommige werklieden koopen slechts voor eenige stuivers, andere verteren al hun geld om hun razenden honger te stillen. Velen zelfs koopen op crediet, zoodat zij na een dag werkens, het zuur verdiende geld voor een reeds genoten middagmaal moeten weggeven en soms niet eens meer dan drie stuivers overhouden om een nachtverblijf in een Lodginghouse te betalen. Er schiet dus niet anders voor hen over, dan onder eene brug, op de markt, op den stoep van een heerenhuis of op eene bank in een Park den nacht door te brengen. Het verdient opmerking, dat deze koopman in eetwaren nog nooit is bedrogen of bestolen geworden.

Er zijn in Londen zes dokken, waaraan een grooter of kleiner aantal menschen verbonden zijn. Van de 20 tot 30 duizend mannen, die er werken, zijn er slechts 3 of 4 duizend voor vast aangenomen; daarbij moet men nog die tellen, welke op de werven bezig zijn of voor de schepen werken, die door tegenwind genoodzaakt zijn te blijven liggen; honderd duizenden zijn met hun huisgezin zonder de minste verdienste en lijden volslagen gebrek. Draait de wind, dan loopen er soms wel vijf tot acht honderd schepen te gelijk binnen en dan is er dringende behoefte aan werklieden, want ieder schip wil zoo spoedig mogelijk lossen. Uit den omtrek stroomen er menschen bij massa's naar Londen, die evenwel na korten tijd weder zonder werk zijn en het leegloopen, de ellende en armoede in de hoofdstad komen vermeerderen.

De levenswijze dezer lieden hangt van het toeval af. Geregeld kan die niet wezen en daardoor komt het, dat deze menschen zich aan de grootste lichtzinnigheid overgeven. Zoodra er iets voor hen te genieten valt, ledigen zij den beker tot op den bodem, ten einde voor eene poos hun leed te vergeten en van het pijnlijke, drukkende gevoel der wanhoop bevrijd te zijn. Hoe grooter de ellende is, des te meer bier en sterke dranken worden er gedronken, en vooral in het vereenigde Koninkrijk is het gebruik daarvan ongelooflijk.

Men zal gemakkelijk begrijpen dat er door de groote armoede in Londen eene massa menschen wonen, die voor de samenleving gevaarlijk zijn. De overgroote armoede leidt bijna als van zelve tot slechtheid. Het aantal bekende dieven werd in 1880 op twaalf duizend geschat; daarbij kwamen een veertig of vijftig duizend lieden op wie de politie een waakzaam oog moest houden.

De voortreffelijke maatregelen, die men genomen heeft, zijn oorzaak, dat er jaarlijks slechts voor de som van ongeveer twee en vijftig pond sterling gestolen wordt. Daar de bevolking en ook de armoede is toegenomen, worden er waarschijnlijk meer diefstallen en misdaden gepleegd. De dieven in Londen vormen om zoo te zeggen een op zich zelf staanden staat in een anderen. Zij hebben ieder, die iets bezit, een onverzoenlijken haat gezworen. Een Engelsche geestelijke, die veel met hen in aanraking kwam en zich hunner had aangetrokken, deelde ons eenige merkwaardigheden uit hun leven mede. Zij zijn goed ingericht, bewonen afzonderlijke wijken en er zijn straten, waarin geene andere menschen wonen dan die tot hunne bende behooren. Hunne woningen zijn niet altijd zoo morsig en slordig als men wel zou denken. Zij gedragen zich vrij rustig en ordelijk, daar zij het niet raadzaam vinden op hun eigen grondgebied opzien te baren.

Somtijds hebben zich eene menigte dieven onder eerlijke lieden verspreid, die er niets van merken vóór zij door de politie gewaarschuwd worden. Zij hebben hunne eigene herbergen en logementen, verkoophuizen en handelslieden, ja zelfs hunne eigen statuten, volgens welke zij in verschillende klassen zijn ingedeeld. Zij hebben ook hunne eigene taal en daarin worden de zaken niet bij hun waren naam genoemd, hetgeen niet zonder eenige bedoeling is, want nu schijnt het alsof hunne woorden niet in verband staan met hunne daden. Zij hebben ook hunne eigene boeken, waarin de grootste trivialiteiten voorkomen en roovers en dieven als heiligen worden voorgesteld. Hunne liederen en tooneelspelen, de zoogenaamde Penny-gaffs, zijn onzedelijk, waardoor alle beter gevoel van recht en zedelijkheid bij hen uitgebluscht wordt. Zij hebben eene gebarentaal, die zij alleen verstaan; de teekens, welke voor een oningewijde onbeduidend schijnen, zouden zijne haren te berge doen rijzen als hij hunne beteekenis kende. Zij trekken het gansche land door en maken zich door deze teekens spoedig aan elkander bekend; zij worden door hunne makkers in hunne woningen opgenomen en verzorgd. Nog van het schavot maken zij veelbeteekenende gebaren.

Wordt een van hen uit de gevangenis ontslagen of komt er een uit de strafkolonie terug, dan voorziet men hem van alles, wat hij noodig heeft, zoolang tot hij in staat is zelf zijn handwerk te gaan uitoefenen. Het genot der vrijheid moet natuurlijk met eene of andere misdaad gevierd worden. ‘Waarom,’ zoo spreken zij, ‘zouden wij voor eenige stuivers werken, als wij met stelen zoo veel kunnen krijgen als wij willen?’ Zij passen hunne zieken op, begraven hunne dooden, en verzorgen de achtergelatene kinderen van gestorven of gevangen vrienden. Zij hebben een eigen wetboek en wanneer men zich niet daarnaar gedraagt, moet men het met zijn leven boeten.

Daden van liefde en zelfverloochening komen niet zelden voor. Zij verkeeren steeds in eene soort van spanning, hetgeen zeer natuurlijk is, daar zij zich nooit veilig gevoelen. Zij veranderen daarom ook telkens van wijk, wanneer er de eene of andere misdaad in is voorgevallen.

Den tijd, dien zij niet aan hun handwerk besteden, brengen zij door met spelen, rooken, drinken en het luisteren naar de verhalen hunner gezellen.

De dief van beroep is echter zelden dronken, daar hij steeds op zijne hoede moet zijn. Weinigen hebben dit leven uit eigen beweging gekozen; doorgaans zijn zij er in opgebracht of werden zij reeds vroeg aan hun lot overgelaten, zoodat zij in handen vielen van zoogenaamde dievenopvoeders, die hen in het stelen onderrichtten; waren zij bekwaam genoeg dan moesten zij hunne bedrevenheid op straat toonen. Helaas! niet zelden zijn de ouders zelve oorzaak van het slecht gedrag hunner kinderen, door ze op straat te zenden en ze niet in huis te willen opnemen vóór zij eene zekere som gelds bijeenverzameld hebben.

Op aangekleede poppen moeten de kinderen het stelen leeren; hebben zij eenige vorderingen gemaakt, dan moeten zij het op hun leermeester beproeven, en worden zij knap genoeg bevonden dan stuurt men hen op straat; zij blijven echter nog onder het opzicht van hun meester, wien zij het grootste gedeelte van hun buit moeten afstaan.

Dickens heeft ons in Olivier Twist, zonder eenige overdrijving, den levensloop van zulk een ongelukkigen jongen beschreven. Menig kind groeit, door steeds in zulk eene omgeving te zijn, voor de galg op. Hun zedelijk en godsdienstig gevoel verstikt geheel en al; zij beschouwen den geestelijke, die hen komt toespreken, als een huichelaar, rechters en overheidspersonen als tyrannen, en welopgevoede menschen als hunne grootste vijanden. Dit wantrouwen aan de waarheid, aan het edele en goede in de menschelijke natuur, oefent een grooten invloed uit op hun misdadig gedrag.

Zij kunnen het niet uitstaan, dat iemand anders iets bezit. Heeft een geestelijke eenmaal hun vertrouwen gewonnen, dan verdragen zij liever alles dan hem door iemand te laten krenken.

‘Nooit,’ zoo verhaalt bovengenoemde geestelijke, ‘heeft één enkele dief, al was hij dronken, mij een beleedigend woord toegevoegd. Zelfs wanneer ik midden in den nacht door hunne wijken wandelde, gevoelde ik me volkomen veilig en hoorde van alle zijden roepen: Daar gaat onze vriend, onze geestelijke. God zegene hem! En zelfs als mij iets van een dief, die mij niet kende, werd ontnomen, bracht een ander het mij terstond terug.’

De Londensche dieven hebben het grondbegin der verdeeling van den arbeid aangenomen. Iedere klasse heeft haar eigen werkkring, waarin zij het tot de grootste volkomenheid kan brengen. In het land waar het horlogie-maken zich in honderd en twee afdeelingen splitst, die ieders bijzondere arbeiders hebben, is dit niet anders mogelijk. De medeleden eener dieven-sectie kennen elkander zeer van nabij, en hebben behalve de algemeene dieventaal nog een eigen dialect. We zullen deze afdeelingen eenigszins nader beschouwen.

Tot de eerste afdeeling behooren de cracksmen, die met geweld inbreken; de rampsmen, die de menschen op straat aanvallen, en de bludgers of stickslingers, die in gezelschap van slechte vrouwen op roof uitgaan. De tweede afdeeling maken de garotters uit, die vóór eenige jaren een panischen schrik in Londen verspreidden, maar nu gelukkig minder brutaal zijn. Met hun drieën overvielen zij den eenzamen wandelaar, hetzij bij dag of bij nacht. Een hunner bracht hun slachtoffer een slag toe, waarop deze bewusteloos nederviel, de tweede wurgde hem en de derde beroofde hem van wat hij bij zich had. Het gebeurde zelfs wel eens, dat zulk een drietal zich voor het bed vertoonde van iemand, die zich veilig in Morpheus' armen waande. Hij werd geslagen, gekneveld en zijn huis werd geplunderd. Zelfs de eerste hôtels lieten zij niet ongemoeid.

Op hen volgen diegenen welke de bedoelde personen bedwelmende dranken geven en hen dan berooven; deze worden drummers en bug hunters genoemd. De derde sectie, die zich in verschillende onderafdeelingen splitst, bestaat uit die lieden, welke in 't geheim stelen en het slimst en behendigst zijn.

Mobsmen of swell-mobsmen stelen bij oploopen of in een gedrang van menschen: de buzzers of buz-nappers hebben het op de zakken der heeren en de wires op die der vrouwen voorzien. Propnailers en thumble-screwers maken zich meester van broches, doekspelden en horlogies.

[p. 90]

de h. mattheus, apostel en evangelist, naar de teekening van yan d'argent.

[p. 91]

jachtijver, naar de teekening van g. bellevoie.

Shoplifters bestelen de goud- en zilversmeden of juweliers; sneaksmen maken zich van allerlei voorwerpen meester; gaan zij met de goederen van wagens weg dan heeten zij drag-sneaks, slapen zij voor de poort van een hôtel en ne-

[p. 92]

men zij de valiezen der reizigers meê, dan noemt men ze snoozers; deze klasse is zeer uitgebreid, want diegenen, welke kleederen en andere zaken wegnemen, behooren er ook toe.

De vierde afdeeling bestaat uit die personen, welke het hun geschonken vertrouwen schenden, bij voorbeeld oneerlijke dienstboden, die met dieven samenspannen, personen die aangeteekende brieven achterhouden, enz., enz.

De sho-ful-men maken de vijfde en de fences en corners, die het gestolene verkoopen, de zesde sectie uit. Deze verdeeling van den arbeid zal wellicht oorzaak zijn van de groote macht der Londensche dieven; er is geen aanslag zoo gevaarlijk, dat zij hem niet durven ondernemen. Zij behandelen hunne zaken even omzichtig als eerlijke lieden de hunne en berekenen even als deze, hunne kansen.

Ticket of leave-men zijn diegenen, welke na eenige jaren van goed gedrag in de strafkolonies, terugkeeren en het aantal boeven vermeerderen. Daar zij moeielijk aan werk kunnen komen, schiet er niet anders voor hen over dan hun vorig handwerk te hervatten.

Maar het zijn niet allen mannen, die zich slecht gedragen, zelfs vrouwen maken zich aan zware misdaden schuldig.

Mayhew, die niet alleen de schaduwzijde van de Londensche maatschappij wilde zien, maar het stoffelijk en zedelijk welzijn der lagere standen wilde verbeteren, was er in geslaagd eene meeting van dieven tot stand te brengen.

Hij huurde een groot schoollokaal en deelde onder de jeugdige vagebonden en dieven toegangskaartjes uit. Boven den leeftijd van twintig jaar werden zij niet toegelaten. Honderd vijftig hunner kwamen op. Reeds een uur voor den bepaalden tijd waren zij op de aangeduide plaats aanwezig. Zelden zag men zooveel morsigheid en ellende, zulk eene havelooze menigte bijeen. Er waren enkele jonge mannen bij en ook eenige kinderen van zes jaar. Sommigen hadden een gunstig uiterlijk en men kon het hun aanzien, dat zij van goede familie waren; anderen daarentegen droegen de kenteekenen van lage hartstochten.

Eerst was er geen einde aan het geschreeuw; vloeken, honden- en kattengehuil, allerlei soort van geluiden hoorde men door elkaar. Negentien bezaten nog hunne beide ouders; negen en dertig hadden alleen nog een vader, en tachtig waren weezen. Vijftig waren bedelaars van beroep en zes en dertig bekende dieven. Toen het bleek, dat het grootste aantal boeven was, ging er een daverend gejuich op. De meesten waren reeds in de gevangenis geweest; vijf reeds twintig-, zes vier en twintig-, en één negen en twintig maal.

Hoe meer jaren er een in de gevangenis had doorgebracht, des te hooger steeg hij in de achting der anderen. Velen betreurden het, dat zij in de Lodging-houses dieven geworden waren. Drie en zestig konden lezen en schrijven. Zestig betreurden het, dat zij rooversgeschiedenissen gelezen hadden, want dat zij daardoor tot dit leven verleid waren.

Toen men hun vroeg of zij instemden met den roover Jack Sheppard en of zij hem wilden gelijken, riepen zij van alle kanten ja, als de tijden nog eens zoo waren als toen.

Op de vraag of het zien van eene terechtstelling hen niet pijnlijk aandeed, antwoordden zij: Gewoonte is eene tweede natuur. Sommigen betraden het spreekgestoelte en moesten hun levensloop verhalen. Vertelden zij de eene of andere schurkenstreek, dan werd hun van alle kanten toegeroepen: ‘Bravo! bravo!’ Maar beweerden zij, dat zij in de Lodging-houses tot eene misdaad verleid waren, dan werd hun het zwijgen opgelegd. Ieder stemde toe. dat hij ongelukkig was en dat deze levenswijze hem verveelde.

Mayhew deed hun de vraag of zij niet gaarne van gedrag wilden veranderen, waarop allen eenstemmig ja antwoordden. Zij gaven hem zelfs gelijk, toen hij aantoonde hoeveel kwaad de Lodging-houses stichtten.

Daarop beraadslaagde men hoe men dit zou kunnen tegengaan.

Mayhew wilde hunne eerlijkheid op de proef stellen en verhaalde hun, dat hij veel bekende dieven bij zich ontvangen en nooit iets gemist had. Eens had hij een dief een sovereign gegeven om te wisselen en deze had hem het geld werkelijk teruggebracht. Hij vroeg hun toen of zij evenzoo zouden handelen. Eenigen riepen van ja, anderen van neen en nog anderen, dat zij het alleen voor hem zouden doen.

Mayhew gaf toen aan een jongen van een verdacht uiterlijk, die reeds zes en twintig maal gezeten had, een geldstuk om te wisselen. Men verzekerde hem dat hem geen leed zou geschieden al kwam hij niet terug. Hij was nauwelijks eenige minuten afwezig geweest of aller oogen vestigden zich op de deur, in afwachting of hij terug zou komen. Ieder gevoelde, dat hunne eer op het spel stond, en eenigen verklaarden, dat zij den jongen zouden doodslaan, als hij niet terugkwam. Nog eenige minuten verliepen en men begon aan zijne terugkomst te twijfelen. Eindelijk kwam hij, er ontstond een luid gejubel en triompheerend bracht men hem bij Mayhew.

Nauw aan de dieven verwant zijn de bedelaars van beroep, die geene gelegenheid laten voorbijgaan, zoo ze iemand iets kunnen ontvreemden. Zij trekken het geheele land door en Mayhew schat hun aantal in Engeland en Wales op honderd tien duizend. Zij overstroomen de straten en verspreiden onreinheid, onzedelijkheid en epidemische ziekten. Over dag stelen zij en 's avonds zoeken zij een Workhouse, waar zij tusschen zes en tien uur opgenomen worden en brood en melk ontvangen. Den volgenden dag krijgen zij hetzelfde tot ontbijt, als zij drie uur willen werken. Daar zij zoo vol ongedierte zitten, kan men hun nooit een bed geven.

In sommige streken zijn evenveel Engelsche als Iersche boeven, maar in andere hebben de Ieren de overhand. Sommige kleeden zich fatsoenlijk, maar als zij eene stad naderen, trekken zij de lompen aan, die hunne vrouwen als bagage medevoeren. Zij doen onderzoek naar alle welgestelde lieden, naar hunne gewoonten, eigenaardigheden en bloedverwanten, om daar bij anderen partij van te trekken. Op de huisdeuren, waar zij gebedeld of gestolen hebben, schrijven zij hieroglyphen, die aan degenen die later komen, zeer goed doen begrijpen, wat er voor hen te halen of te vangen is.