De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 40]

De Goudschat.
Een sprookje van Andersen.

De vrouw van den trommelslager ging naar de kerk; zij zag het nieuwe altaar met geschilderde beelden en gebeeldhouwde engelen. Die op doek waren wezenlijk even schoon als de uit hout gesnedenen, en bovendien nog geschilderd en verguld. Het schitterde alles van goud en zonneglans; 't was heerlijk om te zien - maar de glans van Gods lieve zon was toch nog heerlijker; wanneer zij onderging scheen zij nog helderder, nog rooder door de donkere boom en. 't Is heerlijk om in Gods aangezicht te zien! Zij zag naar de roode zon en dacht aan de kleine, die de boer zou brengen; zij werd vroolijk, zeer vroolijk, en zag en zag, en wenschte dat het kind zulk een zonneglans mocht hebben, althans dat het op een der schitterende engelen van het altaar mocht gelijken.

En toen zij nu inderdaad het kleine kindje in hare armen hield en het den vader toereikte, toen zag het er uit als een der engelen in de kerk, - het haar scheen goud; de glans der ondergaande zon schitterde er in.

‘Mijn goudschat, mijn rijkdom, mijn zonneschijn!’ zeide zijne moeder en kuste het lieve hoofdje, en in de kamer van den trommelslager klonk het als muziek en zang; daar heerschte vreugde, leven en beweging. De trommelslager sloeg een roffel, een vroolijken roffel. De brandtrommel sloeg:

‘Rood haar! De kleine heeft rood haar! Geloof de trommel en niet wat zijne moeder zegt: Trommelom, trommelom!’

En de stad vertelde wat de brandtrommel vertelde.

Het knaapje kwam in de kerk en werd gedoopt. Over den naam weet ik niets te vertellen; hij werd Peter genoemd. De geheele stad en de trommel noemde hem: Petrus, de zoon van den trommelslager met het roode haar; maar zijne moeder kuste hem en noemde hem haar goudschat.

In den hollen weg hadden velen hun naam in het mos gesneden.

‘Beroemd zijn, zeide de trommelslager, dat is altijd nog iets!’ en hij sneed er ook zijnen naam en dien van zijn klein jonksken in.

De zwaluwen kwamen; op hunne verre reizen hadden zij duurzaam schrift op de tempelmuren in Hindostan gezien: groote daden van machtige koningen, onsterfelijke namen, zoo oud, dat nu bijna niemand ze meer kon lezen of uitspreken.

Bekend zijn! Beroemd zijn!

In den hollen weg bouwden de zwaluwen hun nest; zij boorden gaten in het mos, de plasregens en de stofregens brokkelden de namen af en spoelden ze weg, - ook die van den trommelslager en van zijn kleinen jongen.

‘De naam van Peter blijft toch wel anderhalf jaar staan!’ zeide zijn vader.

‘Dwaas!’ dacht de brandtrommel; maar zij zeide slechts: ‘dom, dom, dom! dommeldom!’

Het was een jongen vol lust en vol leven, ‘de zoon van den trommelslager met het roode haar.’ Hij had eene lieve stem; hij kon zingen en zong ook als de vogels in het groen. Dat was melodie en wederom geene melodie.

‘Hij moet koorknaap worden,’ zeide zijne moeder; ‘hij moet zingen in de kerk en daar bij de schoone vergulde engelen staan, waarop hij zoo gelijkt!’

‘Roodkop!’ riepen de blonde jongens in de stad. De trommel hoorde dat van de buurvrouwen.

‘Ga maar niet naar huis, Peter!’ riepen de straatjongen. ‘Wanneer ge op den grond slaapt, kan komt er brand in het bovenhuis, en dan gaat de brandtrommel.’

‘Neem u maar in acht voor de trommelstokken!’ zeide Peter; en hoe klein hij ook was, toch liep hij reeds moedig vooruit, en sloeg met zijne vuist op de buren.

De stadsmuzikant was van voorname en deftige afkomst; hij was de zoon van een zilversmid des konings; hij hield veel van Peter, nam hem soms mee naar zijn huis, gaf hem eene viool en leerde hem daarop spelen; het was alsof de vingers van den knaap daarvoor geschapen waren: hij wilde meer worden dan trommelslager, hij wou stadsmuzikant worden.

‘Ik wil soldaat worden!’ zei Peter; want voor hem was het schoonste op de wereld het bezit van een geweer en het loopen op de maat: ‘een, twee! een, twee!’ en het dragen van een schoon uniform en van een sabel.

‘Leer maar op de trommel slaan, trommelom, kom, kom!’ zeide de trommel.

‘Ja, wanneer hij generaal kon worden,’ zeide zijn vader; ‘maar daarvoor moet het oorlog worden.’

‘Dat verhoede God!’ zeide moeder.

‘Wij hebben niets te verliezen!’ zeide vader.

‘Ja, maar we hebben onzen jongen!’ zeide zij.

‘Maar wanneer hij als generaal terugkomt?’ zeide vader.

‘Zonder armen of beenen! zei moeder; “neen, ik wil liever mijn goudschat heel houden!”

“Trom! trom! trom!” De brandtrommel sloeg en alle trommels roffelden. Het was oorlog. De soldaten trokken uit en de zoon van den trommelslager trok mede: Roodkop! Goudschat!’ Moeder weende; vader zag hem in zijne gedachten beroemd; de stadsmuzikant oordeelde, dat hij niet moest uittrekken, maar te huis verder de muziek bestudeeren.

‘Roodkop!’ zeiden de soldaten en Peter lachte; maar enkelen zeiden ook: ‘Roode vos!’ Toen beet hij op zijne tanden en zag rond, de wijde wereld in; hij bekommerde zich niet verder om den scheldnaam.

Het was een flinke jongen, vroolijk en opgeruimd; ‘en dat is de beste veldflesch,’ zeiden de oude krijgers.

En menigen nacht moest hij in plasof stofregen, doornat tot op zijn hemd onder den open hemel liggen, maar hij behield zijne vroolijke luim, de trommelstokken sloegen: ‘trommelom! elke man op!’ Ja, hij was voor trommelslager geboren.

De dag van den slag brak aan; de strijd begon. De zon was nog niet opgebroken; de lucht was koud en het gevecht hevig; een nevel hing in de lucht, maar het was meer nog de damp van het kruit. De kogels en granaten vlogen langs de hoofden, in het lichaam en in de leden; maar het ging altijd voorwaarts. Deze en gene zonk in elkander, met bebloede slapen en doodsbleek aangezicht. Maar de kleine trommelslager had nog zijne gezonde kleur; hem had nog geen kogel gedeerd; hij zag nog even vergenoegd den regimentshond na, die voor hem uitsprong, zoo vergenoegd alsof het maar gekheid was, en alsof de kogels alleen maar om hem neêrvielen, om er mede te spelen.

‘Marsch! Voorwaarts! Dat waren de kommando's voor de trommel; en die woorden beteekenden in 't geheel niet: ‘Terug!’ Maar zij konden zich terugtrekken, en dat kon goed en verstandig zijn; en nu werd ook gezegd: ‘Terug!’ en toen sloeg de kleine trommelslager: ‘Marsch! Voorwaarts!’ Hij had het bevel zoo verstaan; de soldaten gehoorzaamden het trommelvel. Dat was een goede trommelslag en zij, die reeds begonnen te wijken, wonnen den slag.

Veel levens werden in den strijd uitgebluscht. Granaten scheurden de lichamen in bloedige stukken; granaten staken de hoopjes stroo in brand, waarheen de gewonden gedragen waren om daar nog menig uur verlaten en vergeten te liggen, verlaten en vergeten voor het leven misschien.

Het helpt niets al denkt men hieraan. En toch denkt men er aan. zelf ver van het slaggewoel - in de vreedzame stad; ook dachten de trommelslager en zijne vrouw daaraan; hun Peter was immers in den strijd.

‘Nu ben ik het treuren moede!’ zei de brandtrommel.

Een anderen dag begon weêr een slag; de zon was nog niet opgegaan, maar het was morgen. De trommelslager en zijne vrouw sliepen, zij hadden over hunnen zoon gesproken; dat deden zij bijna elken nacht; maar daar buiten was hij immers in Gods hand. En vader droomde dat de oorlog geëindigd was, dat de soldaten terugkeerden en Peter een zilveren kruis op zijne borst droeg; maar moeder droomde, dat zij in de kerk gekomen, de schilderijen en de uitgesneden engelen met vergulde haren had gezien; en haar eigen, lieve jongen, de goudschat van haar hart, had midden tusschen de engelen in witte kleederen gestaan en had zoo heerlijk gezongen, zooals alleen maar de engelen konden zingen, en had zich met hen in den zonneschijn verheven en zijne moeder zoo vriendelijk toegeknikt.

‘Mijn goudschat!’ riep zij uit en ontwaakte; ‘nu heeft onze lieve Heer hem zeker tot zich genomen!’ dacht ze. Zij vouwde hare hinden, lei haar hoofd in het katoenen bedgordijn en weende.

‘Waar rust hij nu onder zoo velen in het groote graf dat zij voor de gesneuvelden graven? Misschien ook in het diepe veenwater! Niemand kent zijn graf, niemand weet het.’

En het onze Vader ontvlood onhoorbaar aan hare lippen; zij boog het hoofd, want zij was zoo moede - zij sluimerde in.

De dagen gingen voorbij, zoo in het leven als in de droomen!

Maar geen haar van zijn hoofd was gevallen, geen enkel goudhaar.

‘Trommerom! trommerom, daar is hij, daar is hij!’ Zou de trommel gezegd en moeder gezongen hebben, wanneer zij dat gezien of gedroomd hadden.

Onder een daverend hoera en blij gezang versierd met groene lauwerkransen, keerde hij naar huis terug, want de oorlog was geëindigd en de vrede gesloten. De hond van het regiment sprong een eind weegs vooruit, om zich den weg driemaal langer te maken dan hij was.

Weken gingen voorbij en de dagen evenzoo, en Peter trad de kamer zijner ouders binnen; hij was zoo bruin als een Indiaan, zijne oogen stonden helder, zijn gelaat schitterde als zonneschijn. En zijne moeder hield hem in hare armen: zij kuste zijn mond, zijne oogen en zijn rood haar. Zij had haren jongen weder; geen zilveren kruis droeg hij op zijn borst, zooals vader gedroomd had, maar hij was gezond van lijf en leden, en dat

[p. 41]

had moeder niet gedroomd. Dat was eene blijdschap; zij lachten en - weenden. En Peter omarmde de oude brandtrommel.

‘Daar staat het oude geraamte nog!’ zeide hij.

En zijn vader sloeg er een roffel op.

‘Het is alsof er hier een groote brand is,’ zei de brandtrommel. ‘Helderen dag, gloed in de harten, goudschat! Trommerom! Trommerom!

En verder? Ja, wat verder? Vraag het maar aan den stadsmuzikant.

‘Peter groeit boven de trommel uit,’ zeide hij; ‘Peter wordt grooter dan ik!’ en hij was toch de zoon van een koninklijken zilversmid; maar alles, wat hij gedurende zijn halve leven had geleerd, leerde Peter in een half jaar.

Er was iets vroolijks in hem, iets innig goedhartigs. Zijne oogen schitterden en zijn haar schitterde, - dat kon men niet ontkennen.

‘Hij moet zijn haar laten verwen;’ zeide eene buurvrouw. ‘Dat is de dochter van den commissaris van politie uitmuntend gelukt! en - ze heeft daarna een goed huwelijk gedaan.’

‘Maar het werd kort daarna groen en moest telkens op nieuw geverwd worden!’

‘Zij weet zich er uit te redden,’ zeide de buurvrouw, ‘en dat weet Peter ook. Hij komt in de voornaamste families, zelfs bij den burgemeester, waar hij jufvrouw Anna pianoles geeft.’

Spelen kon hij! de heerlijkste stukken kon hij zoo maar uit het hart spelen, stukken die nog niet op muziekpapier geschreven waren. Hij speelde ze in de heldere nachten en ook in 't duister. ‘'t Was niet uit te houden,’ zei de buurvrouw en de brandtrommel zei het ook.

Hij speelde, zoodat zijne gedachten hooger vlucht namen en groote plannen voor de toekomst zijn hoofd vervulden.

‘Beroemd zijn!’

En Anna, de dochter van den burgemeester, zat aan de piano; hare fijne vingers dansten over de toetsen, zoodat het diep in het harte van Peter weerklonk; het was alsof 't hem al te veel werd, en dat gebeurde niet slechts eene enkele maal, maar verscheidene keeren, totdat hij op zekeren dag de fijne vingers en de schoone hand greep, en haar in de groote, bruine oogen zag. God weet wat hij zeide; wij mogen het raden. Anna werd rood tot over hare ooren en antwoordde geen enkel woord; - toen kwamen er vreemden de kamer binden, de zoon van den wethouder; hij had een hoog, helder voorhoofd en droeg het achterover, bijna tot in zijn nek. En Peter zat nog lang bij haar en zij zag hem met zachte blikken aan.

Dien avond sprak hij te huis over de wijde wereld en over den goudschat, die voor hem in zijne viool verborgen lag.

Beroemd zijn!

‘Tommelom, tommelom, tommelom!’ zeide de brandtrommel. ‘Nu is 't met Peter geheel mis! Ik geloof dat er brand in huis is.’

Den volgenden dag ging moeder naar de markt.

‘Hebt ge 't nieuws al gehoord, Peter?’ zeide zij toen zij terugkwam, ‘een heerlijk nieuws! Anna van den burgemeester is verloofd met den zoon van den wethouder; gisteren avond is het er doorgegaan.’

‘Neen!’ zei Peter en sprong van zijn stoel op. Maar zijne moeder zeide: ‘Ja!’ Zij wist het van de barbiersvrouw; haar man had het uit den mond van den burgemeester zelfs gehoord.

En Peter werd bleek als een lijk en ging weêr zitten.

‘Mijn God, wat scheelt er aan?’ vroeg zijne moeder.

‘'t Is al over, over! Laat mij maar met rust!’ zeide hij en de tranen rolden over zijn gelaat.

‘Lief kind, mijn goudschat!’ zei moeder en weende; maar de brandtrommel zong, niet buiten, maar van binnen:

‘Dood! Dood! nu is het lied uit!’

Het lied was niet uit; het had nog vele verzen, lange verzen, de allerschoonste, de goudschat van een leven.

‘Zij gedraagt zich als eene gekkin!’ zeide de buurvrouw. ‘De geheele wereld moet de brieven, die zij van haren goudschat ontvangt lezen en bovendien nog hooren wat de dagbladen van hem en zijne viool zeggen. Hij zendt haar geld over; dat kan zij goed gebruiken nu zij weduwe is.’

‘Hij speelt voor keizers en koningen,’ zei de stadsmuzikant. ‘Dat geluk is mij nooit te beurt gevallen, maar hij is mijn leerling en zal zijn ouden meester niet vergeten.’

‘Zijn vader droomde altijd dat Peter met het zilveren kruis op zijne borst uit den oorlog zou terugkeeren,’ zeide zijne moeder; ‘hij won het niet in den oorlog, maar op deze wijs is het nog moeilijker te krijgen! Nu heeft hij een ridderorde Dat moest vader beleefd hebben!’

‘Beroemd zijn!’ zeide de brandtrommel en zijne geboorteplaats zeide het ook: de zoon van den trommelslager, Peter met het roode haar, Peter, dien men als kleine jongen in klompjes, als trommelslager had gezien, en die bij den dans speelde: - beroemd! -

‘Voor hij bij vorsten speelde, speelde hij bij ons!’ zeide de vrouw van den burgemeester. ‘Toen was hij verliefd op Anna, hij zag altijd naar boven! Toen was hij een wijsneus en tastte mis! Mijn eigen man lachte toen hij van de dwaasheid hoorde! Anna is nu de vrouw van een wethouder!’

Een goudschat was in het hart en in de ziel van het arme kind gelegd, die als een kleine jongen: ‘Marsch voorwaarts!’ op de trommel sloeg, en zij, die reeds begonnen te wijken, den slag wonnen. Een goudschat lag in zijne borst - de macht der tonen; zijn viool klonk alsof er een orgel in was; men hoorde den slag van den lijster en de volle, heldere menschenstem; daarom drong het tot de verrukte harten door het geheele land op de lippen gedragen. Het was een groote brand, - een vuur dat in gloed zette.

‘En hij ziet er ook zoo goed uit!’ zeiden de jonge dames en ook de oudere, de alleroudsten schaften zich zelfs een album voor beroemde haarlokken aan, alleen om een lok van het weelderige, heerlijke haar, dien schat, dien goudschat, te kunnen vragen.

De zoon trad de kleine kamer van den trommelslager binnen, beschaafd als een prins, gelukkiger dan een koning. Zijne oogen waren zoo helder; op zijn gelaat lag zonneschijn. Hij hield zijne moeder in zijne armen; zij kuste zijn warmen mond en weende zoo gelukzalig, zooals men slechts van vreugde kan weenen; en hij knikte de oude meubels in de kamer toe, de kast met de theekopjes en bloemglazen; hij knikte de bank toe, waarop hij als kleine jongen had geslapen; maar de oude brandtrommel haalde hij te voorschijn, zette haar midden in de kamer en zeide tot haar en tot zijne moeder:

‘Vader zou nu een roffel geslagen hebben. Dat moet ik nu doen!’

En hij sloeg een flinken roffel op de trommel en deze gevoelde zich daardoor zoo vereerd, dat zij haar eigen trommelvel verscheurde.

‘Hij heeft een heerlijken slag!’ zeide de trommel. ‘Nu heb ik voor altijd eene herinnering aan hem! Wie weet wat zijne moeder nog niet uit blijdschap over haren goudschat doet.’

Dat is de geschiedenis van den goudschat.