De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 185]

[Nummer 24]

Onze gravures.

Ysbergen in den Atlantischen Oceaan.

ijsbergen in den atlantischen oceaan.

Het geheele binnenland van Groenland is een onmetelijk ijs en sneeuwgebied, dat, door de insnijdingen der kust, reusachtige gletschers tot diep onder de oppervlakte der zee vooruitschuift. Breken nu die ontzaglijke ijstongen door de wrijving van het water af, dan ontstaan er drijvende ijsbergen, die door den wind en vooral ook door de Poolstrooming, naar het Zuiden, den Atlantischen Oceaan in, gedreven worden.

Door de zonnewarmte, door stortregens en golfslag onder warmer breedtegraden afgeknaagd, vertoonen die ijsbergen vaak de grilligste vormen en leveren een hoogst botienden en indrukwekkenden aanblik op. Duizenden van die rondzwalkende ijsklompen in alle mogelijke vormen en afmetingen drijven vooral gedurende de voorjaarsmaanden in den noordelijken Atlantischen Oceaan, en worden bij nevelachtig weer voor de schepen niet zelden uiterst gevaarlijk. Menig zwaar stoomschip

[p. 186]

heeft in de nabijheid van New-Foudland, waar de opeenstapeling dezer ijsbergen gewoonlijk het sterkst is, door een dier kolossen zware averij bekomen of is maar met moeite het gevaar ontkomen, tusschen twee zulke ijsklom pen verpletterd te worden.

Meestal is de ontmoeting met zulk een drijvend gevaarte niet gevaarlijk en zelfs, gelijk op onze gravure, soms eene aangename afwisseling voor de zeereizigers op den langen eentonigen tocht.

Het tooneel wordt des te verrassender, wanneer - wat in het voorjaar bij New-Foundland dikwijls voorkomt - tal van ijsbergen het schip te gelijk omringen, zoodat men zich voor eene poos in de Noordpoolstreken verplaatst waant.

De lage temperatuur ten gevolge van al dat smeltend ijs maakt de begoocheling volkomen, te meer wanneer daarbij nog een uitgehongerde ijsbeer, op het drijvend eiland ronddwalend, het Noordpoollandschap stoffeert.

Hoe talrijk soms die zwervende ijsgevaarten zijn kunnen, blijkt uit het feit dat een Duitsche postboot, alleen in den loop van den 24sten Mei 1882, niet minder dan 351 ijsbergen van allerlei vormen en grootte tegenkwam, wat intusschen wel als een bijzonder geval zal moeten beschouwd worden.

Eene Excommunicatie in de Middeleeuwen.

Een aangrijpend tafereel stelt de schilder ons hier voor oogen, - een tafereel uit den tijd, toen de Kerk nog met al de majesteit van haar gezag tuchtigend kon optreden tegenover de grooten en machthebbers, wanneer zij weduwen en weezen verdrukten of de rechten der kerk verkortten. Wij zijn hier getuige van eene plechtige excommunicatie, uitgesproken door den bisschop te midden van zijn kapittel, ten aanhooren van het toegestroomde volk, dat in diep ontzag het schrikkelijk vonnis aanhoort over den openlijken zondaar uitgesproken. Waarschijnlijk geldt het een vorst of landheer, die door zijne onverschilligheden en door zijne hardnekkige onboetvaardigheid tegenover de vermaningen en bedreigingen der kerkelijke overheid, openbare ergernis heeft gegeven, en daarom openlijk als een verdorven lid van de Kerk wordt afgesneden.

De relikwieën zijn uit de altaartombe genomen en op den vloer geplaatst; daarnaast ligt aan den voet des altaars het evangelieboek, het omfloerste kruisbeeld en de uitgebluschte kaars, als het beeld der vlam van liefde en geloof, die in de ziel des zondaars is uitgedoofd. De kanunniken houden hunne uitgedoofde kaarsen naar den grond gericht, en fier zich oprichtend, in het bewustzijn dat hij spreekt uit den naam Gods, heft de bisschop de hand op, die anders slechts tot den zegen wordt uitgestrekt, om ditmaal den ongelukkige te vloeken, die den zegen der Kerk en de genade Gods heeft versmaad.

En van dat oogenblik is de zondaar tot straf voor zijne misdaad en hardnekkigheid van de gemeenschap der Heiligen uitgesloten, afgesneden van de christenheid en geldt hij bij de Christenen voortaan als een heiden en een tollenaar. Zoo hij een vorst is, zijn zijne onderdanen daarmee ontslagen van den eed der trouw, hem eenmaal als landsheer gezworen, en den onwaardigen gebieder geene gehoorzaamheid meer schuldig. Hij is voor hen als gestorven en met gerust geweten kunnen zij zijn opvolger huldigen.

Zoo kon de Kerk in de middeleeuwen, toen zij haar weldadigen invloed nog onbelemmerd over de geheele christelijke Wereld deed gelden, als handhaafster en wreekster der wet Gods met krachtige hand misdaad en ongerechtigheid te keer gaan, de volken beschermen tegen de willekeur van onderdrukkers en dwingelanden en door haar banvonnis eenvoudig een einde maken aan het rijk van onwaardige vorsten, wat later, buiten haar, steeds met bloedige omwentelingen gepaard ging.

De Goudmaker.

Welk een hartstocht heeft de schilder weten te leggen in de gespannen trekken, de vorschende oogen en het gerimpeld voorhoofd van den middeleeuwschen scheikundige, die te midden zijner distilleerkolven en instrumenten, het kooksel gadeslaat, dat, zorgvuldig volgens de voorschriften uit de geheimzinnige folianten bereid, hem de lang gezochte substantie moet opleveren. Is het hem, gelijk Faust, te doen om de bereiding van het levens-elixir, dat den mensch eene eeuwige jeugd verzekert? Tracht hij de kunst te vinden om goud te maken, of zoekt hij naar den steen der wijzen? Het kan best zijn dat al die veronderstellingen even ongegrond zijn en wij hier met een ernstig beoefenaar der wetenschap te doen hebben. De praatjes omtrent het goudmaken en andere kunstenarijen der middeleeuwen kunnen zeer goed hun ontstaan te danken hebben aan de vermoedens van het onkundige volk, hetwelk niets begreep van het zoeken en wroeten der geleerden, en zelfs daarvoor eene drijfveer uitvond, overeenkomstig zijne eigene begrippen. Vandaar de sprookjes en legenden, gelijk die van doctor Faust, welke zijne ziel aan den duivel verkocht voor het vurig begeerde levenselixir, dat hij jaren lang tevergeefs gezocht had. Vandaar ook dat zoo menigmaal de verdenking van tooverij werd geuit ten opzichte van die rustelooze zoekers en snuffelaars, die door hunne tijdgenooten met bijgeloovigen argwaan aanzien, niet anders dan de grondleggers waren der tegenwoordige wetenschap.

Wat daarvan zij, zeker is het, dat de schilder August van der Weyden ons in zijn goudmaker een belangwekkend en krachtig tafereel heeft geleverd.

Keizer Frans Jozef van Oostenrijk.

Het veertigjarig kroningsfeest van keizer Frans Jozef heeft op het einde van het vorig jaar algemeen de belangstelling gewekt voor het eerbiedwaardig hoofd der aloude Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie. Den 2en December 1888 was het veertig jaar geleden sedert de tegenwoordige keizer den Oostenrijkschen troon beklom, - veertig jaren rijker aan gebeurtenissen en lotswisselingen, dan menige gansche eeuw in de geschiedenis van afzonderlijke rijken. Maar te midden der hooggaande golven van opstand en oorlogsgevaar was het roer des rijks veilig in de hand des keizers, die met onvermoeide kracht en trouw voor het heil zijner volken zorgde en, wanneer het ongeluk de wapenen van zijn dapper leger trof of het gebied des rijks verminderde, zich des te meer toelegde op de innerlijke ontwikkeling zijner staten, waar hij alom de zegeningen van welvaart en beschaving trachtte te verbreiden.

Toen hij in 1848, nadat zijn oom, de toenmalige keizer Ferdinand, afstand had gedaan van de kroon en zijn vader weigerde die te aanvaarden, als achttienjarig jongeling de teugels van het bewind in handen nam, dreigde het eens zoo roemvolle en zegepralende Oostenrijk geheel in puin te storten. De Magyaarsche opstand was nog niet bedwongen en Italië zocht de eens verlorene provinciën te heroveren. Maar Oostenrijks gelukkig gesternte zegevierde.

Met krachtige hand bedwong de jeugdige keizer de revolutie en trachtte tevens de harten zijner onderdanen te winnen. Hij bereisde achtereenvolgens al zijne kroonlanden, Bohemen, Stiermarken, Italië, Gallicië, Hongarije en Croatië, om zich op de hoogte te stellen van de eigenaardigheden dier uiteenloopende volken en zich door persoonlijke aanschouwing met de behoeften zijner verschillende landen bekend te maken. Zoo ernstig vatte de jonge monarch zijne grootsche taak op; want wanneer geen enkel rijk enkel van uit het kabinet des vorsten kan worden geregeerd, dan geldt dit inzonderheid voor het veeltalige Oostenrijk, hetwelk van den keizer eene nauwkeurige kennis van al zijne volksstammen met hunne onderscheidene talen en zeden vereischt.

Treurige ervaringen bleven intusschen den gebieder van het groote rijk niet gespaard; de politiek van Napoleon, die Frankrijks overheerschende stelling door eene soort van bescherheerschap over andere volken wilde waarborgen, ondersteunde Italië in zijn strijd tegen Oostenrijk; dit verloor de veldslagen van Magenta en Solferino, ondanks de dapperheid van het leger, aan wiens spits in den laatsten slag de keizer zelf zich geplaatst had.

(Slot volgt.)