De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

Kleine fee.
Tafereelen uit Marlitt's verhaal:
Het geheim der oude jufvrouw.
(Vervolg.)

- Ja, dat zult gij zien!.. Ik heb gisteren breedvoerig en grondig over uwe aanvankelijke opneming in mijn ouderlijk huis gesproken met dokter Böhm, den vertrouwdsten vriend van mijn overleden vader, en daaruit is gebleken; dat gij aan mijn vader toevertrouwd geworden zijt onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat hij u onder zijne bescherming zou houden tot dat uw eigen vader u terug eischte of zich een andere brave beschermer opdeed, die u zijn naam gaf. Mijn vader heeft in geval van overlijden mij schriftelijk tot zijn plaatsbekleeder in deze zaak benoemd, en ik ben vast besloten mij streng aan die voorwaarde te houden.

Nu was het met de zelfbeheersching van Felicitas gedaan.

- God in den hemel! riep zij en sloeg de handen in elkander. Zal die ellende dan nooit ophouden? Zal ik gedwongen zijn in deze vreeselijke afhankelijkheid te blijven leven? Jaren lang heeft de gedachte mij staande gehouden dat ik met mijn achttiende jaar bevrijd zou worden! Alleen door die gedachte ben ik uiterlijk bedaard en onkwetsbaar gebleven, terwijl ik inwendig onuitsprekelijk leed! Neen, neen, ik ben niet meer het geduldige schepsel, dat zich uit achting voor den wil van een overledene laat vertrappen en in slavernij houden! Ik wil niet! Ik wil niets meer met de Helwigs te doen hebben; ik zal die gehate ketens afschudden tot elken prijs!

De professor greep hare beide handen; zijn gelaat was bij die laatste woorden doodsbleek geworden.

- Bedenk u goed, Felicitas! zegde hij bedarend, met gesmoorde stem. Woed zoo niet tegen u zelve, als een machtelooze vogel die zich liever den kop verplettert dan zich in het onvermijdelijke te schikken... Gehate ketens!.. Begrijpt gij dan volstrekt niet, dat gij mij onuitsprekelijk leed doet met die harde, strenge woorden?... Gij zult vrij zijn; vrij in denken en handelen; maar beschermd en behoed, als een teêr geliefd kind. Felicitas, gij zult nu eerst leeren inzien, hoe het is, als de liefde voor ons denkt en zorgt. Nog slechts ditmaal zal ik als gebiedend voogd optreden: maak mij de daartoe noodige maatregelen niet moeilijk door uwen tegenstand, die u volstrekt niets baten zou; dat zeg ik u bepaald. Ik zal zelf de zaak in handen nemen en met mevrouw Frank spreken, om uwe overeenkomst met haar te verbreken.

- Doe dat vrij! bracht Felicitas met bevende lippen en schier schorre stem uit; iedere droppel bloed scheen uit haar gelaat geweken. Maar ook ik zal handelen, en gij kunt zeker zijn, dat ik mij tot den laatsten ademtocht verweren zal!

Nooit in haar jong, zwaar beproefd leven had er zulk een oproer in haar binnenste gewoed als op dit oogenblik. Er daagden eensklaps nieuwe onbekende stemmen in haar op, die zich krachtig in dien oproer mengden; het was als of zij de weêrklank waren van zijne hartelijke, bezwerende woorden. Er hing een vreeselijk gevaar als eene donkere onweerswolk boven haar hoofd, en - zij gevoelde het instinktmatig - zij moest zich om elken prijs losscheuren, als zij zich niet reddeloos aan dat gevaar wilde blootstellen. Nu was het toch reeds alsof hij eene onbegrijpelijke macht over haar had, en alsof ieder hard woord, dat zij hem toevoegde, pijnlijk tot haar eigen hart terugkeerde.

Hij had nog altijd hare handen vastgehouden, en terwijl zij sprak, rustte zijn blik doordringend op haar gelaat, dat een oogenblik onbedwongen de heilige ontroering naars harten weêrspiegelde. Aan de oogen van dezen ondervindingrijken arts en menschenkenner hadden zich andere geheimen ontsluierd dan die van een, al was het nog zoo fier, maar juist door hare onschuld onbewaakt, meisjeshart.... Gij zult niets uitrichten! zegde hij eensklaps gelaten, met eene schier opgeruimde kalmte. Ik heb mijne oogen open en mijn arm reikt tamelijk ver.... Gij ontkomt mij niet, Felicitas! Hier in X. laat ik u in geen geval, en, evenmin denk ik zonder u naar Bonn terug te keeren.

Mevrouw Helwig was reeds lang met Adèle in den tuin gekomen, doch de professor noch Felicitas hadden het opgemerkt. Nu kwam Rosa, om den professor te zeggen dat mevrouw Helwig in het salon wachtte, en dat de jonge mevrouw hem ook vriendelijk verzocht binnen te komen.

- Is zij niet wel? vroeg de professor ruw, zonder naar de kamenier om te zien.

- Neen, antwoordde zij verwonderd, mevrouw heeft terstond de koffie gereed, die zij zelf zet - ze wenscht dat de heer professor die heet drinke: de heer advokaat Frank is ook in het salon.

- Nu goed, ik zal komen! sprak de professor, maar hij maakte geene aanstalte om te gaan. Wellicht hoopte hij, dat Rosa zich weder zou verwijderen, maar hierin vergiste hij zich. Het meisje hield zich met Annatje bezig, die jammerend en weeklagend de handjes samen sloeg over de vertreden bloempjes. Eindelijk trad hij mismoedig den heuvel af.

- Houd u hier niet lang op! riep hij Felicitas nog in het heengaan toe. De wind steekt heviger op: er volgt misschien onweer. Kom liever met Anna in huis.

Hij verdween achter de taxishagen. Felicitas bleef nog toeven. Alles warrelde door elkander in haar anders zoo helder hoofd Te vergeefs trachtte zij de noodige kalmte te herwinnen, om haren tegenwoordigen toestand helder in te zien en dien te beheerschen. Zij zou dus haar juk nog jaren lang moeten dragen, en, niet genoeg, dat men hare toekomstige zelfstandigheid nog voor langen tijd weigerde, zij zou zelf in zijne onmiddellijke nabijheid leven, jaren lang dagelijks met hem verkeeren, alsof dit niet de vreeselijkste taak was, die haar ooit kon gesteld worden. Had zij niet alles gedaan wat zij kon, om hem te bewijzen dat zij hem haatte uit het diepste harer ziel, en dat zij levenslang onverzoenlijk zou blijven? Was het daarom niet de bitterste wreedaardigheid, haar op die wijze te willen binden? Neen, duizendmaal liever wilde zij nog jaren lang de mishandelingen van mevrouw Helwig verdragen, dan nog eene enkele maand met hem samen zijn, die zulk eene waarlijk duivelachtige macht over haar ontwikkelde! Zijne stem alleen bracht haar in de war; die onbeschrijfelijke zachte toon, waarop hij haar in den laatsten tijd altijd toesprak, ontroerde haar en deed haar hart sneller kloppen.... 't Was natuurlijk de oude haat die zich verhief; maar zou zij niet eindelijk zedelijk en lichamelijk onder die spanning bezwijken? Het onlangs verhaalde visioen had haar reeds veel te denken gegeven; nu werd de eenig mogelijke oplossing bevestigd door zijne woorden: Felicitas, gij zult nu eerst leeren inzien, hoe het is: als de liefde voor ons denkt en zorgt.

Hij scheen dus bij het plan te blijven, niettegenstaande hare stellige verklaring, zelf over haar lot te beslissen, om later eigenmachtig over hare hand te beschikken: zij zou aan een man, dien hij koos, verbonden worden; daarmede was zij verzorgd en het haar aangedane onrecht, hetgeen hij gewis ingezien had, goed gemaakt; het hart draaide haar om bij deze voorstelling. Hoe aanmatigend en onbehoorlijk was zulk een toeleg! Kon hij iemand dwingen haar te beminnen? Hij zelf had eene ongelukkige liefde en ging daarom eenzaam door het leven: met dit besluit stond hij zijn hart groote rechten toe, 't mocht beslissen over zijne geheele toekomst.... Hij zou zien, dat ook zij voor zich op hetzelfde voorrecht aanspraak maakte, dat zij zich niet wilde laten verhandelen als eene koopwaar! Wat verhinderde haar onmiddellijk naar mevrouw Frank te gaan en zich onder hare bescherming te stellen?... Ach, daar was immers de kleine, grijze doos, die boeide haar vaster aan het onzalige huis, dan eenige menschelijke wil zou vermogen, om harentwil moest zij volharden tot het laatste oogenblik.

XXIII.

Annatje brak het smartelijk peinzen en mijmeren van het jonge meisje af. Zij nam vleiend Felicitas bij de hand en trok haar den heuvel af. De wind loeide reeds met groot geweld door de boomtoppen; men kon hem ook in de meer beschutte plaatsen voelen, verschrikt bogen zich de kleine, schuchtere grasbloemen voor den rustverstoorder. Wolkgevaarten dreven langs de zon, wier schaduw de paden en perken afwisselend verduisterde; zelfs de stijve taxis-pyramiden bogen zich deftig en statig als oude hofdames.

't Was nu aangenamer onder het beschermende dak. Felicitas ging op een leunstoel in het voorhuis zitten en haalde een handwerk te voorschijn. De deur der kleine keuken en ook die van 't salon stonden wijd open. Er was kwalijk iets innemender te bedenken, dan de jonge weduwe, als zij voor ‘huismoedertje’ speelde. Zij had een zwart zijden voorschoot voorgebonden, en tusschen de blonde krullen prijkte eene fraaie roos, blijkbaar in het voorbijgaan van den struik geplukt en met gekunstelde achteloosheid in 't haar gestoken. Onder 't sierlijk opgenomen kleed bewogen zich de kleine, in kaneelkleurige leersjes gestoken voeten met kinderlijke vlugheid en bevalligheid; ook de uitdrukking van 't blozend gelaat was die van een gelukkig, argloos kind, dat met gewichtigen ijver eene opgedragen taak vervuld: - wie zou bij dit volkomen beeld van onschuldige naïveteit aan de betrekking van weduwe en moeder kunnen denken!

Terwijl zij in de keuken bezig was, had in het salon een levendig gesprek plaats tusschen vrouw Helwig en den advokaat Frank; - het liep over het testament der oude jufvrouw. Hendrik en Rika hadden het jonge meisje reeds verzekerd, dat hunne mevrouw over niets meer dacht en sprak dan over dit ongelukkig testament. Felicitas zag voor een oogenblik het gelaat der groote vrouw, het scheen haar opmerkelijk grijs en verouderd; ook in hare houding en spreken lag een ongewone drift: wrok en gramschap hadden blijkbaar nog den boventoon in deze diep getroffen vrouwelijke ziel.

De professor nam geen deel aan het gesprek; hij liep, met de handen op den rug, peinzend in de kamer op en neêr, en telkens wanneer hij bij de geopende deur kwam, sloeg hij zijn oog op en viel er een onderzoekende blik op het in de kleêrkamer zittende meisje.

- Ik berust er mijn leven niet in, mijn lieve Frank! herhaalde mevr. Helwig; dat geld is tot den laatsten penning eerlijk door de Helwigs verdiend geworden en nu komt misschien een of ander verloopen sujekt en verspilt in korten tijd de spaarpenningen eener eerzame familie. Tot hoeveel zegen had dit geld in onze handen kunnen worden.

- Och, lieve tante, sprak vergoelijk end Adèle, die juist met de koffiekan binnenkwam, verdiept gij u weêr in die akelige geschiedenis die u zoo aandoet; gij zult u nog ziek maken; denk aan uwe kinderen en ook aan mij, lieve tante, en tracht om onzentwil ze te vergeten.

- Vergeten? voer mevrouw Helwig uit. Nooit! Daarvoor heb ik te veel karakter, dat echter bij jonge menschen helaas, hoe langer hoe meer schijnt te ontbreken! Bij die woorden wierp zij een vernietigenden blik op haren heen en weêr wandelenden zoon. De smaad van een geleden onrecht gaat bij mij in bloed en

[p. 328]

kunt gij met zulke flauwe praatjes komen! Gij zijt toch vreeselijk oppervlakkig, Adèle!

Het gelaat der jonge weduwe verbleekte; een trotsche, scherpe trek verscheen om haren mond, en de tas, die zij mevrouw Helwig toereikte, beefde in hare hand; maar zij bezat toch zelfbeheersching genoeg, om het scherpe antwoord, dat zich blijkbaar om hare lippen drong, te onderdrukken.

- Dit verwijt verdien ik zeker niet, zegde zij na een oogenblik zwijgens zeer zacht. Niemand kan zich onbillijkheden meer aantrekken dan ik. Niet alleen, dat ik u om het geldelijk verlies voor u en de beide neven beklaag, het is voor het vrouwelijk gemoed ook steeds eene bittere smart, wanneer het zedelijke verdorvenheid ontmoet. Daar heeft nu die oude, valsche vrouw onder het dak haar halve leven er over gepeinsd, hoe ze hare naaste verwanten wel het grievendst zou kunnen krenken. Zij heeft de wereld verlaten, onverzoend met God en de menschen, en met een zondenlast op de ziel, die haar den hemel voor altijd moet sluiten: 't is ontzettend! Lieve Johannes, zal ik u eene kop koffie inschenken.

- Dank u, antwoordde de professor kortaf en zette zijne wandeling voort.

Het werk was Felicitas uit de handen gevallen. Zij luisterde met ingehouden adem naar de lastertaal daarbinnen. Wel wist zij van Hendrik, dat de wereld de oude jufvrouw hard veroordeeld had, doch 't was voor de eerste maal dat zij zelve getuige van zulk eene uitspraak was. Het bloed steeg haar naar de wangen, ieder woord trof haar als een dolksteek; die pijn was nog ondragelijker dan de smart der scheiding was geweest.

- In hoe ver de oude dame verkeerd gedaan heeft, weet ik niet, sprak de advokaat. Maar voor zoo verre ik weet, kan niemand haar bepaald van iets kwaads beschuldigen. De babbelkroniek onzer goede stad vergenoegt zich met oude duistere overleveringen. Hare nalatenschap bewijst in alle geval, dat zij eene origineele vrouw, met een buitengewonen geest moet geweest zijn.

Mevrouw Helwig begon bitter te lachen en keerde den moedigen verdediger verachtelijk den rug toe. Adèle antwoordde ondeugend: Mijn beste heer Frank, het is nu eenmaal uw beroep de zwartste misdaden wit te maken, en waar de geheele wereld reeds met recht veroordeeld heeft, nog engelenonschuld te vinden: - van uw standpunt kan ik uwe gevoelens begrijpen. Maar wij weten wel beter. Papa heeft haar gekend: zij was een stijfkop van de eerste soort en haar vader is van verdriet over haar gestorven. Hoe onverschillig zij voor haren goeden naam geweest is, bewijst de schandelijke reis naar Leipzig, en met haar buitengewonen geest, zooals gij het noemt, is zij op een vreeselijken dwaalweg gekomen....

Nu sprong Felicitas op en trad op den drempel der kamerdeur. Zij strekte hare rechterhand uit, en haar anders bleek gelaat was met den gloed der verontweerdiging overtogen. Zij stond daar schoon en dreigend, als de engel der wraak! Onwillekeurig verstomde de lasterlijke mond bij die verschijning.

- Zij was eene brave en edele vrouw! sprak het jonge meisje beslissend, en hare oogen rustten vlammend op het gelaat van Adèle.

De advokaat was onwillekeurig opgestaan; hij hield zijne hand aan de leuning van zijnen stoel en keek met eene schier ongeloovige uitdrukking naar het moedige meisje.

- Hebt gij de raadselachtige vrouw gekend? vroeg hij in de hoogste spanning, toen Felicitas zweeg.

- Ik heb dagelijks met haar omgegaan.

- Dat zijn allerliefste nieuwigheden! zegde Adèle. Die opmerking moest spottend klinken, doch de stem der jonge weduwe miste alle zekerheid en zij werd bleek van schrik. Dan weet gij zeker menige pikante geschiedenis uit het leven van achtensweerdige vrienden te vertellen, niet waar? vroeg zij op gedwongen achteloozen toon, terwijl hare hand met het suikerlepeltje speelde.

- De jufvrouw heeft nooit met mij over haar verleden gesproken, antwoordde Felicitas bedaard. Zij wist dat zij een vreeselijken storm opgeloopen had, zij moest al hare bedachtzaamheid, al hare bedaardheid bijeenroepen!

- Hoe jammer! riep Adèle spottend, haar hoofd heen en weêr wiegende, terwijl de kleur naar hare wangen terugkeerde. Maar ik bewonder het talent, waarmeê gij komedie hebt gespeeld, Carolina! Gij hebt deze geheime samenkomsten heel goed bedekt weten te houden! Nu, Johannes, gevoelt gij thans nog berouw over uwe vermeend valsche beoordeeling van dit karakter?

het graf van virgilius.

De professor was verrast midden in de kamer blijven staan, toen Felicitas op den dorpel verscheen. Helwig liet de laatste scherpe vraag van Adèle onbeantwoord; zijn blik rustte onafgewend op Felicitas; hij glimlachte, toen hij zag, hoe, ondanks al hare zelfbeheersching, echter de speldeprikken van Adèle haar troffen.

- Was dat uw geheim? vroeg hij haar.

- Ja, antwoordde Felicitas, en hare ernstige oogen helderden op; want bij het geluid zijner stem drong plotseling de overtuiging tot haar door, dat zij niet alleen zou staan in den strijd die haar wachtte.

- Wildet gij later met de oude tante samen wonen, en was dat geluk waarop gij hooptet? vroeg hij verder.

- Ja.

Ware Adele niet zoo geheel vervuld geweest van de ‘ontmaskerde huichelaarster,’ die daar op den dorpel stond, dan zou zij misschien geschrikt hebben van het geluk dat den professor uit de oogen straalde en dat zijn ernstig gelaat verhelderde meer dan ooit te voren.

De vragen en antwoorden waren elkander zoo snel opgevolgd, dat mevrouw Helwig geen tijd gehad had om van hare verbazing te bekomen. Zij bleef als een steenen beeld in haren stoel zitten; de breikous viel haar uit de handen en het sneeuwwitte kluwen rolde door het vertrek.

- Dat is eene zeer belangrijke ontdekking voor mij! riep de advokaat, naar Felicitas toetredende. Vrees niet, dat ik in de geheimen der oude dame dringen wil! Maar misschien zijt gij in staat mij inlichtingen te geven betreffende een onbegrijpelijk punt van hare nalatenschap....

Groote hemel! Zij zou over het ontbrekende zilver verhoord worden! Zij gevoelde, hoe zij aan al hare leden begon te beven, en hare wangen wit werden als sneeuw; zij sloeg ontsteld de oogen neder; op dat oogenblik zag zij er waarlijk uit als een beeld van schuld.

- Als liefhebber van muziek en verzamelaar van autografen ben ik sedert de opening van het testament in eene soort van spanning, ging de advokaat voort, nadat hij, getroffen door de in het oog loopente verandering in het voorkomen van het jonge meisje, een oogenblik gewacht had. Het testament spreekt uitdrukkelijk over eene verzameling van handschriften van beroemde komponisten, en die zoeken wij te vergeefs. Er wordt van vele kanten beweerd, dat de overledene aan zinneloosheid geleden heeft, en dat dit gedeelte haren nalatenschap eene hersenschim, eene inbeelding is. Hebt gij ooit zulk eene verzameling in haar bezit gezien?

- Ja, antwoordde Felicitas ruimer adem halende, doch tevens diep geërgerd over deze bewering. Ik heb ieder blad gekend.

- Was de verzameling rijk?

- Zij bevatte nagenoeg allen namen der vorige eeuw.

- Er wordt meermalen in het testament van een opera van Bach gesproken; ik houd dit voor eene vergissing; - kunt gij u den titel van dat stuk ook min of meer nauwkeurig herinneren? ging de advokaat in de hoogste spanning voort.

- O, ja wel, antwoordde Felicitas. Ook hierin heeft de overledene zich niet vergist. Het was eene operette. Bach had haar voor de stad X. gekomponeerd en zij is in de oude raadzaal van het stadhuis opgevoerd geworden. De titel was: ‘De wijsheid der regeering in het toezicht over het bierbrouwen.’

- Niet mogelijk, riep de advokaat, hij deinsde letterlijk terug door overmaat van verwondering. Deze kompositie, die voor de muzikale wereld eene soort van mythe is, zou inderdaad bestaan?

- Het was zelfs de door Bach eigenhandig geschrevene partituur, vervolgde Felicitas; hij had haar aan zekeren Gotthelf van Hïrschsprung geschonken, en zij was later door erfenis in de handen van de oude jufvrouw gekomen.

- Dat zijn allerbelangrijkste ontdekkingen.... En nu bid ik u, waar is die verzameling te vinden? Daar stond zij plotseling voor eene klip. Verstoord dat aan tante Cordula's helderen geest getwijfeld werd, had zij alles aangewend om dien afschuwelijken laster te weerleggen. In den iever haren verdediging had zij er niet aan gedacht, tot welke gevolgen hare bewijzen noodwendig moesten leiden. Zij moest op die moeilijke vraag terstond antwoorden. Zou zij regelrecht liegen? dat was onmogelijk. Voor zoo ver ik weet, bestaat zij niet meer! antwoordde zij na eenige aarzeling, met zachtere stem, dan waarop zij tot nog toe gesproken had.

- Bestaat zij niet meer? Gij bedoelt zeker, niet meer in haar geheel.

Felicitas zweeg. Zij wenschte zich mijlen ver van dezen lastigen vragen.

- Of zou zij inderdaad vernietigd zijn? ging hij als verschrikt voort. Dan moet gij mij toch zeggen hoe!

(Wordt voortgezet.)