De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 153]

[Nummer 20]

mgr. f.h.a. boermans, bisschop van roermond.

[p. 154]

Onze gravures.

Mgr. A.H. Boermans,
Bisschop van Roermond.

Het bisdom Roermond maakt zich met geestdrift gereed om den 23en December aanstaande het gouden priesterfeest te vieren van zijn doorluchtigen kerkvoogd Mgr. Franciscus Antonius Hubertus Boermans.

De grijze en toch nog zoo jeugdige bisschop werd den 13en December 1815 te Venlo geboren als de jongste telg uit een gezin van zes zonen en vijf dochters, waarmee God den eerzamen goudsmid Mathias Boermans en zijne vrome echtgenoote Barbara Canters gezegend had.

Reeds als kind nam de toekomstige bisschop door zijne aanvallige manieren allen voor zich in. Na zijne humaniora voleind te hebben, studeerde hij de wijsbegeerte in het klein seminarie van Rolduc, voltooide zijne godgeleerde studiën in het seminarie van Luik en werd den 23en December 1838, den heuglijken dag dien hij thans voor de vijftigste maal hoopt te herdenken, door Mgr. Van Bommel aldaar tot priester gewijd. Weinige dagen later, den 8en Januari 1839, droeg hij, omringd van zijne talrijke familiebetrekkingen, zijn plechtig misoffer in zijne geboortestad op.

Door zijn geest van orde en zijne veelvuldige talenten trok de jeugdige priester onmiddellijk het scherpziende oog van Mgr. Paredis, die in 1840 den pas opgerichten bisschopszetel van Roermond beklommen had. De waardige prelaat begreep dat hij zich, bij de omvangrijke zorg voor het nieuw gestichte Vicariaat geen beter medehelper kon kiezen, dan de wakkere priester, dien hij als kapelaan aan de St.-Christoffelkerk te Roermond verbonden had, en dien hij thans tot zijn secretaris aanstelde.

Drie en twintig jaren achtereen kweet zich de ijverige geestelijke, tot voldoening van zijn kerkvoogd en tot heil der geloovigen, van de hem toevertrouwde vereerende taak, die vooral in de eerste jaren ernstige zorgen meebracht. Bij de oprichting toch van het Apostolisch Vicariaat was bijna aan alles gebrek, maar de jeugdige secretaris nam, op verzoek van zijn bisschop, den bedelstaf ter hand en toog van stad tot stad, van dorp tot dorp om bij de gegoede katholieken liefdegaven in te zamelen, ten einde in den dringenden nood te voorzien, zoodat hem met het volste recht eene eereplaats mag worden toegekend onder de grondleggers van het thans zoo bloeiende bisdom.

Meermalen had Mgr. Paredis den ijver van zijn trouwen secretaris willen beloonen door hem de bediening van de eene of andere gewicht ge betrekking toe te vertrouwen. Maar de gedachte van zijne innig geliefde moeder te moeten scheiden, schrikte den teeder minnenden zoon af en bescheiden wees hij de vereerende aanbiedingen zijns bisschops van de hand.

Ten slotte gaf deze hem echter in 1863 als zijn uitdrukkelijk verlangen te kennen, dat hij de parochie te Weert, waarvoor hij ook om gemelde reden bedankt had, zou aanvaarden. Met bevende stem las hij zijne oude moeder het bisschoppelijke schrijven voor. De brave vrouw besefte de smart haars zoons, maar had genoeg christelijken moed om te zeggen:

‘Mijn zoon, gij zijt geen priester geworden voor uwe moeder; doe uw plicht.’

Het was voor Mgr. Boermans een pijnlijk afscheid, toen hij niet alleen den bisschop moest vaarwel zeggen, met wien hij bijna een kwart eeuw lief en leed had gedeeld, maar ook zijne negentigjarige stervende moeder te Roermond moest achterlaten. Welgemoed vatte hij echter zijne nieuwe taak op en was als pastoor-deken ruim veertien jaren met onverdroten en onvermoeiden ijver te Weert werkzaam. Het stadje dankte hem de stichting van het St.-Jansgasthuis, een toevluchtsoord voor ouden van dagen en hulpelooze weezen, die vroeger in verschillende huizen door de stad verspreid waren.

Na Weert had de stad Roermond het voorrecht, Mgr. Boermans als pastoor-deken in haar midden aan het heil der zielen te zien arbeiden. Daar dankt de wijdvermaarde St.-Christoffelkerk aan den ijverigen priester de herstelling, tijdens zijn herderschap ondernomen, terwijl nog tal van andere stichtingen hem bij het nageslacht in zegening zullen doen blijven.

In 1878 werd de deken Boermans door Paus Leo XIII benoemd tot proost van het kathedraal kapittel, en in 1882 tot geheim kamerheer van Zijne Heiligheid. En toen in 1885 de negentigjarige bisschop Mgr. Paredis, na meer dan vijf en veertig jaren den last van het episcopaat getorst te hebben, den Heiligen Vader om een coadjutor verzocht, was Mgr. Boermans daarvoor de aangewezen man. Paus Leo XIII benoemde hem dan tot bisschop van Thermopylis en Coadjutor van den bisschop van Roermond met recht van opvolging, terwijl Mgr. Paredis hem kort daarna tot zijn vicaris-generaal aanstelde. In de stille afzondering van het Missiehuis te Steyl bereidde hij zich door overweging en gebed op de bisschopwijding voor, die hij den 30en Juni 1885 in de kathedraal van St. Christoffel te Roermond uit de handen van den aartsbisschop van Utrecht ontving.

In 1886 maakte eene korte ongebtelheid een einde aan het lange en vruchtbare leven van Mgr. Paredis en sedert dat tijdstip bekleedt Mgr. Boermans den bisschopszetel van Roermond.

De nog jeugdige kracht van den thans 73-jarigen kerkvoogd geeft gegronde hoop, dat het bisdom zich eene reeks van jaren in het bezit van zijn beminden herder zal mogen verheugen.

Weert.

Weert, een vriendelijk stadje aan de Zuid-Willemsvaart in Hollandsen Limburg, met omstreeks 8000 zielen, was in de middeleeuwen eene vesting met vijf poorten, welke in 1876 wegens bouwvalligheid afgebroken zijn zoowel als de wallen, die alsdan geslecht en in wandelingen herschapen werden. De grachten zijn toen bijna geheel met puin aangevuld Eene kunstmatig aangelegde waterleiding, de Bocholterbeek, voorzag steeds de hooggelegen stad met hare gehuchten van water.

In de dagen dat Weert nog tot het graafschap Horne behoorde, telde de stad 20,000 zielen. Volgens de overlevering zouden de HH. Willibrordus en Lambertus de bewoners in het jaar 693 onzer tijdrekening reeds tot het Christendom bekeerd hebben, en was als eerste parochiekerk bekend de St.-Romualduskapel, later na herbouwing in 1836 meest Kruiskapel genaamd.

Bierbrouwerij, hoedenmakerij, kousen- en lakenweverij, waren eertijds de hoofdbedrij ven van de ingezetenen; nu echter is enkel landbouw en handel in vee, hout en voortbrengselen van bijzondere nijverheid het middel van bestaan der bewoners.

De hoofdkerk van Weert is een in gothieken stijl opgetrokken monumentaal gebouw, aan den H. Martinus toegewijd. De schoone toren is niet hoog, maar zal door den tijd op de hoogte, waartoe de fondamenten en verdere aanleg het vereischten, gebracht worden. De drie schepen hebben een gewelf, zoo kunstig dat de beschouwer meent een vlechtwerk te zien.

Merkwaardig is de lijksteen van den graaf van Horne, Philips van Montmorency en heer van Weert, die met Lamoraal graaf van Egmont den 5en Juni 1568 op last van Alva te Brussel onthoofd werd, en wiens overblijfselen voor het hoogaltaar begraven liggen. Die steen is in 1841 door een bekwamen beeldhouwer van Namen vervaardigd; hij is van zwart marmer met het wapen en de versieringen in wit marmer, terwijl ingelegde koperen letters in het Latijn de beteekenis aangeven. Even buiten de Hoog- of Hofpoort bevond zich het aloude kasteel der graven van Horne, het stamhuis van dit geslacht, dat in verscheidene plaatsen in het eigenlijke graafschap en ook daarbuiten versterkte kasteelen bezat, zooals te Horn bij Roermond, Wessingen in ons vaderland, enz.

Nog in 1841 was de bouwval van dit kasteel met de ingangpoort en ophaalbrug in wezen; de verwoesting daarvan schijnt in 1579 te hebben plaats gehad, na een beleg door den hertog van Parma. In 1841 werd op een der hoektorens het tegenwoordige heerenhuis opgetrokken. De poort, die op onze gravure afgebeeld is, werd in den laatsten tijd van een fraai ijzeren hek voorzien.

Een weinig meer noordwaarts bevindt zich het klooster der Minderbroeders, dat door Jacob I, graaf van Horne, op verzoek van zijne echtgenoote, de godvruchtige Johanna van Meurs, gesticht werd.

In 1462 begon men met den bouw der kerk en deze werd door David van Bourgondië, aartsbisschop van Utrecht, ter eere van den H. Hieronymus gewijd. In de Munt der graven van Horne in de Molenstraat werden vroeger dukaten, heele en halve zilveren daalders, zilveren springers en koperen ducaten, enz geslagen; het huis bestaat nog, ofschoon van zijne ijzeren staven ontdaan, en wordt tegenwoordig als stoommeelmolen gebruikt. Verder bezit het fraaie stadje een veelbezocht bisschoppelijk college en andere vrome stichtingen, die van de liefdadigheid en den godsdienstzin zijner inwoners getuigenis geven.

Brand in het Dorp.

De schoone schilderij, waarvan wij eene welgeslaagde gravure mededeelen, maakte een der pronksieraden uit van de prachtige tentoonstelling, die dit jaar door de Antwerpsche Maatschappij van Schoone Knnsten, ter gelegenheid van haar honderdjarig jubelfeest in het Paleis voor Nijverheid ingericht werd.

Zelfs zij, die slechts eenmaal de zoo omvangrijke tentoonstelling bezoeken mochten, zullen zich nog vermoedelijk dit zoo sprekende, ware en kunstrijke tafereel herinneren, dat te midden van de talrijke overschoone kunstvoortbrengsels der Duitsche afdeeling van de eerste oogenblikken de aandacht trok.

Deze schilderij doet op eene bijzondere wijze de groote hoedanigheid der hedendaagsche Duitsche school uitkomen: de kunst, om op eene ongezochte, natuurlijke, en daarom juist te ingrijpender wijze, het gekozen onderwerp voor te stellen of te dramatiseeren.

Brand in het dorp, - welk eene reeks van heftig bewogene tooneelen roept die noodkreet niet voor onzen geest op. Meer nog dan in eene stad, waar eene goed ingerichte brandweer de vlammen gewoonlijk tot een enkel huis weet te beperken, sleept het uitbarsten van een brand in een dorp dikwijls de schromelijkste gevolgen na zich. Bij de gebrekkige bluschmiddelen toch is het vlamvatten van eene enkele hooimijt dikwijls voldoende, om een welvarend dorp geheel in asch te leggen. Te oordeelen naar de bijzonderheden van ons tafereel, heeft men bij dezen brand geene menschenlevens te betreuren gehad, en is een groot deel der roerende have zonder buitengewoon gevaar in veiligheid kunnen gebracht worden. De eigenaar eener brandende woning, die in hemdsmouwen op den voorgrond staat, met zijne vrouw haar kind sussend ter eene, en zijn oudsten jongen ter andere zijde, kan niets meer doen dan met stille gelatenheid de verwoesting van het voorvaderlijk huis aanzien. Nog meer op den voorgrond onderscheiden wij een paar vrouwen, waarvan de jongste een kind aan de borst drukt, dat misschien slechts ter nauwernood aan den dood ontsnapt is, terwijl achter hen de grootouders zitten, gansch overstelpt door de ramp. Er ligt in het schouw-

[p. 155]

spel van dien dorpsbrand iets bijzonder treffend, wat wij geheel missen in de omgeving van een stadsbrand, met zijn opeengepakten menschenhoop, eer nieuwsgierig dan medelijdend, eer hinderlijk, dan hulpvaardig, en waar de bewoners van het brandend huis, mits zij hun leven en hunne have bergen kunnen, niets gevoelen voor de woning, die hun doorgaans niet toebehoort en meest altoos verzekerd is.

Hongerigen Spijzen.

't Is een recht zonnig, idyllisch tafereeltje, dat de teekenaar ons hier te genieten geeft. In den stillen kloosterhof, tegen de grijze muren der oude kerk, en te midden van de bloemen - dorstigen, die hij daar even heeft gelaafd: de gieter staat nog aan zijne zij - is de goede monnik bezig de hongerige, gevederde huisgenooten te spijzigen. Er ligt eene stille droomerige poëzie in de vaderlijke figuur van den vromen man, in de vertrouwelijkheid, waarmee de vogels hem naderen, bedelend naar hem opzien of onbeschroomd de gerstkorrels uit zijne hand wegpikken, in die schilderachtige omgeving van begroeide steenen, bloemen en vogels, in het landschap met zijn zacht nevelig verschiet. En het is die poëzie, welke het overigens eenvoudig tafereeltje tot een boeiend schouwspel maakt, waarop we onwillekeurig blijven staren, droomend van kloosterstilte, buitenleven en zon, waarvan de gedachte alleen ons weldadig aandoet in het somber gewoel, den mist en den modder van het winterstadsleven.