De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 13]

[Nummer 2]

Onze Gravures.

Salvator Rosa en zijne modellen.

salvator rosa onder de roovers, naar de teekening van h. merté,

Salvator Rosa behoort ongetwijfeld tot de origineelste kunstenaars, welke de wereld ooit heeft aanschouwd. Begaafd schilder en koperetser, was hij tevens een uitstekend hekeldichter en toonkunstenaar en speelde bovendien nog eene rol in de politiek, daar hij deelnam aan den opstand van Massaniello. De stukken, die hij heeft nagelaten, getuigen van een buitengewoon stouten geest, van bewonderenswaardige vinding, soms van bijtende hekelzucht, zooals de schilderij, waarop hij de godin der fortuin heeft afgebeeld, hare gaven aan onwaardigen uitdeelend; en ofschoon hij zich in zijne werken als een realist van den echten stempel doet kennen, vindt men daarin toch zekere edele maat in acht genomen.

Het liefst schildert hij ons afgrijselijke wildernissen, die hij door groepen van herders, roovers, soldaten of bandieten op het levendigst weet te stoffeeren. En aan die fantastische landschappen, welke door hunne eigenaardige belichting en stoffeering den beschouwer op het wonderlijkst aangrijpen, heeft hij dan ook zijn grootsten roem te danken.

Waar Salvator Rosa die opmerkelijke voorliefde tot woeste berg- of boschgezichten en rooverstafereelen heeft opgedaan, verhaalt ons de overlevering volgenderwijze. In 1615 te Renella in het koninkrijk Napels geboren, werd Salvator door zijn vader aanvankelijk voor den geestelijken stand bestemd en ontving zijne eerste opleiding dan ook in een klooster. Maar een kloosterling zou er wel nooit uit hem groeien; dit werden zijne opvoeders al spoedig gewaar, en thans zou Salvator rechtsgeleerde worden. Voor de studie toonde hij echter niet de minste liefhebberij en volgde al vroeg de natuurlijke aandrift, die hem, zonder eenige aanleiding van buiten, tot teekenen en schilderen dreef. Op achttienjarigen leeftijd wierp hij zijne rechtsgeleerde studieboeken voorgoed op zij en doorkruiste eenzaam en alleen de wildernissen van Apulië en Calabrië. Bij die gelegenheid geraakte hij in eene rooverbende verzeild, in wier midden hij, hetzij vrijwillig, hetzij gedwongen, eene geruime poos vertoefde. Onze gravure stelt hem in den kring dier bandieten voor. In eene woeste kloof van het gebergte der Abruzzen heeft de bende zich gelegerd, en een groot vuur is aangelegd, waarop eene der vrouwen het avondmaal bereidt. Sommige der roovers drinken, anderen luisteren naar een der gezellen, die op de mandoline zijn gezang begeleidt, en op den voorgrond zit de jonge Salvator Rosa bezig dit tooneel te schetsen, hetwelk hij later met allerlei wijzigingen en veranderingen op tal van schilderijen heeft weergegeven.

Zoowel in zijne werken als in zijn leven bleef hem altijd iets bij van de onstuimige, hartstochtelijke, onafhankelijke bandietennatuur, welke hij van zoo nabij had kunnen bestudeeren, en het toeval dat Salvator Rosa in een roovershol gebracht had, verrijkte de kunst met eene

[p. 14]

menigte landschappen en tafereelen, die in hunne bewonderenswaardige oorspronkelijkheid en woeste schoonheid inderdaad eenig moeten genoemd worden.

Rembrant's portret in het paleis Pitti

Is het aantal portretten, door Rembrandt van de meest uiteenloopende personen geschilderd, verbazend groot, menigmaal ook heeft hij er behagen in gevonden, zich zelven op het doek te brengen, eene enkele maal in gezelschap zijner vrouw, maar meestal alleen, zooals op de schilderij in dit nummer weergegeven. In het Louvre-museum te Parijs, vindt men hem tot tweemaal eigenhandig gemaald. Ook te Berlijn komt hij tweemaal voor, en zoowel te Dresden als te Weenen eenmaal.

Het portret, waarnaar onze gravure genomen is, bevindt zich in de vermaarde galerij van het paleis Pitti te Florence, waar ook een aantal beroemde portretten van Titiaan, Rafael, Van Dyck, Rubens, enz. aangetroffen worden.

Het binnenhof te 's-Gravenhage.

Wat men in Holland gewoon is onder dien naam aan te duiden, is een merkwaardig samenstel van huizen en torentjes, van zalen en gaanderijen. Het Binnenhof is als eene vaderlandsche geschiedenis van steen, die den Nederlanders zoowel verhaalt van den gulden riddertijd, toen Hollands graaf Willem II, Roomsch-koning van het Duitsche rijk, hier zijne burcht stichtte en 's Gravenhage in het leven riep, als van de dagen toen de laatste Heer der gezamenlijke Nederlandsche gewesten, koning Philips II, in deze zelfde ridderzaal werd afgezworen; zoowel van de Republiek der Vereenigde Provinciën, wier stadhouders hier hunne residentie hadden, als van het koninkrijk der Nederlanden, welks vertegenwoordigers binnen de muren van het Binnenhof vergaderen.

Wie zich op een der banken van den Vijverberg onder het frissche lommer nederzet, en den blik laat weiden over den vorstelijken vijver, waaruit de deels vergrijsde, deels vernieuwde gevels met hunne talrijke ramen, hunne spitse leien daken, hunne vele torentjes oprijzen, en boven alles uit de statige ridderzaal hare twee slanke spitsen ziet ten hemel heffen, die waant zich nog verplaatst in de dagen toen de Roomsch-Koning hier hof hield. Een zestal eeuwen zijn over de vorstelijke woonstede heengestreken, maar al de veranderingen, die zij in den loop der tijden heeft ondergaan, hebben haar oorspronkelijk karakter niet kunnen uitwisschen. Nog altijd vertoont zij zich als eene ridderburcht, door muren, torens, poorten en bruggen omringd, zooals ons de oud-adellijke kasteelen worden afgeschilderd.

De oude kroniekschrijvers weten geene woorden te vinden om den rijkdom en de pracht te schilderen, zoo van het paleis des Roomsch-Konings in het algemeen, als inzonderheid van de ‘hoge Sale,’ die gelijk Bilderdijk in zijne Geschiedenis des Vaderlands zegt, ‘als wonder van bouwpraal door geheel de wereld gerucht maakte, en ten aanzien van bouwstoffen zoowel als van vorm geene gelijken had.’ Hoe ook in den loop der eeuwen ontluisterd, gehavend weer opgelapt en eerst in den laatsten tijd met oordeel gerestaureerd, dringt nog altijd die hooge Ridderzaal met haar spitsen gevel, door twee slanke torens geflankeerd, met hare edele ranke lijnen, bevallige vensterbogen en trotschen trap de bewondering van den toeschouwer af.

Wat al gebeurtenissen heeft die ‘hoge Sale’ gedurende haar meer dan zeshonderdjarig bestaan aanschouwd!

Maar het schoonst weerspiegelde zij de glorie van het roemrijk gemeenebest bij gelegenheid der Groote Vergadering van den 18^en Januari 1651. Drie jaren geleden was toen door den vrede van Munster de tachtigjarige worstelstrijd op roemvolle wijze bekroond; Nederland had zijne plaats veroverd in de rij der zelfstandige volken; het sloot bondgenootschappen en verdragen met keizer- en koninkrijken; zijne vlag wapperde op alle zeeën ter bescherming van een handel, die zich uitstrekte tot de verste wereldstreken. Het wekte reeds den naijver op van zijn gevaarlijksten mededinger in de heerschappij ter zee, Groot Brittanië, welks gezanten mede hier ter vergadering verschenen, zoo het heette, om een verbond tusschen de beide staten te sluiten, maar feitelijk om Nederland den staf van het oppergebied ter zee te ontwringen, om welken later zooveel bloedige oorlogen zouden worden gevoerd.

In die gewichtige omstandigheden kwam de Groote Vergadering bijeen tot het beraadslagen over de Unie, de Religie en de Militie. Voor die belangrijke zitting werd de zaal van het Binnenhof geheel in orde gebracht. De vanen en wimpels, in den tachtigjarigen oorlog buitgemaakt en als roemvolle tropeeën aan de zoldering opgehangen, waren van stof gereinigd en met vele andere, die tot dusver elders bewaard waren, vermeerderd. De banken, tot de zitplaatsen der afgevaardigden bestemd, waren amphitheatersgewijze langs de muren opgeslagen en met groen laken bekleed, terwijl in het midden eene opene ruimte tot doorgang gelaten was. Voor de hooge breede schouw was eene langwerpige tafel geplaatst met tien stoelen, een aan het boven-, een aan het benedeneinde, en vier aan iedere zijde. De stoel van het oosteinde was bestemd voor den voorzitter, die tegenover hem voor den griffier, de acht andere voor de gezanten, welke in de vergadering ten gehoore zouden worden binnengeleid.

Nadat de Voorzitter de vergadering geopend had, hield de vier en zeventigjarige raadpensionaris Jacob Cats eene uitvoerige rede, aanvangend met eene dankbetuiging aan God, dat deze plechtige bijeenkomst gehouden mocht worden in dezelfde plaats, alwaar weleer de Koning van Spanje was afgezworen en de grondslagen van 's Lands vrijheid gelegd waren en alwaar de teekens der behaalde zege elk nog boven het hoofd zweefden.’

Den 21 Augustus werd de Groote Vergadering met eene plechtige dankpredikatie en een gebed gesloten, terwijl den 13^en September door het heele land een algemeene dankdag werd gehouden, waarna door klokgelui en vreugdeschoten de gelukkige afloop der gewichtige zitting werd gevierd.

Een tocht door de Cannons.

Door cannons verstaat men in Spaansch Amerika en in het westen der Vereenigde Staten, diep in de oppervlakte der aarde gegravene stroombeddingen, met bijna loodrecht oprijzende oeverwanden. Zij danken dien naam aan het Spaansche woord cannon, dat geweerloop beteekent en waarmee de engte dier nauwe rotsgangen eigenaardig wordt gekenschetst. Dergelijke diepten, door rivieren in den rotsachtigen bodem geploegd, worden ook in verschillende andere deelen der aarde aangetroffen; zoo herkent men ze in de ontzagwekkende bergkloven van het Jura-gebergte of aan de rivier de Var, terwijl zij ook in vlakland voorkomen, zooals in het westelijk deel van den staat New-York, in de nabijheid van het Seneccameer, of ook wel op bergvlakten.

Nergens echter vindt men ze in zoo reusachtige afmetingen als in westelijk Colorado met zijne talrijke rivieren, die op het hooge tafelland tusschen het Rotsgebergte en de Sierra Nevada ontspringen. De zoogenaamde Groote Cannon van de Colorado-rivier heeft eene lengte van 83 kilometers en eene diepte van 750 tot 1200, op sommige plaatsen zelfs 2000 meters.

Waar zijriveren in de hoofdrivier uitmonden, vormen ook die dikwijls cannons, en soms zijn twee zij-cannons slechts door rotsmuren van 600 tot 900 meters hoogte gescheiden. De oeverwanden bestaan bij de cannons der Colorado-rivier uit horizontale zandsteenlagen, waaronder lagen van marmer en graniet door de kracht van het water nog diep uitgehouwen zijn.

Sommige dier cannons zijn gedurende een gedeelte van het jaar geheel of gedeeltelijk droog en vormen dan wegen, of eigenlijk straten, door hooge rotsgevaarten aan weerszijden bemuurd. Onze gravure geeft een denkbeeld van een tocht langs zulk een diep ravijn: eene karavaan van beladen muilezels strompelt met moeite voort over het hobbelige rivierbed, van weerszijden ingesloten door de steile rotsen, echte Cyclopenmuren, die met hunne afgeslepen wanden, hunne spitsen en uitsteeksels als eene reuzenstad vormen van gekanteelde rotspaleizen, fantastisch verlicht door de zonnestralen, die loodrecht in de diepe sleuf vallen.