De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 399]

Kleine fee.
Tafereelen uit Marlitt's verhaal:
Het geheim der oude jufvrouw.
(Vervolg.)

Inmiddels was de verdooving van mevrouw Helwig geweken. Zij omgordde zich met al hare ingebeelde hoogheid en uiterlijke weerdigheid.

- Ik heb u ongetwijfeld zoo even verkeerd verstaan, Johannes! zegde zij schijnbaar zeer kalm.

- Als gij dit meent, zal ik het nog eens zeggen, moeder, antwoordde hij koel en met nadruk. Felicitas d'Orlowsky zal mijne vrouw worden.

- Gij waagt het dit onzinnig denkbeeld tegen mij vol te houden?

- In plaats van alle antwoord, vraag ik u: Zoudt gij ook thans nog uwe goedkeuring geven aan een huwelijk met Adèle?

- Zeer zeker. Zij is eene geschikte, fatsoenlijke partij voor u; ik ken geen grooter wensch.

De professor werd bloedrood; hij beet zich op de lippen, om eenen stroom van scherpe woorden in te houden.

- Met die verklaring hebt gij den laatsten zweem van recht verloren, om eene stem te hebben in den gewichtigsten stap van mijn leven, zegde hij eindelijk, zich met moeite bedwingende. Het is u dus geheel onverschillig of dit door en door bedorven schepsel, deze ellendige huichelaarster, mijn geheele leven zou vergiftigen. Gij zoudt er hier in uw deftig huis, even bedaard om blijven zitten, en het zou u genoeg zijn als gij maar van uwen zoon kondet zeggen: Hij heeft een huwelijk naar zijn stand gedaan. Tegenover dit bekrompen egoïsm verklaar ik u, dat ik voor elken prijs gelukkig wil zijn; en dat kan ik met niemand anders worden dan met de arme verachte wees, die wij zoo wreed mishandeld hebben!

Mevrouw Helwig begon schamper te lachen.

- Laat u ten laatste aan het woord des Heeren herinneren, Johannes, zegde zij na een oogenblik zwijgens; vergeet niet dat de zegen des vaders de huizen der kinderen opbouwt; maar dat de vloek der moeder ze afbreekt.

- Denkt gij, dat uw zegen de zedelijke gebreken van Adèle kan afwasschen? Even weinig kan een vloek uitwerken als hij op een onschuldig hoofd valt... Gij zult hem niet uitspreken, moeder? God neemt hem niet aan; hij zou op u zelve terug vallen en uw ouderdom eenzaam en zonder liefde maken!

- Wat bekommer ik mij daarom? Ik ken maar twee zaken, waaraan ik mij houd als richtsnoer van mijn handelen: eer en schande, Gij zijt verplicht mijn wil te eerbiedigen, en daarom zult gij uwe woorden terugnemen!

- Nooit, moeder, gij kunt hierop rekenen; antwoordde de professor en ging de kamer uit, terwijl zij, met uitgestrekte armen, stijf als een standbeeld bleef staan. Of hare vertrokken bloedlooze lippen den vloek uitspraken? Er drong geen geluid tot den gang door; en al ware het geschied, de klank ware onopgemerkt verstorven; de God der liefde geeft zulk een vreeselijk werktuig niet in de handen van boozen en wraakzuchtigen.

De avond was intusschen geheel gevallen; op de eerste verdieping hoorde men deuren openen en dicht doen, kisten en koffers verschuiven, en onophoudelijk heen en weêr loopen. Adèle pakte haren boedel in, om nooit terug te komen. ‘Daar hebben wij het einde van de vergeet-mij-nietjes,’ mompelde Hendrik, inwendig verheugd voor zich heen, terwijl hij een groot koffer in den gang droeg.

Hoe kalm en gelaten was het bleeke meisjesgelaat beneden, in vergelijking van dat haastig en druk gewoel boven haar. Felicitas stond in de keuken met eene kleine lamp bij het koffertje, waarin hare kinderkleertjes waren, welke zij over veertien jaren had meêgebracht. Een uur geleden had mevrouw Helwig, met hare zen elingskous in de hand, bevel gegeven het meisje hare bullen te geven, opdat het schepsel geen nacht meer in huis behoefde te blijven. Felicitas hield juist het klein cachet met het wapen der Hirschsprungs bij het licht, toen het bleeke gezicht des professors in de deur verscheen.

- Kom, Felicitas, gij moogt geen oogenblik langer in dit huis van misdaad en onbegrensde zelfzucht blijven, zeide hij diep bewogen. Laat die dingen vooreerst maar hier; Hendrik zal u morgen alles brengen.

Zij maakte zich gereed, sloeg haar doek om en stond een oogenblik later met den professor in den gang. Hij nam haren arm vast in den zijne en ging met haar de straat op. Aan het huis van den heer en mevrouw Frank gekomen, belde hij.

- Ik breng u eene beschermeling, zeide hij tot de oude dame, die het paar in de helder verlichte, gezellige huiskamer vriendelijk, doch verwonderd ontving. Hij nam hare hand en legde die van het jonge meisje er in. Ik vertrouw u veel toe, mevrouw, ging hij vriendelijk en met nadruk voort: bewaar en bescherm gij Felicitas voor mij, als eene dochter - tot dat ik haar van u kom terugeischen.

XXVIII.

Het jonge meisje was nog slechts eenige straten door en twee drempels overgegaan, maar welk eene uit- en inwendige verandering hadden deze weinige schreden uitgewerkt! Het groote oude koopmanshuis lag achter haar en daarmede tevens den druk eener onweerdige behandeling. Helder en vroolijk was het waarheen zij blikte; eene vrije, gezonde levensbeschouwing, levendige belangstelling in alles wat de wereld goeds en heerlijks heetten een vroolijk, hartelijk, huiselijk leven waren de eigenschappen, die in het gezin der familie Frank heerschten. Felicitas gevoelde zich terstond in haar eigenlijk levenselement. Het was een zoet gevoel zich eensklaps weder met al die vleiende namen te hooren noemen, welke tante Cordula haar gegeven had; zij was terstond de lieveling van M. en mev. Frank geworden.

Zooveel wat de uitwendige verandering betrof, de aanmerkelijke verandering van binnen durfde Felicitas zich zelve nauwelijks bekennen. Zij had dien avond op bevel van den professor zonder aarzelen hare weinige goederen laten liggen; in den gang had zij gewillig hare hand in de zijne gelegd en was met hem gegaan, zonder te willen weten waarheen. En al had hij haar verder door de donkere straten, de poort uitgevoerd, zij zou zonder tegenspraak of twijfel met hem gegaan zijn tot aan het einde. Zij was een wonderbaar meisje, dat ondanks hare levendige fantazie en een driftigen, hoogvliegenden geest, toch altijd onverbiddelijk een goeden grond voor haar doen en laten eischte. De innige liefdebetuigingen des professors, zijn angstig smeeken hadden haar hart verteederd, doch waren niet in staat geweest haar besluit te doen wankelen, of een omkeer in haar te bewerken; er moest geheel anders gesproken worden, om haar te winnen! En dat had hij gedaan, schoon zonder het zeif te weten. Hij had haar, toen hij haar het dagboek weigerde, gezegd: Ik kan niet anders handelen, en al gaaft gij mij de verzekering dat gij terstond de mijne worden zoudt, ik zou neen moeten zeggen. Ondanks den angst, waarin zij toen verkeerde, had haar hart toch gejuicht; de kracht van den mannelijken wil, de nadruk, waarmede hij dien had laten gelden, zelfs tot den hoogsten prijs, zij waren de eenige oplossing der kwestie geweest, en deze hadden haar het vertrouwen op hem gegeven, zonder hetwelk zij een samenleven met hem zich niet als mogelijk had kunnen denken.

De professor kwam dagelijks ten huize der familie Frank. Hij was ernstiger en afgetrokkener dan ooit: er was veel dat hem drukte. Het verblijf in zijn moederlijk huis was hem onverdragelijk. Waarschijnlijk hadden toch de aanhoudende, buitengewone inwendige aandoeningen eindelijk de stalen zenuwen der groote vrouw geschokt; zij werd ziek en moest te bed blijven. Zij wilde evenwel haren zoon niet zien; dokter Böhm moest haar behandelen; doch niettemin was de professor hierdoor gedwongen te X te blijven Inmiddels had hij den advokaat Frank, als curator der erven Hirschsprung met het familiegeheim bekend gemaakt en hem zijn vast besluit medegedeeld het onrecht te willen herstellen. Alle tegenwerpingen, die de vriend van een rechtsgeleerd standpunt beproefde, om dit voornemen te bestrijden of althans te beperken, ontzenuwde de professor steeds door de bepaalde vraag, of hij dit geld voor eerlijk verworven hield, en hierop kon zelfs de advokaat niet volkomen ja antwoorden. Overigens meende de advokaat, evenals mevrouw Helwig, ofschoon om andere redenen, dat het een strijd om des keizers baard was, daar hij niet meer geloofde aan het bestaan van wettige afstammelingen der Hirschsprungs. Eventwel mocht, naar zijne meening, den bloedverwant aan den Rijn, den hoog aanzienlijken heer Paul Helwig eene duchtige zenuwaandoening niet bespaard worden, en derhalve werd deze tot teruggave der twintigduizend daalders opgeëischt.

De goede man antwoordde kalm, dat hij in vroeger tijd gewis de som van zijn oom ontvangen had, doch alleen tot vereffening eener oude familieschuld, daar zijn vader door de Helwigsche hoofdlinie bijzonder was bevoordeeld geworden. Het was hem geheel onverschillig hoe zijn oom aan het geld gekomen was, en hij zou zich hieromtrent ook niet het minste gewetensbezwaar maken - dit was buiten hem. Hij achtte zich verplicht het bezit dier som met alle macht te verdedigen en zou het gerust op een proces laten aankomen.

Genoegzaam in denzelfden geest antwoordde Nathanaël, de student. Het was hem onverschillig wat zijn voorvader, die nu al zoo lang in zijn graf lag, voor jaren had uitgevoerd; hij achtte zich volstrekt niet verplicht de schuld van anderen schoon te wasschen, en wilde zijn erfdeel ook geen penning verkort zien; ook hij zou een proces met alle gerustheid afwachten, zoo hij schreef, en verheugde zich reeds op het oogenblik dat de gewaande erfgenamen de kosten, en zijn ‘overspannen’ heer broeder zijn hoogberoemden naam bovendien zouden wegwerpen.

- Dan blijft mij dus niets over, zegde de professor glimlachend, terwijl hij deze schriftelijke getuigen van de eerlijkheid en rechtschapenheid der familie Helwig op de tafel gooide, dan alles op te offeren, wat ik aan erfgoed en besparingen bezit, wanneer ik insgelijks geen helper en medeplichtige eener slechte zaak wil zijn.

Zoo was allengs het einde van den vakantietijd gekomen. Mevrouw Helwig had het bed weêr verlaten, doch had bepaald gezegd, dat zij haren zoon voor zijn vertrek onder geene voorwaarde weêr wilde zien, indien hij geen afstand deed van zijn plan om ten voordeele der erfgenamen der von Hirschsprungs te werken, en Felicitas te trouwen; dit laatste alleen was genoeg om moeder en zoon voor altijd van elkander te scheiden.

Felicitas bevond zich in eene moeilijk te beschrijven gemoedsstemming. Sedert zij ten huize der familie Frank gekomen was, zat zij iederen namiddag ten bepaalden tijde met kloppend hart voor het venster en keek heimelijk naar de straat; dan kwam eindelijk de krachtige mannelijke gestalte met dien zwaren baard en kalme houding den hoek om. Het jonge meisje had telkens de grootste zelfbeheersching noodig om niet op te springen en hem tot op straat te gemoed te ijlen. Dan kwam hij al nader en nader; hij keek rechts noch links, groette niemand, en hield zijne oogen onafgewend op het venster gericht, waar het meisjeshoofd schijnbaar over het werk heenboog; eindelijk kwam dan het oogenblik waarop zij durfde opzien - de vier oogen ontmoetten elkander... och, het leven bevatte toch eene gelukzaligheid, waarvan dit jonge hartje tot hiertoe nooit gedroomd had! De professor sprak nogtans nooit van zijne liefde; Felicitas zou hebbeu

[p. 400]

kunnen denken, dat dit gevoel door de laatste gebeurtenissen bij hem geheel op den achtergrond was, indien zijne oogen haar niet van het tegendeel hadden overtuigd; maar die grijze oogen volgden haar overal, waar zij ging; zij verhelderden, wanneer zij, na het verrichten van eene of andere huiselijke bezigheid, weder binnenkwam, of wanneer zij hare oogen van haar werk opsloeg en hem aankeek. Zij wist, dat zij nog zijne Fee was, die te huis op hem wachten, en in zijne afwezigheid aan hem denken zou. In dien geest ontving zij hem dan ook bij zijne namiddagbezoeken. Het jonge meisje met het eens zoo ijzerharde gemoed, met dien blik vol haat en die koel terugstootende manieren, wist zelve niet, welk eene betoovering zij nu uitoefende en hoe haar geheele wezen van de liefde getuigde die haar thans bezielde. Alle hardheid, al het stroeve van dit door beproevingen gelouterde karakter was opgelost in de innige, ootmoedige liefde der vrouwen.

En nu zou zij morgen aan het venster zitten en hem niet meer zien aankomen! Op dat namiddaguur, wanneer zij dagelijks zoo verlangend uitkeek, zou hij reeds ver van haar verwijderd zijn, tallooze. vreemde gezichten zouden zich tusschen hem en zijne Fee gedrongen hebben; misschien zou er een geheel, onmetelijk lang jaar moeten verloopen eer zij hem weder zag: hoe zou zij het maken in al dien tijd! Felicitas zag in eene woeste ledige ruimte, waarin zij zichzelve niet meer te recht kon vinden - zij had immers het roer verloren. Op den dag vòor het vertrek van den professor zaten de familie Frank en Felicitas des middags aan tafel, toen de dienstbode binnentrad en den advokaat een kaartje overbracht. Een blos van verrassing schoot over 't gelaat van den jongen man, hij wierp het kaartje op de tafel en ging de kamer uit. Op het kleine blinkende blaadje stond: ‘Luts von Hirschsprung, riddergoedbezitter uit Kiel...’ Men hoorde in 't voorhuis eene mannelijke stem met voorname kalmte in sierlijk Duitsch spreken, vervolgens gingen de beide heeren naar boven in de kamer van den advokaat.

Terwijl M. en Mevrouw Frank zich over de verschijning van dezen, eenigermate in 't rijk der fabelen verplaatsten erfgenaam in levendige gedachtenwisseling verdiepten, zat Felicitas er zwijgend in hevige gemoedsaandoening bij. Het arme goochelaarskind, dat tot hiertoe alleen, zonder eenige familiebetrekking op de wereld had gestaan, was nu eensklaps onder 't zelfde dak met een onbekenden bloedverwant. Was het misschien haar grootvader, of een broeder harer moeder! Had die ernstige kalme stem wier geluid in 't voorhuis haar door merg en been was gegaan, eens den vloek uitgesproken over de afvallige dochter der Hirschsprungs?

De vreemdeling droeg juist denzelfden naam als zijn voorvader, die in vroeger tijden het land uitgeweken was. Deze oude, zoo men meende uitgestorven naam, stond zeer aristokratisch, met pracht op het kaartje gedrukt.

Deze tak der Hirschsprungs hechtte blijkbaar veel weerde aan zijne voorouders; 't was schier met zekerheid te voorzien, dat de goochelaars-dochter hare verwantschap met den heer riddergoedbezitter niet ongestraft geldend zou kunnen maken. Bij de gedachte eener vernederende afwijzing kwam iedere bloeddruppel bij Felicitas in opstand; zij sloot de lippen vaster op elkander, als wilde zij daarmee ieder overijld woord terugdringen, dat haar misschien in opgewondenheid kon ontglippen. Toch kon zij een levendig verlangen, om den man te zien, niet onderdrukken, en die gelegenheid zou haar gegeven worden.

Terstond na de komst van den vreemdeling, had de advokaat den professor bij zich doen ontbieden. Het onderhoud der drie heeren duurde langer dan twee uren. In de hevigste spanning hoorde Felicitas den professor dikwijls, doch met bedaarden, geregelden tred, op en neêrgaan. Zij zag in den geest, hoe de man der wetenschap gelaten zijne fraaie, slanke hand over zijn baard liet glijden, den aristokraat kalm zijn geld en goed aanbood, om de schandvlek op de eer van zijn leven uit te wisschen.

wijwatersvat, afkomstig van de vaticaansche tentoonstelling.
Geschenk van den H. Vader aan de kerk van Wessem.

Eindelijk liet de jonge Frank zijne moeder verzoeken koffie gereed te maken; hij zou met beide heeren na afloopen der zaken, in de huiskamer komen. Felicitas zorgde voor het noodige en terwijl zij nog in de keuken met het gereedmaken der koffie bezig was, hoorde zij de heeren reeds den trap afkomen. De moed ontzonk haar bijna, toen zij den vreemdeling langzaam, met den professor pratende, door den gang zag gaan. Hij was eene rijzige, magere gedaante, die in houding en manieren den fijnen, aan vormen gehechten man van de wereld, maar tevens den gebiedenden heer onloochenbaar verried.

Haar grootvader was de vreemde in geen geval, daartoe zag het zorgvuldig gekapte, zeer kleine hoofd, met 't kort gesneden bruine haar er te jeugdig uit. In dit oogenblik speelde wel is waar om de kleine dunne lippen een beleefde glimlach, waarmede hij zich tot den professor wendde, maar het fraaie, scherp geteekende gezicht met de geelachtige, bleeke tint was blijkbaar meer geoefend in de uitdrukking van bevelende strengheid, dan in die van goedheid en welwillendheid.

Felicitas streek zich nog eens de haren glad en trad de kamer in, nadat de dienstbode de koffie binnen had gebracht. De heeren stonden bij het raam, met den rug naar haar toe. Zij schonk zonder gerucht de koffie in, nam een blaadje en bood den vreemdeling met een paar beleefde woorden een kopje aan. Bij den klank harer stem keerde hij zich plotseling om, maar week onmiddellijk achteruit, alsof hij een hevigen slag in 't gezicht had gekregen, terwijl zijne ontstelde oogen over het gelaat van het jonge meisje zweefden.

- Meta! riep hij uit.

- Meta von Hirschsprung was mijne moeder, zegde Felicitas, schijnbaar bedaard, met hare diepe, welluidende stem; zij zette echter het blad, dat zij in de hand hield op de tafel, wijl de kopjes bedenkelijk begonnen te beven.

- Uwe moeder? Ik wist niet, dat zij een kind had nagelaten, mompelde M. von Hirschsprung, terwijl hij zich van zijn schrik trachtte te herstellen.

Felicitas glimlachte bitter en verachtelijk - gedeeltelijk wel over hare eigene zwakheid, waar meê zij zich niettegenstaande alle goede voornemens, had laten vervoeren om voor dezen man hare afkomst te bekennen. In zijne schrikbare verrassing lag geen zweem van liefderijkheid, of zelfs van treurig medelijden; zij gevoelde aanstonds, dat zij zich eene reeks van vernederingen op den hals gehaald had; zij moest die nu dulden en aannemen in het bijzijn van anderen, die stom van verbazing den verderen afloop dier zonderlinge ontmoeting afwachtten.

Intusschen was M. von Hirschsprung geheel van zijne verrassing bekomen, die echter voor eene pijnlijke verlegenheid plaats maakte. Hij voer met de hand over zijne oogen en zegde zacht en aarzelend:

- Ja, ja, 't is waar ook; het was immers hier in deze kleine stad X. waar de Nemesis de ongelukkige getroffen heeft! eene vreeselijke, maar helaas rechtveerdige Nemesis!

't Scheen alsof met dezen uitroep zijne volkomene zelfbeheersching terugkeerde. Hij richtte zich in zijne geheele lengte op, en zegde met de voorname gemakkelijkheid van den volleerden edelman tot de omstanders: O, vergeef mij, zoo ik mij door een oogenblikkelijken indruk het vervoeren om te vergeten, dat ik in gezelschap ben! Maar ik meende een familiedrama voor altijd gesloten en begraven, en nu komt mij hier onverwacht een nastukje tegemoet!... Gij zijt dus de dochter van dien goochelaar d'Orlowsky? vroeg hij na een oogenblik zwijgens aan Felicitas op hoogen toon, waarin hij blijkbaar moeite deed eenige welwillendheid te leggen.

- Ja, antwoordde zij kortaf en stond niet minder fier tegenover hem. Op dit oogenblik kwam de familietrek tusschen hen beiden in het oogloopend uit. Trotschheid was de heerschende indruk dezer edelen fraaie trekken, schoon die bij beide, misschien ook uit geheel tegenovergestelde oorzaken voortkwam.

- Heeft uw vader u na den dood van zijne vrouw in X. achtergelaten? Zijt gij hier grootgebracht? vroeg hij verder, blijkbaar getroffen door de indrukwekkende figuur van het jonge meisje.

- Ja.

- Den man is trouwens niet veel tijd gebleven om voor u te zorgen; ik meen mij te herinneren dat hij, acht of negen jaren geleden, te Hamburg aan eene zenuwzinkingziekte gestorven is.

- Ik verneem eerst in dit oogenblik, dat hij niet meer leeft, antwoordde Felicitas bevende; terwijl hare lippen zich krampachtig bewogen en heete tranen in hare oogen kwamen. Ondanks die andoening echter gaf haar dit bericht eene treurige voldoening; mevrouw Helwig had immers zoo dikwijls gezegd, dat haar vader als landlooper en bedelaar rondzwierf en er niet naar vroeg, wat het andere lieden kostte zijn kind te onderhouden.

(Wordt voortgezet.)