De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 49]

[Nummer 5]

Onze Gravures.

De H. Lodewijk in Egypte.

lodewijk de heilige in egypte.
naar de muurschildering van Alexandre Cabanel, in het Panthéon te Parijs.

Het treffende tafereel van den Franschen schilder Alexander Cabanel, waarnaar onze welgeslaagde gravure vervaardigd is, stelt ons eene episode voor uit den eersten kruistocht van den H. Lodewijk.

Ofschoon met eene schitterende zegepraal, de verovering der belangrijke stad Damiate begonnen, was die tocht niet gelukkig. In April 1250 leed het christen leger eene verschrikkelijke nederlaag, waarbij niet alleen duizenden christen krijgers, maar bovendien koning Lodewijk zelf in handen des vijands vielen. Vreeselijk was het lot der gevangenen. De overwinnaar, de wreede sultan Almoaddem, liet duizenden hunner in den Nijl verdrinken, dewijl het hem onmogelijk was zulk eene talrijke menigte krijgsgevangenen van voedsel te voorzien. Alleen de koning en de aanzienlijke ridders werden, ofschoon in boeien geslagen, toch met eenige onderscheiding behandeld.

Aanvankelijk scheen Almoaddem van plan, al de gevangenen ter dood te doen brengen, maar eindelijk besloot hij vredesonderhandelingen aan te knoopen, en hij eischte ten laatste een ontzaglijk losgeld voor de gevangenen, dat Lodewijk hem zonder aarzelen toestond. Een tienjarige wapenstilstand werd gesloten, waarbij bepaald werd dat de Christenen in Syrië alles zouden behouden, wat zij daar bij Lodewijks aankomst bezaten, terwijl de gevangenen wederzijds in vrijheid zouden worden gesteld.

Reeds waren de onderhandelingen afgeloopen en meende de koning dat zijn leven gered was, toen plotseling alles weer omvergeworpen werd door een vreeselijken oproer tegen den sultan. De overmoedige Almoaddem had namelijk door zijn willekeur de verbittering opgewekt der Mamelukken, een legerkorps, dat grootelijks tot de overwinning had bijgedragen en onder vorige sultans steeds bijzondere voorrechten had genoten. Deze krijgers achtten zich door Almoaddem verongelijkt, en zij besloten derhalve aan zijne willekeurige heerschappij een einde te maken. Na een feestmaal door zijne samengezworen vijanden aangevallen, vluchtte Almoaddem op een toren; doch toen men dezen wilde in brand steken, verliet hij die schuilplaats, wierp zich in het water en poogde zich al zwemmend te redden op eene galei der Christenen. Hij werd echter nog vóór hij die bereiken kon, door zijne achtervolgers met sabelhouwen afgemaakt.

Kort daarna werd de tent des konings opgevuld met Muzelmansche krijgers, die met den blooten sabel in de vuist binnen-

[p. 50]

drongen. Hunne houding, hunne kreten, de woede, die op hunne aangezichten te lezen stond, verrieden duidelijk dat zij eene groote misdaad gepleegd hadden en niet voor meerdere terugdeinsden; maar als door een wonder veranderden zij eensklaps van houding en taal bij het zien van den koning; en als hadden zij in de tegenwoordigheid van Lodewijk behoefte gevoeld om zich te rechtvaardigen, deelden zij hem mede, dat zij zich genoodzaakt hadden gezien een dwingeland te dooden, die hun verderf en dat van de Christenen beoogde. De koning moest, zeiden zij, het verleden vergeten: alles wat zij voor het vervolg van hem verzochten was de getrouwe naleving van het met Almoaddem gesloten verdrag. Daarna de hand aan hun tulband brengende en hun voorhoofd tot op den grond buigend, gingen zij rustig heen, den monarch in de grootste verbazing achterlatend over dien plotselingen overgang van de grootste teugelloosheid tot de betuiging van den diepsten eerbied.

Dit treffend schouwspel van de geheimzinnige toovermacht, welke de deugd zelfs op de ruwste gemoederen uitoefent, heeft aanleiding gegeven tot het verhaal, als zouden de Mamelukken den Heiligen Lodewijk zelfs den troon van Egypte hebben aangeboden. De schrijvers, welke dit meedeelen, beroepen zich op den kroniekschrijver Joinville, die den kruistocht meemaakte, doch zijne woorden zijn niet voldoende tot staving van het feit, dat trouwens alle waarschijnlijkheid mist. Hoe toch kunnen de Muzelmannen op het denkbeeld komen, hun doodvijand, den christen koning, de opperheerschappij aan te bieden?

Toch heeft de schilder Cabanel, toen hem werd opgedragen het Panthéon met een drietal schilderingen uit het leven van den Heiligen Lodewijk te versieren, gemeend die schoone legende te moeten vereeuwigen en laat hij de emirs den gevangen vorst werkelijk de teekenen der souvereiniteit aanbieden.

Hij heeft den koning voorgesteld vóór zijne tent, in de kleeding der kruisvaarders, met zijn gebedenboek in de hand en leunend op den schouder van zijn aalmoezenier. Met edele hooghartigheid ontvangt hij de emirs, die met den bloedigen degen nog in de hand, de kroon en de teekenen der opperheerschappij nederig aan zijne voeten leggen. Het tafereel is in waarlijk grootschen stijl uitgevoerd; niet alleen kan de compositie voor een model in hare soort doorgaan, maar de uitdrukking en de edele houding der verschillende figuren maken het tot een klassiek historiestuk in den waren zin des woords.

Een Stervende Leeuw.

Sabbat, dat is kuddenvernieler, wordt de Barbarijsche leeuw bij de Arabieren genoemd, en inderdaad kan een nachtelijke aanval van het geweldige roofdier in de kraals groote verwoestingen aanrichten. Daarom vereenigen zich, wanneer een leeuw de streek onveilig maakt, dikwijls de mannen van verscheidene dorpen om hem onschadelijk te maken. Eene dichte keten van jagers, waarvan meestal slechts enkelen met geweren gewapend zijn, terwijl de overigen speren voeren, sluit de schuilplaats van den leeuw in, om hem op te jagen en dan door geweerschoten of speerworpen te dooden.

Onze gravure stelt ons de uitkomst van zulk eene jacht voor oogen. De zwaar gewonde leeuw heeft met inspanning zijner laatste krachten de keten zijner vervolgers wel is waar verbroken, maar verder vluchten kan hij niet meer. De speer van een der vijanden steekt hem in het hart, en na weinige schreden zijgt het koninklijke dier stervend neder. Nu ligt hij in de laatste stuiptrekkingen als een krijgsheld, die voor de overmacht is bezweken, - zelfs in den dood nog ontzagwekkend en den vijand schrik inboezemd.

Gevangen.

Welk eene opgetogenheid en ingehoudene blijdschap na de angstige spanning! Zoo even nog liepen en sprongen die kleinen door het veld, in wilde jacht den vlinder achterna, die al de pogingen van den hartstochtelijken jager te schande maakte. Te vergeefs draaide en zwaaide hij het gazen netje, en, als hij stellig meende de begeerde prooi bemachtigd te hebben, dan zag hij den vluchteling een eind verder zegevierend opfladderen. En zelf aan dartelende vlinders gelijk, huppelde het drietal dan weer verder, met kloppende hartjes en hoogroode wangen als geplaagd door den ondeugenden vlinder, die zich nu eens uitdagend vlak in hunne nabijheid op eene bloem wiegde en dan weer hoog in de lucht uit hun gezicht verdween. Eindelijk hebben ze hem dan toch in het net; broertje zal er hem voorzichtig uitnemen en zusterken steekt al de poezele handjes op om den fraaien gevangene aan te vatten. Het zal, meenen we, eene korte vreugd zijn; want het tengere beestje zal het spoedig in de begeerige warme vingers besterven, als het hem ten minste door zijne wanhopige sparteling niet gelukt, met achterlating van een gescheurden vleugel nog uit de kinderhanden te ontkomen. Zoo gaat het meer en niet enkel in de kinderwereld: wat het voorwerp geweest is van de hartstochtelijkste jacht, blijkt, eenmaal bemachtigd, toch maar eene korte vreugd te bieden.

Jacht op tortelduiven in Zuid-Frankrijk.

Op het eerste gezicht zou men meenen, als men een blik op bijgaand plaat e werpt, eene gewone vinkebaan voor zich te zien. Maar de echte vinkers, die juist weten hoe het net moet gesteld worden en de vogels aan de vlucht alleen herkennen, zouden aan tal van kleinigheden aanstonds merken, dat we hier met eene geheel andere vogeljacht te doen hebben, al komt ze ook in hoofdzaak op hetzelfde neer.

Eene kleine hut is opgesteld, waar binnen zich de jager verbergt, terwijl verschillende openingen hem gelegenheid geven de vlucht der vogels te bespieden. Vóór hem heeft hij eene open ruimte en plat op den grond zijn de netten uitgespannen, terwijl een paar fraaie blinde tortels als lokvogels dienst doen. In een kooitje zit eene andere jonge tortel, die niet blind, maar gekortwiekt en uitgehongerd is. Rondom dat kooitje zijn wat graankorrels gestrooid en door middel van een koordeken kan het deurtje der kooi van uit de hut geopend worden. Bovendien heeft de jager nog een stuk of vier vijf blinde tortels aan koordekens, die hij, naar hij het noodig oordeelt, kan laten opvliegen.

Daar merkt hij boven het nabijgelegen boschje eene vlucht van acht of tien tortels. Onmiddellijk zendt hij eene zijner gevangene tortels uit, die opvliegt en bij het net neerstrijkt; eene tweede wordt uitgezonden en maakt dezelfde beweging. Maar de vlucht wilde vogels laat zich zoo gemakkelijk niet vangen. Op de boomen in de nabijheid neergestreken, rekken zij de halzen uit, en zien de zaak eens oplettend af. Nu is het oogenblik gekomen, om de gevangene tortel uit het kooitje te laten; het uitgehongerde beestje gaat aanstonds aan het pikken. Dat trekt de aandacht der wilde tortels; één voor één strijken ook zij op het net neer, om op hunne beurt aan de uitgestrooide graankorreltjes te komen eten. Daar slaat de jager eensklaps door middel van een krachtigen ruk aan het touw zijn net dicht, en de arme beestjes zijn gevangen.

Maar niet altijd zijn de tortels zoo goed gestemd; somtijds vliegen zij door, zonder zich te bekommeren om de pogingen, die in het werk gesteld worden om hen op te houden; een ander maal strijken slechts enkele vogels wantrouwig neer om bij het minste geritsel op te vliegen. Dikwijls doet ook een sperwer een heelen slag mislukken. Ook is het wel eens gebeurd dat het heele net bedekt was met vogels, en dat, als de jager het dichtsloeg, de gevangenen door de gezamenlijke inspanning hunner krachten het net oplichtten, zoodat allen ontkwamen, met uitzondering van een paar ongelukkigen, die door de stokken van het net gedood waren.

Deze jacht wordt aan de kust van Zuid-Frankrijk druk uitgeoefend. Van den 1^en Augustus tot den 20^en September trekken de jagers 's morgens om vier ure uit en vangen soms een aanmerkelijk aantal dezer fraaie vogels, die dan in kooien gehouden en gemest worden om ze naar gelang der aanvraag te verkoopen.