De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Esaias Tegnèr en zijne Frithiofs saga.

Het is niet de eerste maal, dat de Illustratie eene compositie opneemt, aan de Frithiofs Saga, het beroemde dichtwerk van den Zweedschen schrijver Esaias Tegnér, ontleend.

In vroegere jaargangen verschenen ook reeds tafereelen, door dat overschoone gedicht geinspireerd, terwijl wij naar aanleiding dezer gravures tamelijk uitvoerig over Tegnérs werk handelden.

Toch willen wij nogmaals voor onze talrijke nieuwe abonnenten, en tot geheugenverfrissching onzer oude getrouwe inschrijvers, over den Zweedschen dichter en zijn meesterwerk eenige toelichtingen geven, die allen ongetwijfeld welkom zullen zijn.

Vooreerst dus: Wie was Tegnér?

*^**

Esaias Tegnér werd geboren den 13 November 1782, te Kyrkerud in Wermland.

Zijne grootouders waren landbouwers, maar zijn vader was dominee van den Hervormden eeredienst, en zijne moeder de dochter van een protestantsch geestelijke.

Esaias was hun vijfde kind.

Hij was nauwelijks 9 jaar als zijn vader stierf, zonder eenig vermogen na te laten.

Als knaap kwam Esaias op een kantoor. Zijn patroon, een belasting-ontvanger op den buiten, nam zijn jongen klerk op zijne tochten mede.

Esaias leerde lezen, schrijven en rekenen, en zijne voorliefde voor de studiën openbaarde zich vroegtijdig.

Dank aan zijne reizen in de vrije natuur, ontkiemde reeds vroegtijdig in het hart van den knaap eene groote liefde voor de schoonheden der Schepping.

Hij was werkzaam, doch meermaals betrapte men hem echter in mijmering of terwijl hij met luider stem brokstukken van oude dichtwerken opzei.

Hij had eenen hartstocht voor de nationale legenden. Eene dezer, de Frithiofs Saga, viel in zijne handen, en gedurende vijf en twintig jaren, hield dit heldenfiguur zijne verbeelding bezig, tot hij het onsterfelijk gemaakt had in het meestgekende van al de dichtstukken uit zijn vaderland.

Zoo groeide zijne dichterlijke begaafdheid langzaam en onopgemerkt in hem aan. De oudste broeder van Esaias, die in het onderwijs getreden was, leerde hem Latijn, Grieksch en Fransch, en hij zelf leerde zonder meester het Engelsch, om Ossian, waarmeê toen gansch Europa dweepte, in den oorspronkelijken tekst te kunnen lezen.

In 1799 trad hij in de Universiteit te Lund, waar hij zich toelegde op de letteren en de godgeleerdheid. Hij werd er in 1805 tot adjunct in de schoonheidsleer en in 1812 tot hoogleeraar in het Grieksch benoemd. Nadat hij in 1818 lid der Academie was geworden, zag hij zich in 1824 benoemd tot bisschop van Wexio, waar hij bleef tot het einde zijner levensdagen.

Esaias Tegnèr was 29 jaren, als hij zijn eerste dichtstuk Svea uitgaf, door de Academie bekroond. Zijn heldendicht Frithiof dagteeekent van 1824. Het is in nagenoeg alle talen van Europa overgezet. In Duitschland bestaan meer dan 12 vertalingen van dit merkwaardig gewrocht.

In eene prachtige en grootsche taal, waarin warmte en gloed aan de wegsleepende bekoorlijkheid der harmonij gepaard gaan, schetst ons de dichter in zijn meesterstuk de mannelijke, woeste en toch tevens godsdienstige zeden van het Noorden.

In waarheid worden echter in de Frithiofs Saga die zeden niet in hunnen werkelijken toestand, maar geidealiseerd afgeschilderd. Onder oudheidskundig opzicht is dus Tegnérs Frithiofs Sage slechts betrekkelijk nauwkeurig.

Tegnér volgde in zijne dichterlijke vlucht eenen nieuwen weg; hij onderscheidt zich door zijne levendige verbeelding en kracht evenzeer als door zijn diep gevoel, terwijl hij treft en boeit door oorspronkelijkheid van gedachten, rijkdom van beelden, sierljkheid en welluidendheid van taal.

In 1853 verrees ter eere van dezen uitstekenden dichter een reusachtig standbeeld te Lund.

*^**

Wij houden het er voor dat ver uit de meeste onzer lezers nog geene kennis gemaakt hebben met de meesterlijke Nederlandsche vertaling der Frithiofs Saga, ons door Von Eichstorff geleverd, en dat zelfs vele geheel onkundig zijn van den in houd des gedichts van Esaias Tegnér Daarom willen wij nogmaals dit verhaal bondig samenvatten, en tevens een gedacht geven van Tegnérs dichttrant en van Von Eichstorff kundige overzetting, door de overname van het hoofdstuk, dat onze gravure illustreert.

*^**

Frithiofs saga.

Op de twee oevers van het Sognefjord strekte zich eertijds in Noorwegen de kleine Staat uit van Koning Bele. In het Noord-Westen des lands, op eene puntige rots, ten huidigen dage nog Balders Berg geheeten, verhief zich, volgens de Saga, de tempel van dien god des lichts en des goeds; terwijl op eene andere rots, die bijna juist tegenover de eerste stond Framnas, gelegen was, de woning van den rijken en trouwen vrijboer Thorsten Wikings zoon, vriend van Koning Bele en vader van Frithiof.

Frithiof was opgevoed geworden door pachter Hilding, volgens Scandinaafsche gewoonte met de schoone Ingeborg, dochter van Koning Bele. Beiden waren opgewassen onder het waakzame toezicht van hunnen voedstervader. Frithiof was een sterk en dapper jongeling geworden, Ingeborg eene jonge maagd van bloeiende schoonheid, en beiden beminden elkander teeder.

Als Koning Bele en Thorsten hun einde voelden naderen, riepen zij hunne zonen bij zich om dezen aan te bevelen in goede verstandhouding en duurzame vriendschap met elkander te blijven leven.

Na den dood van Thorsten kwam zijn zoon Frithiof in het bezit zijner goederen; terwijl Helge en Halfdan insgelijks, volgens Noords gebruik, de koninklijke macht deelden, na het overlijden huns vaders.

Als een trouw vassaal noodigt nu Frithiof de beide vorsten te zijnent op een feestmaal en vraagt hun de hand van hunne zuster Ingeborg; maar zijn aanzoek wordt door Helge verachtend afgeslagen, omdat koning Belé's geslacht van goddelijke afkomst is en Frithiof slechts van eene vrij-boerenfamilie afstamt. Ten zeerste gegriefd door die beleedigende afwijzing, slaat Frithiof met zijn geducht zwaard Angurwadel het schild van Helge in twee stukken, en verklaart dat hij zich als ontbonden beschouwt van allen plicht van getrouwheid en gehoorzaamheid jegens hem.

In een naburig land heerschte koning Ring, die ondanks zijnen hoogen ouderdom, nog de hand van Ingeborg betrachtte. Zijne huwelijksaanvraag wordt echter insgelijks met trots door Helge en Halfdan afgeslagen. Verbolgen over deze weigering, verklaart koning Ring den oorlog aan de beide broeders, die hunne zuster naar den geheiligden tempel van Balder zenden, waar zij zeker is eene onschendbare schuilplaats te vinden.

Helge en Halfdan, die de dapperheid van Frithiof kennen, laten dezen door zijnen voedstervader Hilding verzoeken om zijn zwaard ten hunnen dienste te stellen; maar Frithiof, die schaakspeelt op het oogenblik dat Hilding binnentreedt, doet door dubbelzinnige gezegden verstaan. dat hij besloten heeft de twee koningen, die hem beleedigd hebben, niet ter hulp te komen.

Den volgenden nacht bestijgt hij zijn wonderschip Ellida en begeeft zich naar den tempel van Balder, waar hij eene samenkomst met Ingeborg heeft. Helge verrast de beide minnenden en om Frithiof te straffen zendt hij hem naar een afgelegen eiland, om van vorst Angantuur de betaling van eene lang verschuldigde schatting te eischen.

Ingeborg neemt in tranen afscheid van Frithiof, dien zij meent nooit meer te zullen wederzien. Haar beminde nochtans kwijt zich dapper en gelukkig van den hem opgedragen last.

Frithiof geeft in het eiland van Angantuur al aanstonds proeve van zijnen moed, door een geweldigen en gevreesden vijandelijken krijgsman te verslaan, die daar alom schrik en ontzetting verspreidde.

Angantuur, die een vriend van Frithiofs vader geweest is, ontvangt den boerenzoon met de gulste gastvrijheid,

[p. 39]

en deze brengt den geheelen winter bij hem door.

Als Frithiof eindelijk te zijnent, te Framnas terugkeert, vindt hij zijne woning tot asch verbrand en hij verneemt dat deze verwoesting het werk is van Helge, die tijdens zijne afwezigheid overwonnen is geworden door Koning Ring, en aan deze Ingeborg als gade ten offer heeft gebracht.

Woedend snelt Frithiof naar Balder's tempel, waar hij den priester-koning Helge vinden en zich op hem wreken kan; maar door een ongelukkig toeval steekt hij het geheiligde gebouw in brand.

Beschuldigd van heiligschennis, wordt hij door het volk buiten de wet en vogelvrij verklaard, en nu zwerft Frithiof gedurende drie jaren als zeeroover op het water, tot dat het heimwee hem eindelijk naar zijne geboortestreek terugvoert. Te vergeefs ontraadt zijn getrouwe en voorzichtige vriend Beer hem naar het vaderland terug te keeren.

Frithiof ontscheept in het rijk van koning Ring, en vermomd in grijsaard, treedt hij de groote zaal van het paleis binnen, waar men op dit oogenblik het Joelfeest viert. De koning en de koningin herkennen hem beiden, maar laten niets blijken van hunne ontdekking Door den vorst uitgenoodigd om den winter ten paleize over te brengen, geeft Frithiof aan dit verlangen toe, en doet zich bij gelegenheid van een feest op het ijs, door zijne behendigheid en kracht bewonderen.

Koning Ring nochtans wil Frithiofs trouw en moed op eene nieuwe proeve stellen, en tijdens eene wandeling, die zij samen in het woud maken, veinst de grijsaard in te sluimeren en stelt zich alzoo weerloos in Frithiofs hoede. Frithiof weerstaat de bekoring om den slapenden grijsaard te dooden, en Ring, thans overtuigd van de rechtgeaardheid des jongen mans, kondigt dezen aan, dat hij hem vóór zijnen nakenden dood, zijn koninkrijk vermaken wil.

Frithiof verstoot dit aanbod en verklaart dat hij als banneling wil blijven leven. Reeds bereidt hij zich tot het vertrek, wanneer Ring tot het verwerven der gelukzaligheid zich zelf den dood geeft, omdat naar de geloofsbegrippen der Noordervolken, ondienstige grijsaards alleen door het offer van hun leven in Walhalla konden opgenomen worden. Vóór zijn afsterven stelt Ring koningin Ingeborg en haar zoon in de bescherming van Frithiof.

De scalden zingen een begraafnis-hymnus ter eere van koning Ring, en daarna vergadert het volk om eenen nieuwen vorst te verkiezen. Frithiof wordt als voogd verkozen des zoons van koning Ring, gedurende dezes minderjarigheid.

Daarop wil Frithiof zich verzoenen met den god Balder, wiens tempel hij ontheiligd heeft. Hij begeeft zich naar het graf zijns vaders, waar hem de Nornen verschijnen, die hem in een luchtspiegelbeeld een prachtigen tempel vertoonen. Aldus wordt hij bekend gemaakt met den wil der goden, die hem de opbouwing van een nieuw bedehuis opleggen.

Hij volbrengt dit bevel en verzoent aldus de gramschap der goden.

Terwijl de tempel ingewijd wordt, ontheft de grootpriester van Balder Frithiof van het banvonnis.

Onderwijl sneuvelt Helge in eenen godsdienstoorlog en Halfdan verzoent zich met Frithiof en geeft hem zijne zuster Ingeborg tot gade.