De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

Arme Dolores!
Spaansche dorpsgeschiedenis,
Door Fernan Caballero.
(Vervolg).

‘Goud en roem zijn twee dingen, die men zich veroveren moet!’ riep de knaap.

‘Ja, en er dan het leven of uwe gezondheid bij inschieten,’ bromde de pater binnensmonds.

‘Ik kom terug, meneer; let er maar eens op, ik kom terug! Zoowel gezond als met een grooten zak vol goud, en dat is eerst de ware gezondheid!’ antwoordde de Quartero opgeruimd, en liep het huis in.

Niemand of niets was in staat om den stoutmoedigen, ondernemenden knaap van zijn voornemen af te brengen; wat ook zijne vrienden hem voorhielden, hoe zijne moeder en zijne zuster ook smeekten en schreiden, niets baatte.

‘Wie niet waagt, die niet wint!’ antwoordde hij op al die redeneeringen.

En Thomas zeilde werkelijk uit.

Geen penseel is in staat de smart zijner moeder te schilderen; ook woorden kunnen die niet uitdrukken. Vertoornd over het verledene en vol angst voor de toekomst kwijnde zij weg, evenals een boom, welks kruin door den bliksem getroffen is en aan welks wortel de wormen knagen.

Zoo verliep er een jaar.

Op zekeren dag kwam een stuurman, een vriend van haar overleden man, de weduwe bezoeken en bracht haar een door Thomas gedicteerden en uit meergenoemd Montevideo afkomstigen brief.

Hij schreef bijzonder opgeruimd en deelde haar mede, dat hij eene prachtige reis gemaakt had en dat hij zoo gezond was als een vischje in het water; dat hij wel eene halve el gegroeid was, en met hetzelfde schip, waarmede hij was uitgezeild en waarvan de kapitein hem gaarne mocht lijden, de terugreis zou maken.

Van dat oogenblik af ging er geen dag meer voorbij of de oude vrouw ging naar het zeestrand, om een blik te werpen over de onmetelijke, blauwe watervlakte en te zien, of zij ook het fregat in 't gezicht kon krijgen, waarmede haar zoon weder thuis zou komen.

De anderen hadden wel hun best gedaan om haar van deze vruchtelooze wandelingen, die voor hare gezondheid ver van dienstig waren, terug te houden, maar dat was vergeefs. Wanneer in werkelijkheid het geluk iemand is ontzegd, vleit het hart zich zoo gemakkelijk met eene flauwe hoop, die, eenmaal wortel gevat hebbende, daarin voortgroeit en blijft leven.

Maar de dagen verliepen, de golven en de wolken dreven voorbij - en Thomas kwam niet terug.

Zoo was de zomer met zijne schitterende zonnestralen voorbijgegaan en had de aarde moede en uitgeput en droog achtergelaten, totdat de herfst kwam, om haar met zijne stormen weder op te wekken en met zijne stortregens te bevruchten en nieuwe groeikracht te geven. Hij kondigde zijn naderen aan door een hevig onweder, dat al wat leefde, zelfs de dieren, met ontzetting vervulde. Het was toen juist in den tijd van de even-nachtsstormen.

Gelukkig het gezin, dat op zulke avonden vreedzaam aan den huiselijken haard zich kan vereenigen en, met een gevoel van dankbaarheid jegens den goeden God, de handen vouwt en in stilte een gebed opzendt voor hen, die hulpeloos aan de woede der elementen ten prooi zijn!

Tot deze gelukkigen behoorde onze arme weduwe, helaas! niet. Haar zoon, haar lieveling was daar buiten op zee, en iedere windvlaag perste uit hare roodgeweende oogen de laatste tranen, evenals zij de laatste bladeren der boomen deed vallen, en stapelde bergen van angst op haar bijna moedeloos hart - bergen, nog hooger dan de opgezweepte, zilte golven der zee.

Zoo bracht zij dien stormachtigen nacht door. Den volgenden morgen was zij te zwak om hare legerstede te verlaten. Nadat Dolores hare moeder de tas bouillon, die pater Nolasco dagelijks voor haar bewaarde, gebracht had, ging zij naar eene rijke bakkerin om daar tarwe te lezen.

Nauwelijks was de moeder alleen, of zij kon den angst, die haar vervulde, niet langer uitstaan; zoo goed als zij kon, stond zij op en ging naar het strand.

Wie heeft niet met angstige verrukking het grootsche tafereel aanschouwd, dat de zee ons biedt, wanneer de storm hare golven in het eene oogenblik over dammen en dijken stuwt, om ze in het volgende in de grondelooze diepte terug te slingeren? Wie heeft niet gehuiverd bij het toornig en onwederstaanbaar naderen dier watermassa's en in het dof geruisch der ongetemde baren het brommen van een getergd wouddier meenen te hooren? Wie heeft bij het rijzen en dalen dier witgepluimde, reusachtige golven niet gedacht aan de Hydra, het monster met duizend koppen, die, hoe dikwijls men ze ook afslaat, telkens weder aangroeien. Wie heeft zich niet door ontzetting voelen aangrijpen, bij het aanschouwen dier ontzaglijke macht, die bij niets ter wereld is te vergelijken?

De horizon scheen zich achter eene reusachtige regenwolk te verschuilen, waardoor Cadix en zijn vuurtoren achter de door den wind opgezweepte golven verborgen waren, alsof de machtige hand van den storm het van het wereldtooneel wilde doen verdwijnen.

De donkere wolken hingen als loodzwaar op de zee, ongeveer als een vogel, wiens vleugels lam geschoten zijn.

Midden in dat barre weer stond de arme weduwe aan het strand. De wind woei haar de haren in het gezicht, en de armoedige kleederen fladderden, zwaar van het nat, haar om het vermagerde lichaam.

Zij keek strak voor zich uit in die grauwe, onmetelijke ruimte en zag niets anders dan deze krampachtige stuiptrekkingen der opgestane natuur, waaruit als het ware alle leven verdwenen was. Het geweld van den storm overstelpte haar en drukte haar terneder, maar het onstuimig verlangen der moederliefde hield deze zwakke, bevende vrouw staande en deed haar den storm trotseeren.

Geruimen tijd bleef zij zoo beweegloos staan, terwijl zij onafgebroken voor zich uit staarde en in iedere rijzende, met wit schuim bedekte golf de witte zeilen meende te zien van een schip, dat naar de haven koers zette.

Des avonds van dienzelfden dag kwam meester Canuto met overhaaste schreden het huis binnen, en was tamelijk ontsteld, toen hij hoorde dat zijne vrouw uitgegaan was.

Hij liep een paar maal op en neer, trok nu en dan zenuwachtig aan zijn oor en deed niets dan onverstaanbaar in zich zelf brommen.

‘Wat scheelt er aan, Canuto?’ vroeg Melchora.

‘Schelen! wat schelen? De schrik zit mij door het geheele lijf!’ zeide de karabinier een weinig driftig.

En wat voor schrik dan? Voor eene kleinigheid zijt ge anders niet vervaard,’ vervolgde Melchora.

‘Wel, ze hebben aan het strand eene doode vrouw gevonden!’ riep de karabinier.

‘Jezus Maria! Vermoord?’

‘Neen, gestorven, een natuurlijken dood gestorven. Maar dat zou nog het ergste niet zijn, als de overledene niet onze buurvrouw Tomasa was.’

‘Groote God! Wat zegt ge?’

‘De waarheid! Kort en goed, het is niemand anders, nicht Melchora. Maar dat was nog het ergste niet, als ik de kennisgeving niet doen moest.’

‘Nu, dat is allerminst,’ zeide de goedhartige oude en snikte daarbij van het schreien.

‘Volstrekt niet; zoudt ge misschien denken, dat zoo'n kennisgeving een pannekoek is, dien men maar in den oven schuift. En dan is me die Pepa ook weer niet thuis! - Wel zeker, dat ontbreekt er nog maar aan,’ vervolgde de man van de wet, hoe langer hoe driftiger, toen hij hoorde hoe allen in huis begonnen te schreien en te klagen. - ‘Ik zet het den beste, om bij zoo'n helsch leven eene kennisgeving op te stellen! Begint gijlie nu allemaal? Canuto, wat zijt ge toch zoo dom, dat ge niet zoo lang uw mond gehouden hebt, tot de kennisgeving klaar was!’

Tot zijn geluk kwam juist Pepa thuis en deed de kamer open, waar hij binnenging, om het verslag nopens het vinden van een lijk aan de betrokken overheden op te maken.

‘Voor de arme vrouw is het een geluk, dat zij van haar lijden verlost is,’ zeide Melchora, ‘en daar zij eene heilige en eene martelares is, is zij zeker regelrecht naar den hemel gegaan, zoo'n gelukkig schepsel!’

‘Ja, dat moogt ge wel zeggen; de dood was bepaald een zegen voor die arme vrouw Tomasa,’ zeide Catalina. ‘Dat haar zoon weg is gegaan, was voor haar eene voortdurende kwelling, waarvan zij nu verlost is. Maar wie te beklagen is, dat is die arme Dolores.’

‘Jufvrouw Pepa,’ zeide eene der buurvrouwen, ‘gij, die geene kinderen hebt, gij kondt ze wel bij u in huis nemen.’

Zoodra die goede vrouw de tijding van het overlijden vernomen had, had zij terstond dit plan opgevat; zij had er echter nog met niemand over gesproken, opdat men haren man, wanneer deze het eens niet goed vond, niet alleen

[p. 24]

zou kunnen beschuldigen dat hij er tegen was. Zij draaide er dus een weinig om heen en zeide: Ik zal Dolores natuurlijk zooveel helpen als ik kan, maar vreemde kinderen zoo geheel tot zich te nemen is goed voor rijke menschen. Daarenboven, als men het vrijwillig doet, is de verantwoordelijkheid ook zooveel te grooter.’

‘Wie zal aan die arme Dolores mededeelen, dat hare moeder gestorven is?’ vroeg Catalina.

‘Wel, pater Nolasco, zoodra hij uit de kerk komt,’ antwoordde Melchora; ‘in zulke gevallen mag niemand den pastoor vóór zijn.’

Juist toen Pepa de kamer wilde binnengaan, kwam Canuto er uit, om het met alle zorg opgesteld en toegevouwen verslag naar Puerto da Santa Maria te verzenden, onder welks rechtsgebied Rota behoorde.

Zoodra zij hem gewaar werd, ging Melchora naar hem toe en zeide:

‘Weet ge wel, waar we daar juist over spraken? Dat die arme Dolores, die nu eene weeze geworden is, zeker wel een tehuis zal vinden en wel bij u, want Pepa mag haar gaarne lijden.’

‘En wat zegt Pepa er van?’ vroeg Canuto.

‘Zij zegt, dat het tot zich nemen van vreemde kinderen goed is voor rijke menschen. Maar als gij er niet tegen zijt. -’

‘Ik er niet tegen?’ schreeuwde de karabinier en zette een paar vreeselijke oogen op, ‘denk gijlie dan dat ik millionnair ben, dat ik vreemde weeskinderen kan grootbrengen, zooals de koningin doet?’

Toornig en opgewonden ging hij daarop weder naar binnen, waar hij zijne vrouw vond.

‘Vertel mij eens, Canuto,’ zeide Pepa op schreienden toon, ‘was het leven er heelemaal uit, toen ge het arme mensch gevonden hebt?’

‘Ze was net zoo dood, alsof ze reeds drie dagen lang op het strand gelegen had, en de vloed, die juist aan het opkomen was, maakte hare voeten reeds nat,’ antwoordde hij.

‘Och, och, dat arme schepsel! Had ze vóór haar dood uw vriendelijk gezicht nog maar eens kunnen aanschouwen!’

‘Ja, vrouw, daar hebt ge wel gelijk in.’

‘Hadt ge haar den doodstrijd maar wat gemakkelijk kunnen maken en haar gezegd: sterf maar kalm en gelaten! ik zal uwe dochter wel als kind aannemen en aan Pepa zeggen, dat zij de plaats van moeder bekleede.’

‘Ja, vrouw, ge praat heel schoon,’ zeide de karabinier, wiens toornig gelaat terstond eene andere uitdrukking had aangenomen, toen hij zijne vrouw zoo bitter bedroefd zag.

‘Hoe verschrikkelijk, dat ge dat goede werk niet nog hebt kunnen verrichten! 't Zou net iets geweest zijn voor u.’

‘Maar, vrouw, hebt ge dan niet tegen Melchora gezegd, dat vreemde kinderen tot zich te nemen goed is voor rijke menschen.’

‘Ja, en dat zeg ik ook nog,’ zeide Pepa en knikte met het hoofd; ‘maar daarom vergeet ik toch ook Gods gebod niet, waarin geschreven staat: “laat de eene mensch zich over den ander ontfermen.” En ik wil u zeggen, dat het mij plezier zou doen, als ge het deedt. Ge weet zelf hoe erg we naar eene dochter verlangd hebben; misschien heeft God ons dat geluk wel onthouden, omdat we het niet waard waren.’

een tocht door de canons.

‘Ja, ja, Pepa, ik geloof dat het een goed werk is, en dat het juist ter rechter ure komt. En dan kan ze u helpen, zoodat ge zelf wat meer uwe rust kunt nemen,’ voegde de karabinier er bij.

‘Ja, maar daarom doe ik het niet, Canuto,’ zeide Pepa haastig, ‘ik doe het alleen uit liefde en barmhartigheid; want wie een ander weldoet, doet ook een weldaad aan zich zelf. Als ik in uwe plaats was, zou ik het arme schepsel naar de kerk laten brengen en daar fatsoenlijk en zooals 't behoort laten kisten; want er is niemand, die voor al die dingen zorgen kan.’

De karabinier zette zijn zuidwester op, liep de plaats op en zeide, met de noodige deftigheid en een behoorlijk gevoel van eigenwaarde tot moeder Melchora: ‘Nicht, ik zal het kind tot mij nemen, want God zegt:’ Helpt elkander! ‘en dan kan zij Pepa in de huishouding helpen.’

‘Maar vindt Pepa dat dan goed!’ vroeg het goede mensch, niet weinig verbaasd.

‘Ik alleen heb in mijn huis te bevelen en mijne vrouw heeft dus geen anderen wil dan den mijne. Zijt ge nu tevreden?’

Dit zeggende stapte meester Canuto als een koning over de binnenplaats.

Pater Nolasco bezat die bedaardheid en koelbloedigheid, die voor een geneesheer des lichaams al even onmisbaar zijn als voor een priester in zijn omgang met hen, die lijden naar den geest.

Geestelijk ontwikkelde menschen weten zich die eigenschap door wilskracht en sterkte voor zich te verwerven, terwijl zij, bij alledaagsche personen, het gevolg is van de gewoonte. Bij beiden echter heeft zij eene heilzame uitwerking.

‘Enfin, zooals God belieft?’ zeide pater Nolasco, nadat al de omstanders hem overtuigd hadden, dat hij zich met het bekendmaken der treurige tijding aan Dolores moest belasten; ‘vandaag is het mijne beurt, morgen is het die van u. Dat zij dood is, is het ergste niet, dat zij evenals een Turk of een heiden zonder absolutie gestorven is, dat is een leelijk geval. Gelukkig was het arme mensch nog al eene brave vrouw, en ze zal dus wel niet tusschen de zondaren geraakt zijn.’

Een oogenblik later hoorde men Dolores, al zingende naar huis komen.

‘Ik wensch u allemaal goeden avond,’ zeide zij en stapte de plaats op, en toen zij de deur van den trap op slot vond, draaide zij zich om, keek de vrouwen aan en zeide: ‘En waar is moeder? Ze is toch niet uitgegaan?’

De buurvrouwen wisten niet wat zij moesten antwoorden en keken haar met tranen in de oogen aan.

Doodelijk ontsteld en nauwelijks een woord kunnende uitbrengen, riep zij: ‘Maar wat is er dan gebeurd?’ Niemand echter antwoordde.

Het was alsof haar bloed eensklaps bleef stilstaan en zij had een gevoel alsof zij zou stikken.

‘Moeder! moeder Waar is mijne moeder?’ schreeuwde zij eindelijk.

‘Uwe moeder is daar, waar wij allen eenmaal hopen te zijn,’ zeide pater Nolasco; ‘doe uw best om als eene brave dochter en eene vrome christin in het onvermijdelijke te berusten.’

Dolores gaf een luiden gil en vloog naar de trapdeur. Pepa en Catalina ijlden haar na en grepen haar bij den arm, terwijl zij zeide: ‘Uwe moeder is hier niet, kind.’

‘Hier niet!’ riep het arme kind, geheel buiten zich zelf. ‘Waar is zij dan?’

‘In de kerk.’

(Wordt voortgezet.)