De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

Moemoe.
Eene Russische vertelling van
Iwan Turgenjew.
(Vervolg.)

Tot laat in den avond bleef de baronnes knorrig, sprak met niemand, raakte geene kaart aan, en had een onrustigen nacht. Zij meende, dat men haar niet van dezelfde eau-de-Cologne gegeven had, die zij gewoonlijk gebruikte; het kussen rook naar zeep, waarom zij hare huishoudster noodzaakte, den geheelen wasch te gaan doorsnuffelen: met een woord, zij was prikkelbaar en lichtgeraakt. Den volgenden morgen liet zij Gawrilo een uur vroeger roepen dan gewoonlijk.

‘Zeg eens,’ begon zij, toen deze niet zonder inwendige vrees den drempel van haar kabinet overschreden had, ‘welke hond heeft den geheelen nacht op de plaats geblaft? Ik heb in 't geheel niet kunnen slapen!’

‘Een hond... welke hond... misschien de hond van den stomme,’ begon hij met eene eenigszins onzekere stem.

‘Hoe weet ik, of het de hond van den stomme of van een ander geweest is, genoeg, hij was oorzaak dat ik niet kon slapen. Dan verwondert het me ook, dat hier zulk een aantal honden noodig is; ik zou wel willen weten, waarvoor dit dient. We hebben immers een waakhond?’

‘Zeker, we hebben er een, Woltschok.’

‘Welnu, waartoe hebben we er dan meer noodig; waartoe dan nog een hond? Zoo komt er maar wanorde. Er is geen heer in huis, dat is de oorzaak van alles. En waarom houdt de stomme een hond? Wie heeft hem verlof gegeven, om in mijn huis een hond te houden? Gisteren stond ik aan het venster en daar lag het dier in het tuintje onder de rozenboomen, die ik pas heb laten zetten...’

‘De baronnes hield op.’

‘Vandaag moet de hond nog weg... hoort ge?

Om u te dienen.’

‘Vandaag nog. Ga nu heen! Voor de huishoudelijke aangelegenheden zal ik u straks laten roepen.’

Gawrilo ging de kamer uit.

In de voorkamer gekomen, zag hij Hendrik op eene bank zitten slapen in de houding van een gewonden krijgsman op het slagveld, met uitgestrekte beenen. De hofmeester schudde hem wakker, en gaf hem een bevel, dat Hendrik half gapend, half lachend aanhoorde. De hofmeester verwijderde zich. Hendrik stond op, trok zijn kaftan en zijne laarzen aan, ging de kamer uit en bij den ingang van den gang staan. Geene vijf minuten waren voorbijgegaan, of Garassim kwam met een grooten bundel hout op den rug, vergezeld van zijn onafscheidbaren Moemoe. Terwijl de knecht met het hout door den gang liep, bleef de hond naar gewoonte aan den ingang op hem wachten. Hendrik maakte van deze gelegenheid gebruik, wierp zich eensklaps op het dier, als een roofvogel op een kieken, drukte hem met de borst tegen den grond, nam hem vervolgens onder den arm, en liep over de plaats, dadelijk naar de markt. Spoedig had hij een kooper gevonden, aan wien hij den hond voor een halven roebel afstond, doch onder voorwaarde, dat hij hem minstens eene week zou vastleggen. Na het sluiten van den koop keerde hij dadelijk terug, en sloop het huis door eene achterdeur binnen, wijl hij vreesde Garassim te ontmoeten.

Toch maakte hij zich onnoodig bevreesd. Garassim had zich alreeds verwijderd. Uit den gang komende, miste hij Moemoe dadelijk, hij herinnerde zich niet, dat het dier ooit vergeten had op zijne terugkomst te wachten, hij liep dus overal rond, zocht het overal, riep het op zijne eigenaardige wijze... zocht op zijne kamer op den hooizolder, in de straat, - nu hier' dan daar - de hond bleef weg. Hij wendde zich vervolgens tot de bedienden en vroeg met wanhopende gebaren naar hem. Sommigen wisten inderdaad niet wat met Moemoe gebeurd was en schudden eenvoudig met het hoofd, anderen wisten het en lachten hem uit, de hofmeester zette een deftig gezicht en schold op den koetsier. Daarna liep Garassim het huis uit.

't Werd al donker, toen hij terugkwam. Te oordeelen naar zijn afgemat uiterlijk, zijn onvasten gang, zijne met stof bedekte kleederen, moest hij half Moscou doorloopen hebben. Hij bleef voor de vensters van het heerenhuis staan, wierp een blik op den trap waarop enkele bedienden stonden, keerde zich om en riep nog eens: ‘Moemoe!’ - Maar Moemoe antwoordde niet op den roep. Hij ging verder. Allen zagen hem na, doch niemand lachte, niemand zeide een woord. De nieuwsgierige voorrijder Antipha vertelde den volgenden morgen in de keuken, dat de stomme den ganschen nacht zwaar gezucht had.

Den geheelen volgenden dag vertoonde Garassim zich niet, zoodat de koetsier Potap in zijne plaats water moest halen, waarmede deze geenszins ingenomen was. De baronnes vroeg Gawrilo, of aan haar bevel voldaan was. Gawrilo antwoordde, dat daaraan gevolg was gegeven. Den daaropvolgenden morgen verliet Garassim zijne kamer en ging aan zijn werk.

Aan tafel verscheen hij, at en ging weder henen, zonder iemand te groeten. Zijn gelaat, dat, even als bij alle doofstommen, geheel levenloos was, scheen versteend. Na tafel ging hij weder het huis uit, doch niet lang, keerde terug en ging dadelijk naar den hooizolder. De nacht brak aan, een heldere nacht, waarin de maan hare vriendelijke stralen naar alle zijden zond. Terwijl Garassim op den hooizolder lag, voelde hij iets aan zijn jas trekken; hij richtte zich op, en voor hem stond Moemoe, met een stuk touw om den hals. De huisknecht greep het dier en drukte het in zijne armen; in een oogenblik had het hem neus, oogen en baard gelekt... Hij bleef eenige minuten nadenkend staan, ging vervolgens voorzichtig naar beneden, zag rond, en zoodra hij verzekerd was dat niemand hem bemerkte, sloop hij in zijne kamer.

Bij Garassim was reeds vroeger de gedachte opgekomen, dat de hond niet weggeloopen was, maar dat men hem op bevel der baronnes weggedaan had; door teekenen hadden de menschen hem doen begrijpen, dat zij over Moemoe ontevreden was geworden - en hij besloot alle mogelijke voorzorgen te nemen. Allereerst gaf hij het dier brood te eten, liefkoosde het, legde het op een zacht plaatsje, en peinsde den geheelen nacht, wat de beste wijze zou zijn om het beest verborgen te houden. Ten slotte kwam hij op het denkbeeld, om het hondje des daags in zijne kamer te houden, er slechts nu en dan naar om te zien, en hem des nachts buiten te laten. De opening in de deur stopte hij zorgvuldig met een ouden jas toe, en nauwelijks begon de dageraad te schemeren, of hij was al op de plaats, alsof er niets voorgevallen was, en huichelde zelfs - onschuldige list! - de vroegere neerslagtigheid in het gelaat. De arme stomme kon niet begrijpen dat Moemoe zich door zijn janken verraden zou; en werkelijk wist spoedig elkeen in het huis, dat de hond van den stomme teruggekomen, en in zijne kamer opgesloten was, doch gedeeltelijk uit medelijden met hem en met den hond, gedeeltelijk uit vrees, liet niemand blijken, dat zijn geheim ontdekt was. De hofmeester streek de hand door de haren en troostte zich: ‘Welnu, laat 't daar zoo blijven! Ik hoop dat de baronnes maar niets bespeurt!’

Garassim was dien dag zoo ijverig als ooit te voren: hij maakte de plaats zoo netjes schoon, trok alle grasscheutjes uit, beproefde of de staven van het tuinhek nog sterk genoeg waren, - met een woord, hij was dien dag zoo druk bezig, dat de baronnes zelve over zooveel ijver verwonderd was. In den loop van den dag bezocht hij tweemaɐl in stilte zijn gevangene; zoodra de avond viel, begaf hij zich naar zijne

[p. 203]

kamer, en liet eerst tegen twee uur in den nacht het diertje in de frissche lucht. Nadat hij tamelijk lang met den hond over de plaats had rondgewandeld en al weder terug wilde keeren, liet zich eensklaps eenig gedruisch achter de schutting hooren. Moemoe spitste de ooren, ging knorrende naar de schutting toe, snoof een weinig rond en begon luid en lang te blaffen. Een beschonken man had goedgevonden, daar zijn nachtleger op te slaan.

Juist in dit oogenblik was de baronnes na eene lange ‘zenuwachtige opgewondenheid’ ingesluimerd: zij had dit geregeld na een al te overdadig avondmaal. Het onverwachte blaffen had haar doen ontwaken, zij kreeg hartkloppingen en riep kermend om hare dienstboden. De verschrikte meisjes waren een oogenblik later in hare slaapkamer. ‘Och, och, ik sterf!’ steunde zij, en sloeg onrustig met de armen rond. ‘Alweêr, alweêr die hond!. Och, laat de dokter komen. Zij willen me doen sterven... De hond, alweêr de hond! ach!’ En zij liet het hoofd naar achteren vallen, hetgeen eene onmacht moest beteekenen. Men riep den dokter, dat wil zeggen, den huisarts Chariton. Deze arts, wiens geheele verdienste hierin bestond, dat hij laarzen met dunne zolen droeg, op eene zachte wijze den pols voelde, veertien uren van den dag sliep, zich den overigen tijd onophoudelijk verveelde, en de adellijke dame voortdurend op kerselaurierdruppels onthaalde, - deze dokter kwam dadelijk aangesneld, wierp een sterkriekend vocht door 't vertrek, en reikte de baronnes, zoodra zij de oogen weder opsloeg, op een zilveren blad in een wijnglas de wonderdadige druppels toe. Zij nam ze in, maar begon dadelijk op een schreienden toon te klagen over den hond, over Gawrilo, over haar lot; dat allen haar, de arme, oude mevrouw, vergaten, dat niemand medelijden met haar had, en allen naar haar dood verlangden.

Ondertusschen bleef Moemoe blaffen en deed Garassim te vergeefs alle moeite, om den hond van de schutting te lokken. ‘Daar begint het... weêr.... weêr!’ stotterde zij en draaide de oogen rond. De dokter fluisterde een der meisjes iets toe; het meisje ging de kamer uit, wekte Hendrik, die dadelijk op moest staan om Gawrilo te roepen, en Gawrilo bracht in de eerste ontsteltenis het gansche huis op de been

Garassim keerde zich om, bemerkte aan alle vensters lichten en schaduwen, vermoedde iets kwaads, nam Moemoe onder den arm, liep naar zijne kamer, en sloot zich daar op. Eenigen tijd later beproefden vijf mannen bij hem binnen te breken, doch gevoelden den weêrstand der grendels en hielden op. Gawrilo kwam buiten adem geloopen, beval de lieden, daar te blijven en tot den morgen wacht te houden, rende vervolgens naar de kamers der dienstboden, en verzocht de oudste der gezelschapjuffers, Ljubow Ljubimowna, (met wie hij thee, suiker en andere zaken stool en verborg,) om de baronnes eerbiedig mede te deelen, dat de hond ongelukkig weer was teruggekomen, doch dat hij den volgenden morgen niet meer in leven zou zijn; de genadige vrouw moest toch niet boos worden, en zich volkomen gerust stellen. Doch mevrouw zou zich waarschijnlijk niet zoo spoedig gerust gesteld hebben, zoo de dokter in de haast in plaats van twaalf, haar niet ruim veertig druppels had toegediend: de kracht van den kerselaurier deed hare werking; binnen een kwartier was zij reeds bedaard en vast ingeslapen. Maar Garassim lag bleek op zijn bed, en hield den mond van Moemoe toegedrukt.

De baronnes werd den volgenden morgen tamelijk laat wakker. Gawrilo wachtte op haar ontwaken, om het officieele bevel te ontvangen, om de schuilplaats van Garassim te bestormen, en was op een zwaar onweder voorbereid. Maar er kwam geen onweer. Nog te bed liggend, liet mevrouw de oudste harer jufvrouwen van gezelschap bij zich komen.

‘Ljubow Ljubimowna,’ begon zij met eene zachte en zwakke stem, want zij speelde nu en dan wel eens gaarne de rol van eene in het stof vertredene, aan haar lot overgelaten martelaresse, ‘Ljubow Ljubimowna, ge ziet, in welken toestand ik verkeer; ga, lieve, naar Gawrilo Andrejitsch, spreek met hem: zou een ellendige hond inderdaad meer waarde voor hem hebben, dan de rust, ja het leven zijner meesteres? Dat kan ik niet gelooven,’ voegde zij er zuchtend bij - ‘ga, lieve, wees zoo goed, ga naar Gawrilo Andrejitsch.’

Ljubow Ljubimowna begaf zich naar de kamer van Gawrilo. Wat zij spraken, weten we niet; maar even daarna begaf zich een hoopje mannen over de plaats naar de kamer van Garassim: voorop liep Gawrilo, zijne muts met de hand vasthoudend, hoewel er geen wind was; naast hem gingen bedienden en koks; uit een venster keek oom Strunk den stoet na en leidde het geheel, of liever, hij greep alleen met de handen in de lucht; de stoet werd gesloten door schreeuwende jongens, waarvan de helft van de straat het huis ingeloopen was. Op den smallen trap, die naar de kamer leidde, zat een oppasser; aan de deur stonden twee andere met stokken gewapend. De trap werd beklommen en geheel door de joelende achterhoede bezet. Gawrilo ging naar de deur, sloeg er met de vuist op, en riep:

‘Doe open!’

Een dof geblaf deed zich hooren; er kwam geen antwoord.

‘Doe open!’ herhaalde hij.

‘Maar, Gawrilo Andrejitsh;’ zeide Hendrik, die op den trap stond, ‘hij is doof - hij hoort niets.’

Allen lachten.

‘Dat is ook waar; maar wat beginnen we dan?’ antwoordde Gawrilo van boven.

‘Hij heeft immers een gat in de deur,’ zeide Hendrik: ‘steek met een stok daarin.’

Gawrilo boog zich voorover.

‘Hij heeft het gat met een jas toegemaakt.’

‘Duw dan de jas weg.’

Weer hoorde men het doffe geblaf.

‘Hoort ge, hoort ge, hij verraadt zich zelf,’ merkte een uit het hoopje op, en men lachte op nieuw.

Gawrilo streek met zijne hand door het haar.

‘Neen,’ begon hij, ‘dat doe ik niet, wanneer ge lust hebt, moogt ge zelf den jas naar binnen stooten.’

‘Waarom niet? ik doe 't.’

Hendrik klom den trap op, greep den stok, stiet den jas naar binnen, begon met den stok door de opening te duwen, en riep: ‘Kom er uit, kom er uit!’ Terwijl hij hiermede bezig was, werd eensklaps de kamerdeur snel opengerukt en stormde de geheele zwerm den trap af. Gawrilo voorop. Oom Strunk sloot het venster.

‘Welnu, welnu!’ riep Gawrilo van omlaag, ‘pas op, ik zal u...!’

Garassim stond bewegeloos op den drempel. Beneden aan den trap had zich eene groote menigte volks verzameld. Hij zag op al die menschen van boven neer; hij stond met de handen in de zijde, en in zijn rood boerenkleed scheen hij een reus, in vergelijking met de anderen. Gawrilo deed een stap voorwaarts.

‘Hoor eens,’ zeide hij ‘doe me niets!’ Hij trachtte vervolgens door gebaren te doen verstaan, dat de baronnes zijn hond verlangde ‘Geef hem dadelijk, anders zal het slecht met u afloopen.’

Garassim zag hem aan, wees op den hond, maakte met de hand een gebaar om zijn hals alsof hij een strik toetrok, en zag den hofmeester toen vragend aan.

Ja, ja,’ antwoordde deze met het hoofd knikkend: ‘ja, ja.’

Garassim wees wederom op den hond, die naast hem stond, herhaalde het gebaar aan zijn hals en sloeg op zijne borst, alsof hij wilde zeggen, dat hij het doodbrengen van Moemoe op zich nam.

‘Ge wilt me bedriegen,’ gaf Grawilo door gebaren ten antwoord

Garasim zag hem met een verachtelijken glimlach aan, sloeg nogmaals op zijne borst en wierp de deur toe.

Allen zagen elkander verstomd aan

‘Wat moet dat beteekenen?’ begon Gawrilo ‘heeft hij zich opgesloten?’

‘Laat hem zijn eigen wil volgen, Gawrilo Andrejitsch,’ zeide Hendrik. ‘Hij zal zijne belofte volbrengen. Zoo is hij. Wanneer hij iets belooft, doet hij het zeker: daarin verschilt hij van ons. Wat waar is, blijft waar. Ja, ja.’

‘Ja, ja,’ herhaalden allen en knikten met hunne hoofden. ‘Dat is waar. Ja, ja.’

Oom Strunk deed zijn venster weder open en riep eveneens: ‘Ja, ja!’

‘Nu, wat mij betreft, we zullen zien,’ antwoordde Gawrilo, ‘de wacht moet evenwel bijven... He, Jeroschka!’ voegde hij er bij, en wendde zich tot een bleek man, in een korten gelen jas van nanking, den zoogenaamden tuinman; ‘ge hebt niets te doen! neem een stok en ga daar zitten; zoodra ge ook maar 't geringste bemerkt loop dan dadelijk naar mij.’

Jeroschka nam den stok, en zette zich op de onderste trede van den trap. De menigte verstrooide zich, uitgezonderd een paar nieuwsgierigen en de jongens; Gawrilo keerde naar zijne kamer terug en liet de baronnes door Ljubow Ljubimowna weten, dat alles in orde was, doch zond tevens den voorrijder om een agent van politie: men wist nooit wat er gebeuren kon. De baronnes sloeg een knoop in haren zakdoek, goot er eau-de-cologne over, rook er aan, wreef 't langs de slapen, dronk een paar kopjes thee en viel weder in slaap, nog altijd door de werking der kerslaurierdruppels.

(Wordt voortgezet.)